B 846 rumque sic consolatur: Eia, quare tantum doles ? Quod non semper misericordia Dei debeat cogi- celabo meipsum, nec amplius erit cognitum. Modice A exsecratur, ecce fallax soror fallaciter eam plenunc voluptati consentiam, et, cum voluero, memetipsum corrigam. Ac deinde pœnitendo satis melior quam modo sum ero. Multi enim post ruinam surrexerunt, et postmodum meliores fuerunt. Sic nimirum verecundia quæ est apud homines, malo suo consilio nonnunquam fallitur et fallit, et malam vitii bestiam in montem, quem tueri deberet, subintrare permittit; quæ cum intrare permissa fuerit, non facile expelli poterit. Nam si is qui scelus commisit, confiteri aliquando voluerit, ea cogitatio, quæ prius promittebat ei quod se emendaret mox ut voluisset, post perpetratam culpam dicit: Quomodo confitebor? Qua fronte reatum meum aperiam ? Non amplius honorem habebo, si me manifestavero, sed qui modo appretior, omni tempore vilis ero. Quid igitur faciam? Saturabor voluptuose vivendo, nondum viam justitiæ tenere valeo 7. Ecce quomodo miser homo decipitur 38. Quam callide vincitur, quam astute superatur! Ipse namque humilitatis montem paulatim proficiendo statuit; ipse custodes ejusdem montis constituit, ipse custodes eosdem a propugnaculis montis expulit; ipse postmodum semetipsum male custodiendo mancipium hostibus suis tradidit. In me siquidem est unde cum Dei gratia proficio, in me etiam unde deficio. Non mihi proficiendi aliquis vim facit. Non ad defectum aliquis me venire cogit. Suggerit Deus, suggerit ratio, suggerit virtus ut recte vivam; et est in me materia arbitrii, scilicet libertas, et hoc facere possum, si volo. Verum e contra suggerit diabolus, suggerit appetitus et vitium ut voluptuose vivam, et habeo potestatem hoc faciendi 840 sed contradicere nolo". CAPUT CXV. De consultatione " duarum prædictarum sororum. Sciendum est quod verecundia " quæ est apud homines, interdum fallat, multisque modis per eam auditus nobis vitiorum fiat. Verecundia quæ est apud Deum, nec fallit nec fallitur. Hæc etenim quando ad montem revocatur, postea et locum suum, videlicet humilitatis, quem tueri deberet, fallente sorore sua, vitiis subversum, quasi porcorum rostris disjectum invenit; vehementer turbatur, dolet, ingemit, sæpe etiam lacrymas fundit, misera miserabiliter 84 secum quærit qualiter bestia intravit funesta, quæ fuerit causa, quod exordium, quisve aditus. Et dum illam vehementer 844 Notandum est igitur quod tempore ante perpetrationem culpæ, nunquam misericordia Dei debet cogitari; sed justitia et judicium ejus, furor et indignatio illius. Hæc debent pensari 49, hæc ante mentis oculos reduci, hæc sæpenumero cum magno horrore retractari debent. Quando quis tentatur, non debet dicere: Misericordia Domini magna est, sed hoc potius: Horrendum est incidere in manus Dei viventis (Heb. x, 31). Quando appetitus luxuriæ quemque pulsat, non cogitet tunc : Quacunque die peccator ingemuerit, omnia peccata ejus oblivioni tradentur (Ezech. xvIII, 21), sed potius sæpe recogitando tractet quod maledictus omnis qui peccat in spe; et illud Isaiæ; Væ genti peccatrici, populo gravi iniquitate, filiis sceleratis, semini nequam (Isa. 1, 4). Si autem per injuriam fuerit peccati C admissio, tunc demum Dei misericordia propensius est cogitanda, ne desperatio veniæ superveniat. Tempore itaque tentationis, modis omnibus unusquisque debet conari ne superetur. Quia licet Deus veniam promiserit pœnitenti, non tamen spopondit delinquenti, ut ei daret voluntatem pœnitendit. Cum autem certum sit quod Dei gratiam promeretur quisquis declinat a malo et facit bonum, et iram et indignationem incurrit omnis qui operatur peccatum, magnopere curandum est ut et vitia vitemus et virtutibus adhæreamus. 860 CAPUT CXVII. Quæ comparatio sit inter ascendentes. Tria sunt necessaria ascendenti, innocentia, beneficium, prælatio. Innocentia talis esse debet, ut nulli noceat; beneficium, ut omnibus prosit; prælatio, ut se inferiorem * omnibus judicet. Unde VARIE LECTIONES. 843 37 Tenere valeo ms. Vict. 13 tenere volo. 838 Homo in his decipitur mss. Corb. 307 Vict. 13 et Edit Col. homo decipitur. 699 Quod et hoc facere ms. Corb. 307 et hoc facere ms. Vict. 13 et Edit. Col. quod hoc facere. 84 Potestatem hoc faciendi ms. Vict. 13 et Edit. Col. possibilitatem hoc faciendi ms. Corb. 307 potestatem faciendi. 841 Sed contradicere nolo ms. Corb. 307 si contradicere volo. 842 Confabulatio ms. Vict. 13 et Edit. Col. de consultatione. Quod verecundia mss. et Edit. Colon, quia verecundia. Dejectum Edit. Col. disjectum ms. Vict. 13 dissectum. 845 Fundit miserabiliter mss. Corb. 307 Vict. 13 et Edit. Col. fundit, misera miserabiliter. 846 Gravius ille mss. gravius te ille. 847 Quod tentationis tempore non semper misericordia Dei debeat cogitari mss. Vict. 13 Corb. 307 et Edit. Col. Quod non semper misericordia Dei debeat cogitari. Quod tempore ms. et Edit. Col. quia tempore. Hæc pensari mss. et Edit. Col. hæc debent pensari. 850 Debet vehementer conari mss. Vict. 13 Corb. 307 et Edit. Col. debet conari. Et iram et indignationem m. Vict. 13 et iram indignationis, 59 Omnibus inferiorem mss. Vict. 13 Corb. 307 et Edit. Col. omnibus aliis inferiorem. 848 Apostolus: Superiores invicem arbitrantes (Philipp. A in fraterna charitate tenere debemus, ut sic quasi II, 13). Hæc tria debet unusquisque aliis impendere, et nihil horum sibi fieri ex debito exigere. Nam si servus alicujus domino suo in multis peccasset, non solum iram domini provocaret 53, sed etiam omnium conservorum suorum indignationem incurreret; et si aliqua injuria ei interim fieret, non juste conqueri deberet. Dicit aliquis : Innocentiam et beneficium aliis libenter impendo, sed me omnibus aliis inferiorem credere nequeo: sunt etenim homicidæ, adulteri, latrones, et hujusmodi. Ad hoc. Quicunque comparationem facis inter te et alium, noli ponere in trutina 5 quod tuum non est; imo quod tuum est, videlicet mala tua, et postmodum bona sua. Talis comparatio, vel talis consideratio semper sit inter ascendentes. Si quid vero boni in B te videas, non tibi, sed Deo imputes. Unde Apostolus: Quid habes quod non accepisti? Si autem accepisti, quid gloriaris, quasi non acceperis ?(I Cor. Iv, 7). 854 CAPUT CXVIII. 856 Similitudo inter cænovexiam et charitatem. Sic igitur debemus innocentia, beneficio, et prælatione 855 uti in faciendo et recipiendo, sicuti usualiter portatur cœnovexia. Quippe qui illam subeunt 857, faciem 858 ad locum quo tendunt; ad locum autem unde veniunt, dorsa vertunt. Tribus enim 859 aliis modis potest, sed non convenienter, portari, videlicet, ut facies sint contra facies, vel dorsum contra dorsum, vel facies ad locum unde procedere, terga vero quo ire debeant, conver- C tantur. Et notandun quod non minus quam duobus cœnovexia in operando portatur; nec charitas (quam per cœnovexiam volumus significari) minus quam inter duos haberi potest. Si ergo in monte aliquo ædificarent sibi homines plures domum, et de valle oporteret lapides, cæmentum et alia quæ ad ædificationem domus pertinerent, cœnovexiis sursum 861 in montem portari si, inquam, illi portitores instrumentum illud ita acciperent, ut uterque sibi dorsum, aut faciem vel dorsa quo tenderent, facies vero verterent unde procedere vellent; et dum sic ire competenter nequirent, verbis litigare inciperent, et de litigio ad pugnos et capillos venirent, deinde ad arma rogo, quid diceret aliquis præteriens, si sic hos hac de causa pugnantes D inveniret? Utique quod insanirent. In nobis igitur hæc omnia consideremus, quia talem habitudinem 862 quamdam cœnoxeniam spiritualem portemus. Nos enim in excelso monte, in cœlesti scilicet patria, domum nobis ædificare satagere debemus, quæ sola virtutum operatione construitur; ad quam humilitatis gradibus ascenditur. Qui gradus necesse est ut fiant per innocentiam, beneficium et prælationem, scilicet, ut nulli noceam, omnibus serviam, et ut quemlibet mihi ipsi præferam. Cum hæc aliis frequenter exhibeo, etsi mihi exhibita non fuerint, patienter tolero. Gradus pergendi in montem virtutum, ad domum cœlestis patriæ, mihi congruos facio, et cænovexiam bene porto. Si autem aliis hæc impendere detrecto, quasi dorsum contra dorsum verto; dum illum pergentem, et quasi antecedentem subsequi deberem, faciem illi vertendo. At si mihi hæc quasi per debitum fieri quæro, et ille quod postulo facit, quamvis non libenter, quoniam exigo, quasi faciem contra faciem in subvectione 868 cœnovexiæ verto. Cum vero 864 exigo, et ille quod exigitur denegat, quoniam illum per exactionem irrito, terga vertimus ad locum ad quem ire debemus, et facies unde procedimus. Sic istis tribus modis qui cœnovexiam portare satagit, plerumque lites et discordias sustinebit. Faciem ergo, hoc est intentionem, semper habeamus super innocentiam, beneficium et prælationem, ut illa omnibus independamus, et a nullo eadem requiramus. Hoc enim est ad illa terga vertere, videlicet ad præsentia et ad labentia, facies vero ad futura et ipsa perpetualia. CAPUT CXIX. 866 865 Similitudo inter qualitates corporis et animæ. Sicut qualitatis corporis, sic etiam genera sunt duo qualitatis animæ. Qualitas quippe corporis aliquando subitanea, aliquando vero est continua. Subitanea, ut cum repente repentina infirmitate nigrescit, vel verecundia erubescit, sed mox hac et illa transeunte, ad colorem pristinum homo redit, Continua, ut cum assiduam patitur 867 infirmitatem, quæ sibi continuum parit pallorem. Sic animæ quajitas aliquando subitanea, aliquando vero continua est. Subitanea, ut cum irruente subita tentatione, subito in peccato nigrescit, sed statim per confessionem et pœnitentiam ad priorem pulchritudinem redit. Continua, ut cum assidue in peccato jacet, per quod et assidue ante Deum deformis apparet. Hæc autem genera duo qualitatis animæ genera sunt duo indignitatis suæ. Quid indignus est secun VARIE LECTIONES. 856 883 Iram Domini provocaret mss. Vict. 13 Corb. 307 et Edit. Col. iram Domini. deserviret. 854 In medio seu trutina mss. Vict. 13 Corb. 307 et Edit. Col. in trutina. 55 Sic igitur debemus innocentia beneficio et prælatione etc. Im ms. A. 1 contrarius ista ponuntur. Quippe illam, qui ms. Vict. 13 quippe qui illam ms. Corb. 307 quippe illi qui. 657 Subvehunt mss. Vict. 13 Corb. 307 et Edit Colon. subeunt. 858 Faciem habent mss. Vict.13 Corb. 307 et Edit. Col. omittunt habent. 859 Tribus autem mss. Vict. 13 Corb. 307 et Edit. Col. Tribus enim. 860 Unde procedunt mss. Vict. 13 Corb. 307 et Edit. Col. Unde procedere. 801 Cœnovexia sursum ms. Vict. 13 et Edit. Col. cœnovexiis sursum. 862 De litigio ms. Victor. 13 et de litigio ms. Corb. 307 litigio. 843 In subvectionem mss. in subvectione ms. et Edit. Col. in subjectione. 864 Cum ergo mss. et Edit. Col. cum vero. 865 Sicut qualitates mss. A.1 Vict. 13 Corb. 307 sicut qualitatis. 866 Subitanea est ut mss. A. 1 Vict. 13 subitanea, ut. 867 Assiduam quis patitur mss. A. 1 Corb. 307 et Edit. Col. assiduam patitur ms Vict. 13 assiduam homo patitur. dum subitaneam qualitatem, non ideo tamen ad A infirmitate 75 detentur insipienter agit si sibi rusojudicium sibi assumit Christi corpus et sanguinem. diam adhibere destiterit, quia aliquotie dhibita, Qui vero secundum continuam qualitatem indignus statim a tentatione liberatus non fuerit. assistit, ille ad judicium ea sibi assumit. CAPUT CXX. De cordis immunditiis. Noverit quoque qui suam discutere intendit infirmitatem, tria esse genera immunditiæ cordis. Primum namque genus est amor non amandorum, veluti luxuriæ et similium. Secundum vero est odium eorum quæ odio non debent haberi, sicut est odium alienæ prosperitatis. Tertium autem nec amor, nec odium, sed quædam cogitationis vanitas, ut cum cogitamus unde iste veniat vel quo ille vadat. 870 CAPUT CXXI. Similitudo inter corporis et animæ infirmitates. Rursus attendendum 69 duo esse genera infirmiatis animæ, quemadmodum sunt infirmitatis corporeæ 7. Corporis namque infirmitas aliquando test quasi infirmitas naturalis, aliquando ve.o est casualis. Quasi naturalis namque est, ut si cui ab ipsa hominis infantia sibi continuus languor sit $71. Casualis vero est ut febris, quæ frigore repentino vel alio casu accidit homini Hæc itaque quia occasione accidit extrinseca, facilius curari potest una medicina. Illa vero, quia quasi naturaliter adhæret homini, non una repentina curari, sed cum frequenti medicina potest minui et alleviari, donec facilius valeat portari. Ita quoque vitiorum, quæ sunt animæ infirmitates, alia quasi naturalia, alia vero sunt quasi casualia. Quasi naturalia quippe sunt, ut ingluvies et luxuria, quæ ex ipsa carne concrescunt ab infantia homini. Casualia vero, ut mendacium, quod aliqua extrinsecus accidente causa sæpe profertur, etiam non præmeditatum. Hæc ergo, quia causis exterioribus accidunt, leviori custodia evitari possunt. Illa vero quia intus naturæ cohærent, licet non una abstinentia omnino deleri, continua tamen instantia eo usque possunt minui, quo satis facile voleant tolerari. His ergo delendis semper instare debemus, licet non omnino ea delere possimus. Sicut enim naturalem poris infirmitatem patiens stulte agit si sibi medicinam adhibere neglexerit, quia semel vel bis adhibita non statim curatus fuerit, sic naturali vitiorum 874 cor B C CAPUT CXXII. De appetitu, et quid intersit inter appetitum et voluntatem. Nullus namque appetitu vitiorum prorsus carere potest, sed eum vice appetitus veræ commoditatis quasi naturaliter retinet. Postquam enim humana natura perfectam beatitudinem amisit, perfectam quoque sui commoditatem perdidit. Semper tamen naturaliter affectionem 87 ejusdem commoditatis habet. Et quia perfectam commoditatem habere non potest, nec perfectæ commoditatis appetitum amittere valet. Habet itaque appetitus ingluviei et luxuriæ, aliarumque falsarum commoditatum, et per hos incedit quærendo illam perfectam commoditatem cujus appetitum retinet naturalem. Hos autem appetitus diabolus 877 accendit aliquando per falsas commoditates, et per eas 7 voluntati aliquod peccatum suggerit, aliquando vero per semetipsum ipsi voluntati persuadet, ut eosdem appetitus ad peccandum incitet. Ut cum ebrioso, qui amplius libere nequit, aliquid assum velle comedere suggerit ut habeat appetitum amplius bibendi. Sic autem diabolus incitat voluntatem ad peccandum, aut per hos appetitus, aut per semetipsum. Velut si quis latro aliquem ad se spoliandum incitaret aut artificio aliquo quo carnem ejus calefaceret, aut dicendo ei simplici verbo ut se exueret. Ad quem vero cum ille nihil suspicans fallaciæ, appropinquat, subito capitur, vapulat, versa vice despoliatur, quandoque demum occiditur. Appetitus vero isti non aliud sunt quam quædam commoditatis necessitates. Non enim idem est appetitus quod voluntas. Appetitus namque mali non est malus 2, sed voluntas mali est mala. Hos igitur appetitus quia diabolus semper accendit, studio magno et custodia sunt restringendi. 880 879 CAPUT CXXIII. Similitudo inter aquam et humanam naturam. Humana namque natura tam facile per vitia quam per planum diffunditur ** aqua. Sic ergo agere debet qui eam restringere appetit, velut qui aquam currentem retinere contendit. Sicut enim ille aquam concludit in stagnum atque coercet, sic VARIE LECTIONES. 873 D 884 869 Attendendum ms. 879 Continuam, indignam existit mss. continuam qualitatem, indignus assistit. A. I attendat. 87 Infirmitatis corporis mss. A. 1 Vict. 13 Corb. 307 et Edit. Col. infirmitatis corporeæ. 871 Ut ficus ab ipsa hominis infantia sibi continuus. ms. Vict. 13 ut ficus ab ipsa hominis infantia sibi continuus languor sit. mss. et Edit. Col. ut ficus ab ipsa hominis infantia sibi quasi continuus. Quasi vero casualis mss. et Edit. Col. casualis vero. Quod satis mss. et Edit. Col. quo satis facile. Sicut naturalem mss. et Edit. Col. sicut enim naturalem. $75 Vitiorum in firmitate mss. et Edit. Col. vitiorum infirmitate. 87 Tamen naturalem affectionem mss. Vict. 13 Corb. 307 et Edit. Col. tamen naturaliter affectionem ms. A. 1 tamen affectionem. 77 Hos autem diabolus mss. et Edit. Col. hos autem appetitus diabolus. 878 Accendit per falsas commoditatis, et per eas ms. A. 1. accendit, et per eas. 879 Aliquid ad suum mss. aliquid assum. Sic enim ms. et Edit. Col. sic autem. Aut carnem suam calefaceret mss. quo carnem ejus calefaceret. 882 Non est mala mss. et Edit. Col. non est malus. 93 Profunditur mss. diffunditur ms. Corb. 307 effunditur. *** Ille qui aquam mss. ille aquam. 880 881 iste naturam humanam vagam infra 865 regulam A et Inquire pacem, et persequere eam (Psal. xxxш, 889 888 887 aliquam cohibere debet Etque ille procurat ne qua parte dirumpatur stagnum, qua affluat aqua, ita et istum providere condecet 886, ne suam in quoquam violet regulam, quo ad peccatum proruat. Sic enim restringi carnis appetitus possunt: quod est quamdam facere pacem inter ipsam carnem et spiritum ; quam quidem pacem nemo melius secum habere poterit, quam qui districtioni ordinis monastici semetipsum subjugare studerit. Ipsa etenim est quasi quædam clausura vel stagnum vivarii. Quoniam quidem sicut pisces decurrente aqua vivarii moriuntur, si clausuræ ipsius minutatim ac sæpe crepant, nec reficiuntur, ita omnis religio monastici ordinis funditus perit si custodia ejus per modicarum contemptum culparum paulatim a fervore sui tepescit, attestante Scriptura, quæ dicit : Qui modica spernit, paulatim decidet (Eccli. xix, 1). CAPUT CXXIV. 891 Quod quatuor modis pax agatur. Quatuor quippe modis pax agitur, quibus homo ad veram quietem perducitur. Aut enim fit ab aliquo inter aliquos duos, aut inter semetipsum et alterum, aut inter carnem et spiritum, aut inter corruptibilitatem nostram et incorruptibilitatem quam Deo donante exspectamus 899. Sic tres superiores modos nunc habuerimus, tunc demum ad illam pacem perveniemus de qua dicit Apostolus : Habete pacem cum Deo (Rom, v, 1). Duo itaque primi modi fiunt per concordiam. Est enim pax carnalis, est et spiritualis. Concordia etiam est carnalis, et spiritualis. Pax et concordia carnalis est, quam habent infideles, vel etiam falsi Christiani, cum in peccato concordant, et inde quamdam pacem obtinent. Hanc autem pacem Christus non commendavit, ubi dixit: Non veni pacem mittere in terram, sed gladium (Matth. x, 34). Per terram terrenos, per gladium separationem, qua separamur a carnalitate, potest intelligere "*". Tertius vero modus per spiritus fit victoriam sibi subjugantis carnem. De hoc etiam idem Dominus ait: Pacem relinquo vobis, pacem meam do vobis (Joan. xiv, 27; et propheta : Pax multa diligentibus legem tuam (Psal. cxvIII, 165); et: In pace factus est locus ejus (Psal.Lxxv, 3); 890 887 895 B 15). Quartus vero modus erit per remunerationem, corruptione nostra transmutata, ut jam diximus, in incorruptionem. CAPUT CXXV. 893 De quadripartito statu humanæ naturæ. Notandum siquidem quod hurnanæ naturæ quatuor sunt status 599, quibus pro diversis meritis beata vel misera 94 redditur. Duo namque primi beati, duo postremi sunt miseri 895. Beatorum autem alius minus beatus, alius vero beatissimus. Ita quoque miserorum, alius minus miser, alius vero miserrimus est. Status utique minus beatus fuit ille quo ante peccatum Adam in paradiso stetit. Beatissimus vero est ille quo nunc in cœlo sanctorum animæ sunt. Minus autem miser status noster est, quo dum vivimus, in hoc sæculo sumus. Miserrimus vero ille erit quo reprobi permanebunt in pœnis inferni. Ut ergo in beatissimo statu æternaliter quiescamus, in Dei servitio temporaliter labore mus 896 CAPUT CXXVI. 901 Similitudo inter hominis obsequium et præmium. Homo, quia æternum habere non posset præmium, si Deo æternum laborando exhiberet obsequium 998; Deus suæ præmium vitæ, quæ est æterna. vitæque hominis 899, quæ est temporalis, servitium comparat. Si enim homo quandiu vixerit, Deo servierit, et Deus ei hoc coadjuvet 90°, et ipse recompensabit. Qui vero non a principio quidem vitæ suæ Deo servire cœperit, sed ex quo tamen cœperit, si usque ad finem perseveraverit, Deus ab eo vitæ præcedentis servitiumnon exiget, sicut nec ipse a Deo vitæ illius præcedentis præmium 90. Si autem homo e contra, quoad vixerit, Deo male servierit, et Deus illi malum rependet meritum, quandiu et ipse vixerit. Quid si non a principio vitæ suæ male Deo cœperit servire, sed ex quo tamen cœperit, usque ad finem vitæ voluerit perseverare, non ei Deus vitæ præcedentis servitium bonum recompensabit in malum: sicut 904 nec ipse vitæ illiud præcedentis præmium habere voluerit malum. Nam et suæ vitæ præcedentis bono, et Dei præcedentis vitæ malo carebit præmio 906. Deo ergo serviat VARIE LECTIONES. 893 896 905 886 Ita 895 Iste naturam humanam vagam infra ms. Corb. 307 iste humanam infra ms. A. 1 iste naturam. et justum prævidere condecet mss. sic et iste procurare debet mss. Corb. 307 Vict. 13 sic et istum providere condecet. Quoad peccatum mss. quo ad peccatum. 888 Quam quidem pacem etc. ms. A. 1 hæc usque ad finem capitis omit. ms. Vict. 13 omittit quidem. 889 Melius habere mss. Vict. 13 Corb. 307 melius secum habere. Quam Deo donante expectamus ms. A. 1 quæ tamen in præmium recipitur post hanc solam vitam. 99 Si tres, etc. ms. A. 1 hæc omit. usque ad, Duo itaque, etc. quæ etiam contrahit. 892Potes intellige et te ms. et Edit. Col. potes intelligere. Notandum siquidem, quod humanæ naturæ quatuor sunt status, ms. A. 1 Quatuor quippe humanæ naturæ sunt status. Beata vita vel misera mss. A. 1 Corb. 307 beata vel misera. Postremi miseri ms. 4. 1 postremi sunt miseri. Temporaliter laboremus ms. A. 1 addit; nam et æternum præmium æterno promerendum servitio esset, si utrumque simul esse posset. Homo quia æternum ms. A. 1 verum quia homo æternum. Si Deus laborando æternum exigeret obsequium. Sed Deus mss. Si Deo æternum laborando exhiberet obsequium, Deus Edit. Col. Nisi Deo, etc. ut in mss. "Vitæ homines mss. et Edit. Col. vitæque nomines. Et Deus eum coadjuvet mss. et Edit. Col. et Deus ei hoc coadjuvet. Qui vero non a ms. A. 1 Quod si non a. "Deo deservire ceperit mss. A. 1 Corb. 307 Deo servire ceperit. 903 Præcedentis exigit præmium mss. A. 1 Corb. 307 præcedentis præmium. Recompensabit in malum, sicut ms. A. 1 recompensabit. Sicut. Habere voluerit ms. A. 1 habere noluerit. Malo non carebit mss. et Edit. Col. malo carebit præmio ms. Corb. 307 malo, vitæ æternæ carebit præmio. semper omnis homo quisque eo ordine quo consti- A fieri ?Unusquisque sui ordinis gerat officium, ne et tutus ab ipso est. totum quod vivit deputetur mendacium. CAPUT CXXIX. CAPUT CXXVII. De tribus hominum generibus seu ordinibus. Tres quippe sunt ordines hominum, videlicet orantes, agricultores et defensores. Hos autem ordines sic ad diversa officia Deus in hoc mundo disposuit, quemadmodum quidam paterfamilias oves, et boves, et canes maximos in domo sua distribuit. CAPUT CXXVIII. B Exemplum ovium, boum et canum. Oves namque ad hoc habet ut lac sibi et lanam ferant; boves vero, ut terram exerceant; canes autem, ut tam oves quam boves a lupis defendant, Si igitur horum quodque animalium suum gerat officium, illud ad vitam Dominus servat, quia ejus sibi 907 utilis est vita. Si vero officium quod est suum non egerit, morte sola judicatur dignum, quia ejus vita nullum fert 908 fructum. Si enim ovis lac vel lanam 909 non attulerit, bos autem terram non exercuerit, quem alium fructum fere poterum 910? Rursus, si canis custodia percudum deputatus, eas lupos permiserit laniare, aut easdem ipse vel alios canes cœperit strangulare, quid aliud dominus agere debet quam dum obruere? Sic et Deus de illis ordinibus agit quos ad officia diversa in hoc mundo disposuit. Quosdam namque, ut clericos monachosque, ad hoc ipsum disposuit ut pro aliis orent, mitesque, ut oves, lacte prædicationis eos imbuant, lanaque sui boni exempli ferventes in Dei amore C faciant. Alios vero, ut agricultore, ad hoc disposuit, ut de suo, velut boum labore, ipsi vivans et alii. Quosdam etiam, ut milites, ad hoc instituit ut asperitatem, prout necesse fuerit, ostendant, tamque orantes quam agricultores ab adversis gentibus, velut a lupis, defendant. Si ergo sui quisque ordinis officium impleat, longam promeretur vitam quia cæterorum vivit ad utilitatem. Si vero istud agere noluerit, vita ipsa indignus existit, quia fructum non affert propter quem vivit. Si enim clerici monachique orationem vel predicationem aliis impendere, vel etiam bonum 11 exemplum prætendere aut terram agricolæ, noluerint excolere, quod alius poterunt officium explere? Rursus: si milites alios defendere noluerint, aut etiam more rabidorum canum, eosdem aut seipsos occiderint vel oppresserint, quid de illis nisi quod de rabidis canibus debet 907 913 De mendacio. Si enim quod ordinis sui est non egerit, omnis ejus exterior habitus mentitur, qui eum ordinis 919 ilius esse testatur. Actus quoque illius, et verba ipsaque mentitur cogitatio, quia mendacium testatur pro vero. Cum enim quidpiam agit 913, vel dicit, vel cogitat, sic esse agendum, dicendum cogitandumque aliis indicat 914. Plus etenim loquitur plurumque homo actu quam verbo, sicut hoc potest videri exemplo. 220 CAPUT CXXX. Medicus namque herbam 915 aliquam si diceret 918 ægroto salutiferam esse, et non ex ea comederet 917, aliam vero mortiferam, ipse tamem ex ea gustaret, plus ei actu quain verbo diceret, quia plus ei hanc actu quam verbo 918 comedendam suaderet. Cum igitur quippiam quis agit, vel dicit, vel cogitat, sic esse agendum, dicendum cogitandumque cæteris manifestat 919. Quod si ita est, verum actu, et verbo, et mente loquitur. Si vero non est iisdem omnibus e contra mentitur. In quantum igitur verum dicitur, bene; in quantum vero mendacium profertur, male vivitur quia omne peccatum mendacium esse probatur. Siquidem non nisi cogitatione, locutione et opere peccatur, quibus quoties peccamus, Deo et hominibus mentimur". His itaque tribus Dei timorem ponamus custodem *** quia, testante Scriptura: Timor Domini expellit peccatum (Eccli. 1. 27) Timor. denique Spiritus sancti est donum aliorumque omnium primum. CAPUT CXXXI. De septem donis Spiritus sancti. Septem quippe sunt dona Spiritus sancti, videlicet, timor, pietas, scientia, fortitudo, consilium, intellectus, sapientia. Horum autem deonorum, ut dictum est, timor est primum, aliorumque veluti quoddam fundamentum. Hunc namque Spiritus sanctus mentis in campo supponit, aliaque dona suo in ordine veluti in ædificio superimponit. Prius mentem metuere facit, ne pro peccatis suis separetur a Deo, et in pœnis inferni cum diabolo torqueaD tur. Huic denique timori superimponit pietatem, cum menti sic metuenti sui ipsius aspirat compassionem, pieque recolere facit quam misera erit si a VARIE LECTIONES. 923 Quia ejus sibi ms. A. 1 cujus sibi. 90 Nullum fert ms. Vict. 13 nullum facit. *°* Lac et lanam ms. A. 1. Vict. 13 Corb. 307 et Edit. Col. lac vel lanam.10 Ferre poterunt ? ms. A. 1 et Edit. Col. ferre poterint? ms. Corb. 307 ferre potuerint? ms. Vict. 13 facere poterint? Et etiam bonum mss. Corb. 307 Vict. 13 et Edit. Col. vel etiam bonum ms. A.1 vel bonum. 919 Qui ordinis mss. A 1 Viet. 13 Corb. 307, et edit Col. qui eum ordinis. Cum enim quispiam quid agit mss. A. 1 cum enim quippiam agit. "Aliis judicat mss. aliis indicat. 915 Medicus namque herbam ms. A. 1 si enim medicus herbam. 916 Aliquam si diceret ms. A. 1 quandam diceret. "Egroto salutiferam esse, ac ut ea comederet, ms. Vict. 13 cognosco salutiferam esse. Et non ex ea comederet. 91 Quam eam verbo mss. A. 1 Corb. 207 quam verbo. 919 Aliis manifestat mss. Vict. 13 Corb. 307 et Edit. Col. cæteris manifestat ms.A. 1 cæteris indicat.929 Eisdem omnibus mss.A. 1 Corb. 307 isdem omnibus. 1 Deo et hominibus mentimur ms. A. 1 omittit, Deo et hominibus. 999 Ponamus custodiam mss. A. 1 Vict. 13 Corb. 307 et Edit. Col. ponamus custodem. "Sua in ordine ms. A. 1 suo quoque ordine mss. Corb. 307 Vict. 13 et Edit. Col. suo in ordine. |
