Obrazy na stronie
PDF
ePub

CAPUT VII.

misera hac vita pro tuæ laudis augmento. Quid A tua laude quotidie deficiendo cadit, ita crucem magni est, Domine, si tecum sim in patria, ubi sum quotidie tollere debemus, laudis tuæ desiderium securus ab omni malo et ubi habeam quidquid volo? resumendo. Da mihi, Domine, ut nunquam me pungendo sic superent clavi timoris et miseriæ hujus vitæ, ut ante velim descendere vel saltem deponi de cruce quam a te, Domine, hoc fuerit mandatum. Sed neque hoc desiderarem, ut ab hac cito facias me deponi, sed ut semper mallem propter te pendere in cruce quam a miseriis his facias me in abscondito sepeliri. Tu enim, Domine, nec descendisti de cruce, nec sic te deponi petisti. Voluntas ergo semper affligendi pro augmento tuæ laudis, crucis erit longitudo. Si quis vult venire post me, tollat crucem suam quotidie, et sequatur me (Luc. Ix, 23), et sic currat per medium viæ perfectionis. Si nos tollamus, Domine, tu ipse portabis. Finem autem viam perfectionis, id est perseverantiam in voluntate, semper pro te patiendi innuis in eo quod dicis quotidie. Si enim uno die, prius quam tu jusseris, crucem deponere volumus; eam quotidie non tollimus. Qui autem perseveraverit usquequo eam deponas, hic in abundanti laude tua sepulcrum ingreditur pacis æternæ. Quamvis in hoc verbo intelligere possumus quod sicut cruciatus pro

Expensio postremorum verborum, et sequatur me. Qua vero intentione in via ista sit ambulandum, innuis ultimo cum dicis, sequatur me. Quod tam de gressu corporis quam de mentis possumus intelligere. Quia multi non solum portantes crucem, sed et se suspendentes in cruce, te gressu corporis sunt secuti. Sequamur igitur te non tantum gressu bonorum operum, sed et intentione cordium, ut non solum consideremus quibus operibus nos præcesseris, sed qua intentione feceris, et in hac te sequi studeamus. Invenimus autem quod in omnibus cogitationibus, verbiis et factis tuis principaliter quæsieris gloriam B tui Patris. Tu ergo, Domine Jesu Christe, dirige intentionem nostram, ut in omnibus gloriam ejus quæramus et tuam, nos abnegando, profundum, sublimitatem, latitudinem et longitudinem crucis portando, et in ea perseverando ad laudem et gloriam tuam, qui cum Patre et Spiritu sancto vivis ac regnas, Deus, per omnia sæcula sæculorum. Amen.

TRACTATUS

DE CONCEPTIONE B. MARIE VIRGINIS

228

Principium, quo salus mundi processit, mihi con- C buendum, quid mei similibus sit certa magis rasiderare volenti occurrit hodierna solemnitas, quæ conceptione beatæ Matris Dei Mariæ multis in locis festiva redditur 29. Et quidem priscis temporibus frequentiori usu celebrabatur 230, ab eis præcipue in quibus pura simplicitas et humilior in Deum vigebat devotio. At 281 ubi et major scientia et præpo lens examinatio rerum mentes quorumdam imbuit et erexit, eamdem "* solemnitatem, spreta pauperum simplicitate, de medio sustulit; et eam quasi ratione vacantem redegit in nihilum 23. Quorum sententia co maxime in robur excrevit quod ii, qui eam protulerunt, sæculari et ecclesiastica auctoritate divitiarumque abundantia præeminebant. Sed cum ego et priscorum simplicitatem et modernorum ingenii sublimitatem mecum revolverem, cecidit in mentem quædam divinæ Scripturæ verba in medio ponere; et quid judicii de singulis gerant, pro meo sensu pia consideratione perpendere, quatenus sua auctoritate probetur quid cui attri

228

285

233

tione sequendum. Et de simplicibus quidem in ipsis verbis invenitur quod cum eis sit sermocinatio Dej. Illos vero quos multa scientia sine charitate perlustrat ferunt eadem scientia inflari potius quam veri boni integritate solidari. Cum ergo illos Dei sermocinatio instruat, et istos sua scientia quadam ventositate distendat, qui æqua discernere non verentur cui magis parti sit cedendum, precor, edicas, colloqui videlicet Dei inhærenti, an de sui cordis perspicacia ultra æquum tumenti. Et hi quidem ut nulla memoria de conceptione Virginis Matris in Ecclesia filii ejus fiat, non sibi rationis videri affirmant, eo quod ex nativitate illius quæ ubique festive recolitur, conceptionis ejus exordium satis memoretur, nec enim, aiunt, nata esset, si concepta non fuisset. Et cum in lucem ex materni uteri secreto prodivit, clarum fuit quod in alvo parentis concepta 93 in humanam formam concrevit. Cum itaque corporis ejus specificata compositio, et in hujus mundi latituVARIE LECTIONES.

18 Collatus est cum mss. Cluniac et Corb.

237

280

238

ms. Cluniac. incipit: Tractatus B. Anselmi De conceptione B. Mariæ Virginis. 29 Ms. et Corb. et editio Ray quæ de conceptione... locis recolitur. Ms. Corb. a quibusdam præsentibus temporibus... celebratur. 231 Ms. Corb. Atque. Ms. Corb. tandem. 2. Ms. Corb. carentem. Ms. Corb. vinculum. Ms. Corb. quantum. 936 Ms. Corb. non sine ratione. 7 Ms. Corb. in, Ms. Corb. in peccatis concepta.

284

235

239

dine exhibitio veneretur, a cunctis, supervacue illa A quam conceptio venientis in carne Filii Dei? Conadhuc informis materia coleretur 240, ', quæ in nonnullis sæpe, priusquam plene in humanam effigiem transeat, deperit et adnihilatur. Hac animi sui sagacitate perfuncti quod antiquorum simplicitas et perfecta in domina nostra 241 constituerat charitas, festum scilicet de conceptione ipsius sacratissimæ dominæ sua qua se pollere gloriabantur auctoritatis ratione abolere non timuerunt.

Visa ergo ratione summorum virorum in abolitione festivitatis Matris Dei proficientium, videamus etiam charitatem simplicium de tanti gaudii amissione gementium 48. Simplices sunt, et profundis rationibus philosophorum responsa quæ expetunt, fortassis reddere nesciunt. Dicunt tamen 4 devota in Domini matrem charitate fundari, non magni B ponderis sibi videri omne quod dignitati aut honori ejus humana laude defertur, si meritis illius et insignibus comparetur.

Veruntamen dum ipsa insignia sua, ut dignum est, devotione mundus ubique veneratur, quid si quod supremam originem illorum non pio oculo intuetur, nonnihil mirantur.

246

Tantorum enim bonorum consummatio, quæ per ipsam Domini Matrem toti creaturæ provenerunt, videtur admonere 247 mentem humanam pietatis affectu exordium suum considerare. Et utique eam venturam, ac Domini Matrem futuram tota Veteris Instrumenti 248 series pandit. Sed utrum ita 219 proxime nascitura quovis oraculo aut angelo nuntiata sit, sicut Dominus 250 Christus filius ejus, aut beatus Joannes præcursor et baptista ejusdem filii ejus, aut illi vel ille de quibus, ut pene omnibus liquet, sacræ Historiæ plenissime narrant, in divina pagina non habetur, in canonica Scriptura non reperitur. In quod quid dispensatori omnium rerum Spiritui sancto placuerit, non satis digne me posse considerare confiteor, abs re tamen et contra fidem esse non æstimo, si exordium conceptionis ipsius 25 tam a simplicibus Ecclesiæ filiis æstimetur 25, ut tam sublime tam divinum, tam ineffabile fuerit, ut in illud mens humana nulla perspicacitate assurgere possit.

ceptio namque incarnandi Filii Dei ab angelo, sicut Evangelium refert 256, cœlitus prænuntiata et humanitus intellecta est. Si ergo aliquid excellentius et quod humanum intellectum supervolet, conceptionem B. Mariæ designasse æstimandum est, excellentior gloria et major dignitas in ejus quam in Christi Domini conceptione divinitus enituisse 257 verisimili ratione videtur. Non hoc dico, sed Filius Dei, candor lucis æternæ et ipse lux inacessibilis, formam servi accepturus semetipsum exinanivit, suumque adventum ita humanis mentibus contemperavit ut capi posset et intelligi; nam si in divinitatis suæ essentia veniens apparet, nemo caperet, nemo sustineret.

Beata vero 258 Maria Mater Dei futura, sicut eum, qui super omnia est incomprehensibilis, verum erat hominem ineffabili modo de sua substantia Virgo paritura, ac per hoc in divinitatis illius 259 unitatem transitura, non 200 absurde credi potest primordia conceptionis ejus tanta deitatis sublimitate præsignata, ut humanarum conceptio mentium ea plene penetrare non valeret.

Hoc itaque 201 pura simplicitas supplexque in Deum et in dilectissimam Matrem ejus puritas dilectionis æstimare de conceptione illius Dei genitricis

non veretur.

285

Et idcirco 26 ejusdem conceptionis dies festivis laudibus a cunctis fidelibus suo judicio merito celebraretur 263. De ipsa quippe, multis sæculis ante ortum ejus *** vel conceptum ***, Isaiam Spiritu sancto C afflatum dixisse constat : Egredietur virga de radice Jesse, et flos de radice ejus ascendet; et requiescet super eum Spiritus Domini, Spiritus sapientiæ et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, Spiritus scientiæ et pietatis, et replebit eum spiritus timoris Domini 266 (Isai. x1, 1-3). Hæc itaque virga quæ talem ex se protulit florem, nullo dissentiente, Virgo Maria fuit, et flos, qui de radice ejus ascendit, benedictus Filius, super quem et in quo omnis plenitudo divinitatis essentialiter requievit. Hæc igitur Virgo tanti Filii dignissima parens, cum in alvo suæ parentis naturali lege conciperetur, quis non concedat Dei sapientiam a fine usque ad finem pertingentem, cuncta implentem, cuncta regentem, novo quodam et ineffabili gaudio cœlum, terram, et omnia quæ in eis sunt, perfudisse ; ac ineffabili jubilatione pro sui reintegratione, quam per illam sibi eventuram divina et occulta inspiratione prævidebant, perlustrasse 269? Sed cum ipsa conceptio fundamentum, ut diximus, fuerit habitaculi 270 summi boni, si peccati VARIE LECTIONES.

Nec mirum fundamentum siquidem et quasi quoddam seminarium civitatis et habitaculi summi boni in eo ponebatur; et mansio lucis æternæ, et templum quod corporaliter inhabitaret ille incorpo- D

reus et incircumscriptus et creatus 255 simul et vivificans omnia Spiritus parabatur.

Dicit forte aliquis: Quid enim, major excellentior æstimari debet conceptio futuræ Matris Dei,

210

239

250

256

252

244

248

268

254

240

259

255

267

Ms. Corb. latitudinem. Ms. Corb. communicatur. Ms. Corb. Domina rerum leg. puro Dominam nostram. Ms. Corb. proficisci. 243 Ms. Corb. omit. Ms. Corb. enim. 245 Edit. nec magni ponderis est. Ms. Corb. omit. 247 Ms. Corb. videtur autem movere omnem. Ms. Corb. testamenti. Ms. Corb. omittit ita. Ms. Corb. ipse. 251Ms. Corb. omit. ejus. Ms. Corb. tanti. 253 Ms. Corb. et. ed. sacrarium. Ms. Corb. et trinus. Ms. Corb. testatur. 27 Ms. Corb. emicuisse. 58 Ms. Corb. et edit. Virgo. Ms. Corb. et ed. Deitatem illius. *°ed. ita non. 61Ms. Corb. ita. Ms. Corb. et ed. ideo. ed. multis fidelibus merito celebratur. Ms. Corb. celebretur. *ed omit. vel conceptum. 266 Ms. Corb. et edit hæc omit. 7ed. omit. virgo. Ms. Corb. et edit. profundissima. ed. prævidebat, perillustrasse. Ms. Corb. conceptio habitaculi fuerit.

264

260

[blocks in formation]

alicujus ex primæ prævaricationis origine maculam A fieri matrem suam, et quia voluit, fecit esse : quasi

272

traxit, qui dicemus? utique voce divina dicitur
ad Jeremiam: Priusque te formarem in utero, novi
te: et antequam exires de ventre, sanctificavite; et
prophetam in gentibus dedi te (Jer. 1, 5). De Joanne
quoque angelus, qui eum nasciturum prænuntiabat,
asseruit quod Spiritu sancto repleretur adhuc ex
utero matris suæ (Luc. 1, 15). Si igitur Jeremias, quia
273 in gentibus erat propheta futurus, in vulva est
sanctificatus, et Joannes, Dominum, in spiritu, et vir-
tute Eliæ præcessurus (ibid., 17), Spiritu sancto est
ex utero matris repletus, quis dicere audeat singulare
totius sæculi propitiatorium, ac Filii Dei omnipotentis
dulcissimum reclinatorium, mox in suæ conceptionis
exordio Spiritus sancti gratiæ illustratione destitu-
tum. Testante vero Scriptura: Ubi Spiritus Domini, B
ibi libertas (II Cor. i, 17), a servitute igitur omnis
peccati libera fuit, quæ omnium peccatorum pro-
pitiatori aula, in qua et ex qua personaliter homo fie-
ret, Spiritus sancti præsentia et operatione construe-
batur. Quod si quis eam primæ originis peccato non
omnimodo expertem fuisse pronuntiat, cum illam ex
legali conjugio maris et feminæ conceptam verissime
constet, sententia catholica est. Ego a catholicæ et
universalis Ecclesiæ veritate nulla ratione volo dis-
sentire, magnificentiam 275 tamen operationum vir-
tutis divinæ quadam quasi mentis lippitudine pro
posse considerans, videor mihi videre quia si quid
originalis peccati in propagatione ejus, et commu-
nis vitii exstitit, illud propagantium et non propa-
gatæ prolis fuit.

974

Castaneam invicem attende: cum de sui videlicet generis arbore prodit nascitura, involucrum illius totum hispidum et densissimis aculeis undique septum apparet. Intus castanea concipitnr, primo quidem nucleum lactei liquoris, nihil hispidum, nihil asperum, nec aliquibus aculeis noxium in se habens, sed si aliquatenus servans illic in summa lenitate nutritur, fovetur et alitur, ac forma in sui speciem et habitudinem jam adulta, rupto involucro ab omni spinarum punctione et onere liberrima natura egreditur. Attendo.

diceretur, Matrem suam to fecit ille rerum Dominus, Creator et gubernator; rerum, inquam, omnium, non solum intelligibilium, sed omnem intellectum transcendentium Dominus et factor te dominam et imperatricem constituit cœlorum atque terrarum, et sic marium et omnium elementorum, cum omnibus quæ in ipsis sunt, domina et imperatrix exstitisti et existis, et ut ita esses, in utero matris tuæ a primordiis conceptionis, operante Spiritu sancto, creabaris 277. Ita est, bona Domina, et gaudemus ita esse. Nunquid ergo, dulcissima domina, nunquid tu tanta futura 7, Summi videlicet Mater unica, et omnium quæ fuerunt, sunt vel erunt, prudens ac nobilis post filium tuum imperatrix, nunquid in exordio tuo talis esse debuisti ut omnium quorum te Dominum 270 gerere certissime novimus aut impuritati aut subjectioni potuisset addici? Ille assertor puræ veritatis, et a filio tuo jam in cœlo præsidente vas electionis cognominatus, omnes homines peccasse in Adam fatetur, vera utique sententia, et cui contradici nefas esse pronuntio. Sed cum eminentiam gratiæ Dei in te considero, sicut te non intra omnia, sed super omnia quæ facta sunt, inæstimabili modo contueor, iia te non lege naturæ ut alios in tua conceptione devinctam fuisse opinor. sed singulari et humano intellectui impenetrabili divinitatis virtute et operatione ab omni peccati adjunctione liberrimam. Solum etenim peccatum fuerat quod homines a parte Dei dirimebat ; et ut illud Filius Dei evacuaret, sicque ad placere Dei humanum C genus revocaret, homo fieri voluit, et talis, ut nec in eo aliquatenus concordat ei, unde homo a Deo discordabat: qui ergo ita fieri oportebat, matrem de qua talis crearetur 20, mundam esse ab omni peccato decebat. Aliter enim quo pacto illi summæ puritati caro tanta conjunctione uniretur, ut homo assumptusita esset in unum, ut quæ Dei sunt, indifferenter hominis essent, et quæ hominis Dei 281 ?

Si Deus castaneæ confert ut inter spinas remota punctione concipiatur 76, alatur, formetur, non potuit hæc dare humano quod ipse sibi parabat templo in quo corporaliter habitaret, et de quo in unitate suæ personæ perfectus homo fieret, ut licet in- D ter spinas peccatorum conciperetur, ab ipsis tamen spinarum aculeis omnimode exsors redderetur ? potuit plane, et voluit; si igitur voluit, fecit. Et quidem quidquid dignum unquam de aliquo extra suam personam voluit, perperam est eum de te, o beatissima feminarum, noluisse; voluit enim te

Adhuc propone tibi palatium, quod specialiter suis usibus aptum existat, construere volentem, in quo et ipse frequentiori et festiviori cursu conversetur, et omnibus ope ejus atque auxilio indigentibus mitiori et latiori vultu respondeat, et auxilietur. Patereturne, quæso, in principio palatii fundamentum invalidum, et structuræ, quæ foret ædificandæ incongruum, et non cohærens ? Non puto, si saperet, et propositum suum ad effectum perducere vellet. Ergo Sapientiam ante omnia sæcula proposuisse sibi habitaculum, quod specialiter inhabitaret, comstruere similiter indubitata fide tenemus. Quod autem habitaculum istud fuerit, jam dudum innotuit ; hoc enim habitaculum illud sacrarium Spiritus san

VARIE LECTIONES.

971ed. contraxit. 279ed hæc omil. 27 Ms Corb. et ed. qui.

275

ed. olim. ed. magnitudinem 280ed. talis tolleretur

27 ed. recipiatur. ed. creatis. 278ed. in tauta futura gloria. 279ed. Dominium. 21Ms Corb. Explicit Anselmus de Conceptione B. Mariæ Virginis,

cti esse fatemur, in quo et per quod eadem Sapien- A ratione etenim minoris, si vigilanti animo studium tia humanæ naturæ conjungi voluit et incorporari,

et omnibus se pura mente confitentibus pacere et
misereri; quod sacrarium, aula videlicet universalis
propitiationis, cum operante Spiritu sancto construe-
retur, si fundamentum illius, scilicet initium sive
primordium formationis beatæ Mariæ, corruptum
fuit, ipsi certe constructuræ non congruebat nec
cohærebat. Insciane fuit et impotens sapientia Dei
et virtus mundum sibi habitaculum condere, remota
omni labe conditionis humanæ ? Angelis aliis peccan-
tibus, bonos a peccatis servavit, et feminam, Ma-
trem suam mox futuram, ab aliorum peccatis exsor-
tem servare non valuit? In æternitate consilii fixum
statuit eam dominatricem et reginam fore angelo-
rum, et nunc inferiorem angelis natam, in consor- B
tium acceptam esse credemus omnium peccatorum?
Existimet hoc, et argumentis suis probet qui vult,
ego donec ostendat mihi Deus aliquid dignius ex-
cellentia dominæ nostræ posse dici, quæ dixi, dico;
quæ scripsi non mulo; cæterum me et intentionem
meam filio ejus, et illi committo.

Nihil tibi, domina, æquale, nihil comparabile est omne enim quod est, aut supra te est, aut subtus te est quod supra te est, solus Deus est; quod infra te, omne quod Deus non est. Ad tuam tantam excellentiam quis aspiciet? quis attinget ? Et certe ut ad hanc excellentiam pervenires, in humillimo loco, id est in utero matris tuæ, purissima oriebaris. Quod si tali modo coucepta et ordinata non fuisses, ad tantam celsitudinem non succrevisses.

Quisquis igitur de crementi tui magnitudine gaudet ac lætatur, de ordinatione ipsius crementi æquum est ut exhilaretur. Qui ergo a die beatæ conceptionis tuæ gaudium ejusdem conceptionis tollit Ecclesiæ Dei, aut non bene attendit, aut attendere negligit, vel nescit bonum quod inde processit omni creaturæ Dei. Sed immensitatem boni ipsius quis explicabit? Fateor non ego; longe enim a me et mei similibus, hoc est peccatoribus, tanta salus; verumtamen, ut autumo, quasi in ænigmate adverti aliquatenus poterit, si malum, in quod natura humana ex pcccato Adæ corruit, ante mentis oculos præfigatur, et ita in ipsius mali contrarium, bonum scilicet quod per hanc dominam mundo provenit, animus considerare volentis defigatur.

adhibemus, aliquantum quæ sit major miseria conjicere valemus, licet porro infra quam sit. Qualitatem vero beatitudinis vel minoris, nisi per contrariam miseriam in qua summus, non facile percipere possumus. De majori autem beatitudine dictum æstimo quod oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, quæ præparavit Deus diligentibus se (1 Cor. II, 9).

Ab his igitur beatitudinibus omni modo separati fuimus per prævaricationem nostri primi parentis, et utrique miseria infeliciter obnoxii facti. Mors namque per peccatum Adæ intravit in mundum, et ila in omnes homines pertransivit (kom. v, 12), nec aliquis ante adventum filii sanctæ Mariæ inde poterat liberari. Et quæ mors? Mors animæ primo qua homo perdidit vitam æternam, Deum videlicet ad cujus similitudinem factus fuerat. Infelix perdere, perdere quod summe est et vere, et sine quo nihil unquam bene habetur vel est! Hane miseram mortem et omni malo incomparabilem mors qnoque corporis sequebatur, per quam anima, quæ adhuc in corpore degens vitæ cœlestis flatum amiserat, multo miserior claustris inferni submersa deperibat. Hanc inestimabilem damnationem nemo qui evaderet, qui inde liberaretur nemo erat, liberandi potestas in tota creatura nulli rei accidebat; soli Deo qui hominem fecerat, et contra quem homo deliquerat, hæc liberandi potestas supererat. Sed quis? ipse offensus, ipse despectus, ipse ut parceret a nullo digne petebatur, de die in diem scelera. C multiplicabantur, et ira Dei ad puniendum potius quam ad parcendum provocabatur. At ille cujus pietas non exhauritur, cujus misericordia non exinanitur, cujus bonitas nunquam deficit, cujus majestas quod vult efficit, hominem ad similitudinem sui creatum, ne totus in æterna damnatione periret, liberare instituit, et ordine, quo gratior esse non potuit, ipse videlicet qui hoc et per se faceret, homo fieri voluit, nec talis ut cæteri homines, sed ut ipse et assumpta humanitatis in una persona esset perfectus Deus et perfectus homo, ex anima rationali et humana carne subsistens; sed tota humana natura in radice sui vitiata fuerat atque corrupta, nec Deus corruptioni et vitio peccati potest consociari. Necesse igitur fuit ut natura, de qua se

Omne quippe bonum, ad quod homo conditus D hominem facere volebat, et humana et munda ab fuerat, perdidit in Adam, et idem ipsum bonum multo excellentius humana natura recuperavit in Maria. Duas siquidem beatitudines et duas miserias esse novimus. Harum beatitudinum et miseriarum unam majorem, alteram minorem esse constat. Beatitudo major, regnum cœlorum; minor, qua primus homo potiebatur ante peccatum; major miseria, pœnæ infernales; minor, in quibus vivimus continuæ tribulationes, et nos ipsarum beatitudinum experientia penitus ignari, experientia miseriarum sentimus nos usquequaque gravari; sub una gemimus; aliam, ne nos rapiat, formidamus. Conside

omnis peccati contagio esset; quod non inveniret, cum, ut dixi, nihil incorruptum vitiata cunctorum radice existeret, sed qui humanæ perditioni subvenire disponebat, Dei virtus et Dei sapientia nuncupatur. Itaque ad omnia quæ vult posse suppetit illi, nec sapientiæ illius ullus est numerus, quæ pertingit a fine usque ad finem, cuncta disponens (Sap. viu, 1). Poterat ergo de massa peccatrice naturam humanam ab omni labe paccati immunem facere, unde in unam personam sui susciperet, ut homo integer esset et divinitati suæ nihil minueret. Prædestinata fuit et præordinata in hoc opus mirabile,

penetraret.

et omnibus operibus Dei præstans et inenarrabile, A rum in substantia nostræ carnis dominandi jure Maria, scilicet illa magni maris nobilissima stella, hoc est totius sæculi illustratio, et omnium in tempestatibus diversorum casuum titubantium indeficiens levamen et consolatio, nec non ab æternæ mortis interitu paventium ac sub ejus præsidium confugientium tutum juvamen atque redemptio.

Te igitur, domina, quam in tantum culinen prædestinavit et extulit divina potentia, quam tot prærogativis dotavit cuncta disponens Dei sapientia, quam sibi matrem elegit ad mundo subveniendum ipsa omnium salvandorum ineffabilis misericordia, crediderimne, quæso, te morte peccati, quæ per invidiam diaboli occupavit orbem terrarum, in tuo conceptu potuisse gravari? me namque iterum atque iterum ipsas, quas superius commemoravi, B rationes considerante, animus hoc credere vilat, intentio abhorret, lingua fateri non audet.

Quod dicitur te, si ante partum beati filii tui præventa corporis morte fuisses, originalis peccati legem aliorum more evadere non potuisse, inepte dicitur, nec tanti est ut ei respondeatur. Qualiter enim mater Dei futura præordinata fuisses, si ad hoc te, qui præordinavit, Deus non perduxisset? Nam in Deo non est, est et non, sed simplex est in illo est. An mors valentior esse posset Deo, de cujus manu nemo valet quidquam rapere? Nunc autem, quia tanti apud Deum præ omni creatura es, ut Mater ejus dignissime fieri meruisses, sicut ipse non tantum supercastus et mundus, sed ipsas castitas ipsaque munditia est ita carne verum hominem paritura eras, munda præ omnibus jure esse debueras. Primordia itaque creationis tuæ merito filii sanctæ Ecclesiæ debent venerari, si sancta, si casta, si a corruptionis vel peccati ruga illa credunt esse discreta.

Qui aliter sentiunt, quod melius approbant, credant. Ego, piissima domina, ego tuus qualiscunque servulus, ego, scio, credo et confiteor quia inde ex radice Jesse pucherrima, ac per hoc omni quod te aliquatenus docoloraret peccati vulnere aliena prodiisti, et integerrima permanens florem speciosissimum protulisti: florem, inquam, protulisti, et non qualemcunque, sed super quem septiformis Spiritus sanctus requievit, et odore vitæ perennis, odore salutis æternæ omnem creaturam gratia divinitatis suæ respersit alque replevit. Per hunc a peccato primi parentis liberamur, et mortem quæ per istud intravit in orbem terrarum evadimus, miserias quibus opprimebatur omnis caro ob meritum ipsius delicti, jam alias in re, alias in spe, conculcat ipsa caro redempta cruore ipsius floris, unici scilicet filii tui et dilecti. Per hunc quoque non modo paradiso, unde Adam fuit repulsus, restituimur, sed et regno cœlorum, quod non habuerit, sed habiturus erat si non peccasset, multo felicius illo et dignius invehimur. Nam si Deo inobediens non fuisset, nunquam Filius Dei homo fieret, in quo vel pro quo mortem patiens ac resurgens regnum cœlo

Nunc autem quæ gloria, quis honor, quæ jubilatio cordis, quæ jucunditas mentis, quæ securitas æternæ beatitudinis erit humanæ naturæ, quando illum sibi viderit concorporalem, quem omnis militia cœlorum adorat super se verum Deum, cum Patre et Spiritu sancto omnia regentem, omnibus imperantem, et ælerne Patri suo consusbstantialem et coomnipotentem? Hane gloriam, hane tantorum bonorum possessionem nunquam humana natura adipisceretur, si Deus ipse, pro expiatione peccati Adæ, in carne humana non nasceretur. Multo igitur felicius et dignius in regno coelorum erimus quam si Adam non peccasset futuri essemus. Et quid erit, forte aliquis. . . . . de memoria malorum, pro qucrum integerrima abolitione interminabiles gratias agerent illi, quem præsentem semper habebunt, suo piissimo Redemptori quicunque ibi fuerint homines? Constat enim quod omnes omnium conscientiæ singulis patebunt non solum hominibus, sed et angelorum et hominum et angelis et hominibus. Cum igitur cherubim et seraphim, throni et dominationes, aliæque coelorum virtutes, in conscientia singulorum cognoverint peccata illorum, seque talium viderint omnino insontes, quomodo fieri poterit ut eos non computent exinde viliores quam si nunquam eis aliqui tales dominati fuissent errores? Quomodo ergo felicius et dignius erunt in societate angelorum, quorum vilitas nominatur ex commuCnione peccati Adæ æstimatione ipsorum ? peccare namque infelicitas et indignitas, non peccare vero felicitas et dignitas comitatur. Hæc si quis dicit, duci quidem ratione videtur, sed humana; nam coelestia consideranti alia ab istis occurrit consideratio. Non enim illi angelici spiritus, quorum similitudinem, juxta promissum Domini, adepturi sunt post hoc sæculum quique justi homines, in eis. considerabunt qui fuerint, sed qui sint, licet hi in memoria sua habeant qui fuerint, ad laudem scilicet et ad gloriam Salvatoris sui. Certe si aliquis in hac mortali carne positus aliquo gravi morbo, verbi gratia, lepra percussus, toto corpore vermibus scateret, et cunctis eum intuentibus horridus immane feteret, si aliquo eventu, utpote medicorum juvamine, vel respectu mira facientis Dei misericordiæ, D integræ sanitati restitutus fuisset, et reis eis qui eum prius noverant innotuisset, mox hi qui illum ante abominabantur, si charitas in eis firma vigeret ipsum videre, ipsum alloqui, in ipso gratiam Dei cuperent intueri, mirari, venerari, et ipsum duplici honore censeri habendum ipse nihilominus suæ infirmitatis non immemor, aliis etiam ignorantibus eam ultro et cum quadam sui augmentatione referret, ut primo et præcipue Dei gratia inde, seu medicorum perita scientia, seu sua longanimitas, vel devotarum precum cum beatorum operum diutina exhibitione instantia, vel medentium inflicta asperitas a salutis desiderato effectu non deflexe

« PoprzedniaDalej »