Obrazy na stronie
PDF
ePub

A. PROZA KRASOMOWCZA.

§ 155. Na początku tego okresu sprzyjały okoliczności krasomówstwu pochwalnemu, mianowicie ludzi uczonych, odznaczył się zaś w tym zawodzie Kaźm. Brodziński. W następnym zaś czasie dla wymowy nie ma otwartego pola, ledwie kto czasami z akademicką może wystąpić. Tu kładziemy tylko:

§ 156. Mówey.

Franciszka Wężyka który uczcił wymownie ś. p. Woronicza arcyb. warsz. w czasie pogrzebu; mowa ta wraz z innemi z tego pogrzebu wydana w Krakowie 1830.

Adam książe Czartoryski (syn Adama, jenerała ziem podolskich; poprzednio minister państwa rossyjskiego, potém kurator zakładów naukowych na Litwie i Rusi, w końcu senator wojewoda król. pol.) wygłosił piękną pochwałę J. P. Woronicza w Tow. Przyj. Nauk dnia 30 kwietnia, wyszła w Puławach 1830, drugie wyd. w Wrocławiu. Tenże wydał mowy od r. 1838 do 1847. Paryż 1847. Umarł w Paryżu 15 lipca 1861 e § 157. Kaznodzieje.

Szereg dobrych kaznodziei dość liczny, między nimi znajdują się dobrze mówiący, ale brak takich, którzyby z dobrém chcieli łączyć i kraśne kazanie. Do celniejszych jednak należą:

Ludwik Trynkowski (kazn. wileński, † 1840), piękne pokazał przymioty w Kazaniach pogrzebowych t. I. Wilno 1836 i w osobno wydaném Kazaniu na pogrzebie Jędrzeja Śniadeckiego 1837.

Karól Antoniewicz (Jezuita ur. 1807, † d. 14 listop. 1852). Wydał wiele dzieł religijno-moralnych nauczających czystą polszczyzną pisanych, szczególniéj odznaczał się wymową kaznodziejską. Mowa religijna miana 25 marca, 1848. Lwów. Nauka wieczorna u św. Mikołaja we Lwowie w dzień 7 boleści N. P. Maryi 14 kwietnia 1848. Przemowa podczas dziękczynnego nabożeństwa d. 28 marca 1849. Kazanie na święto N. P. Maryi Gromicznej. Pozn. 1849. Prze

mowa w czasie obchodu pogrzebowego Wacława Zaleskiego b. gubernatora Galicyi 26 marca 1849. Mowa na uroczystość św. Benedykta d. 22 kwietnia 1849. Kazanie na żałobném nabożeństwie za duszę ś. p. Stefanii z Małachowskich Platerowej. Leszno 1852. Nauki i mowy przygodne miane w Krakowie, wyd. 2gie 1853.

Ignacy Borowski prałat katedry wileń., † d. 27 maja 1852. Zostawił przeszło 500 kazań i mów pogrzebowych, niektóre z nich mają wielki historyczny dla Wilna a szczególnie uniw. wileń. interes. Wyjdą z druku nakładem i kosztem XX. Miss yonarzy warszawskich.

Aniol Dougird Dr. S. T. kanonik wileń., urod. w powiecie mścisławskim w dobrach Jurkowszczyzna roku 1776, wstąpił do Zgromadzenia XX. Pijarów w Lubieszowie roku 1801-1809 był prefektem konwiktu szlachetnéj młodzieży w Wilnie, zaś od r. 1816-1832 kapelanem uniw. wileńsk. Professorem mianowany w r. 1818, † d. 26 kwietnia 1835. Wydał dzieła w polskim języku: 1) O loice, metafizyce i filozofii w Wilnie 1821. 2) Wykład przyrodzonych myśleniu prawideł, czyli logika teoretyczna i praktyczna, w Połocku 1828. 3) Rozbiór dziela o filozofii, w Dzienniku wileńskim i kilka innych rozpraw i kazań np. w czasie Jubileuszu; na pogrzebie śp. Filipa Golańskiego i t. d. Po śmierci Dowgirda wydał ks. Fijalkowski kan. kat. wil. i professor: 1) Nauki albo wykład ewangelii i listów apostolskich, które się czytają we mszy św. w dniach uroczystych i niedzielnych w ciągu roku, 2 tomy w 8ce. Wilno 1836. 2) Konferencye duchowne w liczbie 27 składające, 3 tom w 8ce. Wilno 1837. 3) Nauki rekollekcyjne w liczbie 24 składające, 4 tom w 8ce. Wilno 1837. Pozostało się jeszcze 19 rękopismów treści moralnej i filozoficznéj.

Ignacy Holowiński arcybiskup mohilewski, metropolita rzymsko-katolickich kościołów w ces. rossyjskiém. Urodził się r. 1807 na Wołyniu; w r. 1825 wstąpił do seminaryum w Łucku. Po skończeniu kursu nauk teologicznych w Wilnie, został kapłanem w roku 1831; w r. 1839 odbył piel

grzymkę do Ziemi świętej, w roku 1842 zostaje rektorem rzymsko-katol. duch. akademii w Petersburgu; w r. 1848 mianowany biskupem karysteńskim, a r. 1851 arcybiskupem mohilewskim; umarł d. 7 paźdz. 1855. Dzieła jego za życią które wydał, umieściliśmy na swojém miejscu. Tu zaś wymieniamy: Pielgrzymka do Ziemi Świętej T. 5. Wilno. Drugie wydanie jednotomowe w Petersburgu. Pisma Żegoty Kostrowca t. 2, w 1szym Poezye św. Grzegorza Naziańskiego, w 2gim O stosunku filozofii do religii i cywilizacyi. Po śmierci zaś jego wyszły w Krakowie 1857 roku: Kazania świętalne, niedzielne i przygodne, oraz Allokucye, tudzież Hymny kościelne. Jakim był mówcą zmarły, przytoczyć tu można ustęp z kazania na jego pogrzebie mianego, w którém tak się o nim wyrażono: „Z ust jego tchnął Duch święty, a potężny prąd świętej wymowy rozbijał przesądy i niedowiarstwo, kruszył najtwardsze serca, najzapamiętalszych grzeszników rozbudzał ze śmiertelnego letargu, rozgrzewał pobożnością, a zalanych łzami porywał ku niebu.“

Kazania jego są to najgłębsze traktaty tych materyi, · których dotykały, oddane zaś są w najszczytniejszéj i najpowabniejszej wymowie, jakiej wzory tylko w Świętych Ojcach kościoła znaleść można.

Zygmunt Golian Dr. św. teologii, kaznodzieja katedry krak., obecnie Dominikanin. W r. 1858 wydał: Kazania niedzielne, świętalne, pussyjne i majowe, z następującą approbacyą duchowną: „Kazania etc. etc. przeczytawszy, nadmieniam, iż obok kwiecistego stylu i pięknej kaznodziejskiej wymowy, odznaczają się gruntownością nauki, jako na piśmie i Ojcach Świętych oparte, a mocą i trafnością rozumowań aż do serca przenikając równie opowiadane w świątyniach, jak z uwagą w osobności czytane, mogą obudzić pomiędzy ludźmi wiarę, obyczaje poprawić, do miłości Boga i bliźniego zachęcić, przeto za godne druku być sądzę.“ Tegoż autora wyszło także dzieło tłumaczone z francuzkiego ks. Ventury de Raulica pod tytułem: Niewiasty ewangeliczne. Czysta polszczyzna cechuje tego mówcę. Nadto w pi

[ocr errors]

śmie „Dodatek do Czasu,“ umieścił dwa artykuły: 1) O dziennikarstwie w stosunku do kościoła; 2) O najznakomitszych tegoczesnych mówcach religijnych z r. 1856.

Hieronim Kajsiewicz urodz. w Augustowskiém, kurs nauk odbywał w uniwersytecie warszawskim. Odważny żołnierz, chlubną na twarzy nacechowany blizną, poświęca się stanowi duchownemu, z Paryża jedzie do Rzymu i tu na 1, Kajiewig uraz kapłana zostaje wyświęcony." Obecnie jest rządzcą kościoła Alex. Jdłowickim, św. Klaudyusza. Kapłan wyrzeczenia się siebie i gorlipodejmując my wości często nad siły, cały oddany na posługi braci swojej, eza, Ją twórcami wymowny kaznodzieja, pełen uczucia, szczery, otwarty, zakonu Zmart, szorstki często, ale miłością żyjący, wydał: Kazania i mowychstania Pol, wy przygodne. Poszyt Iszy 1845. Poszyt IIgi 1848. Poskiego.

adama Mickiewi

1831

szyt IIIci 1848, w Wrocławiu w wielk. 8ce. Oprócz tego wydał pojedyńczo: Mowa na cześć św. Franciszka Salezego miana w Krakowie d. 28 stycznia 1849. Mowa pogrzebowa po ś. p. Mycielskim jenerale 1849. Rozmyślania o męce Pańskiej 1851. Mowa pogrzebowa po ś. p. Antoninie z Grudzińskich Chłapowskiej w kościele św. Klaudyusza w Rzymie d. 12 marca 1857. Zmarł nagle w Rzymie d. 26 lutego 1873 mając lab00. · Alexander Jełowicki urodz. 1805 w powiecie hajsińskim na Ukrainie. Uczył się w Krakowie, a potém w Warszawie. Wraz z innymi udaje się do Paryża i tu po kilku latach poświęca się zawodowi duchownemu. Na kapłana wy1, o'n adama Mic: święcony został w Wersalu." Wiele jest dzieł pracy jego, kiennicza i jego ok, wydał: Moje wspomnienia, 2 tomy. Paryż r. 1839. Nowy zenie wstrzymuję przekład, O naśladowaniu Chrystusa, Tomasza a Kempis. od herezyi mayan Berlin r. 1841. Mowa pogrzebowa Joachima Wentury na skich i aż do ostat: O'Connella przełożona na polskie. Bellarmina kardynała: Katechizm większy i mniejszy. Korona męki Pańskiej. gorliwie obowiąz ki hapdanami: Miesiąc Maryi z bullą o Niepokolanem Poczęciu, wyd. 3cie: graci polo, pazy Rok Chrystusowy podług ks. M. Avancina, z łacińskiego kościele Assomp, przerobił. Sw. Ignacego ćwiczenia duchowne czyli rekoltion Paruju lekoye, z Bellecyusza przerobione. Wianek duchowny (oddz. Zmarł w tymie dwa). Żywot P. N. Jezusa Chrystusa i dzieje apostolskie

nich czasów pełnił

If Kwidnia 1877v.

przez Ojca de Ligny, przetł. z francuzkiego. Kazanie z powodu pożaru Krakowa, wydań trzy. Kazanie z powodu dwóchsetnej rocznicy ślubu urzynionego przez Jana Kazimierza na cześć Matki Boskiej. Nauka przy ślubie malżeńskim księcia Witolda Czartoryskiego. Kazanie na uroczystość św. Jana Kantego. Mowy pogrzebowe na cześć ś. p. Karola Skórkowskiego, bisk. krák.; s. p. Stefanii Platerowej-Karola Antoniewicza - Piotra Michałowskiego 1856. Andrzeja Niegolewskiego d. 28 lutego 1857.

Józef Kalasanty Metlewicz urodził się w Radziejowie na Mazowszu d. 21 stycz. 1808. Po odbyciu nauk szkólnych wstąpił do Zgromadzenia XX. Pijarów d. 8 września 1825 r. Ukończywszy nowicyat w Łukowie, przysłany do Warszawy uczęszczał lat 3 na kursa filologiczne w uniwersytecie warsz. W dniu 4 lipca 1829 otrzymał stopień magistra nauk i sztuk pięknych. Przeznaczony następnie na professora do kollegium nobilium na Żoliborzu, uczył tamże lat cztery. Po rozwiązaniu konwiktu otrzymawszy sekularyzacyą, powołany został w r. 1835 na nauczyciela religii przy gimnazyum warszawskiem. W r. 1838 objął probostwo Dobryków, a r. 1840 zaszczycony został kanonią honoralną kollegiaty kaliskiej. W tym czasie zaczął wydawać swoje kazania, jako to na żałobném nabożeństwie za duszę ś. p. Alexandra hr. Colonna Walewskiego prezesa heroldyi. Warsz. 1845. Na s. p. Stanisława hr. Grabowskiego b. ministra oświecenia d. 19 list. 1845. Warsz. 1846. Kazania i mowy pogrzebowe, 2 tomy. Warsz. 1846. Kazania na wszystkie w roku niedziele i święta i przygodne, 4 tomy. Petersburg 1853, w 8ce. Uzyskał probostwo kollegiaty w Łęczycy i z tego miejsca rozpoczął nową pracę ogłaszać w Pamiętniku religijno-moralnym pod tytułem: Synody Łęczyckie (Lancia Sacra). W r. 1857 został policzonym między kanoników archik. warszawskiej, tudzież professorem przy akad. rzymsko-katolickiej. Od tej chwili stał się zarazem współredaktorem Pamiętnika religijno-moralnego, † 20 wrzśn. 1858. wydał lalize: Głos duszy - książkę do nabożeństwa zalecającą się religinem namasz: czeniem i wzorową treścią. – wielka szhoda iz lak ważne i pożądane dzieło jakiem jest Oris Synodów Łęczyckich – me zostało ukończone.

« PoprzedniaDalej »