Obrazy na stronie
PDF
ePub

EPISTOLA XXIII.

ANSELMI AD RODULFUM ABBATEM ET EJUS MONACHOS.

Monachus, qui ab episcopo interdicto ordinatus fuerat, perpetuo interdicto subjicitur. Et quod is qui mulieri quæsivit herbas quibus virum suum interficeret, si illis interfectus est, nunquam debeat or dinari.

A illo commanentibus, frater ANSELMUS vocatus archiepiscopus ad altiora virtutum, et monachici propositi semper proficere, et nunquam deficere.

De fratre illo quem dicitis esse ordinatum a quodam episcopo, qui a nobis est interdictus, hoc respondeo, quia si ordinatus est ab episcopo de Walis, qui vocatur Herewardus, nec illis ordinibus, quos ab illo accepit, nostra concessione aliquando utetur, JOANNIS PICARDI NOTE.

Dominis et fratribus charissimis, reverendo abbati Sagiensi, RODULFO (8), et aliis servis Dei, sub

bat suscipere, ne cogeretur, aut prohibitionis apostolicæ transgressor existere, aut regem offendere. Archiepiscopus, cum audisset, sapienter tulit; Lexoviensis vero episcopus graviter accepit quia prior Becci dedignabatur facere quod ipsi et omnes prælati Northmanniæ faciebant antiquo more patriæ. Archiepiscopus præterea Beccenses juvabat quantum poterat apud regem, loquens cum ipsis et pro ipsis, et sine ipsis. Quadam die cum de hacre loqueretur cum rege, dixit ei rex Nec mihi faciet hominium, nec vobis professionem. At vero paulo post mitior factus rex duobus Beccensibus forte occurrentibus consuluit ut generali quapiam obtestatione id negotii Deo commendarent. Nec frustra, rex etenim postea jussit priorem venire Rothomagum, ubi ei regimen solo verbo dedit; rogavit præterea pro duobus monachis quos electioni ejus fuisse contrarios diximus, ne illis obesset, quod contra eum sensissent. Non erat apud illum gravis labor indulgere delinquenti. Archiepiscopus videns regem tam libere quod petebatur fecisse, sicut promiserat, voluit honorabiliter facere quod de hac re ad se pertinebat. Venit ergo ad festivitatem Pentecostes, et ad tertiam, quando cantor incœpit Veni, Creator Spiritus, ingressus chorum archiepiscopus cum honore misit illum in sedem abbatis. Deinde in octavis Pentecostes jussus perrexit ad benedictionem. Verumtamen ante missam locutus cum archiepiscopi, rogavit ne se cogeret ad professionem quam nullo modo facere vellet, quia, si faceret, magnum scandalum in monasterio generaret. Ad hæc archiepiscopus: Sine, ait, bene erit. Cumque tempus missæ advenisset, oblarus est ad benedicendum. Tune archiepiscopus stans sacris altaribus, interrogabat eum juxta morem, donec ad illud ventum est, ut diceret: Vis obediens esse huic Ecclesiæ et mihi, et successoribus meis ? At ille Volo. Tunc cœperunt aliqui de circum stantibus clericis urgere ut diceret profiteor. At ille iterum dixit: Volo. Atque cum instarent, ut profiteor responderet, dixit tertio: Volo et ex corde volo. Tunc Joannes sauctæ Romanæ Ecclesiæ legatus, qui ibi forte aderat, non auditis, inquit, quod dicit Quid amplius vultis ? Sicque archiepiscopus benedixit eum. Altera die abbas reversus est Beccum. Conventus vero sacris vestibus indutus ordinata processione exivit obviam venienti. At ille occurrit humiliter nudis licet infirmus, et susceptus est cum gaudio. Tantum Chronic. Beccense quædamı alia Latiniosiori contexens oratione, inter quæ illud præterire religio videbatur, nempe quod cum aliquis nuntiasset minime expleri quæ jussisset, respondet: Sæpe mandata Dei præterimus, et sustinet, quanto magis nos pati debemus,si nostra contemnantur jussa? Tandem post diuturnos pedum, capitis, viscerum que dolores, cæcitatem aliquot annis æquanimiter tole. ratam, acerbissimos momentaneosque cruciatus ex paralyseos accessione, venit ad mortis limen. ubi præmunitus ecclesiasticorum sacramentorum robore, fratribus alternatim pœnitentiales concinnentibus psalmos a illam civitatem, in cujus plateis, ju ta Tobia vaticinium, alleluia cantatur (Tob. xin, 22), migravit die festo D. Joannis Baptista, anno Christi 1136, suæ ætatis LXXI, regiminis xn et xxII dierum. Cadaver autem in lævam Herluini humatum est in area capitulari, cum hoc impolitiari elogio :

[ocr errors]

B

C

D

Moribus ornatus pastor fuit hic tumulatus
Ingenio clarus, sobrius atque pius.
Exstitit et mitis, prudens, ad tristia fortis.
Nam, donec vixit, multa flagella tulit.
Consilio pollens, multis fuit ipse levamen,
Solamen miseris, subsididiumque piis
Abbas bis senis hic quartus præfuit annis
Coenobii Becci forma decusque gregis.
Mundi contemptor, veræ virtutis amator
Christo devotum præbuit obsequium.
Annos transierat Pater hic jam septuaginta
Cum mortem subiit, qui cinis hic modo fit.
Dum sol octavum sub Cancro tendit ad ortum
Tristibus hunc nobis ultima sors rapuit
Ortus Baptista colitur, dum deficitiste,

Boso fuit dictus: cui Deus esto vius!

Mortuus autem Boso reliquit suæ doctrinæ hæredem epistolam ad quempiam medicum, de monachorum professione blaterantem, ut liquet ex ipsius epistolæ textu, quam in ms. Beccensi repertam, ne ab edaci ederetur tempore, huc transtuli his exordientem verbis, Boso, etc.

(8) Rodulfo. Radulfum habent universi codices impressi, duæque nomenclaturæ archiepiscoporum Cantuariensium ms. in nostra bibliotheca, quorum una Radulfum connumerans, præter nomen hæc habet amplius. « Anno Domini ab Incarnatione 1089 Robertus primus monasterii Sagiensis abbas, vir bonus et simplex, mense januario in lectum cecidit, et perceptis Dominicis sacramentis x Kalend. Febr. de sæculo migravit. Cui Radulfus Seisfredi de Scurris filius, ejusdem coenobii monachus in regimine successit. Hic litteris admodum fuit imbutus, eloquens, et jucundus, ideoque amabilis omnibus. In juventute de illustri familia monachilem ad conversationem venit, et decem annis in monasterio per diversorum gradus officiorum humiliter ministravit. Undecimo tandem anno abbatiæ curam, jubente et consecrante Girardo Sagiensi præsule suscepit, et sex decim annis inter sæ vos bellorum turbines strenue rexit, Deique fretus auxilio pro temporis opportunitate res ecclesiæ diligenter auxit, et deinde Roberti Belesinensis sævitia nimis imminente in Angliam confugit. Quem rex Henricus honorifice secum detinuit, et post Gondulfum præsulem Rofensi episcopio præfecit. Inde post aliquot annos promotus, venerabili Anselmo archipræsuli successit, et novem anuis Doroberniæ metropoli præfuit. Hic Radulfus tempore papæ Paschalis ad regem in Neustriam venit, et inde Romam, licet jam tumore pedum infirmaretur proficisci cœpit. Auditis de occasu papæ rumoribus, legatos Romam destinavit. Ipse vero Rothomagum remeavit et fere tribus annis in Northmannia deguit. Ibi quondam dum moraretur, in translatione sancti Benedicti finita missa, dum exueretur vestimentis, acuta passione subito percussus obmutuit, et post aliquot dies loqui cœpit, sed non plene. Duobus annis paralysi ægrotavit, et vehiculo delatus ad sedem suam inter suorum manus decubuit. Anno ab Incarnatione Domini 1123, Radulfus archiepiscopus, XIII Kalend Novemb., Cantuariæ obiit, cui Guillelmus Curbulensis canonic. regular. post aliquot annos successit. » Huc usque Cod. Victoriani narratiuncula de Radulfo, in qua unum obser

nec ab ullo episcopo reordinari debet. De altero A breviter loquar, audistis, ut puto, qualiter subito

raptus sim ad archiepiscopatum. Antequam præberem assensum, palam dixi me favere domino papæ Urbano, et Guiberto adversari: et feci, et dixi per sex menses, quod potui sine peccato, ut dimitterer.Tandem timore Dei, ob multas rationes, coactus subdidi me dolens præcepto archiepiscopi mei, et electioni totius Angliæ, et sacratus sum: forsitan illic trepidavi timore, ubi non erat timor; sed nescivi, Deus scit, et adhuc nescio. Paulo post rex noster iturus in Northmanniam, multa pecunia indiguit. Antequam a me quidquam peteret, consilio amicorum promisi illi pecuniam non parvam novit Deus, qua intentione. Sprevit quasi modicam, ut plus darem; sed nolui. Gratia Deo, quæ miserente sim

vero fratre, qui herbas quæsivit mulieri, quibus virum suum interficeret, quamvis prope voce habeatis de hac re in Northmannia sufficiens consilium, tamen quia a me hoc petitis, nostrum negare non debeo sensum. Si monachus noster esset, et vir ille cujus morti quæsivit herbas, ipis interfectus esset, nunquam ad diaconatum per me, vel ad sacerdotium ascenderet. Multa dilectioni vestræ, si cordis affectum sequerer, scriberem. Sed quoniam (ut puto) illis loquor, qui ex conscientia sua meam cognoscunt, breviter dico quoniam sicut propter Deum nos invicem dileximus, ita desidero et oro Deum, et vos rogo ut in eadem dilectione propter Deum perseveremus. Quatenus, sicut causa propter quam charitas ipsa incœpta est, nunquam deficiet, ita cha- B plicitatem cordis mei hoc factum est, ne, si nihil ritas inviolata permaneat. De statu vitæ nostræ scio quia desideratis ut amici cognoscere. Nescio quid in futuro Deus de me sit facturus; sed adhuc non sensi, ex quo suscepi nomen archiepiscopi, unde cor meum audeat gratulari. Quapropter oro supplex et obsecro, ut mihi in necessitate mea orationibus vestris subveniatis, donec, ad qui Deus me a vobis et aliis amicis nostris qui in Northmannia sunt, non sine gravi dolore adhuc perseverante, separaverit, cognoscatis. Omnipotens Dominus sua vos gratia et benedictione semper lætificet, et in animabus vestris virtutes multiplicet.

EPISTOLA XXIV 166.

ANSELMI AD hugonem lugDUNENSEM ARCHIEPISCOPUM.

170

aut parum promisissem, justam videretur habere causam irascendi; aut si accepisset 108, verteretur mihi in gravamen, et in suspicionem nefandæ emptionis. Ex illa hora visus est quærere occasiones adversum me 19. Locutus sum de pallio; noluit ut illud peterem quandiu ipse nullum reciperet apostolicum; aut ut saltem hujus dilationis excusationem domino papæ intimarem. Sustinui usque nunc, consilio episcoporum, propter vitandam infructuosam dissensionem, si forte Deus aliquid interim operaretur, unde illi domini papæ receptio persuaderetur. Petivi ut concilium convocaretur, quod per multos annos in Anglia factum non fuerat, quatenus corrigerentur quædam in eodem regno, quæ nullatenus toleranda videbantur. Ipsum quoque monui ut quædam, quæ mihi aliter quam oporteret facere videbatur, corrigeret ex his aperte iratus me amorem suum perdidisse manifestavit. Respondi me malle ut ipse mihi irasceretur, quam ut Deus illi, et sic a præsentia ejus discessi. Postera die rediens ad eum, dixi me libenter facturum illi rectitudinem, si qua culpa in me adversus illum inveniretur, quam tamen ego nesciebam; et rogavi ut amorem suum mihi redderet. Respondit se nec rectitudinem tunc recepturum, nee amorem redditurum, nisi dicerem 375 cur illum mihi reddere deberet. Visus est mihi velle pecuniam quam dare nolui, ne culpam, quæ non erat, viderer fateri 17. Iratus intantum ut diceret quæ non debuisset, et quasdam terras non VARIE LECTIONES.

Quid in multis adversis suis facto sit opus, consulit C Lugdunensem primatem De schismate inter Urbanum, cui favebat, et Guibertum. Promittit regi multam pecuniam, quam Deo miserante non solvit unde rex irascitur.

Domino, et amico charissimo, reverendo Lugdunensi archiepiscopo HUGONI, frater ANSELMUS, sive jubente Deo, sive permittente, vocatus archiepiscopus Cantuariæ diu in hac vita lucere, et semper in futura gaudere.

Si omnia facienda sunt cum consilio, illa maxime facienda sunt cum diligenti consilio, in quibus nihil, nisi quod obediat voluntati Dei, quærendum est. Precor igitur sanctitatem vestram, ut propter Deum, et propter charitatem, quam scio in illo erga me, pelat a Deo consilium quod mihi det. Ut

169

167

166 Cum prædicto ms collata. Sanctitatem ut ms. sanctitatem vestram ut. 168 Accepissem ms. accepisset. Occasionem contra me ms. occasiones adversum me. 170Sustinuit usque ms. sustinui usque. 171Videret fateri ms. viderer fateri.

JOANNIS PICARDI NOTE.

jus supra memoria facta est) patre, tempore Willelmi Nothi ducis Northmanniæ; ad cujus exemplum (is enim D Stephani nomine Cadomi exstruendum curaverat coenobium) universi Northmanniæ reguli sese composuerunt, et sancia quædam æmulatione plurimas excitavere Ecclesias, quas perstringit Gemmet. adhuc Sagiensis abbas. Eadmer. quoque meminit lib. 1 Vitæ Anselmi.

vavi, quod lectorem moneam, scilicet de anno mor- D bus a Rogerio Mongomerio Roberti Belesinensis (cutis ejusdem, quem esse 1122 dicunt una voce Malmesb. Honed. et Matth. Paris. Et librarii incuria suspicor esse additum tertium, ut quemadmodum legerat xi Kalend. ita festinans scripserit ann. 1123, ut facilius et citius obtineret pallium. Est Ivon Carn. epist. 252 ad Paschal. pap. Monasterium vero Sagiense cui Radulfus præfectus fuit, opinor illud esse, quod Gemmet, lib. vii, cap. 22, testatur positum fuisse D. Martino in suburbanis Sagiensi

I

EPISTOLA XXV 176.

ANSELMI AD BOSONEM.

Quod non scribat frequentius ob irum dissidiumque regium. Et de libro. Cur Deus homo, quem Eadmerus transcribebat.

Quod pater filio, frater fratri, dilectissimus dilectissimo, A. B. quod ille, illi.

parvas, quas archiepiscopus Lanfrancus tempore A patris ejus, et tempore ipsius quiete usque in diem sui obitus tenuit, militibus partim daret, partim dare disponat, sub occasione cujusdam voluntariæ justitiæ, secundum quam de terris eisdem me vult placitare: cum ego dicam quia non me debet ad placitandum 172 cogere de terris quas archiepiscopus antecessor meus tandiu quiete tenuit; et ipse mihi dedit, sicut ille tenuit. Hæc autem est illa quam dixi voluntaria justitia. Quoniam terras easdem, antequam Northmanni Angliam invaderent, milites Angli ab archiepiscopo Cantuariæ tenuisse dicuntur, et mortui sunt sine hæredibus, vult asserere se posse juste quos vult eorum hæredes constituere. Intendat igitur prudentia vestra et consideret quid ex prædict's sentiam, quatenus sententiam meam litteris vestris B aut approbetis, aut ostensa 173 ratione infirmetis ; et me in eo quod magis tenendum est, confirmetis. Hæc enim est cogitatio mea : Rex mihi dedit archiepiscopatum sicut eum archiepiscopus Lanfrancus 174 usque in finem suæ vitæ tenuit; et nunc aufert Ecclesiæ et mihi quod illa et idem archiepiscopus quiete tandiu tenuit, et ipse mihi dedit. Certus autem sum quia archiepiscopatus iste nulli dabitur post me, nisi quemadmodum ego illum in die obitus mei tenebo; nec si alius rex, me vivente, venerit, concedet mihi nisi quod tenentem inveniet. Si ergo ita tenuero archiepiscopatum imminutum usque ad obitum meum, hoc modo perdet Ecclesia per me. Si quis enim alius, ad quem Ecclesiæ custodia non perlineret, hanc faceret ei violentiam, aut factam patienter sustineret, palam esset quia in futuro nihil dici posset cur res Ecclesiæ ad eam redire non deberent. Nunc autem cum et ipse rex advocatus ejus sit, et ego custos, quid dicetur in futuro nisi quia rex fecit, et archiepiscopus sustinendo confirmavit, ratum esse debet. Melius igitur mihi est coram Deo, ut possessionem terrarum Ecclesiæ non sic teneam, et officium episcopi, more apostolorum, pauper faciam in testimonium illatæ violentiæ, quam ut illam imminutam tenendo, irrestaurabilem faciam ejus imminutionem. Est et aliud quod similiter cogito. Si metropolitanus sacratus episcopus per totum primum unnum nec papam viventem, nec pallium requiro, cum possum, juste 175 ab ipso honore removendus eum. Quod si hoc facere nequeo sine amissione archiepiscopatus, melius mihi est ut mihi violenter auferatur, imo melius est ut ego archiepiscopatum rejiciam quam apostolicum abnegem. Sic cogito, et sic facere volo, si mihi non scribitis cur hoc facere non debeam. Omnipotens, Dominus sic sanetitatem vestram in hac vita sua gratia custodiat, ut et in futura æternam felicitatem tribuat. Amen.

C

D

Gratias ago, sicut ego tibi, pro epistolari visitatione tua, pro consilio, pro consolatione, pro desiderio tuo. Et quoniam, quamvis super omnia mundana me desideres, plus tamen pendet cor tuum ad consolationem tribulationis meæ, quam novisti, quam ad satietatem desiderii tui, quod majus inter ea quæ mundi sunt habes. Novit dulcedo dilectionis tuæ erga me dulcedinem dilectionis meæ erga te, et novit affectus meus erga te affectum tuum erga me. Alter alterius intima ex intimis suis cognoscit, quia vera sinceritas veram sinceritatem intelligit, et experimentum certum in neutro dubitationem oriri permittit. Vera itaque et ex Deo nostra dilectio 177 mutua habuit principium; et in hoc non precor ut in quo hactenus perseveravit, perseveret, sed in spe Dei fiducialiter pronuntio quia perseverabit. Litteras non tibi sæpe secundum desiderium meum et tuum mittere possum, quia etiamsi opportunitatem haberem, scandalum tamen aliqua ocasione a rege, qui omnia quæ a me sunt et quæ me diligunt odit, et adversus Ecclesiam nostram aut adversus latorem, si quo modo cognosceretur, timerem. Librum quem edidi, cujus titulus est: Cur Deus homo, domnus Eadmerus 178, charissimus filius meus, et baculus 17 senectutis meæ, monachus Becci, cui tantum debent amici mei quantum me diligunt, libenter Ecclesiæ Beccensi, ut filius ejus, transcribit. Quoniam domno abbati Ecclesiæ nostræ propter causam prædictam scribere nolo, tibi commendo memoriam mei, ut in cordibus 180 eorum, quos sicut animam meam dilexi, ipsis testibus, et dum vivam, Deo dante, diligam, frequens tua commonitio veterascere et evanescere eam nou permittat. Audivi quia domnus Folcheradus, consobrinus noster, est vobiscum. Si est, precor vos omnes pro eo, sicuti pro carne mea. Nam ipse exsul est propter Deum, et olim factus est monachus Becci. Saluta eum, et esto illi pro me. Omnipotens Deus animam et corpus tuum benedicat. Saluta quos scis et vis.

EPISTOLA XXVI 181.

AD WILLELMUM ABBATEM ET FRATRES BECCENSES.

Ut pro eo indesinenter orent, et in sancto proposito constanter perseverent, maxime vero extra claustra non vagentur. Ut eleemoysnam minui non permittat.

Suis dilectissimis et desideratissimis domno abbati WILLELMO, et aliis servis Dei in Beccensi cœnobio VARIE LECTIONES.

17Debet placitandum ms. debet ad placitandum. 17 Aut ostensa ms. aut approbetis aut ostensa. 174Eum Lanfrancus ms. eum Archiepiscopus Lanfrancus. 175 Requiro iuste ms. requiro, cum possum; juste. 176 Cum eodem ms. collata. "Deo dilectio ms. Deo nostra dilectio. 17Dominus Ermerna ms. Domnus Ermerus. 179Et baculus mss. et bajulus. 1°Codicibus ms. cordibus. 181 Cum eodem ms. collata.

Amen.

commanentibus, frater ANSELMUs, professione et A et faciat vos ab invicem videri in regno suo. corde Beccensis, Dei dispositione vocatus archiepiscopus Dorobercensis, præsentis vitæ continuam prosperitatem, et futuræ æternam felicitatem.

וי

183

et

Quoniam nec novum, nec inseparatum [., inspe-
ratum], nec extraneum est quod fraterna vestra
charitas 182, pia compassione succensa, suis oratio-
nibus assidue mihi in assiduis necessitatibus divinum
implorat auxilium, nec ignoratis quia cor meum
vestra dilectio totum implet et possidet, non puto
opus esse gratiarum actiones me vobis in epistola
depingere, quas non ignoratis me semper in cordis
scrinio servare. Ubi enim tanta cordis est
animarum unitas, plus ipsæ sibi invicem sunt notæ
conscientiæ quam lingua aut stylus possit exprime-
re. Et ut in hoc, quod assidue facitis, perseveretis, B
majores preces non habeo, quam ut repetam quod
scitis, ut videlicet animam meam, ubicunque corpus
sit, vestram semper esse, et ad vos, quantum in ipsa
est, desiderare, et absentia vestra tabescere nullate-
nus dubitetis. Nisi enim ejus tristitiam divinæ dis-
positionis consideratio temperaret, nullatenus im-
mensitatem ejus sine gravissima læsione toleraret.
Nihil igitur me modo magis dilectioni vestræ dele-
ctat scribere, quam 376 ut in sancto proposito, ad
quod convenistis, studeatis proficere, et ex nulla
parte clam vel palam antiqui hostis insidias in vos
permittatis irrumpere. Quod ut efficacius efficere
valeatis, invicem vos charitative custodite, monete,
corrigite, et hæc ab invicem velut magna beneficia
vobis impendi benigne sustinete. Prælati subditos C
studiosos benignitate sustineant, tepidos exhortatione
accendant: si qui sunt pervicaces, disciplina coer-
ceant. Subditi, prælatis non ficta obedientia, et
maxime abbati, subjacete; et vos non graves, sed
faciles ad portandum exhibete; valde namque sub-
diti coram Deo peccant, si prælatos non metuunt
suis moribus gravare, qui eos solo Dei timore et fra-
terna charitate suscepere portare. Occasiones equi-
tandi 1 claustrales, nisi cogente obedientia, non
solum non exquirant, sed nec occurrentes suscipiant.
Qui enim claustra monasterii libenter exeunt, non
solum sibi, sed et aliis sus exemplo noxii sunt,
quoniam aut murmurationis aut vagationis illis au-
ctores sunt. Nec domnus abbas ullatenus hoc conce-

dere debet, si rigorem ordinis vult servare. Hospites D
cum gaudio suscipientes, illis secundum facultatem
vestram cum omni hilaritate ministrate. Constitu-
tionem nostram et vestram de eleemosyna pauperum
nullo modo minui permittatis, sed potius, si poteri-
tis intelligere qualiter eam rationabiliter augere
possitis, augete. Omnipotens Deus voluntates 185
et actiones vestras dirigat in beneplacito suo,

EPISTOLA XXVII.

AD BALDRICUM PRIOREM.

Laudat ob bonam famam, et serio prohibet ne subditi facta prælatorum dijudicent.

ANSELMUS VOCatus archiepiscopus, dilectissimo fratri, domno priori BALDRICO, salutem et benedictionem Dei, et suam, si quid valet.

Gratias ago Deo, a quo est omne bonum et dulcissimæ dilectioni vestræ pro omnibus bonis quæ de ea mihi referuntur ab omnibus qui a vobis ad me veniunt. Et quamvis vestra bona voluntas bonumque propositum jam longo usui probatum confirmatumque sit, ut frequenti non egeat monitione, dulce tamen mihi est ut vos rogem toto corde ut perseveretis in deo grata intentione, quatenus in futura vita gaudeatis de beata retributione. Et cum de omnibus vestris bonis studiis et operibus gaudeam, in illo maxime cor meum exsultat quod domno abbati benigna obedientia concordatis, et laboriosum ejus onus et onerosum laborem vestra consolatione levigatis, nec pati potestis ut aliquis ejus ordinationibus aut detrahat aut resistat. Certum enim est, et experimento saepe cognitum, quia monasterium in quo subditi facta prælati dijudicant, benigna Dei dispositione non disponitur, sed per abrupta vitiorum dissolvitur, et discordia scindente destruitur. Ubi vero prælati facta et ordinationes, velut a Deo inspiratæ, ab omnibus communiter suscipiuntur, ibi Deus inhabitat, et quasi propriam domum, cujus tota cura super ipsum jactatur, disponit et ordinat. Hoc ergo super omnia precor et moneo ut servetis, et in hoc studio instanter perseveretis. Omnipotens Deus dirigat omnes actiones vestras, frater charissime, et ad vitam perducat æternam. Amen.

EPISTOLA XXVIII 96.

AD ROBERTUM FLANDRIE COMITEM.

Hortatur adjustitiam magis magisque sectandam. Dilectissimo domino reverendo Flandriæ principi ROBERTO, ANSELMUS, servus servorvm Christi Jesu, Vocatus archiepiscopus Cantuariæ, fideles oratio

nes.

Quoniam chara mihi est excellentiæ vestræ benignitas, quam mihi, quoties vobiscum locutus sum, dignati estis ostendere, debeo vel litteris aliquando significare ejus memoriam apud me nunquam veterascere, et me Deum orare quatenus ipse vos sua benignitate dignetur ab omni malo defendere. Et quoniam mihi injunctum est ut in hujus vitæ exsilio, quos valeo. ad cœlestem patriam non desinam exhortari, hoc certe servitium illis non debeo subtra

VARIE LECTIONES.

149 Fraterna charitas ms. fraterna vestra charitas. 18Cordis esset ms. Cordis est et. 184Occasione equitandi ms, occasiones equitandi. 15 Voluntatem et ms. voluntates et. 186 Cum duobus prædictis Exemptaribus mss. in uno Codice Ef. 20 compactis collata.

here, quibus scio me dilectionis debito copulari. A inter vos nascuntur et discordia. Qua de re vestram

Suggerit igitur vestræ sublimitati non corripiendo,
sed de bonis ad meliora invitando, mea humilitas, ut
assidue cogitet illud quod sacra jubet auctoritas :
Diligile justitiam, qui judicatis terram (Sap. 1, ).
Quanto enim 187 illorum quibus terra commissa est
ad regendum præeminet potentia, tanto magis, si a
justitia deviant, non regunt, nec adjuvant humanum
genus, sed perturbant et gravant sua violentia. Ta-
libus utique
188 terribilis illa comminatio intenditur:
Potentes potenter tormenta patientur ; et fortioribus
fortior instal cruciatus (Sap. vi, 7, 9). Semper igitur
in actibus suis servet justitiam vestra prudentia, et
in offensionibus quæ sibi fiunt, indulcet eam sua
misericordia. Nam et hoc justitia imperat, ut qui
sibi vult misereri, misericordiam aliis impendat. B
Breviter monui quod cor meum assidue desiderat,
sed omnipotentem Deum precor ut sic ipse vobis
terrenum principatum gubernare tribuat, quatenus
in futura vita regnum cœleste vobis retribuat. Sa-
lutant vos, ut fideles servi Dominum, fratres nostræ
Ecclesiæ, pro quorum necessitatibus in Flandriam
latores præsentium mittimus 189 ; qui mecum ve-
stram pietatem flagitant ut sicut ipsi in his quæ Deo
in se placent, si qua sunt, vos fratres esse deside-
rant, sic vos hoc dignari, cum opus et opportunum
erit, in vestra tuitione percipiant. Salutamus pariter
ego et illi uxorem vestram, ut dominam charis-
simam, quam sic adjutricem nostram vobiscum
esse, cum res exiget, deposcimus, sicut eam vobiscum
in dilectione et orationibus complectimur. Valete.
EPISTOLA XXIX 190,

AD HENRICUM PRIOREM, ANTONIUM SUBPRIOREM, ER-
NULFUM, OSBERNUM ET ALIOS MONACHOS CANTUA-
RIENSES.

Ut Cantuarienses cænobitæ sic obediant priori et subpriori ac sibi.

ANSELMUS, gratia Dei archiepiscopus, dominis et filiis suis charissimis, domno priori HENRICO, et sub priori ANTONIO, domno ERNULFO, et domuo OSBERNO, et aliis servis Dei in Christi Ecclesia tibus, semper delectari in Domino, et ejus perpetua benedictione tueri.

191

commanen

C

dilectionem scire volo quia nunquam in nostra voluntate fait nec, Deo protegente, erit, ut in Ecclesia mihi ad regendum commissa tanta et tam reprobanda inordinatio oriatur, aut si aliquo casu oritur, nutriatur aut permittatur. Præcipio igitur ut omnes, sicut mihi, nostra servata prælatione, et in petendis licentiis et in exsequendis mandatis, et in judicandis negligentiis, domno priori, et post illum subpriori subditi sitis humili benignitate et benigna mansuetudine. Et quoniam præfatæ murmurationis causam et pondus super domnum Willelmum quidam maxime imponunt; de ille nominatim dico quia nunquam volui, nec volo, ut aliquo modo priori inobedienter resistat; nec de illo aliud statuo quam quod, vobis audientibus, in capitulo de illo precatus sum, et cousului, tum propter memoriam domini et Patris nostris archiepiscopi Lanfranci, tum propter infirmitatem ejus. Quod tamen non sine discretione et humili obedientia fiert ullatenus concedo. Pax Dei, quæ exuperat omnem sensum, custodiat corda vestra et intelligentias vestras (Philip. iv, 7). Amen.

EPISTOLA XXX.

AD MATHILDAM ABBATISSAM ET MONIALES WINTO-
NIENSES.

Obsecrat preces suo inchoatas nomine perpetuari, et
moniales pietati assidue vacare.

ANSELMUS, Vocatus archiepiscopus Cantuariæ. sororibus et filiabus charissimis, reverendæ abbatissæ Wintoniensi MATHILDE, et aliis ancillis De sub illa commanentibus, electo sponso Christo semper placere.

Gratias ago sanctitati vestræ quia, sicut audio, pro me assidue orare non cessat. Et precor supplex ut quod charitative incoepit, perseveranter faciat, donec appareat quid divina dispositio de me intendat, quatenus vestris orationibus exoratus Deus mihi in tribulationibus meis sit clementior, et vobis pro impensa charitate sit benignior. Præterea et officium a me injunctum exigit, et dilectio quam in vobis erga me sentio, me invitat, et charitas qua vos diligo mihi persuadet, ut secundum vestrum studium ac propositum mea exhortetur commonitio semper ad meliora proficere, et nunquam ab his ad quæ, gratia Dei adjuvante, attingitis, negligentia D vestra gravante deficere. Quod utique efficaciter implere poteritis, si illud considerantes quod scriptum est: Qui modica despicit, paulatim decidet (Eccli. xix, 1)(9). Et: Quitimet Deum, nihil negligit (Eccle. vi, 19), etiam minima ordinis vestri non neglexeritis. Tanto enim vigilantius a minimis exVARIE LECTIONES.

Audio inter vos esse scandala et murmurationes, quia quidam sunt inter vos qui se domno priori subjicere contemnunt, et ea quæ licentia ejus facienda sunt, illo omnino nesciente et sine ejus licentia passim faciunt ; et cum ab eo, vel ab aliquo reprehenduntur 377in capitulo, ejus se judicio regulari humilitate subdere despiciunt: et insuper hoc se totum nostra auctoritate facere affirmant. Unde quasi diversæ sectæ et partium dissidentium lites

189 Flandriam 187Quanto autem mss. Quanto enim. 198 Utique fratribus mss. utique terribilis. 190 Cum uno ex præfatis exemplaribus præsenti mittimus mss. Flandriam latores præsentium mittimus. ms. collata. 191In Ecclesia ms. III Christi Ecclesia.

JOANNIS PICARDI NOTE.

(9) Qui modica despicit,paulatim decidit. Eamdem sententiam iisdem prorsus verbis Anselmi inculcat ep. 20 hujus libri. Pro verbo despicit, excusa Biblia

et sex ms. nostra, habent spernit; sed cum vox sit synonyma, rei non pervertit intellectum. Significantur etenim ad virtutis cyclopædiam esse perpecessa

« PoprzedniaDalej »