pod nap.: Treść nauki przyrodzenia czyli wiadomości do ogólnego oświecenia potrzebne z nauki o zwierzętach czyli zoologii, o roślinach (botaniki), o cialach kopalnych czyli mineralogii; o istotach nieważkich czyli fizyki; o składzie ciał czyli chemii; o gwiazdach czyli astronomii; w sposobie dla każdego przystępnym, wyłożyli magistrowie uniw. wars. nauczyciele nauk przyrodzonych w szkołach z 3 tablic. War. 1850. W swoim czasie to dzieło tak wielką wziętość miało, iż wkrótce z handlu księgarskiego wyczerpaném zostało, i to jest najlepszą pochwałą dzieła. Nadto wydał Tajniki przyrodzenia 1856. Flora lekarska, czyli opisanie cech rodzajowych i gatunkowych wszystkich roślin w medycynie używanych. Przełożona z dzieła Dra Edwarda Winklera, 270 tablic. kolorowanych rycin. Warsz. 1858. Niektóre prace znajdują się w pismach czasowych jako téż w kalendarzu Jaworskiego część botaniczną redagował przez znaczny przeciąg czasu. Wreszcie wiele rozprawek popularnych mieści Czytelnia niedzielna, któréj był stałym pracownikiem; w ostatnich czasach dotknięty nieuleczoną chorobą, pisał jeszcze drzącą ręką artykuły do Encyklopedyi powszechnéj, pragnąc dzieło tak użyteczne podpierać. Nie doczekał się téj pociechy aby ujrzał je wychodzące w obieg czytelników, w wigilią bowiem wyjścia to jest dnia 30 września 1859 umarł w Warszawie. Wszystkie dzieła jego wychodziły w Warsz. i po największej części własnym nakładem.

9) MICHAL SZUBERT ur. 1 maja 1787 w Ząbkach o milę od Warszawy za Wisłą, z ojca Bogumiła i matki Joanny z Rudzickich Szubert. Kształcił się w lyceum warszawskiem od r. 1808 był w tym instytucie na krótki czas kollaboratorem; w r. 1809 wysłany został przez dyrekcyą edukacyjną za granicę dla wykształcenia się w botanice; w Paryżu bawiąc przez 3 lata przeszło, ułożył znaczny zielnik składający się z 7000 roślin, który przez rząd księstwa wars. r. 1814 z Paryża sprowadzonym został. Roku 1821 został czynnym członkiem Tow. Przyj. Nauk. Professorem nauki leśnictwa został mianowany już 1813 r. 18 września, pracował w tej

szkole aż do wcielenia jej do uniwersytetu. Kiedy założono szkołę leśnictwa szczególną, został mianowany professorem jéj roku 1818. Odbywał podróże naukowe w celu zbogacenia ogrodu botanicznego, którego był dozórcą. Od r. 1818 do 21 był dziekanem wydziału matematyczno-fizycznego a potém professorem radnym i dyrektorem ogrodu botanicznego, którym zarządzał od 1816, kiedy jeszcze ogród był przy pałacu Kazimirowskim. Jako nauczyciel słynął z pięknego wykładu swojego; jako administrator ogrodów botanicznych starego i nowego założonego, wydał kilka katalogów roślin, z których jedna na cześć jego otrzymała od Francuzów nazwę Szubertia. W ostatnich czasach był prof. szkoły farmaceutycznej i honorowym członkiem rady lekarskiej Król. polsk. aż do r. 1859. Wydał dzieła: Opisanie drzew i krzewów w Król. pols. Kilka rozpraw czytanych na publiczném posieniu Towar. Przyj. Nauk, np. o krążeniu soków roślinnych itd. † 5 maja 1860, pochowany w Płocku syt szczęścia, chwały i wdzięczności ziomków.

10) JAKÓB WAGA brat Antoniego mag. fil. profes. botan. w gimn. łomżyńskiem, wydał dzieło znakomite we 2 tom. a 3ch częściach pod napisem: Flora polska w ograniczeniu do jawnokwiatkowych rodzajów etc. tom I 1847. Tom II 1848 roku.

11) IGNACY RAFAŁ CZERWIAKOWSKI profes. uniwer. Jagiel. wydal: 1) Botaniki ogólnej roślin jawno-płciowych, 2 tom. i atlas w 8ce str. 752. Krak. 1841, nakład autora. 2) Botanikę szczególną: opisanie roślin skryto-płciowych, lekarskich i przemysłowych. Część I, 1849, 2ga 1851. Botaniki szczególniej część trzecia, obejmująca: Dwulistniowe, zdrożne bezpłatkowe i jednopłatkowe, nadjajnikowe aż po rodzinę szóstko-listnych wyłącznie, Kraków 1859. Część czwarta, obejmująca rośliny od rodziny szóstkolistnych włącznie, aż do wielopłatkowych podjajnikowych wyłącznie, Krak. 1859. Opisanie roślin dwulistnych lekarskich i przemysłowych. Kraków 1860. Trzy ostatnie części zawierają olbrzymie rozgałęzienie roślin dwuliściennych do których należy większa

część ziół, krzewów i drzew naszego klimatu. Tak więc praca ta jest jedną z najzupełniejszych, jakie posiada literatura nasza o botanice.

12) LEŚNIEWSKI P. E. skrócony wykład botaniki podług Adryana de Jussieu, Chenu, Leunissa i innych. War. 1859. Przerobił to dzieło Adam Wiślicki.

13) FELIKS BERDAU wydał dzieło które wyszło z drukarni uniw. w Krakowie r. 1859 p. n. Flora okolic Krakowa itd. Obejmuje ono w sobie wyliczenie i opis roślin dziko rosnących w obwodzie krakow. i przyległych częściach obwodów wadowickiego i bocheńskiego, tudzież w dolinie ojcowskiej. Na załączonej tablicy jest wyobrażenie rośliny nieznanéj dotąd, a przez autora odkrytéj z rodzaju Mieczyków, która ma nazwę „Mieczyk drobnokwiatowy Berdau“ (Gladiolus parviflorus Berdau). Dzielo to składa się z trzech części: la mieści w sobie topografią i geognozyą okolicy tutejszéj, zajmującej przestrzeń 40 mil kwadratowych; 2a klimatologią a obie ze względem na florę: 3a nakoniec najobszerniejsza, szczegółowy opis 483 rodzajów i 1183 gatunków roślin. Obszerność i dokładność tej pracy, wykazać się najsnadniéj może z porównania z dziełami opisującemi florę innych okolic a mianowicie: Zawadzkiego flora Lwowa liczy 389 rodz. i 812 gat. Tegoż flora Galicyi 453 rod. 1550 gat. Flora W. Ks. poznańskiego Ritschla 478 rodz. 1031 gat. Flora królestwa polskiego Wagi 410 rodz. 962 gat. Autor przez kilka lat gromadził materyały do swojej pracy, która zapewnie nie będzie ostatnią, gdyż jak słyszeliśmy, posiada on liczne materyały do Flory tatrańskiej, zwiedzając często Tatry i po kilka nawet miesięcy odbywając po nich przechadzki badawcze. Autor wybrany został sekretarzem oddziała nauk przyrodzonych w krakows. Towarz. Nauk. nadto jest członkiem Towarzystwa zoologiczno-botanicznego w Wiedniu; przez lat kilka był adjunktem katedry botaniki na uniwers. Jagiellońskim przy profess. Czerwiakowskim, któremu dzieło swoje poświęcił, a następnie wykładał botanikę w szkołach publicznych.

B, MINERALOGIA I GEOLOGIA.

1) IGNACY JAKOWICKI profes. uniw. Wileńs. wykładał od r. 1825 Mineralogią, a później w akademii medyko-chirurgicznej. Ur. 1797 r. W 1835 otrzymał stopień lekarza weterynaryi 1széj klassy, w r. zaś 1839 lekarza medycyny léj klassy 28 grudnia 1847. Wydał: 1) Wykład oryktognozyi i początków geognozyi podług Wernera w r. 1825, 2gie wydan. 1827, 2) Mineralogia zastosowana do sztuk, rzemióst, fabryk i rolnictwa, Wilno 1830. 3) Postrzeżenia geognostyczne w kraju od morza Baltyckiego do Czarnego morza, Dzienn. wileńsk. 1830. 4) Obserwacye geognosty czne w guberniach zachodnich i południowych pańs. ross., Wilno 1831

2) NORBERT ALEONS KUMELSKI. Krótki wykład Mineralogii podług Wernera, Wilno 12ce 2 tom. 1825, 1826 str. 56 i 256, oraz spisu 72. Mineralogia popularna podług Brarda str. 88, 1827 i Zasady geognozyi podług Wernera 1827 str. 52 i 62 oraz Rys systematyczny nauki o skamieniałościach podług Leonharda i Koppe 1826 str. 95.

3) EICHWALD profes. wileński wydał: Natur historische Skizze von Lithauen, Volhynien und Podolien, in geognostischer, mineralogischer, botanischer und zoologischer Hinsicht, Vilna 1831 w 4ce.

Jednocześnie prawie wyszły dwa dzieła, dwóch urzędników korpusu polskiego górniczego, nad otworem ziemi królestwa polskiego. Nadradzcy górniczego Beckera, który się trudnił poszukiwaniami soluemi w południowej części królestwa i Iaspektora kopalń miedzianogórskich Bloedego.

4) WILHELM GOTTLOB ERNST BECKER: Über die Flötzgebirge im südlichen Polen, besonders in Hinsicht auf Steinsalz und Soole, Freyberg 1830 w 8ce str. 158 z kartą.

5) GOTTLOB BLOEDE: Über die Übergangs-Gebirgs Formation in Königreich Polen, Breslau 1830 str. 140 z tablicą petrograficzną.

Wydanie obszernego dzieła J. B. Puscha poprzedził: 6) JERZEGO BOGUMIŁA PUSCHA: Krótki rys geognostyczny Polski i Karpat północnych czyli opisanie zewnętrznego skladu ziemi tego kraju, z rękopismu niemieckiego przez A. M. Kitajewskiego, Warsz. 1830 w 8ce str. 104 z tablic. Częściami zamieszczany był w tomie I i II Słowianina, Jestto bardzo szacowne pismo sposobem ile możności przystępnym dla każdego skreślone; wykłada ono według dzisiejszego stanowiska nauki, w krótkości ziemioznawczo Polskę, dając ogólne zarysy gór utworów w 4 osobnych działań krain północno-karpackich, a mianowicie: 1) środkowej Polski, 2) Karpat, 3) Podola, Ukrainy, 4) Nadbaltyku.

W skutek bliższego zgłębienia i rozpoznania kraju polskiego w ciągu swój służby w górnictwie królestwa polskiego J. B. Pusch odbywszy od r. 1818 do 27 podróży 15, krążąc w różnych kierunkach po krajach które obserwował, wydał on następujące dzieła:

7) GEORG GOTLIEB PUSCH: Geognostische Beschreibung von Polen, so wie der übrigen Nord Karpathen-Länder, Stuttgard und Tübingen tom I 1831, tom II 1836 w 8ce z atlasem geognostycznym nadzwyczajnie szacownym z 10 tablic składającym się. Jestto dotąd najdokładniejszy opis ziemioznawczy Polski, pod wszelkim względem niezaprzeczonéj wielkiej wartości, owoc prac i spostrzeżeń uczonego badacza. Jako uzupełnienie dzieła tego uważać można:

GEORG GOTLIEB PUSCH: Polens paläontologie, oder Abbildung und Beschreibung der vorzüglichsten und der noch unbeschreibenen Petrefakten aus den Gebirgsformation in Polen, Wolhynien und der Karpathen, Stuttgard 1836 w 4ce więks. str. 218 z wielu tablicami. O żubrze (Auerochs) i jego skamieniałościach mówi od str. 195 do 214.

8) AUGUST ROST który przez lat 4 (1836-1839) kierował poszukiwaniami solnemi w południowej części królestwa polsk. wydał swe spostrzeżenia w rozprawie: Beitrag zur Geognosie von Süd Polen, von August Rost, Berlin 1840 w 8ce str. 54 i tablic 4.