téż prowincyi i miast do niej należących, z trzech ostatnich wieków zebrane, uporządkowane i z przywiedzeniem żródeł historycznych opisane z 60 na kamieniu rytemi tablicami 2 tom. w 4ce. Warsz. 1845. Tegoż skorowidz monet polskich z trzech ostatnich wieków szeregami lat wykazanych. 8ka podł. Warsz. 1847.

Kazimierz Stronczyński oddawał się z początku naukom przyrodzonym, wydał Entomologią, również ogłosił drukiem rzadkie bardzo dziełko Mateusza Cygańskiego z XVI wieku Myślistwo ptasze, w którém opisuje się sposób dostawania wszelkiego ptaka. Następnie Stronczyński oddał się całkiem badaniom dziejowym i numizmatyce, w których téż zaszczytne zajął stanowisko. Wydał on Wzory pism, w przerysach wystawione i objaśnione drukowanem ich wyczytaniem. Część Isza obejmująca pismo dyplomatów od 1228-1536 Warsz. 1839. Do tego należy poszyt w kroju arkuszowym, wiernych facsimilów samych autentyków. Statuta polskye Crola Kazimierza w Wysłyci słożone. Warszawa r. 1847. Pieniądze Piastów od czasów najdawniejszych do r. 1300. Rozbiorem źródeł spółczesnych i wykopalisk oraz porównaniem typów mennicznych objaśnione z 37 tabli. litogr. Warsz. 1847.

X. J. Stupnicki. Denary koronne XIV i XV wieku. Ustęp z Numiz. polsk. Z tabli. (Oddruk z pamięt. literatury. Lwów 1850.

Bezimienny wydał: Zbiór ciekawy XIV tablic numizmatycznych rytych na miedzi, zawierających wizerunki numizmatów polskich, obustronnie wydanych przy dziele Tad. Czackiego, w ogóle sztuk 215 i oryentalnych sztuk 10 z dodaniem ich opisu szczegółowego, tudzież z załączeniem XIII tablic ważnych dla starożytności polskich pod względem påleografii używanej w najdawniejszych dyplomatach, począwszy od r. 1155, zawierających między innemi facsimile podpisów królów pols. z portr. Tad. Czackiego, 4ka z 27 tabl. Wilno 1844. § 166. Archeologia więcej była uprawiana niż dawniej. Prócz niektórych prac już wyżej przywiedzionych znamienitsi są:

Eustachy Tyszkiewicz wydal: Rzut oka na źródla archeologii krajowej czyli opisanie zabytków niektórych starożytności odkrytych w zachodnich guberniach cesarstwa rossyjskiego. Wilno 1842. Dzieło to wyświeca najodleglejsze wieki przeszłości. Wilno 1842. Tegoż bądania archeologiczne nad zabytkami przedmiotów sztuki rzemiósł i t. d. w dawnej Litwie i Rusi litew. Z 5 tablic.. rycin na kamieniu rznięt. w wielk. 8ce. Wilno 1850.

Grabowski Michal. Ukraina dawna i teraźniejsza w 4ce. tom I 18 tablic. ryc. Kijów 1850.

Tadeusz Wolański zajmuje się gorliwie odszukaniem pomników przeszłości, ale częstokroć zbyt daleko posuwa swoje domysły. Wiadomość o jego badaniach i sposobie uważania rzeczy okazują jego Listy o starożytnościach Slowiańskich zbiór 1szy z 143 ryc. na XI tablic. wielka 4ka. Gniezno 1845. Odkrycie najdawniejszych pomników narodu polskiego. Poznań 1843. Poszyt I i IIgi w 4tce.

Józef Lepkowski gorliwy archeolog, który w tej mierze odbywał podróże po Galicyi i liczne zebrawszy plony, opisał je w różnych czasopismach. Jest także jego rozprawa w bibliotece warsz. Ọ Runach; wydał: 1. Listy tajne Zygmunta. 2. Kalwarya Zebrzydowska i okolice pod względem dziejowym i archeologicznym. Ryciny wykonał K. Balicki (Lecz dziełko zostało bez rycin) albo przygotowane spaliły się 18 lipca 1850. Kraków 1850; 2gie wyd. 1856. Broń sieczna w ogóle i w Polsce uważana archeologicznie z 4ma tablicami rycin. Kraków 1857.

Franciszek Sobieszczański autor dzieła: Wiadomość historyczna o sztukach pięknych w dawnej Polsce, zawierająca opis dziejów i zabytków budownictwa, rzeźby, snycerstwa, malarstwa i rytownictwa, z krótką o życiu i dziełach znakomitych artystów krajowych lub w Polsce zamieszkałych. Tom I ozdob. 48 wizerunk. Warsz. 1847. Tom 2gi ozdobiony rycinami na cynku rysowan. Warsz. 1849.

Karól Kremer dyrektor budownictwa wydał rozprawę: Niektóre uwagi o ważności sztuk pięknych na naszéj ziemi.

W niéj mówi o początkach budownictwa w Polsce i wskazał drogę, którą do nas z Bizancyum sztuki przychodziły.

Bolesław Podczaszyński budowniczy i nauczyciel szkoły sztuk pięknych w Warszawie wydaje Pamiętnik sztuk pięknych, ze szczególnym względem na rzeczy krajowe.

Józef Kraszewski w piśmie Teka Wileńska zaczął wydawać Ikonetekę, która nas ma wtajemniczyć we wszystkie bogactwa sztuki.

§ 167. Dzieje piśmiennictwa polskiego, Celniejsze miejsce zajmują.

wo Nizzy umar we wio. ch.22 qrud. 1865 na cier.

Michal Wiszniewski ur. w Firlejowie w Galicyi, początkowe nauki pobierał we Lwowie, a wyższe w liceum krzemienieckiem i edynburskim uniwersytecie, 1818 do 1822 bawił we Włoszech, Paryżu i Edynburgu, 1823 i 4. Professor filozofii w Krzemieńcu, 1825, przepędził rok dla poratowania zdrowia we Włoszech i południowej Francyi, 1830 wezwany do krakow. uniwers. wykładał historyą powszechną i hist. literat. powsze. nakoniec literaturę polską. W roku 1848 wyjechał za granicę i obecnie bawi w Genui." Najważniejszém i najobszerniejszém, jego dziełem jest: Historya literatury polskiej, której sam 8 tomów wydał. 9ty zaś i 10 tom obejmujący w sobie spis autorów wymienionych w tych dziesięciu tomach nowy nabywca drukiem. ogłosił w Krakowie 1857. Wiszniewski słusznie uważa, że to co dotąd mianowano dziejami polskiej literatury, było tylko przygotowaniem do jéj utworzenia. Dla tego wziął się do gruntowniejszego i krytyczniejszego opracowania dziejów, naszego piśmiennictwa i z chlubą dla siebie, z pożytkiem dla ogółu część zamierzonej pracy wykonał. Nie mówiemy, żeby ogromna jego praca całkiem wolna była od usterków, że wszystko, z jednakową dokładnością jest obrobione, ale każdy bezstronny wyznać musi, że on najpierwszy i najwięcej ze wszystkich uczynił, że głębiej i filozoficzniej wejrzał w rozwój naszej umysłowości od wielu innych, że nakoniec utorował drogę pod niejednym względem dla przyszłego dziejopisa. Wiszniewski także wydał dzieło treści filozoficznéj pod

napisem: Bakona metoda tłumaczenia natury, wyłożył i przydał wiadomość o Sędziwoju, alchemiku polskim. Kraków 1834. W przedmiocie do tego dzieła wyłożył autor treściwie swój systemat filozofii, a w ostatnim najważniejszym rozdziale pokazuje, iż filozofia natury Szelinga jest udoskonalenjem, dalszem rozwinięciem metody Bakona. Chociaż to dzieło poświęcone jest wykładowi cudzéj metody, ma jednak cechę oryginalności. W dziele Wiszniewskiego są wskazane punkta, gdzie się nauka przyrodzenia Bakona przecina z nauką starożytną scholastyczną i nowożytną. Przykłady któremi mistrz Werulamski swoje założenia popierał, są tu zastąpione nowemi, bardziej z potrzebą naszą zgodnemi, sam zaś język filozoficzny w Nowum Organon przyćmiony jeszcze urokiem scholastycznym, tu się wyjaśnił i ozdobną nawet przywdział szatę. Dzieło to jest pierwszą książką (bez stosowania się do wykładu uniw.) po polsku napisaną o filozofii. Ciekawe jest także Wisz. dziełko Charaktery rozumów ludz* Ostatnią jego kich. Krak. 1837 wyd. 2gie pomnożone i przejrzane. Krak. pracę mylio 1842. Wydał Pomniki historyi i literatury polskiej tom. ukształceniu Ja: 4 Krak. 1835 zawierające ważne zasoby dziejowe. Napisał mego siebie dzie dla pożytku kształcącej si młodzieży: O rozumie ludzkim jego silach, przymiotach i sposobach kształcenia. Warsz. 1848. Nakoniec opisał swoją Podróż do Włoch, Sycylii skreslonym przez i Malty. 2 tomy z 12 staloryt. Warsz. 1848. Wszystkie Ludwika niesie wspomnione dzieła pisane są ślicznym językiem polskim.*) Towskiego wyda. J. Popliński profes. w Lesznie wydał Nowe wypisy polno w Warszawie skie t. 2. Poznań 1838. Część 2ga zawiera historyą prozy; 1873v. jestto wyborna książka dla poczynającej młodzieży.*)

Wacław Maciejowski (zobacz wyżej m. hist.) wydał dzieło Historya literatury polskiej do końca 17go wieku. 3 tomy. Warsz. 1848. Dzieło znakomitej wartości obejmujące wiele i zupełnie nowych faktów.

Jan Majorkiewicz. Urodził się w miasteczku Płońsku, nauki pobierał w gimnazium płockiem, w kursach prawnych w Warszawie, w uniwers. moskiewskim.+ 1847. Będąc w Moskwie napisał dzieło w 2 tomach p. n. Historya serca ++, Jani Antoni Poplinscy założyli i redagowali z poczęllu Tygodnik literacki, którego bybularnym tylko redaktorem by anioni wojkowski; po Poplinskich redagował pismo. to Libelt. - Antoni Poptinski redaqowar Lalize Orędownike."

i rozumu (uczucia i wiedzy). Wróciwszy z Moskwy, w wydziale sprawiedliwości zaledwie rozpoczął nowy zawód życia, choroba przykuła go do śmiertelnego łoża, rozpoczął właśnie druk swego dzieła: Literatura polska w rozwinięciu historycznym. Druk już rozpoczęty znacznie posuniony został, gdy nieprzewidzianem zdarzeniem część rękopismu zaginęła; martwiejącą prawie ręką na nowo z notat swoich i pamięci zaczął pisać. Zagubiony rękopism obejmował zwrot ostatni literatury polskiej. Ale pamięć już osłabła, ręka drząca zaledwie pióro utrzymać mogła. Ztąd cały ustęp obejmujący zwrót trzeci literatury ma przerwy i niedokładności, skrócony do niepoznania od wypracowanego pierwiastkowo rękopismu. Po zgonie Majorkiewicza księgarz G. Sennewald nabywszy pozostale rękopisma wydał w 5ciu tomach. Tom I Literatura polska w rozwinięciu historyczném, 2gie wydanie. Tom II i III Historya serca i rozumu 1851 z wizerunkiem zmarlego autora. Tom IV mieści rozprawy naukowe i nową metodę uczenia geografii. Tom V Przejazdki po kraju, i rozbiory dzieł pisane dla przeględu naukowego. Majorkiewicz posiadał wiele zdolności, ale potrzebowały one należytego rozwinięcia, którego tylko długiem kształceniem się nabywamy. W hist. lit. okazał sąd niewytrawny, nie ocenił należycie ani całości, ani szczegółów, lubo wyznajemy, że w niejedném miejscu sądzi trafnie, a w wielu rzeczach przebija się prawdziwy talent.

Karól Mecherzyński. Dr. filozofii professor naprzód przy lyceum św. Anny, a potém w uniwers. Jagiellońskim. W r. 1829 napisał rozprawę: 1) Swiadectwa uczonych krajowych i postronnych o kwitnącym stanie nauk w Polsce w wiekach dawniejszych. (Tom XIII Roczn. Tow. Nauk. Krak.). 2) 1833 wydał: Historyą języka łacińskiego w Polsce. 3) 1841. Prawidła pisania. 4) O rządzie Radzieckim (w Tyg. lit. 1842). 5) O mieszczanach krakowskich (tamże 1842). 1844. Historya języka niemieckiego w Polsce, dalej w programie liceum św. Anny: Porównanie języka niemieckiego i francuzkiego z polskim, gdzie wyższość ostatniego udowadnia. Rozprawa:

*