Obrazy na stronie
PDF
ePub

wolucyi fran. 2 tomy, War. 1852. Bardzo użyteczna i wysoko ceniona.

9) 8. ZARAŃSKI i H. ŻYWIŃSKI przeł, z niem. Dra Jerzego Webera: Dzieje powszechne od najdawniejszych do najno-. wszych czasów, ze względem na oświatę, piśmiennictwo i religią, a w rzeczach słowiańskich do potrzeb narodowych zastosowane. 2 t. Lwów 1851.

10) HENRY LEWESTAM przełożył z 22 wyd. Alvares Levi D. Obraz historyi powszechnej, skreślony podług nowéj zupełnie matody ulatwiającej wykład i naukę głównych wypadków od stworzenia świata aż do naszych czasów Wars. 1851.

11) MACAULAYA TOMASZA BABINGTONA, Dzieje angielskie od wstąpienia na tron Jakóba III. tom II. Poznań 1854. 12) W. Z. przeł. z fran. Aug. Thierry: Historya zdobycia Anglii przez Normandów. O jego przyczynach i skutkach aż do naszych czasów w Anglii, Szkocyi, Irlandyi i na stałym lądzie, War. 4 tomy 1858.

13) MICHAŁ BALIŃSKI przeł z franc. J. H. de Chavannes de la Giraudiere. Irlandya, jej początek, historya i obecne położenie, Wilno 1858.

14) ABRAAM PAPROCKI, napisał: Rys dziejów ludu izraelskiego od jego początków do naszych czasów. War. 1850

15) KOMARNICKI ZYGMUNT przełożył na język polski Kronikę Dytmara, wedle textu poprawionego przez Wagnera i wydał ten przekład nadzwyczaj sumiennie dokonany w Żytomierzu r. 1862. Krytyka zarzuca mu niektóre niedokładności pod względem geograficznym, ale bacząc na trudność zadania nie umniejszamy mu zasług (Bib. War. r. 1863). Do tego wydania dodał Komarnicki komentarz i objaśnienia o sposobie traktowania rzeczy polskich przez Dytmara.

16) WŁADYSPAW KAZIMIERZ WOJCICKI uzupełnił i wydał: Dzieje Węgier pod względem historycznym, artystycznym, literackim i społecznym przetłumaczone przez S. Pruszakową, i Leona Rogalskiego, napisane przez towarzystwo francuizkch pisarzy pod kierunkiem historyka madziarskiego J. Bol

denyi. Warsz. u A. Nowoleckiego 1863 r. Wydanie ozdobione 60 drzeworytami i mappa Węgier.

17) GIZYCKI przetłumaczył na polski język Dzieje panowania Michała Wiszniowieckiego napisane po francuzku p. Salwandego. Lwów 1849.

18) SIERAKOWSKI WLADYSŁAW przełożył na język polski Salvandego Narcyza Achillesa (Histoire de Pologne avant et sous le Roi Jean Sobieski) wedle 5 wydania pod tyt.: Historya króla Jana Sobieskiego i Królestwa Polskiego. Lwów 1862 r. 3 tomy u K. Wilda.

19) Historya powszechna wedle T. B. WELTERA 3 t. Poznań 1860 r. u N. Kamieńskiego, wyd. 2. Poznań 1864. Tłumacz umiał utrzymać stanowisko w tych dziejach słowiańskie i katolickie, nieuwodząc się stronnością, co do Sło-wiańszczyzny i reformacyi, która w niektórych okresach przebija w oryginale. Gdy oprócz tego dzieje te w powszechności dobrze są opracowane i na wiek młodociany obliczone, przeto rokujemy z nich wielki pożytek. Zaprowadzono je po gimnazyach.

§ 178. Nauki hist. pomocnicze.

1) RACZYŃSKI E. i GOŁĘBIOWSKI L. Gabinet medali polskich oraz tych które się dziejów polskich tyczą, 4 tom. Berlin, Poznań i Wrocław 1845-1851.

2) KAROL BEYER Gabinet medalów polskich, oraz tych, które się dziejów polskich tyczą. Dopełnienie dzieła Edw. hr. Raczyńskiego. Zeszyt: 1857.

3) BENTKOWSKI J. Spis medalów polskich lub z dziejami krainy polskiej stycznych, War. 1830.

4) KAZIMIERZ WŁADYSŁAW STĘŻYŃSKI BANDTRIE Wwydał: Numizmtyka krajowa t. 2 z 66 tablic. Warsz. 1839.

5) IGNACY ZAGÓRSKI napisał: Monety dawnej Polski jako téż prowincyi i miast do niej należących, z trzech ostatnich wieków zebrane, uporządkowane i z przywiedzeniem źródeł historycznych opisane z 60 na kamieniu rytemi tablicami 2 tom. w 4ce, Warsz. 1845. Tegoż skorowidz monet pol

skich z trzech ostatnich wieków szeregami lat wykazanych, 8ka zdł. War. 1847.

6) KAZIMIERZ STRONCZYŃSKI oddawał się z początku naukom przyrodzonym, wydał Entymologią, również ogłosił drukiem rzadkie bardzo dziełko Mateusza Cygańskiego z XVI wieku Myślistwo plasze, w którém opisuje się sposób dostawania wszelkiego ptaka. Następnie Stronczyński oddał się całkiem badaniom dziejowym i numizmatyce, w których też zaszczytne zajął stanowisko. Wydał on Wzory pism, w przerysach wystawione i objaśnione drukowanem ich wyczytaniem. Część 1 obejmująca pismo dyplomatów od 1228-1536 War. 1839. Do tego należy poszyt w kroju arkuszowym, wiernych facsimilów samych autentyków. Statuta polskye Crola Kazimierza w Wysłyci słożone. War. 1847. Pieniądze Piastów od czasów najdawniejszych do roku 1300. · Rozbiorem źródeł spółczesnych i wykopalisk oraz porównaniem typów menniczych objaśnione z 37 tablicami litograf. Warsz. 1847.

7) X. J. STUPNICKI. Denary koronne XIV i XV wieku. Ustęp z Numiz. pol. Z tablic. (Oddruk z pamięt. literatury) Lwów 1850.

8) Bezimienny wydał: Zbiór ciekawy XIV tablic numizmatycznych rytych na miedzi, zawierających wizerunki numizmatów polskich, obustronnie wydanych przy dziele Tad. Czackiego, w ogóle sztuk 215 i oryentalnych sztuk 10 z dodaniem ich opisu szczegółowego, tudzież z załączeniem XIII tablic ważnych dla starożytności polskich pod względem paleografii używanej w najdawniejszych dyplomatach, począwszy od roku 1155, zawierających między innemi facsimile podpisów królów pols. z portr. Tad. Czackiego 4ka z 27 tab!. Wilno 1844.

$179. Pamiętniki.

1) KAJETAN KOŹMIAN skreślił swoje wspomnienia i po śmierci jego wyszły p. n. Pamiętniki Kajetana Koźmiana, obejmujące wspomnienia od r. 1780 do r. 1815 t. 2. Pozn. nakł. Żupańskiego 1858. Ocena tych Pamiętników wyszła

z pod ręki J. I. Kraszewskiego i zamieszczona w Gazecie war. z 1859, n. 104 i 105, gdzie ostro nastaje na zmarłego autora za sąd opaczny, jaki wydał o nowej literaturze polskiej, której okres cechują głównie Brodziński i Mickiewicz. Zastęp tak zwanych klassyków, do których należał autor pamiętników, nieuznający innych wzorów w poezyi epickiėj jak Wirgiliusza, a w poezyi lirycznej, jak Horacego, już dawno rozbity, śladu po sobie nie zostawił obecnie, głos więc Koźmiana był jego przedgrobowem veto literackiém. Nie mógł się on jak i jego towarzysze zgodzić na nowe wyobrażenia, na nowy zwrót literatury polskiej. Ale skargi, poglądy i sądy starca, zapisane w Pamiętnikach, malują nam dokładnie autora Ziemiaństwa i wielu Od tryumfalnych. Jeżeli nie mają żadnej wartości w zasadzie, to cechują wybornie upór calego zastępu tak zwanych klassyków. Wybitniéj jeszcze występuje ta cecha Pamiętników w oddziele trzecim i ostatnim, który wyszedł w drukarni W. Kirchmajera w Krakowie 1865 r., obejmującym wspomnienia jego od roku 1815-1831. Koźmian Kajetan zaleca się jak w innych tak i w tych pamiętnikach pięknym, czystym językiem, zdolnością opowiadania i obrazowania artystyczną, ale nigdy w duchu dziejowego postępu. Z tego powodu simpatyzuje w oddziele tym ostatnim z Zajączkiem, Lubeckim, Nowosilcowem, Stanisławem Zamojskim, Wincentym Krasińskim, Wojdą, Mateuszem Lubowidzkim, jen. Koseckim, a lekceważy i nienawidzi wszystkich należących do opozycyi i ruchów Niemojewskich, Krzyżanowskich, Wysockiego, Nabielaka, Mochnackiego, Lelewela, Mickiewicza, poczytając stan Polski kongresowej, wcale znośnym i szczęśliwym." Gniewa się przeto na rewolucyą z r. 1830 jako dzieło kilku szaleńców i demagogów i stawa w sprzeczności z opinią publiczną i narodową. Wydanie tych pamiętników jest poniękąd cechą chwili, w której wyszły.

2) JULIANA URSYNA NIEMCEWICZA: Pamiętniki czasów moich. Dzieło pośmiertne wydał synowiec Karól Ursin Niemcewicz w Paryżu 1848, w Sce str. 414. Pamiętniki te

sięgające panowania Stanisława Augusta dociągnięte są do r. 1829. W przedmowie tak się sam tłumaczy: „Zatrudniony przez cały bieg życia mego pracami literackiemi, już to prozą już rymem, z których to prac ledwie połowa drukiem ogłoszona, niebyłem tak próżnym, bym moje osobiste spisywał przygody, późno je więc dzisiaj zbyt późno zaczynam, gdy w ostatniej starości pamięć i umysł stępiony, gdy w obcym kraju wygnaniec ogołocony ze wszelkich pamiętników czasów moich, z wszelkich not, zapisek widzę się, gdy nawet niemam równo wiecznych mi ludzi, którzyby w przypomnieniu zeszłych czasów dopomódz mi mogli, w tak więc smutnym. niedostatku wszystkiego, w ostatnim szczeblu starości mojej zaczynając to dzieło, ufam iż ziomkowie moi, jeżeli je dopełnię choć w części, wybaczyć zechcą licznym omyłkom niedostatkom i opuszczeniom, jakie w nim koniecznie znajdować się muszą."

3) PIUS hr. KICIŃSKI urodz. w Sławkowie d. 5 maja 1752 r., otrzymawszy staranne domowe wychowanie, wszedł do gabinetu króla Stanisława Augusta i był naprzód sekret. królew. a następnie szefem gabinetu tego monarchy. Po dwa razy posłował z ziemi czerskiej i liwskiej, a wr. 1782 był zarazem posłem i sekretarzem sejmu. W r. 1786 otrzymał wielką wstęgę orderu S. Stanisława, a w czasie czteroletniego sejmu kasztelanią polaniecką. Był jednym z pierwszych, co się przyczynił do zniesienia liberum veto. W r. 1794 schronił się do Galicyi, ówczesny cesarz austryacki Franciszek, w części Polski przypadłéj z podziału, znosząc dawne tytuły urzędnicze koronne, pozwolił posiadającym takowe, po wywiedzeniu się z 8 herbów szlacheckich, starać się o tytuł hrabiowski i takowy otrzymał w r. 1804. W r. 1817 z wyboru senatu przedstawiony, został senatorem kasztelanem Królestwa Polskiego, a zarazem pełnił obowiązki sędziego najwyższej instancyi. Umarł d. 23 kwietnia 1828. Pozostawił Pamiętniki swoich czasów, Zbiory notat i inne pisma, stanowiące ogromny zasób materyałów nader ważnych i zajmujących dla dziejów narodowych.

« PoprzedniaDalej »