Obrazy na stronie
PDF
ePub

mant, ut gratiam rependeret pro insigni opere,hor- A capellam notavimus in Martyrologio; cum alioqui tatu ejusdem Leonis per Cassianum scripto, de Incarnatione Domini contra hæresim Nestorianam : quod opus ipsi Leoni dicaverat,dum diaconus Xysti III in Galliis versaretur.

Probabile admodum redditur Leonem papam, dum in Galliis degeret, attente contemplatum fructus præclaros monasteriorum,quæ in Galliis viderat seminaria fieri sanctissimorum episcoporum, eadem spe disciplinæ sanctioris in clero conservandæ, ac promovendæ per viciniam,et contubernium,ut ita dicam, monachorum, cogitasse de monasteriis apud basilicas instituendis in urbe Roma. Porro documentum illustre illius uberis fructus disciplinæ in clero promotæ ex monasteriorum institutione apud episcopia redditur nobis ab insigni marmore per ætatem Leonis Magni inciso in ecclesia Narbonensi, ab iisdem Ruffis edito in laudata Historia Massiliensi, cap. 1, libri x, ex collectaneis Balusii ad opera Salviani. Inscriptio talis est † DO ET XTO MISERANTE LIM. HOC, etc. Deo, et Christo miserante, limen hoc collatum est anno quinto consule Valentiniano Augusto VI, tertio Kalendas Decembris XVIII anno pontifiéatus Rustici. Rusticus episcopus, eptscopi Bonosi filius, et episcopi Aratoris ex sorore nepos,episcopi Venerii socius in monasterio compresbyter Ecclesic Massiliensis anno xv episcopatus sui,die anni quinta, et m Idus Octobris cum Urso presbytero, Hermete diacono, et eorum sequentibus cœpit deponere parietem ecclesiæ dudum exustæ trigesima septima die quadratum in fundamentnm poni cæpit, etc. Plura essent in hac inscriptione motatu digna,de epochis episcopalibus eadem ætate diligenter numeratis, de ritu reparationis ecclesiæ, aliaque ejusmodi ad historiam Pontificalem comprobandam opportuna. Verum iis prætermissis, unicum illud observari cupio ad præsentis instituti argumentum pertinens, de vigore scilicet ecclesiastica disciplinæ ab episcopis Gallicanis in suo clero per eam ætatem promoto ex monasteriorum vicinia apud sua episcopia, quæ videbantur optimorum clericorum reddi seminaria, cum ex illis non semel presbyteri et episcopi sanctimonia Præstantes legerentur.Rusticus et Venerius hic leguntur syncellite. Rusticus ille est, ad quem adhuc monachum exstat sancti Hierorymi epistola 4 qui deinde presbyter Massiliensis electus fuit, demum Narbonensis Ecclesiæ antistes: ad quem etiam data est celebris epistola decretalis Leonis Magni num. 92. Venerius autem ex monacho Rustici collega compresbyter primum evasit Ecclesiæ Massiliensis, deinde ejusdem episcopus. Cum Rustico nominatur in epistola 52 a sancto Leone ad episcopos Galliarum data post concilium Chalcedonense, et cum Rustico subscribit in responsione collegarum ad Leonem Magnum, post hujus epistolam 51 edita. Beatus Martinus in Turonensi, Hilarius in Pictaviensi et alter in Arelatensi, Germanus in Antisiodorensi, in Lugdunensi Eucherius, in Trecensi Lupus,aliique passim experimento suo comprobant vel comprobaverant, quantum conferret ad optimum clerum efformandum conspectus vitæ ac disciplinæ regularis in monasteriis: quæ proinde admovebant suis episcopiis, non secus ac Leo admovere cœpit basilicis patriarchalibus in Urbe.

Linea 13. Hic constituit super sepulchra apostolorum custodes, qui dicuntur cubicularii, ex clero Romano. Præter ostiarios, ad ministerium ecclesiæ et ad aliqua altaris officia deputatos, cubicularios instituit Leo Magnus ad sepulcra apostolorum. Illis enim plerumque ad ingressum et fores ecclesiæ sistendum erat; his custodienda interiora cubiculi, seu thalami ecclesiæ, nempe chori, et presbyterii, aut etiam capellæ, ut cardinali Baronio visum est ad annum 461, num. 11, hunc ipsum Bibliothecarii locum ita exponenti : « qui dicuntur cubicularii. Quos modo dicimus capellanos. Cubiculum enim idem fuisse apud antiquos quod hodie apud nos

et aliquos ex cubiculariis fuisse laicos homines, doceat ordo Romanus. » Addit Carolus Macer ad Dominici fratris sui Hierolexicon, in verbo Cubicularius, synonyma esse capellanus et cubicularius apud Latinos, et accópopoc apud Græcos, et pastophoria, chorum, et thalamum et cubiculum idem significare. Cubicularios itaque a Leone institutione habendos esse capellanos,qui custodiant interiores has partes ecelesiæ, capellas sive cubicula, et chori ac presbyterii ambitum circa sepulcra apostolorum. E clero igitur eligendos.Nam et ad cubieulum episcopi adhibendos clericos suasit postea Gregorius Magnus Decret. dist. 2, q. 7, c, 58, ita ut vel clericos, vel monachos ad cubilarii sui munus obeundum adhibeant,potius quam laicos.Idem esse intelligendum videtur de cubiculariis apostolorum a Leone institutis e clero. Cum enim monasterium prope basilicam principis apostolorum fundasset Leo, ut B nocturnas vigilias et diurnas preces cum clero alternis,aut junctim monachi recitarent; eosdem quoque custodes esse voluit cum clero cubiculorum seu capellarum, thalami, et chori, circa apostolorum sepulcrum statione iis attributa. In Ambrosiaña basilica eadem ratio adhuc viget, quotidiana ministeria altaris et chori, tam per clericos, quam per monachos obeundi.

C

D

Linea 17. Sepultus est apud basilicam B. Petri apostoli. Deposito S. Leonis Magni apud basilicam Vaticanam illustrata fuit per complures scriptores tum veteres, tum recentes,occasione trium translationum ejusdem sacri corporis quarum prima fuit ex adito veteris secretarii intra basilicam sub Sergio papa ejus nominis primo, annis circiter ducentis, et quadraginta post ejus obitum. Vetus inscriptio a Sergio insculpta in rei memoriam fuerat, quam ex membranis Palatinis primum edidit Gruterus in Appendice Thes inscript fol 1170, deinde card Baronius Annal tomo X in Append pag. 919. Secundæ translationi ansam dedit constructio novæ basilica Vaticana supra veterem in illa inclusam. Gregorius XIII providens, ne in fundatione molium e quibus amplissimæ parastatæ, maximi fornicis innituntur, et in diruendo sacello Leoniano per Sergium constructo sepulcrali ejusdem conceptaculo casus aliquis labem inferret, transferendum ducebat in patrem aliquam tutiorem. Verum dilata fuit translatio ad pontificatum Pauli V, cum moles recentionis basilicæ ad eam elevationem jam esset perdueta,quæ citra periculum ruinæ pateretur sacella perfici. Tunc vero e veteri conditorio per mensem Maium anni 1607 solemni supplicatione elatum sacrum corpus, et illatum fuit sub mensæ altaris B. Mariæ Virginis de columna, ibidem retinendum donec perficerentur ornamenta proximi altaris, ejusdem S. Leonis nomine insigniti, sed nondum constabiliti sub Paulo.Perfectis tandem ornamentis omnibus in eadem parte basilicæ sub Clemente XI translationis tertiæ opportunitas oblata fuit mense Aprilis anni 1714, cui non modo interesse datum nobis fuit, sed etiam sacri corporis lipsana de proximo conspicere, ac venerari, et ossium in sua sede persistentium, ac vestium quibus amiciebatur figuram delineare. Id enim conferre non modice videbatur ad aliquot sacerdotalium ornamentorum dispositionem assequendam juxta usum ætatis Leonianæ præsertim vero de pallio circa humeros ducto et acubus inflxo, necnon de capitis integumento ex iis quæ adoperto ejus feretro spectabuntur. Insererem hisce notis integram historiam cum animadversionibus in plura capita ordinatis, nisi ad postremum tomum istius operis opportunius reservaretur quando ad Sergii primi vitam Bibliothecarii textus nos deducef.Monere tamen debemus,iconem sacri corporis Leonis Magni, quam ex Grimaldi autographo in archivo canonicali Vaticana basilica custodito fideliter expresserunt RR. PP. Hensche

nius et Papebrochius in Propyleo ad tomum I Maii, A membra; ut vix anatomicæ, et quidem superficiali non respondere prototypo; Jacobus enim Grimaldus ad Acta conscribenda selectus non potuit ita facile reddi pictor ex ea deputatione, qua declarabatur notarius. In imagine igitur cum actis delineata exhibet caput integrum sancti pontificis papali mitra rotunda contectum; sed in descriptione emendat graphii excursum.Nam aperte declarat,caput sancti Leonis consumptum fuisse, ac in ossium frusta reductum et quidem exigua frustula, ut nos vidimus; nulla rotunda mitra (sed regnó ut hodie vocant) supra illa ossium frustula apparente, sed tantummodo plicis velamenti circa verticem flexis, et ascendentibus ex eodem sinu vestium,quæ utrumque humerum ac pectus velant, veluti cùm illo continuatis. En ipsa Grimaldi verba ex autographo descripta, fol. 148.

« Aperta igitur capsa visum fuit ab omnibus inibi circumstantibus (nempe compluribus episcopis et canonicis quos nominat) sacrum ipsum srncti Leonis Magni corpus adhuc integrum (hoc est nulla ex præcipuis partibus ossium desiderata aut laco mota, si caput excipias) quod erat staturæ palmorum septem et quartorum trium,et ut conjici poterat (licet longitudine temporis et antiquitate satis consumptum essel) sanctus hic pontifex corporis fuit gracilis et extenuati. Erat indutus pontificalibus indumentis, scilicet planeta, sive casula lata more antiquo ex purpura coloris castanei manus habebat complicatas,et tegebantur a planeta, quæ in ossa abierant. Tunica et dalmatica fragmenta habebat crus dextrum, et pedes in ossa itidem redacta cernebantur. Caput consumptum erat in plura frugmenla ossium, et denigratum. Conspiciebantur pontificia mitræ reliquiæ ob summam vetustatem laceræ, et offuscata. Circa collum relucebant quædam fila aurea ; item supra manus. Remanserat super humero dextro crux parva rubri coloris,quæ erat pallii pontificalis.Item aliam crucem paulo longiorem ejusdem pallii juxta pectus in parte dextra tenebat. In medio pectoris conspiciebatur aurea una spinula pallii infixa planeta. De pallio vero nihil exstabat. Planeta pedes attingebat. Tactu cuncta dissolvebantur,tum ob materiam antiquatam,tum ob locum madentem, quamvis optime clusum,» etc.

Huic descriptioni Grimaldi plane respondet conspectus post annos centum ac septem nobis oblatus ejusdem sacri corporis, ac vestium,quibus ita contegebatur, ut pectus quidem et humeri omnimodo velarentur, artus verò inferiores sub sinubus vestium earumdem,ibi tenuiorum ac multa sui parte dissolutarum apparerent evidentes.Conspiciebantur denudatæ colli et lumborum vertebræ.Ossa ilion,et utriusque femoris, ac tibiarum dignoscebantur a quarum sinistra sua fibula dimota paulisper erat, cæteris in situ suo exacte permanentibus. Capitis vero figura talis erat.Ex ossibus cranii exigua tantum frustula inter velamentorum reliquias decidua supererant. Mandibulæ inferioris pars sinistra remanserat integra ex qua dentem excidisse adnotavit illustrissimus Pauli archiater pontificius,mandante sanctissimo ad eam inspectionem adhibitus,ut pro artis peritia nominatim dictaret notario ossa quæ apparebant. Processus humeri dextri deciduus et prolapsus jacebat non longe a reliqua humeri parte, quæ sub vestium sinubus prominebat in suo situ. Nulla igitur portio sceleti loco dimota fuerat.Cranio tantummodo dissoluto, et cæteris paucis ossibus quæ memoravimus. Dabo etiam verba a pontificio archiatro dictata notario in publicas tabulas redigenti solemnem hanc recognitionem sacrarum reliquiarum. « Ubi S. Leonis papæ primi arca monumenti reclusa fuit,ut venerabiles ejus reliquiæ, vel corporis forma inspicerentur, rudis primo obtutu contritarum vestium, et consumptarum carnium moles apparuit. Enimvero propter sæculorum diuturnitatem adeo diminuta, et fere consumpta offendimus

B

D

descriptioni locus remaneret. Nostram tamen haud effugit diligentiam. Capitis situs in osseorum fraggmentorum congeriem elevatus, ac præ cæteris căpitis partibus integrum segmentum inferioris maxillæ cum dente extra alveolum super jacente, distincte conspiciebatur. Cæterum thorax, uti etiam brachia, laceris, et magna parte consumptis vestibus obvelabatur,ut minime ab invicem distingui potuerint.Colli tamen,et lumborum vertebræ suo naturali situ locatæ videbantur, et circa finem sterni hinc inde duo ramenta aureæ ligula, sive alterius ornamenti vestigia adjacebant.Os ilium elatius, et utriusque femoris ossa sublatis tegumentis jamdudum laceris distincte prominebant. Tibiæ quoque ad extremitates usque integræ visebantur, excepta sinistra, cujus fibula disrupta non procul a tibia locabatur.Tarsi, et metatarsi, et digitorum ossa inspicere néquivimus. Verisimillimum tamen duximus eadem vestimentorum inter et carnium cineres involuta latere, vel sparsim capsulæ pluries concussæ fundo subsedisse.Duo quoque ibi fragmenta satis distincta apparuerunt,quæ locata erant prope capitis situm. Horum alterum referebat claviculam, ea prorsus parte, qua humero adnectitur; alterum vero certo certius erat unum ex ossibus crani. Sed probabile admodum est, quod hæc duo fragmenta e superiori trium sanctorum Leonum capsa ceciderint. Operculum enim plumbeum ligneumque capsæ sanctiLeonis relaxatum, et compressum a prædicta superiori capsa trium sanctorum Leonum locum dare potuit fragmentorum intromissioni. >>

Loquitur hic de capsa trium sanctorum successorum et cognominum Leonis Magni, secundi scilicet, tertii, et quarti, quæ illorum cineres tribus loculamentis distinctis complectebatur, et imposita fuerant antiquitus supra jam descriptam sancti Leonis primi,ut fusius cognoscere unusquique potest tum ex actis Grimaldi sub Paulo V, tum ex recentibus in translatione sanctorum quatuor Leonum Romæ impressis sub Clemente XI anno 1715.

Unum erat desiderandum in illa Romana editione anni 1715, ut imago cum illis impressa desumpta non fuisset ex ea, quam Grimaldus per imperitum delineatorem fieri curaverat, descriptioni suæ non respondentem, sed ex archetypo omnibus conspecto tantum efformari curasset. Hanc nos cum reddiderimus diligenter exceptam in conspectu sacri corporis die secunda Aprilis, et iterum collatam cum eodem sacro corpore die x1 Aprilis, quando Clemens XI,ad arcam sancti decessoris descendit,tunc asservatam in sacello S. Nicolai, et sacro ibidem peracto, una cum pluribus eminentissimis ac reverendissimis cardinalibus, necnon illustrissimis ac reverendissimis episcopis, et præsulibus ad veneranda quatuor sanctorum Leonum corpora genibus advolutus, publicas tabulas ea de re confici jussit per Cosmum Antonium de Bernardinis publicum apostolica auctoritate, et sacrorum rituum Congregationis notarium specialiter deputatum ab eodem summo pontifice ad acta illa excipienda, eamque imaginem approbaverit illustrissimus dominus Michael Angelus de Paulis archiater pontificius, et ab ejus secretiori cubiculo honorarius, qui ossium singulorum situm considerabat, et nomen exceptori dictabat,non abs re duximus hic inserendam. Ostendit enim ejusdem sacri corporis positum, et figuram ossium in sua sede permanentium, et vestium sinus, unde amicutum formam deprehendere non est difficile versatis in antiquitatibus Romanis, et consuetudinibus tum civilibus, tum eccclesiasticis sæculi Leoniani. Plicæ enim longiores sinuatæ ex infima parte tibiarum versus brachia etiam in laceris vestibus enmdem ductum retinentes ostendunt planetæ veteris figuram ad talos fere demissam, et cappa episcopalis more corpus ambientem, ex qua exsertis brachiis sacris operabantur antistites ac

sacerdotes. Supra pectus vero integumentorum plu- A rium collectio aliquid simile capitio intimo birri episcopalis ostendit, et illius mundioris quem summus pontifex supra planetam ex colli apertura rejectum sacrificans adhibet (phanonem appellant), ex clavicularum et juguli summitate ad cubitorum extrema pertingentem. Huic vero infixum fuisse pallium pontificale crucibus purpureis insignitum (uti in musivis Leoniani sæculi et consequentium ostendunt summorum pontificum imagines, in basilicis, ac titulis Romanis superstites) ostendit longior inaurata acus supra pectus conspecta tam a Grimaldo, quam a nobis. Velamenta vero supra caput reducta, quæ in hoc tumulo plicas retinebant, ex humeris ad situm ossis bregmatis ac temporum ascendentes (licet calvaria resoluta in fragmenta ossium subsedisset), demonstrant, vel partem aliquam phanonis ex occipite reduci consuevisse more cuculli supra verticem, unde mitræ origo petenda est, ut in dissertatione de sacris indumentis sacerdotalibus suo loco ostendam; vel aliquod velum appositum fuisse supra faciem sancti pontificis, dum ejus funus curaretur. Grimaldus memorat fol. 45, suorum Actorum ex scripto Jacobi Herculani canonici sancti Petri, in canonicali archivo asservati, die IV Februarii 1543 detectum fuisse ad sacellum sanctæ Petronillæ in Vaticana basilica sepulcrum Mariæ uxoris Honorii Augusti, in quo conspecta sunt indumenta auro texta: inter quæ recenset aureum pannum spiris compluribus ambientem caput, et præterea alium ab eo distinctum, et faciei ac pectori impositum: unde mos illius ætatis agnoscitur in humandis principum et illustrium virorum ac feminarum corporibus. Verha Herculani sunt :

[ocr errors]

Memoria quod die 1 Februarii 1544 detectum fuit sepulcrum in sancto Petro in capella quæ dicebatur sancta Petronilla, alias regum Francorum, cum novæ fabricæ fundamentum foderetur. Quod sepulcrum erat magnum pilum marmoreum coopertum fabula simili crassitudinis palmi unius quart. 3, longitudinis psalm. XIII, latit. psalm. xi in quo erat corpus Mariæ uxoris Honorii ímperatoris Constantinopolis. Quod corpus indutum erat veste ex auro, ut vulgo dicitur, Oorotirato. In capite habebat pannum aureum pluries involutum, et aliud extentum supra faciem et pectus. Quod aurum in forma panis fusum ponderavit libras triginta quinque, » etc., describit alia ornamenta cum his reperta, quæ hic non recenseo; cum de velis tantum capiti injectis, et circumductis sit sermo, quorum usus in tumulandis magnatibus vigebat ætate S. Leonis, et proxime consecutis.

B

C

Præter indumenta igitur casulæ, sive planeta sacerdotalis, ad pedes defluentis, et in flexum cubitorum collectæ more capparum episcopalium, necnon phanonis, et pallii, et velamenti capitis more cuculli (cujus ex abscisso limbo et titulo mitra videtur exorta), conspecta in S. Leonis tumulo circa jugulum aurea filamenta, et circa utrumque carpum, nobis D indicant limbum ad insertionem capitis, et ad aperturam manicarum tunicæ subdiaconalis, et dalmaticæ diaconalis adhibitæ non secus ac Latinis et Græcis in usu est, figura inter utrumque ritum media ex manicarum insertione colligenda. Verum de illis fusius agendi locus erit opportunior inferius peculiari dissertatione ad hæc tractanda, per nos parata dum sacrum Leonis Magni corpus detegeretur: cujus figura consignabimus præsentes notas ad ejus Vitam.

CIACONII.

Num. 66, lin. 16.- Ubi et damnaverunt Eutychem, Constantinopoii coram tribus legatis apostolicis CL Patrum concilium cogitur, in quo anathema prolatum adversus Eutychetem, quí dicebat, in Christo Domino ante incarnationem duas fuisse naturas, post incarnationem unam tantum naturam; et contra Nestorium, qui asserebat Dominum Jesum Chri

Conspectus Sacri corporis S. Leonis Magni, reserata illius Arca et iterum obsignata jussu Clementis Pp. XI diebus II et XI Aprilis MDCCXIV in ejus translatione solemni. Ex Cranio frustula exsigua superperant, cum parte dimidia mandibula inferioris. Ossa reliqua in situ permanserant (dimoto tantum superiori processu humeri dextri et fibula a tibia sinistra): quæ reddebantur conspicua sub vestibus crocei coloris præ vetustate attenuatis, et more cappa tam supra caput, quam circa pectus et artus inferiores in amplos sinus decenter collectis. Supra sternum Acus inaurata ad configendum Pallium : et circa juncturas carpi et cubiti aurei limbi filamenta visebantur. Sacri Corporis longitudo erat palm. Ramanorum 7 314.

[graphic]

stum ex Maria Virgine, hominem tantum, non etiam Deum natum.

Num. 67, linea 8.- Ambutavit ad regem Hunnorum nomine Athilam Athila post cladem in campis Cathaloniæ susceptam juxta Tolosam, cruentus Italiam petit. Aquileiam in limitibus Provinciæ sitam triennium obsedit; cumque rebus desperatis obsidionem solvere cogitaret, vidisset ciconias ex urbe in agrum

suos pullos deferentes, auspicio motus, acrius ur- A decem Eutyches quidam archimandrita Constanti

bem oppugnatam tandem cepit, diripuit, et incendit: nulli hominum generi parcens, Flagellum Dei se vocans. Ticinum atque Mediolanum, regis urbes, excidit. Inde vastatis circumcirca pluribus locis, cum Romam quoque pararet evertere, Leo Magnus papa, adhortante Valentiniano imperatore obviam processit, eumque adeo milem reddidit, ut illico, promissa pace firmissima, ultra Danubium non rediturus perrexerit territus duorum virorum minantem mortem, strictis ensibus super ejus caput, nisi pontificis sancti verbis acquiesceret. Crediti sunt Petrus et Paulus fuisse, qui in re tanta Italiæ et Romæ præsidio fuere. Ex hac Aquileiensi eversione Veneti insulas transmigrarunt, atque Patavini rivum altum occuparunt, et ita Venetiæ intra aquas habitari, et condi cœperunt.

PAGII.

Num. 66, liuea 3. Hic invenit duas hæreses.. Alias quoque reperit ac repressit ex Pagio memorandas. Devastata a Vandalis Africa complures Manichæi Romam venerant, ibique catholicis admisti latentes conventus agebant, et plures impia sua doctrina seducebant. Primus Leonis congressus adversus illos fuit, et plurimos diligentia ejus detectos narrat Prosper sub consulibus anni 443. Eorum libri innumeri Rome combusti et ex ipsis Munichæis plures ad sanitatem revocali. Tum anno sequenti 444. S. Leo epistola 7 quæ alias erat 2 ad episcopos per Italiam, data II Kalendas Februarii, plurimos Manichæorum vigilantia sua in urbe Roma detectos esse, et pari ab eis sollicitudine investigandos admonet. Hæc epistola per provincias ad omnes episcopos missa est, cum Idacius illorum temporum æqualis scribat: Per episcopum Roma tunc præsidentem gesta de Manichæis per provincias diriguntur. Anno postea quadringentesimo quadragesimo septimo eosdem Manichæos in Hispania repressit, et Priscillianistas, quorum errores partim erant cum Manichæis communes, partim proprii. Illam autem Priscillianistarum sectam contrivit, data ad Turribium Asturicensem episcopum epistola 93, in qua singula hujus sectæ capita seorsim conterit, ac Turribium, episcoposque Gallæciæ et Lusitaniæ ad concilium vocat, ut simul videant, quid adversus gliscentem hæresim agendum sit. Hanc Leonis epistolam legant, qui impios Priscillianistarum mores nosse voluerint. Non solos Manichæos et Priscillianistas, sed etiam Pelagianos S. Leo insectatus est.

B

C

Linea 10. Cum chirographo sancti archiepiscopi Leonis. Sedente sancto Leone exorta est Eutychiana hæresis, cujus initium et concilia contra eum celebrata hic compendiose exhibenda. Eutyches presbyter, archimandrita, seu abbas celeberrimi cujusdam in urbe regia Constantinopoli monasterii, teste Liberato cap. 2 ex nimio in Diodorum Tarsensem, et Theodorum Mopsuestenum olim episcopos odio, D lapsus est in blasphemam impietatem Appollinaris, « mysterii Incarnationis dogma corrumpens, et divinitatem Unigeniti, et humanitatem vocans unam naturam, commistionemque et confusionem asserens factam, et salutarem passionem ipsi incommutabili Deitati adnectens, » ut scribit Facundus lib. VIII, cap. 5, exhibens fragmentum epistola domni episcopi Antiocheni ad Theodosium imp. Asserebat itaque Eutyches Christum esse ex duabus naturis, sed non in duabus, id est, duas fuisse ante unitionem naturas, unicam postea: unde illud consectarium, Christum consubstantialem nobis non esse secundum carnem. Cum autem dicta domni Antiocheni ad Theodosium imp. epistola scripta sit anno circiter quadringentesimo quadragesimo secundo, Eutychianæ hæresis initium ab eo anno repetendum; unde sanctus Anastasius Synaita scribit: « Annis circiter post (Ephesinum scilicet concilium)

nopoli exortus, qui diceret totum Christum esse naturam unicam. »

Gelasius papa in epistola 16 ad episcopos Dardaniæ, initium hæresis Eutychianæ ab anno quadringentesimo quadragesimo octavo repetit; quia eo anno Eutyches in judicium vocatus est apud Flavianum episcopum Constantinopolitanum, accusante Eusebio Dorylæi in Phrygia Salutari episcopo, Eutychetis amico, cujus rei meminit Breviculus Eutychianistarum :« Cum Eutychem Eusebius Dorolytanus episcopus suadere talia reperisset, zelo fidei, quem etiam, cum agens in rebus esset, ostendit (ipse enim Nestorium quoque in tempore reprehendit in Ecclesia res sacrilegas prædicantem), detulit ad Flavianum episcopum. » Accusatio summopere Eutychetem offendit, quare apud S. Leonem questus est, quod Nestoriana hæresis quorumdam rursus studiis pullularet. Leo ejus zelum laudavit, ac benigne rescripsit, xu Kal. Martii anno quadringentesimo quadragesimo nono. Hinc Acta quinti concilii aiunt: Leo sanctæ memoriæ papa antiquioris Romæ, et suscepit Eutychetem, et rescripsit, comprobans eum, et tamen postea condemnavit, et anathematizavit eum, ut hæreticum. » Sed antequam ad judicium episcopale deferretur Eutyches, jam ad Theodosium imp. delata fuerat a domno Antiocheno episcopo accusatio de reviviscente Apollinaris hæresi, Eutychetis industria et artibus, ut constat ex citata domni synodica epistola ad Theodosium apud Facundum lib. vii, cap. 5, ex qua discimus quinam fuerint illi quos Eutyches apud S. Leonem tacite infamabat, tanquam Nestorii sequaces et patronos clarum est enim eum de Domino, et Theodoreto, et aliis hujusmodi loqui, qui de anathematizatis per Eutychen Diodoro et Theodoro apud Theodosium conquesti fuerant.

Coacta est illico Constantinopoli a Flaviano epis copo synodus, sub die vi Idus Novembris anni quadringentesimi quadragesimi octavi, non quidem ordinaria, sed ex iis solis episcopis qui reperti sunt in comitatu. Occasionem cogendæ synodo dedit ortą quæstio inter Florentium Sardorum episcopum, Lydiæ metropolitanum, et duo suæ provinciæ episcopos quia finita actum est de Eutychete, qui olim Nestiorianæ hæresi profligandæ cum sancto Dalmatio monacho navarat operam. Eutyches sæpius ab Euse bio Dorylai episcopo amice odmonitus de abjiciendo errore, in co obstinate perstiterat, cumque etiam in synodo duas quidem asseruisset naturas ante unionem, unam vero post unionem, damnatus est a synodo, nequidquam obtinente Chrysaphio eunucho, imperii administro quem minus Eutychetis amor, quam Flaviani odium urgebat. Subterfugit judicium hæreticus, qui tamen ex scriptis suis convictus est. Synodus septem actionibus completa, eique subscripsere episcopi omnes numero triginta duo et archimandrite numero viginti tres. Episcopi hac formula subscripserunt : Basilius episcopus Ñ. judicans subscripsi, archimandritæ vero: N. prcsbyter et archimandrita, subscripsi in depositione Eutychetis, quia scilicet episcopi conciliis adsunt ut judices; abbates vero ut honorifici spectatores: illi sententiam dicunt; isti sententiæ ab episcopis latæ assensum præbent. Porro Eutychetis ut hæretici sententia prolata est his verbis:« Lacrymantes et lugentes perfectam ejus perditionem decrevimus per Dominum nostrum Jesum Christum ab eo blasphematum, extraneum eum esse ab omni officio sacerdotali, et a nostra communione, et primatu monasterii. »

Eutyches cum auctoritate Chrysaphii et tutela Theodosii Augusti doctrinam suam tectam, sartamque non cerneret, ad Romanum pontificem confugit, quod absentem circumvenire in promptu esset. Ejus litteræ leguntur in synodico adversus tragœdiam Irenæi a Christiano Lupo publicato cap. 222. In earum fine ait Eutyches:« Subjunxi autem his lit

æquitatis leges omnia fierent, Flavianus qui ad summum pontificem appellaverat, non modo injuriis, sed et verberibus plagisque affectus, Epipæ, quæ civitas est Lydiæ, quo in exsilium amandatus est, seu superveniente, seu ingesta morte spiritum Deo reddidit eodem anno 449 ut habet Marcellinus in chronico. In tanta rerum desperatione legati Leonis papæ obfirmate restiterunt conatibus hæreticorum adversus condemnationem Flaviani, indeque in custodiam dati. Ex quibus gestis jure prædatoria, aut latrocinalis, hæc synodus appellata est.

teris meis utrumque libellum, et eum, qui ab accu- A ejusmodi decretis subscriberent, et contra jus et satore meo oblatus est synodo, et qui a me quidem gestus est, non tamen susceptus. » Sed in ea epistola nulla mentio de Eutychetis appellatione. Tum caput 223 ejusdem synodici continet libellum contestatorium ab Eutychete propositum in Constantinopolitana urbe, ut docent verba Leonis in epistola VIII ad Flavianum episcopum Constantinopolitanum. Sanctus Leo, de his quæ Constantinopoli gesta erant, non admonitus a Flaviano, ne vel innocentem condemnaret, vel reum absolveret, ad Theodosium imperatorem Flavianumque scripsit. Protinus ad summum pontificem rescripsit Flavianus, et acta Constantinopolitanæ synodi in causa Eutichetis, simul cum epistola ad eum misit.

Acceptis Flaviani litteris, Leo opem, operamque suam adversus Eutychetem pollicetur; et per illustrem virum Rhodanum epistolam misit, quam primum Quesnellus publicavit ordine xxII,quam et secuta est alia ad Theodosium, quæ ordine est XXIII, in qua Nicænæ fidei se inhærere profitetur, Nestorii et Eutychetis dogmata condemnat, postulatque synodum intra Italiam congregari. In ea ampliores litteras promittit per Flaviani nuntium perferendas; fuitque illa celebrata adeo ad Flavianum epistola, alias ordine x, nunc xxiv, laudata Chalcedone, Patribus approbata, et retenta ad fidem Ecclesiæ de incarnatione Christi explicandam, ut ea, quasi Lydio lapide, sincera adulterinaque fides probetur. Ea epistola olim integra in Ecclesia Romana legebatur tempore Adventus, quod etiam in ecclesiis Galliarum factitatum esse eruit Quesnellus ex mn. codice bibliothecæ Regiæ. Eam anno quadringentesimo quadrogesimo nono detulerunt legati Leonis papæ ad pseudo synodum Ephesinam, de qua mox.

Interea Eutyches supplices libellos dat imperatori, actaque synodi Constantinopolitanæ diminuta, falsataque arguit. Imperator Chrysaphii Eunuchi sermonibus deceptus, retractari acta jubet, et videre an quid omissum, mutilum, adulteratumque reperiatur. Quamobrem eosdem episcopos, qui superiorem synodum Constantinopoli celebrarant, jubet iterum anno quadringentesimo quadragesimo nono cogi,sed illis Thalassium episcopum Cæsarea in Cappadocia præficit, amoto Flaviano Constantinopolitano, cui jus sedendi aufertur. Quinto itaque Idus Aprilis cœpta est synodus: ad examen Acta revocantur; nihil depravatum aut immutatum reperitur, omniaque uti gesta erant, ita scripta esse omnes approbant.

B

C

Eutqches, dum hac via omnes aditus interclusos intelligit, Dioscori episcopi Alexandrini, Flaviano inimici, patrocinium implorat. Dioscorus ad imperatorem scribit, aliamque synodum postulat, cui per litteras imperatoris jubetur præsidere, rejecto ex illo cœtu Theodoreto, qui Dioscoro infensus erat, et Eutychianæ doctrinæ aperte contrarius. Indicta est itaque synodus apud Ephesum tertio Kalendas Aprilis anní quadringentesimi quadragesimi noni, antequam retractarentur acta concilii Constantino- D politani anno 448 celebrati, ut ad Kalendas Augusti inciperetur. Ad illam S. Leo, ab imperatore invitatus, legatos misit Julium Puteolanum episcopum, Renatum presbyterum tituli Sancti Clementis, et Hilarum diaconum. Synodus incœpta est die tantum octava mensis Augusti, eique interfuere centum triginta episcopi, præseditque Dioscorus Alexandrinus. Eutyches introductus continuo confessionem fidei proposuit, falsitatis et simulationis plenam, ac ambage verborum perplexam. Retractata deinde acta ejus condemnationis isque declaratus innocens et solutus ab excommunicationis vinculo. Flavianus vindex fidei condemnatur, cum Eusebio Dorylæi episcopo; plurimique pontifices proscripti condemnatique, inter quos Ibas Edessenus episcopus, Theodoretus Cyrensis, et ultimus omnium Domnus Antiochenus. Imo cum omnia susque deque gererentur, et episcopi convocati, intentato quasi faucibus gladio, PATROL. CXXVIII.

Hilarus diaconus, Leonis papæ legatus, cum post infinita superata vitæ discrimina ex Ephesina pseudo synodo se subduxisset, Romamque advenisset, a Leone papa excipitur, qui audita rerum ut evenerant narratione, conciliam Romæ coegit, in quo quidquid Ephesi fuerat actum, damnavit ac rescidit. Crebris deinde institit litteris, Theodosium et Pul-cheriam Augustam urgere, ut unanimi consensu synodus altera, qua Ephesinam ignominiam et labem deleret, intra fines Italiæ cogeretur. Sed et cum multis Italiæ episcopis obviam prodiit Valentiniano Augusto, qui cum matre Galla Placidia, et conjuge Eudoxia, religionis causa Romam ad apostolorum limina veniebat, et tum eas, tum Valentinianum orando compulit, uti Theodosio scriberent efficerentque, ut alio rursus concilio, quæ Ephesi perperam gesta fuerant, retractarentur. Verum Eutychianis fabulis ac dolis irretita Theodosii mens, nullis litteris, nullis precibus, nulla suorum necessitudine flecti potuit. Quin potius publicis legibus Flavianum damnavit, Ephesinamque prædatoriam synodum Nicænæ jussit æquari. At neque leves, neque serus tanti facinoris pœnas dedit. Siquidem non multo post dum equitaret, collapso equo graviter elisus, atque mortuus est de vigesima octava mensis Judii anni quadringentesimi quinquagesimi, nullo hærede relicto.

Theodosio imperatore mortuo, Pulcheria Augusta ejus soror, suffragante senatu et exercitu, Orientis imperium et se ipsam in matrimonium dedit Marciano clarissimo senatori, genere Thraci et filio viri rem militarem exercentis. Marcianus ubi imperium suscepit, sancti Leonis hortatu de concilio generali cogendo cogitavit, interimque Constantinopoli synodum haberi jussit, in qua lecta celeberrima illa epistola. S. Leonis alias 10, nunc 24, ad Flavianum, quam omnes sua subscriptione confirmarunt. Ad alios deinde metropolitanos missa, qui cum suæ provinciæ episcopis eam approbarunt.Anathema dictum Nestorio et Eutychi, et eorum hæresis Constantinopoli proscripta, ut testatur S. Leo in epistola 68 ad Paschasinum Lylibætanum, data mense Julio anni 451. Sed falsum est quod scribit Baronius, et post eum auctor anonymus Delectus actorum Ecclesiæ universalis seu novæ Summæ Conciliorum, in ea nempe synodo vetitum esse, ne Dioscori Alexandrini, Juvenalis Hierosolymitani, et Eustathii Berythi eoiscoporum nomina ex dyptichis recitarentur: sanctus enim Leo in epistola Lx alias XL ad Anatolium episcopum Constantinopolitanum, Idibus Aprilis anni 451 etiam data, ait : « De nominibus autem Dioscori, Juvenalis, et Eustathii ad sacrum altare non recitandis dilectionem tuam haud decet custodire, quod nostri ibidem constituti faciendum esse dixerint.» Quare, ut recte notat Quesnellus, Leo ad Anatolium scribit, non tanquam de re gesta, sed tantum definienda a suis legatis cum Anatolio.

Licet S. Leo differri synodum cecumenicam, et in Italia fieri optaret, Marcianus tamen imperator, necessitate rerum et votis Orientalium sollicitatus, synodi indicendæ concilium cœpit; et edicto suo jussit episcopos ad Nicæam civitatem proximis Kalendis Septembris anni quadringentesimi quinquagesimi primi advenire. Sanctus itaque Leo, acceptis imperatoris litteris, extemplo de legatis mittendis cogitavit, ad eumque scripsit epistolam LXIX, alias XLIX.

11

« PoprzedniaDalej »