Następnie nie mogę się całkowicie zgodzić na to wyrzeczenie: że popierane przez nas ochrony i szkółki wiejskie, kassy oszczędności i pożyczek, oraz uwłaszczenie włościan dotąd nieoczynszowanych, nie przyniosą należytego skutku, dopókąd pijaństwo nie będzie w kraju wyniszczoném?

Z doświadczenia albowiem zapewnić mogę, że właśnie temi instytucyami otwiera się ludowi oczy i daje mu się dotykalnie poczuć, ile pijaństwo szkody mu uczyniło; co tu dla tego przywodzę, aby nie odstręczyć, ale owszem zachęcić współobywateli do użycia tych półśrodków przeciwko nałogowi opilstwa, zanim coś stanowczego i solidarnie w całym kraju przedsięweźmiemy.

Co do samych warunków rozprawy, następujące czynię uwagi: Pierwszy warunek wyłącza wszelkie moralne konsyderacye o szkodliwości pijaństwa, a natomiast wymaga ścisłego wykazania początku i stopniowego wzrostu produkcyi wódki w Polsce, oraz wpływu jéj i związku z gospodarstwem wiejskiem.

Podług nas, jeżeli pierwsze mogą być niepotrzebne, to i bez drugich się obejdziemy, ponieważ posiadamy już wiadomość z ostatnich lat kilkunastu o wielkim rozwoju gorzelnictwa w kraju; wiemy zaś z praktyki, jaki to gorzelnictwo ma związek z gospodarstwem wiejskiem, a na szkodliwy wpływ wódki na ludność krajową codziennie patrzymy.

Przeciwnie temu uznaję, że potrzebujemy mieć to wszystko zebrane i wydrukowane, abyśmy mogli przed oczy żyjącej obecnie generacyi przedstawić: jakie to moralne i materyalne zniszczenie na kraj i lud polski wywarła wódka.

Tudzież, jak dalece używanie nadmierne wódki, przyczynia się do wyniszczenia sił fizycznych i umysłowych; a naostatek, o ile przez takie picie wódki zmniejsza się wzrost ludności, a większa śmiertelność następuje.

Z tych powodów, jestem za wprowadzeniem stosownych zmian w tém zagadnieniu, aby takowe rzetelnie zaspokojoném być mogło i więcej pożytku przyniosło.

Drugi warunek domaga się wiadomości bardzo potrzebnych, które oświecić nas mogą, w jakim zakresie służą nam prawa propinacyjne i w czém przekroczone i kiedy zostały; tudzież czy ograniczenia tych praw i produkcyi wódki właściwemi dotąd były?

Ogrom pracy jednak, którą rozwiązanie tego warunku za sobą pociąga, wątpię, czy w związku z całością rozprawy może być przez jedną osobę przed upływem roku 1863 sumiennie wykonany.

Trzeci warunek żąda zbioru przepisów o produkcyi i wyszynku wódek w państwach niemieckich, Belgii, Holandyi i Francyi, oraz ich wpływu na trzeźwość ludów i na przemysł rolniczy.

Pytam się, na co się to wszystko dla nas przyda i jakim sposobem jest kto w stanie objechać połowę Europy i dostać tych przepisów, aby nam mógł rzetelnie takowe przedstawić, biorąc za to wszystko złp. 4,000 nagrody?

Czy nie dosyć byłoby poprzestać na przepisach w Królestwie Pruskiem, jako sąsiedniem obowiązujących, o których łatwiej się prze

konać, jakie wywarły wpływy na Księztwo Poznańskie, a to tém bardziej, że kraj ten wina nie produkuje i że widzimy w nim wzrost ludności i pomyślności bardzo zadawalniający.

Czwarte zagadnienie, jeżeli ma być skutecznie rozwiązane, trzeba obciążyć obowiązkiem wyrobienia projektu do nowej Ustawy o wyrobie i sprzedaży trunków spirytusowych, któraby wszelkie w tej mierze nadużycia i potok pijaństwa w kraju tutejszym stanowczo powstrzymała.

Piąty warunek, jeżeli zostanie przez kogo zaspokojony, ten godzien będzie wielkiej wdzięczności całego kraju, któremu ma swojemi pomysłami nagrodzić straty, poniesione z upadku gorzelnictwa i z upadku lub ze zmniejszenia się dochodów propinacyjnych.

Szczerze pragniemy, ażeby znalazł się kto tyle uposażony w zdolności od natury i nauką wzbogacony, któryby mógł naszemu krajowi przysłużyć się w tej mierze różnorodnemi pomysłami i zarazem ostrzegł donośnie obywateli, iżby się tak gromadnie w przyszłości nie rzucali na drogę jednego przemysłu, jak to w gorzelnictwie ze szkodą własną i kraju uczynili. Ponieważ zaś wiemy, że mało się rodzi ludzi genialnych a pomysłów potrzebować będziemy wiele, ażeby w przemyśle rolniczym zastąpić korzystnie gorzelnictwo, radzę ustanowić na ten oddział rozprawy, jedną nagrodę główną, złp. 2,000, a pięć nagród po złp. 1,000, a gdyby znalazły się na ten cel fundusze i więcej nagród tu wyznaczyćby należało.

Weźmy jeszcze pod bezstronne rozpoznanie te fakta, że gdy sprzedaż i używanie w tym samym celu opium, przez cywilizacyę chrześciańską potępionemi i w znacznej części powstrzymanemi zostały, a gdy wódka, nie zawierając w sobie ciał odżywnych, jest za takąż samą chytrą, zdrowie podkopującą i życie skracającą truciznę przez naukę medycyny uznana; czyby przeto nie należało używanie wódki za napój całkowicie zabronić, albo do tego stopnia ograniczyć, aby ta w kraju naszym sprzedawaną była jedynie w kształcie likierów, wódek słodkich i araku, najtaniej po groszy polskich 20 za kwaterkę, stosując tę cenę do tegości 6téj próby Magiera. Ten bowiem środek bardzoby się okazał skutecznym w ukróceniu pijaństwa, jeżeli wyrób okowity w kraju z produktów rolniczych utrzymanym zostanje.

Szóste nareszcie zadanie: wskazać środki skuteczne, zreformowania gospodarstw na gorzelnictwie opartych, które z różnych miejscowych przeszkód nie będą mogły chwycić się żadnego przemysłu fabryczno-rolniczego. mogącego im zastąpić ubytek wywaru (brahy), jako paszy odżywnej dla inwentarzy i zmniejszenie się w ilości i jakości nawozów stajennych.

Środki wskazywane powinny się zgadzać z nauką agronomii i z praktykami krajowemi i zagranicznemi w rolnictwie, a zarazem obejmować mają przepisy i wzory urządzeń gospodarstw czysto rolnych, podług różnych systematów, jak różne są miejscowości i potrzeby mieszkańców, a jedném słowem, ażeby z tych wskazań kraj polski mógł korzystne otrzymać rezultaty,

Z tego krótkiego rozbioru sądzimy, że obwarunkowanie powyższe rozprawy, o nagrodę złp. 4,000 ubiegać się mającej, nie było jeszcze dostateczném, a pomimo to, jest przeciążone wymaganiami tak wielkiemi, chociaż po większej części koniecznemi, że z całą pewnością to wyrzec można: że się nikt nie znajdzie, któryby zdołał takowe wymagania zdolnie i sumiennie zaspokoić.

Chociażby bowiem kogo pobudzały do téj pracy obowiązek obywatelski, lub sława literacka, to oprócz takowych bodźców, trzeba dokładnie posiadać pięć języków, całkowicie oddać się tej pracy, a wreszcie poświęcić znakomite fundusze na podróże i korrespondencye z połową krajów europejskich, czyli, biorąc wyznaczoną nagrodę, trzeba aby autor dla dobra ogółu dziesięć razy tyle chciał stracić.

Raczy zatém Szanowna Redakcya. warunki te ustanawiająca, na to zgodzić się, że wszystkich tych przedmiotów w jednym człowie ku znaleźć niepodobna, a tém samém uznać, iż wymaganie tego od jednego autora byłoby niepraktyczném.

Ponieważ wszyscy uważamy podanie donośnych środków ukrócenia plagi pijaństwa w kraju, oraz wynagrodzenia właścicielom dóbr wiejskich strat z upadku gorzelnictwa i ze zmniejszenia się dochodów propinacyjnych, za sprawę wielkiej wagi, jako obchodzącą ogólną pomyślność naszego spoleczeństwa i stanowczy wpływ na przyszłe bogactwo narodowe wywierającą; przeto potrzebujemy śpiesznego i skutecznego tej sprawy załatwienia, a nawzajem widzimy się w obowiązku hojniej to załatwienie nagrodzić i w inny sposób doskonałość rozpraw osądzić, aniżeli to Szanowna Redakcya określila.

Zeszyt styczniowy Roczników Gospodarstwa Krajowego wyszedł z druku i zawiera następujące przedmioty: Wskazówki do przybliżonego szacowania służebności pastwiskowych i leśnych, p. Ludwi ka Górskiego. Wystawa powszechna londyńska w 1862 r. z poglądem na przemysł tegoczesny i warunki jego potęgi, p. Michała Chevalier. O pismach edukacyjno-ludowych w r. 1862, przez A. A. K. Pogląd na stosunki finansowe i gospodarskie Wielkiego Księztwa Poznańskiego, przez W. A. Wolniewicza.- O nauce przymusowej w Niemczech, p. Wład. Bielskiego.- Ogłoszenie redakcyi Roczników Gospodarstwa Krajowego, co do konkursu do nagrody złp. 4,000, za rozprawę mającą wskazać najskuteczniejsze środki ukrócenia pijaństwa, a zarazem zastąpienia koniecznego ztąd ubytku dochodów z gorzelni i propinacyi.— Rozmaitości: O uszkodzeniach roślin przez mrozy.Ściółka leśna. Korzyści spasienia przez bydło plonów w gospodarstwie produkowanych.- Zamieszkanie domów świeżo murowanych. Zachowanie drzewa.- Sadzenie drzew w jesieni Bieżące wiadomości rolnicze. -- Dostrzeżenia meteorologiczne za miesiąc październik 1862 r.

Poznań, 31 stycznia. Posiedzenie osiemdziesiąte ósme wydziału nauk historycznych i moralnych Tow. Przyj. Nauk Poznańskiego odbyło się dnia 26 b. m. Zbiory Towarzystwa wzrosły darami na

stępującemi: 1) P. Stanisław Wolański z Ryńska przesłał: a) Dzieła Ignacego Pietraszewskiego pod napisem Zend-Avesta, w trzech tomach; b) Nowy przekład dziejopisów tureckich, tom Ii c) Abrégé de la grammaire Zend, 1 tom, tegoż autora. 2) P. A. Bielowski ze Lwowa: Bibliotekę Ossolińskich, tom pierwszy. 3) P. Władysław Plater: a) Dziennika Narodowego zbiór kompletny z 7 lat; b) 2 egzemplarze Gazety zakroczymskiej, przedrukowanej w Paryżu staraniem dawcy. 4) P. A. Połujański z Warszawy: a) Leśnictwo polskie z 9 części zlożone; b) Wykład popularny nauki gospodarowania w lasach; c) Wędrówka po gubernii augustowskiej, dzieła przez dawcę ogłoszone. 5) Ks. dziekan Kociński z Koźmina: 19 pism ulotnych, pomiędzy któremi: Uniwersał króla Stanisława Augusta do miast koronnych i W. Księztwa Litewskiego z 18 kwietnia 1791; bulletyny i proklamacye z czasu wojen Napoleońskich, szczególniej z r. 1808 i 1809; dyplom na kanonią honorową w kolegiacie kaliskiej z r. 1800, dany w Warszawie, z własnoręcznym podpisem Ignacego Krasickiego. 6) P. Ciecierski: a) Kodeks dyplomatyczny Polski, ułożony przez Rzyszczewskiego i Muczkowskiego, 3 tomy; b) Dzieje starożytne Litwy, przez Kraszewskiego, 2 tomy; c) Dzieje Polski za Jagiellonów p Gołębiowskiego, 3 tomy; d) Florę Polską p. Jakóba Wagę, 3 tomy; e) Wyklad początków historyi naturalnéj p. Dra. Chałubińskiego; f) Wykład mineralogii p. Łabęckiego; g) Wykład zoologii p. Antoniego Wagę; h) Powieść Domowa Zagroda p. Starżę. 2 tomy; i) Dzieło: Natura w swoich zjawiskach; k) Poezye Czajkowskiego; 1) Poezye Gustawa Zielińskiego; m) Opis Polski, przez Krasińskiego; n) Książkę dla rzemieślników, p. Jachowicza; o) Psalmy pokutue, p. Wacława Rzewuskiego; p) Almanach wojskowy rossyjski. 7) Ks. prob. Prusinowski: Tygodnik katolicki na r. 1862.

Po przeglądzie darów, wydział z polecenia zarządu uchwalił w przedmiocie zadań konkursowych, których termin upłynął z dniem 1 b. m., iż 3 z tych zadań, 1) Żywot Tadeusza Kościuszki, 2) Czem były dla Polski praca i oszczędność, oraz próżnowanie i zbytek, i czem się dla niej w przyszłości stać mogą, 3) Dzieła elementarne, wypada przedłużyć na rok bieżący i poprosić przeto zarząd, ażeby raz jeszcze w dziennikach polskich ponowił ogloszenie konkursu; iż co do czwartego zaś, t. j. „Historyi włościan i stosunków ekonomicznych w dawnej Polsce" wstrzymać się należy aż do czasu, kiedy komissya obrana do ocenienia pracy złożonej już w ostatnim miesiącu, r. z. przedłoży wydziałowi sprawozdanie co ma nastąpić na ostatniém posiedzeniu, jakie się odbędzie przed Wielkanocą.

Następnie p. Kierski Emil przypomniał wydziałowi, iż w sprawie akt ostrzeszowskich jeszcze nie nadeszła odpowiedź od p. radcy ziemiańskiego Raparta i ks. Majewskiego i że zatem ostatecznie, ażeby wyczerpnąć sposoby dowiedzenia się o stanie rzeczy w tej mierze, możnaby jeszcze poprosić o wiadomość ks. Strybla i p. Ligockiego, którzy może z większą gotowością wezmą się do pióra, jak panowie powyżej wspomniani. Wydział zgodził się na przedstawienia p. Kierskiego. Z kolei ks. Malinowski złożył część pierwszą dzieła: Kryty

czna grammatyka sanskrytu Franciszka Boppa, krytycznie opracowana na drodze porównawczej, z wykazaniem organicznego związku jezyków litewskiego, starosłowiańskiego i polskiego, ze sanskrytem przez ks. Fr. Malinowskiego", i wniósł, ażeby wydział obrał komissyą, któraby osądziła, czy dzieło to zasługuje na wydrukowanie nakładem Towarzystwa. Wydział poruczył ocenienie trzem członkom obeznanym z badaniami na polu gramatyki porównawczej.

W końcu autor dzieła powyższego odczytał ustęp z części drugiéj traktujący o konjugacyi języków sanskryckiego, starosłowiańskiego i polskiego.

- W końcu stycznia r. b. doktoryzowało się w uniwersytecie wrocławskim bardzo uzdolnionych młodzieńców: Władysław Lebiúski, rodem ze Stążek w Prusiech zachodnich, złożywszy egzamen „magna cum laude" w wydziale filozoficznym i napisawszy obszerną, skreśloną wedle źródeł rozprawę pod tytułem: „De nuntiorum terestrium in Polonorum Re P. origine, conditione, rebus gestis, pars prior (1464 1668);” drugi Feliks Nawrocki, rodem z Tworek pod Warszawą, złożywszy w wydziale medycznym egzamen maxima cum laude", i napisawszy rozprawę fizyologiczno-chemiczną, nadzwyczaj ciekawą i naukowo ważną, opartą na długich, niezmiernie trudnych, własnych eksperymentach, pod tytułem: De Claudii Bernardi methodo oxygenii copiam in sanguine determinandi". Obaj młodzi ludzie poświęcają się zawodowi naukowemu. Nawrocki udaje się w podróż do Niemiec i do Francyi. Rozprawa jego w dzienniku medycznym Heidenheima zrobiła mu już imię. Tutejsi medycy i chemicy wielkie w nim pokładają nadzieje.

Trzeci tom znakomitego dzieła ks Aug. Theinera: Vetera monumenta Poloniae już jest pod prassą. Między wielą ważnemi bullami i listami królów polskich do papieżów pisanemi, mają być w tym tomie umieszczone listy Bohdana Chmielnickiego do Ojca Sgo. Według pierwotnie zakreślonego planu, wydawnictwo tego ważnego dyplomataryusza, skończy się na tym tomie. Źródła dziejowe doprowadzone będą do śmierci Jana III.

Wyszedł zeszyt IV, Historyi Literatury powszechnéj_Fr. Henryka Lewestama i obejmuje z działu greckiego, dalszy ciąg: Roz. XVI. Filozofowie, XVII. Mówcy i inni prozaiści. Księgę trzecią. Rzymianie. Roz. I. Narodowość Rzymian, ich charakter i mowa, II. Religia, poezya religijna i ludowa, III. Zakwit poezyi artystycznéj: początki dramatu, IV. Tragicy V. Komedya i komedy opisarze.

Na uniwersytecie heidelbergskim po złożeniu egzaminu summa cum laude, z wydziału nauk państwowych i kameralnych, otrzymał zaszczytny stopień doktora filozofii i magistra nauk wyzwolonych Józef Oczapowski, syn zasłużonego w naszém piśmiennictwie rolniczém ś. p. Michala Oczapowskiego. P. Józef Oczapowski, jak nam

P.