Nobilis eft hiftoria illa, quae fub Sigismundo Imp. gefta dicitur, ubi Aulicus Iudaeus apud Imperatorem multa prece ambiuit Chriftianifmum, tandem admiffus et baptizatus, poftea et tentatus eft, fed ante tempus et ultra uires. Nam mox baptizato duos ftruxit ignes Imperator, alterum Iudaeorum, alterum Chriftianorum appellans, iuffitque Iudaeum baptizatum eligere, utro mallet exuri? Iam enim, ait, baptizatus et fanctus es, melior in pofterum haud temere fies. Hic, miferabilis homo uel fictae uel imbecillis fidei fuae teftis elegit Iudaeorum ignem, et Iudaeus infiliit, et Iudaeus arfit. Nota eft et illa de teftamento Iudaei baptizati Coloniae, et multae aliae. Sed huius infamiae caufam effe puto non tam pertinaciam et nequitiam Iudaeorum, quam infulfiffimam ruditatem, afininamque ignorantiam, tum fceleratiffimam impudentiffimamque ui-tam Pontificum, Sacerdotum, Monachorum, Scholarumque, ut qui nec doctrina, nec moribus Chriftianis ullam fcintillam lucis aut ignis exhibuere Iudaeis, fed omnibus contrariis, tenebris et erroribus traditionum fuarum et exemplis peffimorum morum corda et confcientias eorum alienarunt, et folo nomine Chriftiano imbuerunt, ut recte illud Chrifti de illis dictum intelligas : Vae uobis, Scribae et Pharifaei, qui circuitis mare et aridam,

ut

ut faciatis unum profelytum, et cum factus fuerit, facitis eum filium gehennae duplo quam uos. Matth. XXIII. Scilicet ii Iudaeos culpant, quod ficte conuertantur, fefe uero non culpant, quod eos ficte et impie conuertant, imo de errore uno in alium peiorem duplo feducunt. Quae, rogo, gloria, imo quae furia fit eius magiftri, qui puero bonae fpei et indolis non tradat, nifi peftilentiffima, tum uita ipfa monftret nihil nifi corruptiffimos mores, poftea lauet tamen manus, et dicat, puerum non didiciffe a fefe bona? Sic lena doceat puellam meretricari, poftea accufet, quod non uiuat uirgo. Plane hanc fuiffe rationem conuertendi et inftituen di Iudaeos apud Sophiftas et Pharifaeos noftros, ipfa tua quoque experientia teftis eft. Verum cum iam oriatur et fulgeat lux aurea Euangelii, fpes eft, fore, ut multi Iudaeorum ferio et fideliter conuertantur, et fic rapiantur ex mundo ad Chriftum, ficut tu raptus es, et quidam alii, qui reliquiae eftis feminis Abrahae per gratiam faluandae. Nam qui incepit, perficiet, nec finet uerbum fuum ad fe reuerti inane. Proinde ad te ui fum eft mittere hunc libellum, pro roboranda et certa facienda fide tua in Chriftum, quem recenter ex euangelio didicifti, ac nunc demum etiam in fpiritu baptizatus, et ex Deo natus es, quem

uelim tuo exemplo et opere, et apud alios fudaeos uulgari, ut qui praeordinati funt, uocentur, et ueniant ad Dauid regem fuum, qui pafcat et feruet eos, qui apud nos a Pontificibus et Pharifaeis in hoc iudicium praedeftinatis incredibili infania damnatur. Vale in Domino, et ora pro me. (1523.) *).

XXX.

Wolfgango Fabritio Capitoni.

G. et P. in Domino. Nifi tam conftanter tu Bucerusque tecum, optime Fabrici, affereres effe aliquot, qui iactent ueftra ftudia a nobis damnari, planeque nos diffentire, paratus eram haec tribuere fufpicionis imbecillitati ob diuturnum noftrum filentium, cum idem referri a fratribus illis ad nos profectis uix ante triduum, cum acciperem has ueftras litteras, audirem. Et quamuis fic in uobis Chriftus regnet, et nihil uobis fit timendum, iacturae, fiue diffentiamus fiue damnemus nos ueftra, tamen nihil mihi moleftius eft, quam hoc audire fic iactari difcordiam noftram, cum fit fumma con

*) E A. M. Verpoortennii Analectis facris p. 221. sumt. Conf. Lutheri libellus, Chriftum Iefum uerum Iudeum et femen effe Abrahae, e germ.* uerf. per I. Ionam, Vit. 1523. 8.

cordia et unitas fpiritus fincera atque perfecta. Quia ego foleo diffimulare et celare, quantum poffum, ubi aliqui noftrum uere diffentiunt a nobis (quales multos iam agitat nefcio quis fpiritus) quanto minusTM mihi hoe fcandalum et iniuriae genus in chriftianam concordiam et fpiritualem pacem ferendum eft. Quare nifi effem nimis occupatus, non dimitterem, quin publico fcripto teftarer et illorum fufurronum mendacium et noftrum candidum confortium in re chriftiana.

f

Mirifice placent nuptiae facerdotum et monachorum et monialium apud uos. Placet appellatio maritorum aduerfus fatanae epifcopum. Placent uo cati ad parochias. Quid dicam ? nihil dein audiui, quo non gauderem maxime in uobis. Tantum pergite et profpere procedite, ut et uos doceat mirabilia dextera ueftra, et populi fub uos cadant in corde inimicorum regis. Quin ego iam fatis arbitror his annis indultum infirmis. Deinceps quia indurantur de die in diem, liberrime omnia funt agenda et dicenda. Nam et ego incipiam tandem cucullum abiicere, quem ad fuftentationem infirmorum et ad ludibrium Papae hactenus retinui. Sinamus mortuos fepelire mortuos fuos coeci funt et duces coecorum. Puto autem uanif fimum hunc difcordiae noftrae rumorem ex epifsto

la illa ad te mea toties iam excufa, et nunc etiam uernaculo ornata, effe natum, quae res me pene deterret a fcribendis epiftolis, cum uideam fic eas rapi me inuito ad praela, cum inter amicos multa liceat, et oporteat. liberius fcribere, quam expediat in uulgus fpargi. Eras autem et tu tum alius uir et aulae feruus. Nunc autem Chrifti libertus et feruus Euangelii, totus meus et ego, totus tuus.

Saluta mihi in Chrit M. Bucerum cum uxorcula

et prole et omnes illos maritos nouos, praefertim Hedionem. Salutat ecclefiam ueftram noftra ecclefia. Gratia uobiscum. Wittemb. die (25. Maii) Vrbani, 1524. *)

XXXI.

Wolfg. Fabritio Capitoni.

G. et P. in D. Submonuit me Philippus nofter, mi Fabrici, ut de decimis meam fententiam tibi aperirem, cum uulgus ifthic audiatur recufare uelle. Mihi fane decimae uidentur effe omnium longe iuftiffimae, ut quae diuinis teftimoniis et ab origine mundi pene fuerint, tum etiam aequiffimae, ut quae tantum crefcant ac decrefcant, quantum fert terra de benedictione Domini, Quàre om

Claff. IV. fafc. V. Bibl. Brem, p. 911.