Obrazy na stronie
PDF
ePub

sicut amici Dei securi erunt se unquam amissuros A cumque sicut cohæredem et comparticipem regni bona sua, ita isti inimici Dei omnino desperabunt se jam amplius perdituros hæc mala sua. Pro æterno igitur et ineffabili gaudio beatorum, hæreditabunt æternam et incogitabilem tristitiam omnes qui, pro impoenitudine reatus sui, transituri sunt in societatem dæmoniorum 267.

His itaque consideratis atque perspectis intelligi potest quam utile sit homini in bonis moribus ac justis operibus vitam suam exercere, quamque damnosum illis omissis per vitia et iniquitates affluere.

Quod si latius consideremus, videlicet quam utile sit quemlibet hominum bonum esse, videbimus non solum ejus qui bonus est, sed et Deo ipsi, et angelis, et cuique justo homini ac insuper omni B creaturæ id utile esse. Et Deo quidem, non quod personæ illius aliquid commodi vel incommodi accidere possit, bonus homo utilis esse dicitur, sed quoniam illi ad perficiendam civitatem suam, quam de bonis hominibus perficere instituit, eo studio quo in illam tendit adminiculatur. Humanus quippe usus hoc habet ut eum sibi quis utilem judicet qui se ad hoc abjuvat sine quo id quod bene vult perficere non vult.

Qualiter autem bonus homo sit etiam angelis utilis, inde cognoscitur quod ex societate bonorum hominum numerus illorum qui diminutus erat redintegratur. Cum igitur aliquis per vitam bonam in societatem illorum currit, magnum quid ipsis præstat, quia, quantum in ipso est, numerum eorum supplet et perficit. Omni quoque justo homini, nec non omni creaturæ justum hominem utilem diximus. Justo homini, quia quanto ardentius in supernam patriam tendit, tanto velocius patria ipsa in suis civibus consummabitur, et quisque, adepta suorum corporum resurrectione quam multum desiderat, geminata lætitia atque in honore in regno Dei perfruetur. Omni creaturæ, quoniam dum per bonitatem suam incrementum civitatis Dei assurgit, renovationem qua ipsa creatura in melius est commutanda ultra non impendit, imo, quantum sua refert, omnem ei moram perfectionis rumpit et adimit.

cœlestis quasi seipsos perenniter diligent. Siquidem, quantum in ipso fuit, et civitatem Dei, et angelorum numerum et sanctos homines consummavit. Sed cum ii qui ad vitam æternam pertingunt tanta merentur, patet, per contrarium, quid nequam homines, quia regno Dei extorres suo merito fiunt, promereantur. Quantum etenim ad eos spectat, nec Dei civitas, nec angelorum numerositas, nec electorum hominum proficiet præfixa integritas; imo, cum ipsi ad horum perfectionem conditi fuerint, nec pertingere satagunt, ne unquam perficiantur suis factis intendunt.

Quemadmodum igitur quivis homo dolet et queritur quando aliquo modo perdit quod pro sui commodo et utilitate acquisivit, ita Deus quodammodo dolet et queritur, quando hominem quem ad opus suum creaverat a diabolo rapi, et in æternum sibi perire considerat. Inde etiam illi qui damnantur perditi dicuntur, quoniam Deo ad cujus regnum et honorem conditi sunt, in confusionem æternam a diabolo præcipitati depereunt.

Ecce utcunque proposita nobis est beatitudo vitæ perennis, et contrario miseria mortis æternæ. Ut igitur hæc evadantur, illa acquirantur, eo magis elaborandum est quo ista interminabili pœna malos cruciat, illa indeficienti jucunditate bonos oble

ctat.

Qui ergo est bonus perseveret, donec debita sibi beatudinis præmia capiat; qui vero malus, quod est esse desistat, quo miseriam quam meretur evaC dere queat. Et quidem bonitas, quia lux est, plane instruit eum, cui inhæret, qua gradiatur ut ad vitam perveniat, sed malitia, quia tenebræ sunt, obcæcat illum qui ea inebriatur, ne videat quo ruit, ut intereat. Sed sit aliquis forte malus, qui quod est esse erubescat et se bonum fieri velle dicat. Hic necesse est ut ante omnia se malum, id est peccatorem, ac per hoc tenebris involutum intelligat, quatenus se ubi jacebat possit videre. Sunt etenim plures qui tam densis peccatorum tenebris obvoluti sunt, ut nulla ratione se vel in ipsis tenebris esse possint advertere.

Quantum ergo cuique sit enitendum ut bonus sit, perpendat qui potest, quandoquidem ex bonitate hominis et consummatio regni cœlestis et præ- D destinata toti creaturæ pendet reparatio universalis. Nihil enim horum omni ex parte perficietur, donec numerus electorum impleatur. Tanto itaque bonum istud plus differetur,quanto ii qui æternæ vitæ digni existant minus invenientur.

Singulo igitur homini ad regnum Dei pervenienti Deus ipse, angeli quoque, ac justi homines, eo quod se talem exhibuit ut illuc perveniet, gratiosi existent, et ut sua omnia ejus unanimiter volent,

Primum igitur et magnum quid boni esse constat hominem seipsum posse intelligere in quo statu vel casu subsistat. Eo enim quo se intelligit, luci accedit. Cum itaque intelligit se malum esse, oportet ut, si bonus fieri vult, doleat se malum esse. Alioquin falso dicit se alium quam est esse velle.

Scientiæ igitur qua novit se, dolor adjiciatur necesse est, dicente Scriptura: Qui addit scientiam, addit et dolorem (Eccle. 1, 18). Verum dolori medicamentum vult adhibere, ubi doleat, expedit ut ostendat ei quem scit sibi nosse et posse mederi. Vulnus enim quod jam putruit, et in se horridum virus ex putredine sui coadunavit, quousque ape

VARIE LECTIONES.

267 In mss. EE. 10 et S. 62 plura sequuntur quæ hactenus inedita fucrunt.

riatur et putridus humor exprimatur, nec a dolore A milem, patientem, sua indigentibus largientem, in

Dei servitio sedulum,et quæ sibi fieri vult aliis benigna mente facientem, plurimaque in hunc modum, et hic talis judicabit se viliorem illi quemlibet esse luxuriosum, superbum, injuriosum, deprædatorem, Dei servitium, quantum valet vel audet,devitantem, et qualiter aliis contraria faciat pro posse elaborantem. Ita oportet, necesse est. Aliter enim divinæ paginæ humilitatis metas excedens, non obedit. Nec aliquis æstimet sacram Scripturam cuivis quidquam præcipere quod debeat judicare factu impossibile

esse.

Quia igitur scriptum est ut quisque se viliorem omnibus aliis non solum ore pronuntiet, sed etiam intimo affectu cordis credat, qualiter quod impleri

liberari, nec ullo valet modo liberari. Sic qui sibi peccati vulnus dolet inflictum, per veram confessionem ipsum detegat ac sic, expresso mortifero humore qui latebat, per consilium præsidentis, quo curetur pœnitentiæ medicamen assumat. Non vereatur linguas hominum, non proponat pœnitentiæ cultum. Imo apud se hoc in mente firmiter habeat quia, si aliis peccati scandalum inde subrepere non timeret, talem se cunctis innotesceret qualem se in conspectu Dei quem offendit esse videt. Hoc enim multum valet ad dignum pœnitentiæ fructum, quando homo tantum dolet de peccato suo, quo Deum offendit, ut non refugiat ab aliis hominibus talis agnosci qualem se in oculis sui Creatoris esse agnoscit. Quod quamvis facto non sit admittendum, ne B queat, considerare studeatis cujus mentem divinus Ecclesiæ Dei quodlibet scandalumex inde generetur, tamen nec inficiari nec perturbari debet, si ab aliis ei objicitur quod ipse de se sua sponte confitetur. Sunt etenim multi qui plurimum perturbantur, duni de eis alii dicunt quod etiam ipsi de se publice fateri non refugiunt. Ad magnum itaque perfectionis culmen pertinet, dum quis malum, quod prædicat de se, patienter et illæsa mentis tranquillitate ab aliis contra se dictum valet sustinere. Probari namque per hoc potest illum in vero humilitatis gradu consistere, sicut e diverso illum qui hoc non potest in quadam jactantia et appetitu sublimitatis mentem habere. Justus siquidem vult haberi. Scriptum quippe est: Justus in principio accusator est sui (Prov. XVI, 17).

Dum igitur se accusat, et de eodem ipso ab aliis accusari recusat, quid aliud intendit nisi ut se humilitate, alios autem falsitate vel odio præditos in eodem ostendat?

Si ergo vult veræ humilitatis culmen attingere, concedat oportet ab aliis dicta patienter audire quæ ipse de seipso non veretur palam ultro proferre, et patiatur se ita ut se dignum fatetur tentari.

Cum itaque homo in hunc humilitatis statum pervenerit, tunc revera si in antiquam conversationem suam oculos cordis reflexerit, videbit se in horrendo malo et tenebris vere fuisse, et gratiosus ineffabili gaudio et exsultatione admirabitur se in magno bono et lumine esse.

Custodiat ergo cor suum, custodiat corpus suum, ne inimici ejus sibi subripiant quod per Dei gratiam acquisivit, reumque dejiciant in pristinas tenebras quas reliquit. Nihil virtutum, quas adeptus est, suis viribus imputet, nec super eos qui nondum ad hoc provecti sunt, ullo modo se extollat.

In humilitatis culmine, ad quod pervenit, se semper caule custodiat, et inferiorem se omnibus hominibus, non ficto, sed intimo corde credat. Quoniam, inquis, modo id aliquis facere potest, ut se viliorem illo credat quem in bonis actibus non solum sibi, sed et aliis inferiorem esse sine dubio constat? Verbi gratia: videas aliquem sobrium, hu

C

Spiritus tetigit, ut se in hujusmodi exercere velit. Grave siquidem est ut, bonam et sanctam vitam agens, perversi cordis et operis homini se judicet ex intimo corde inferiorem, cum naturalis simul ct divina lex sanciat bonum semper malo præstantius esse, et huic æternæ gloriæ retributio,illi sempiterni opprobrii pœna paretur. Ex effectu itaque mercedis utriusque patet quid cui præstet. Si ergo bonus se judicat malo inferiorem, malum præpostero ordine sibi facit superiorem. Quod sic esse verum natura non admittit. Aut igitur veritati contrarius erit qui se bonum malo credit inferiorem, aut, si non credit, divinæ paginæ, quæ hoc jubet, inobediens erit. Sed horum nihil admittendum.

Videndum igitur est quonam modo fieri valeat ut et veritas nou deseratur, et divinitatis præcepto obcdiatur. Cum ergo quivis hominum vult comparare se ad alium, quid in se a se habet, et quid alter non a se, sed per Dei gratiam habeat; a se quippe nemo, nisi malum, per gratiam vero Dei habet, si quod bonum. Ponat itaque malum suum cum malo alterius, et statim videbit quid horum sit potius. Perpendat etiam omnia in futurum juncta servari, et ne forte ipse occulto Dei judicio a bono decidat et alius a malo resurgat gnarus attendat.

Quicunque igitur tali consideratione se studuerit examinare, profecto non residebit in animo suo quo se debeat præ aliis magnificare. Eoque magis Deo proximus adhærebit, que de se humillima sentiens D nullum contemnit, sed ut omnium vera dilectione potiatur sub Deo contendit.

Hæc, ut ex ore B. P. Anselmi accepi, conscripsi, satisfacere cupiens voluntati amici mei, me hoc facere obnixe rogantis. Cui et epistolam destinavi, quam in exordio hujus opusculi poncre non omisi, cavens ne quis, materiæ pulchritudinem et dictaminis fœditatem intuendo, æstimaret Anselmum ex materiæ quidem formositate illud composuisse, ex dictaminis vero vilitate, quo mentis illius perspicacia et lepos eloquii evanuerit, mirum duxisse.

Noverit tamen quicunque hoc in sui notitiam transire dignabitur ipsum Patrem hoc sæpe legisse et

audisse, suaque sancta manu et auctoritate exa- A commendasse. Sit igitur Deus benedictus in omniminatum posteris ad transcribendum ac legendum bus. Amen.

EADMERI MONACHI

LIBER

DE SANCTI ANSELMI SIMILITUDINIBUS“.

CAPUT PRIMUM.

De triplici voluntate 269.

Voluntas tripliciter intelligitur. Voluntas etenim dicitur 70 illud animæ instrumentum quo vult, et affectio ejusdem instrumenti; affectio vero, est affeclio ejusdem instrumenti volendi. Hæc voluntas, quæ dicitur affectio ", est ad tempus quasi sopita, quia est eorum quæ mens non memorat, sed mox, ut ea recoli, etiam instrumentum volendi appetit. Item voluntas dicitur velle, vel usus ipsius instrumenti.

274

CAPUT II.

975

Similitudo inter mulierem et voluntatem. Voluntas itaque, quæ est instrumentum volendi, sic est inter Deum et diabolum quomodo mulier inter suum legitimum virum et aliquem adulterum. Vir ei 273 præcipit ut sibi soli conjungatur, adulter vero persuadet ut et sibi copuletur 273. Si itaque se soli legitimo viro conjungat, legitima est, ipsaque filios legitimos generat; si autem adultero se junxerit, adultera est, et ipsa filios adulterinos parit. Similiter ergo Deus imperat voluntati ut societur ipsi soli 76; diabolus vero ex alia parte suggerit ut conjungatur et sibi. Si itaque se soli Deo conjunxerit, id est Spiritus sancti suggestionem, velut semen bonum, receperit, fit ejus conjux legitima filiosque legitimos generat, id est 77 virtutes et opera, bona; mox enim ad imperium ejus omnes aperiuntur animæ et corporis sensus ad implendum quod præcipit Deus 978.

[blocks in formation]
[blocks in formation]

283

Hujus autem voluntatis affectio sive usus, obediens voluntas vel obedientia dicitur, quia Dei voluntati obediens, eam habet advocatam, si quæratur cur hoc vel illud velit. Quod si hæc voluntas, quæ dicitur instrumentum volendi, diaboli se junxerit, ejus recipiendo" suggestionem velut inordinatum semen, adultera mater affecta filios adulterinos, id est vitia et opera mala generat. Universos enim hominis sensus claudens ad ea quæ præcipit 25 Deus, pandit ad ea quæ jubet diabolus. Ipsa namque prius aperitur ad affectionem vitiorum, et ad ea volendum, ac deinde hominis sensus aperit ad ipsa perpetranda.

VARIE LECTIONES.

270

275

268 Is Collatus est cum mss. Gem. Bec. Corb. 307. Victorino EE. 13. San-Germanensi per me notato A. 1. Et cum Editione Coloniensi 1573. Ms. Vict. Incipit liber Anselmi Cantuariensis Archiepiscopi de Similitudinibus. ms. Corb. Incipit Tractatus S. Anselmi de Similitudinibus. ms. San-German. Incipit tractatus a venerabili Anselmo Cantuariensi Archiepiscopo editus de Triplici Voluntate. In eoms. hic Tractatus in Capitula non dividitur. 269 De divisione voluntatis mss. de triplici voluntate. Tripliciter intelligitur voluntas. Etenim dicitur ms. San-Germ. voluntas tripliciter intelligitur. Voluntas etenim dicitur. 27 Quæ est affectio ms. San-German. quæ dicitur affectio. 72 Vir enim ei ms. San-German. vir ei. 273 Ut sibi copuletur ms. A. 1 ut et sibi copuletur. 2 Legitima est, ipsaque filios ms. A. 1 legitima est et ipsa, filiosque. Adultera est, et ipsa filios ms. A. 1 adultera est et ipsa, filiosque. 276 Societur sibi soli ms. A. 1 societur ipsi soli. 77 Generat, id est ms. Vict. parit, id est. 278 Quod præcepit Deus mss. Vict. et A. 1 quod præcipit Deus *79 Ipsa namque et aperitur ad virtutum ms. A. 1 ipsa namque aperitur ad virtutum ms. Corb. Ipsa namque et aperitur, namque voluntas ad virtutum. 280 Affectionem, et ms. Corbeiens. affectionem erigitur, et. 2 Ad charitatem dirigitur ms. A. 1. Bec. et Gemmet. ad charitatem erigitur. 282 Ad recte vivendum mss. ad vivendum. Si quæratur ms. A. 1. si requiratur. Ejus recipiendo manuscript. A. 1. ejus recipiens. Ad ea quæ præcepit mss. Vict. et A. 1 ad ea quæ præcipit.

283

284

285

287

CAPUT VI.

De inobedientia et propria voluntate. Hujus vero affectio sive usus, inobediens voluntas vel inobedientia vel etiam propria 286 voluntas dicitur. Propria quippe voluntas est quæ Dei voluntatem sibi advocatam habere non potest, ut, si quæratur cur hoc vel illud velit, respondere veraciter non valet quia et Deus vult ut hoc velit. Affectio autem sive usus illi, ex diabolica nascentes 288 suggestione, Dei voluntatem sibi advocatam habere non possunt 959. Utraque igitur voluntate indubitanter est propria ; quæ 290 a Dei; voluntate porro privatur, ob hæc recte propria voluntas nominatur 991. Hæc autem voluntas propria, superbia est illa, quam initium omnis peccati Scriptura nuncupat ". CAPUT VII.

[blocks in formation]

A hominem sunt disjuncta, quandoque vero duo vel plura conjuncta.

CAPUT X.

De tribus generibus propriæ voluntatis. Propria namque voluntas, aut est in delectatione, aut in exaltatione, aut in curiositate.

CAPUT XI.

De delectatione.

Delectationum genera 296 sunt duo principalia : unum exterius, in quinque sensibus corporis; aliud interius, in animæ affectionibus.

CAPUT XII.

De quinque corporis sensibus.

Sunt autem corporis sensus quinque, visus, auditus, gustus, odoratus et tactus. Qui ideo sensus B dicuntur, quia per eos exteriora sentiuntur. Per visum enim formæ et colores; per auditum, soni; per gustum, sapores; per olfactum, odores; per tactum, dura vel mollia, calida vel frigida, aspera vel lenia 297, gravia vel levia sentiunt. Horum autem sensuum delectatio raro est bona, sæpius vero mala. Bona etenim est, cum Dei voluntatem sibi advocatam habet; mala vero cum eam sibi advocatam habere non potest.

Quod propria voluntas sili Deo conveniat. Solus enim Deus, quidquid vult, debet velle propria voluntate, ita ut aliam, quam sequatur, non habcat supra se. Cum igitur homo vult aliquid per C propriam voluntatem, Deo aufert quasi suam coronam. Sicut enim corona soli regi competit, sic propria voluntas soli Deo. Et sicut regem aliquem inhonoraret, quia suam coronam ei auferret; sic homo inhonorat Deum, qui aufert ei propriæ voluntatis privilegium, habendo quod ille debet habere solum. Sed sicut propria voluntas, Dei fons est et origo totius boni; ita propria voluntas hominis, totius est exordium mali.

[blocks in formation]
[blocks in formation]

VARIE LECTIONES.

292

288 Ex diabolica

995

266 Vel proprium mss. vel etiam propria. 287 Ut si quæratur ms. A. 1 ut si requiratur. nascens manuscripta ex diabolica nascentes. " Habere non potest manuscripta non possunt habere. "** Propria. Unde propria voluntas, quæ quia mss. propria quæ quia. 991 Ob hæc recte propria voluntas nominatur ms. A. 1 ob hoc propria recte nominatur. Scriptura nunciat mss. Bec. Gem. et A. 1 scriptura nuncupat. 293 Aliam, quam ms. A. A aliam voluntatem, quam. 294 A quibus vero mss. aliquibus vero. Ut pluribus mss. ut plures pluribus ms. A. 1 vel plures pluribus. * Delectationum genera mss. et Edit. Col. 1573 delectationis genera. Aspera vel levia mss. aspera et lenia. 998 Raro est ms. A. 1 rarius est. contemplando ms. A. 1 omittit. 300 Certatim concurrere ms. A. 1 certatim currere. 301 Diu nolam ms. Vict. diu nigellam vel nolam. 32 Naribus suis suspensum mss. auribus suis suspensum. Solus tractus mss. solus tactus. 0 Oblectet ventrem mss. oblectat ventrem.

297

303

299

Et

308

313

gustus et tactus, ut cum aliquis, in balneo residens, fabulas audit, edit et bibit, atque teporem aquæ circumquaque tangit; aliquando auditus, olfactus et tactus, ut cum aliquis cantilenas audit, dum in lecto mollibus strato quiescit, ubi et herbas undique sparsas olfacit; aliquando gustus, olfactus et tactus, ut cum nocte manduntur immoderate poma sapida, odorifera et mollia.

CAPUT XVII.

De quinque quadruplicibus.

ctantur simul duo, et duo iidem sensus 305. Ali- A pipere conditas interim edere; aliquando auditus, quando enim delectantur simul visus 306 et auditus, ut cum nimis delectando canes bestias insequi videtur, et conclamare 07 post ipsas audiuntur; aliquando visus et gustus, ut cum magna delectatione vinum limpidissimum conspicitur in saphyrino scypho et bibitur; aliquando visus et olfactus, ut in videndo simul et olfaciendo nimis rubentes rosas; aliquando visus et tactus, ut in conspiciendo et complanando aliquem muricipem album; aliquando auditus et gustus, ut cum aliquem sic bibere delectat ut inter labia sua sonitum quemdam pitissando faciat; aliquando auditus et olfactus, ut cum aliquem bibendi aviditate delectat auscultare mustum ebulliens applicata aure, et ejus odorem naribus attrahere; aliquando auditus et tactus, ut cum 310 aliquem nimis delectat citharam resonantem audire, et eamdem percutiendo tangere ; aliquando gustus et olfactus, ut cum immoderate eduntur gallinæ pipere et cymino diligenter conditæ ; aliquando gustus et tactus, ut cum gulositate manduntur ficus maturæ, dulces ad edendum, et lenes et molles ad tangendum; aliquando olfactus et tactus, ut cum unguento bene olenti quis ungitur.

309

CAPUT XVI.

De decem triplicibus.

B

Quinque vero quadruplicia sunt, quia plerumque simul quaterni et quaterni delectantur 4. Aliquando enim delectantur simul visus, gustus, auditus et audiuntur, cibus et potus deliciosi sumuntur, eoolfactus, ut cum in nuptiis ludi videntur, cantilenæ rumque odor sentitur; aliquando auditus, gustus, olfactus et tactus, ut cum in nocte nihil ibi videtur, quo delectatur visus, sed cum auditu, gustu et olfactu delectatur et tactus 15, ut cum sponsus sponsam amplexatur, aut alius ab alio libidinose tangitur; aliquando gustus, olfactus, tactus et visus, ut cum ibi nihil auditu delectabile auditur, sed adsunt alia, quibus cæteri sensus, quisque suo modo, delectantur 16; aliquando olfactus, tactus, visus et auditus, ut cum ibi nihil gustatur, sed flores illic aspersos delectat convivas olfacere, tangere, inspicere, diversos musicorum 817 sonos auscultare; aliquando tactus, visus, auditus et gustus, ut cum nihil habetur, quo delectetur olfactus, sed talia, quibus cœ

CAPUT XVIII.

Decem quoque sunt triplicia, quia sæpe terni, et terni delectantur corporis sensus supradicti. Aliquando enim condelectantur visus, auditus et gustus, ut cum nimis avide collyridæ eduntur, quæ quasi C teri quatuor sensus condelectentur 19, nix candidæ videntur, sponteque manibus vel dentibus sic atteruntur ut resonare audiantur; aliquando visus, auditus et olfactus, ut cum aliquis in horto sic residet ut virides herbas aspiciat, fabulas audiat, flores olfaciat; aliquando visus, auditus et tactus, ut cum mulier speciosa delectationis causa conspicitur, luxuriosa loqui auditur, sed et interea tangitur; aliquando visus, gustus et olfactus, ut cum aliquem delectat 11 inspicere vinum herbis confectum scintillare, bibere et olfacere; aliquando visus, gastus et tactus, ut cum aliquis est saturatus racemis, vineam tamen ** deambulat, ut quam pulchre racemi in ea dependeant videat, et hos atque illos contrectans degustat; aliquando visus, olfactus et tactus, ut cum quis diu nimis lilia conspicit, olfacit et tangit; aliquando auditus, gustus et olfactus, ut cum divites delectat cervos in silva clamantes audire, et quorumdam jam captorum carnes

De ultimo genere delectationis malæ. Unum autem ex quinque partibus constat, quia quandoque delectantur simul hi omnes corporis "1" sensus. Aliquando enim delectat hominem domum interius ornatam conspicere, ebriosos in ea decantantes audire, ibidem et vinum cornibus 20 deauratis potare, et flores per domum dispersos 321 olfacere, ipsosque, vel cornua aurea, vel alia tactu delectabilia contrectare. Triginta itaque et unum genera sunt delectationis, ad quinque corporis sensus pertinentia; qua his triginta et uno delectantur modis, ex quibus duplicia simplicibus sunt pejora, duplicibus triplicia, triplicibus quadruplicia, quadruplicibus illud quod ex quinque partibus constat. Quanto enim plures sensus in delectatione sociantur, tanto ipsa delectatio pejoratur. VARIE LECTIONES.

D

305 Duo iidem sensus mss. duo, id est, sensus ms. Vict. duo simul sunt idem sensus. visus ms. A. 1 delectantur simul visus. 307 Et clamare ms. A. 1 et conclamare.

313

806 Condelectantur 208 Pitissando ms.

312

Vineam ata Plerunque

815

[ocr errors]

Vict. pulsando. 30 Delectatur auscultare ms. A. 1 delectat auscultare. sto Auditus, ut cum. mss et Edit. Col.. 1573 auditus et tactus, ut cum. Aliquem delectant manuscripta aliquem delectat. tamen ms. A. 1 vinea tamen. Atque tepore aquæ manuscript. atque teporem aquæ. quaterni delectantur simul et quaterni. ms. A. 1 plerunque simul quaterni et quaterni delectantur. factu delectatur tactus ms. A. 1 olfactu delectantur et tactus. 16 Suo modo delectatur mss. suo modo, delectantur. 17 Diversos musicorum ms. A. 1 diversorum musicorum. 818 Sensus delectentur ms. A. 1 sensus delectantur Edit. Col. 1573 sensus condelectentur. Omnes corporum mss. omnes corporis. 190 Vinum de cornibus manuscript. vinum cornibus.

321

Despersos mss. dispersos

322 Qui his mss. quia his.

« PoprzedniaDalej »