dami; do jej opisu, prócz własnych, użył postrzeżeń które czyniono w miejscach przyległych teraźniejszému Królestwu Polskiemu, jako to w Wilnie, Krakowie, Lwowie i Gdańsku. Téj nader ważnej pracy nie dozwoliła mu śmierć zawczesna ogłosić. Rękopism w języku niemieckim jest dziś własnością jego syna Stanisława Pusch, urzędnika przy warszawskiej mennicy; rękopism ten dla pożytku nauki, a szczególniéj dla poznania klimatu kraju naszego, zasługuje aby był wydany na widok publiczny.

W latach 1829 i 1830 w czasie pomiarów trygonometrycznych dóbr i lasów górniczych i fabryk rządowych, czynione były dostrzeżenia meteorologiczne na najwyższym punkcie Królestwa na Łysej górze zwanej Łysicą od d. 25go maja 1829 do 5 listopada 1830 roku siedmnaście razy dziennie, a w miesiącach zimowych w mieście Kielcach w pałacu. biskupa krak. pod kierunkiem ówczesnego rewizora Wojciecha Niemyskiego. Podobne dostrzeżenia czynione były i na innych miejscach, a to dla wyznaczenia wyniesień punktów, przez równoważenie trygonometryczne otrzymanych. Liczne postrzeżenia we trzy tomy in fol. razem zebrane, znajdują się w biórze komissyi rządowej przychodów i skarbu.

Położenie geograficzne góry Łysicy oznaczył w latach 1828 i 1829 Franciszek Armiński dyrektor obserw. astron. warsz. i otrzymał na szerokość geograficzną 50o, 53′, 35", 3; długość przybliżoną 38°, 33', 9" - wyniesienie nad Warszawę 1516 8 stóp, a nad poziom morza 1884 4 stóp paryzkich.

LUDWIK ZEJSNER jako prof. miner. w uniw. krak., dziś professor akademii mediko-chirurgicznej w czasie swoich podróży i wycieczek do gór Karpackich i Tatrów, czynił dostrzeżenia z barometrem dla oznaczenia wysokości gór i różnych miejsc, oraz z terinometrem nad temperaturą źródeł i zdrojów w różnych wysokościach. Wypadki swoich dochodzeń ogłosił jedne w oddzielnych swoich rozprawach, a inne jak O temperaturze źródeł Tatrowych i pasm przyś ległych, w Bibl. warsz. na r. 1844 tom II.

Meteorologia w różnych czasach miała u nas swoich zwolenników różnego stanu i powołania. Do liczby gorliwych miłośników tej nauki należy Law LUDMIL KORYLSKI (Kobecki), nauczyciel nauk przyrodzonych w szkołach warszawskich, który przez kilka lat jużto jako ogrodnik z Polesia, już jako ogrodnik warszawski w pismach tutejszych, szczęśliwie przepowiadał przyszłe zmiany powietrza, opierając wnioski swoje na własnych postrzeżeniach, zjawisk przyrody organicznej, łącznie z położeniem słońca i księżyca.

Wielkim równie zwolennikiem badań meteorologicznych był JAN BAZYLI TOMICKI Dr. medycyny, który od r. 1815 osiadłszy w mieście Chełmnie w Lubelskiem, aż do epoki śmierci nastąpionej w r. 1855, starannie zapisywał zmiany powietrza, mając głównie wzgląd na wpływ i położenie ciał niebieskich, osobliwie księżyca. Zostawił on wiele postrzeżeń własnych. Podobne notatki odnoszące się do stanu powietrza, prowadził w témże mieście Chełmie s. p. biskup Felix Szumborski.

Znakomici uczeni którzy w wieku teraźniejszym ważnemi swemi pracami i postrzeżeniami najwięcej przyłożyli się do postępu meteorologii są: Alexander Humbold, Kaenitz, Dove, Quetelet, Kupfer, Peltier, Martins, Bravais i inni,

Przystosowanie telegrafów elektrycznych do meteorologii, dziś w użycie wprowadzone, wiele się przyczyni do postępu téj nauki, a to przez możność prędkiego porównywania zjawisk i zmian powietrza w różnych miejscach jednocześnie dostrzeganych,

Nauki przyrodzone są dziś w ścisłym związku z sobą; jedna drugą wspiera i nawzajem jest wspieraną. Meteorologia ważną gra rolę w rólnictwie i w sztuce lekarskiej, a to z powodu wpływu jaki wywiera powietrze i jego zmiany na ciało ludzkie i w ogóle na przyrodę organiczną. Przykład tego wpływu między innymi dał nam poznać zasłużony w świecie naukowym Józef MAJER w piśmie swojém w roku 1844 w Krakowie wydaném pod tytułem: Skutki ciśnienia

powietrza pod względem fizyologicznym i patalogicznym rozebrane. Wpływ stanu meteorologicznego na śmiertelność, oceniony według 10letnich spostrzeżeń w Krakowie. Kraków 1845.

JAN BARANOWSKI ur. 26 grudnia 1800 w mieście Sławkowie w wojew. Radom. Po ukończeniu nauk w uniw. warsz. i otrzymaniu stopnia magistra filozofii w roku 1825 został adjunktem obserwator. w Warszawie. W r. 1837 powołany do wykładu astronomii w kursach dodatkowych w Warszawie, obowiązki te pełnił przez lat 5, aż do chwili zamknięcia tychże kursów. W r. 1848 po zgonie Armińskiego, założyciela i pierwszego dyrektora obserwatoryum, Baranowski powołany został na jego następcę. Oprócz prac astronomicznych w obserwatoryum ciągle dokonywanych, położył zasługi jako pisarz. Przełożył część astronomiczą t. I dzieła Humbolda: Kosmos czyli rys fizycznego opisu świata, War. 1849. Mikołaja Kopernika o obrotach ciał niebieskich, sześć ksiąg z textem łaciń. Warsz. 1854 in fol. Przełożył z franc. dzieło uwieńczone przez kommisyą francuzką p. n.: Meteorologia czyli nauka o zjawiskach w powietrzu dostrzeganych, o ich związku i wpływie na królestwo organiczne a głównie na człowieka p. Foissac Dra med. kaw. ord. legii honor. itd. W przypiskach zamieścił wiadomości i postrzeżenia odnoszące się do kraju naszego, 2 tomy, War. 1858. Oprócz tego kilkanaście rozpraw zamieszczonych w pismach czasowych.

WOJCIECH JASTRZĘBOWSKI urod. 14 kwietnia 1799 we wsi Giewarty w Płockiem, uczęszczał do szkół w Płocku, później do liceum w Warszawie, nakoniec w roku 1822 był w uniw. warszawskim w oddziale nauk przyrodzonych i takowy chlabnie w r. 1825 ukończył; następnie został powołany na pomocnika professora fizyki Karóla Skrodzkiego, dziekana wydziału filoz. w tymże uniwersyt. Zapoznawszy się z Antonim Magierem i jego ogromną pracą Dostrzeżeń meteorologicznych na wezwanie profess. botaniki, Michała Szuberta, zrobił z nich obszerny wyciąg w r. 1826 i takowy przesłany

został do Paryża botanikowi Mirbel, zamierzającemu wówczas wydać jeografią botaniczną całej kuli ziemskiej. Praca ta następnie z poczynionemi uwagami została wydaną w rysunku p. n. Karty klimatologicznej zwróciła uwagę Towar. przyj. Nauk, które wezwało na członka do grona swojego Jastrzębowskiego. W r. 1829 został adjunktem naturalistą, z obowiązkiem odbywania naukowych podróży po kraju. W r. 1836 pełnił obowiązki nauczyciela historyi naturalnéj, fizyki i ogrodownictwa w instytucie gospodarstwa wiejskiego i leśnictwa w Marymoncie. Liczne są prace jego które wy. dał: 1) Kompas polski, czyli narzędzie służące za kompas powszechny, gnomonograf, obserwatoryum przenośne i narzędzie do kreślenia sekcyż konicznych wynalezione i opisane (str. 82, z 2 tabl.). Warsz. 1843. 2) Przepowiednie pogody, sloty, wiatru i innych zmian powietrza, wzięte z używania słońca, chmur, barometru, roślin, robactwa, pająków, ryb, ptastwa, płazów, zwierząt, ludzi innych t. p. martwych, oraz żyjących rzeczy, (str. 15), Warsz. 1847. 3) Uklad świata zastosowany do potrzeb powszechnych, część I str. 324, Warsz. 1847. 4) Historya naturalna zastosowana do potrzeb życia praktycznego do rzeczy kra. jowych, Wars. 1848 2gie wyd. 1854. 5) Stychologia czyli nauka o początkach wszech rzeczy, zastosowana do potrzeb życia czynnego i do rzeczy krajowych. Warsz. 1849, 2gie wydanie 1856 i wiele rozpraw.

E. Zoologia ma swoich zwolenników i miłośników liczny poczet, między innymi znaczne zasługi mają.

1) Felix Paweł JAROCKI ur. 14 stycz. 1790 w Pacanowie pod Sandomirzem, umarł w Warszawie w dniu 25 marca 1865 r. Uczył się w Liceum i uniw. krakowskim. W roku 1812 przyjął obowiązki nauczyciela w Liceum s. Anny. W r. 1814 otrzymał stopień doktora filozofii. W tymże roku władza edukacyjna przeznaczyła go na zastępcę professora nauk przyrodzonych w lic. pozn. W r. 1814 wysłany został kosztem króla polskiego do Uniwersytetów berlińskiego i paryzkiego. W r. 1817 został profes, nauk przyrod. w szkole

woj. kaliskiej. W r. 1819 z polecenia ministra oświecenia St. Potockiego zakupił gabinet przedmiotów przyrodzonych we wsi Grunwicach w Szląsku za 11,500 talarów dla nowo otwartego uniw. wars. i takowy sprowadziwszy mianował go minister professorem Zoologii uniw. z obowiązkiem dyrekcyi rzeczonego gabinetu którym zarządzał aż do zamknięcia jego. Napisał i drukiem ogłosil: Spis ptaków, War. 1819. Zoologia czyli Zwierzętopismo ogólne tomów 8, z których wydrukowano 6 od 1821-38 r. O zwierzętach jadowitych Wars. 1822. O plakach olbrzymich, Wars. 1825. O przeobrażeniu się owadów, Wars. 1828. O ulach dla pszczół, Warsz. 1827. O szarańczy, War. 1827. O pająkach przę dzących, Wars. 1827. Zubr oder der litwanische Auerochs, Hamburg 1830. Treść Zoologii 1851. Pozostał po nim przygotowany do druku słownik zoologiczny w pięciu językach 2 t. Wymienione dzieła zjednały mu tyle sławy w kraju i za granicą, że go najcelniejsze uczone Towarzystwa badaczów przyrody członkiem swym inianowały. Na zjeździe zaś w Hamburgu 1839 obrany został prezesem w wydziale anatomów europejskich.

2) JAN MOTTY ur. się w Paryżu r. 1790 i tamże nauki odbył. Do Polski przyjechał w r. 1806 z rodziną Mielżyńskich i już w r. 1812 został nauczycielem publicznym w gimń. pozn. W szkołach wykładał historyą naturalną i botanikę i uczył języka franc. przez przeciąg lat 33 bo w r. 1845 dla słabości zdrowia obowiązki swoje złożył. Wyuczył się dobrze po polsku, tak że równie w polskim jak francuzkim języku pisał i mówił. Drukiem ogłosił Wstęp do historyi naturalnej, Poznań 1823. Précis de l'histoire de la litté rature française (Poznań 1825) w końcu Muzeum historyi naturalnej, Pozn. 1830. Wydał pierwszy z rękopisu: Książeczka na której się modliła św. Jadwiga, Poznań dwa wydania. Motty uważał się całém sercem za obywatela kraju, który został jego drugą ojczyzną. Zajmowało go zwłaszcza wszystko co miało związek z oświatą narodową. Szanowny professor, dobry ojciec, celował łagodnością

་