139 142 138 fuit post 140 M. Susceperunt Jesum dilectum filium meum, et eduxerunt eum, ut scribit Joannes, et bajulans sibi crucem exivit in eum qui139 dicitur Calvariæ locus, ubi eum crucifierunt (Joan. XIX, 16-18). Crux vero adeo magna erat, quod habebat11 quindecim pedes in longitudine. Et adeo debilitatus erat filius meus præterita nocte et illa die, quod1 eam portare non poterat. Unde et Lucas scribit: Apprehenderunt Simonem quemdam Cyrenensem, et imposuerunt illi crucem portare post Jesum unicum 14 filium meum (Luc. XXIII, 26). Quod fecerunt non causa miserationis, sed quia præ debilitate id facere non poterat 144. 147 B M. Tola turba concurrebat, sicut quando fures ducuntur ad supplicium. Unde 14 Lucas scribit : Sequebatur autem illum turba multa populi ; et mulieres, quæ plangebant et lamentabantur eum C (ibid. 27). Sequebantur etiam pueri projicientes lutum et lapides in eum. Conversus autem filius meus Jesus ad mulieres dixit : Filia Jerusalem, nolite flere super me; sed super vos ipsas" flete, et super filios "estros, qui lutum et lapides mittunt in me, nescientes quid faciunt, quoniam ecce dies venient, in 1 quibus dicent: Beatæ steriles et ventres qui non genuerunt, et ubera quæ non lactaverunt. Tunc incipient dicere montibus: Cadite super nos; et collibus; Operite nos. Quia si in viridi ligno, hoc est in pueritia, hoc faciunt, in arido, hoc est in senectute, CAPUT IX. De Christi el matris hypapante. 181 Cum autem educeretur filius meus principalis, cum duobus sceleratis extra portam civitatis, cum ingenti pressura irruentis populi et insultantis "", volui eam sequi et videre, sed non potui præ maxima multitudine populi, quæ ad opprobrium filii mei convenerat. Sed tandem cum Maria Magdalena deliberavi quod per viam adjacentis plateæ circa quemdam fontem circuiremus, quatenus illi obviaremus. Et cum venissemus juxta fontem, obvium habuimus meum filium deformatum, pressum omni dolore; qui benigne inclinabat se ad me, ac si dicerct 14, Grates tibi refero, electa mater mea, pro multimodis beneficiis mihi impensis 155, et pro multo labore quo in summa paupertate et abjectione enutrivisti templum corporis mei, et nunc in destructione constitutum inter contumelias et opprobria sequi non dedignaris nec vereris 156*, quamvis omnibus contemptui habeamur 157. CAPUT X. De crucifixione, et crucis erectione. 166 VARIE LECTIONES. 136 141 146 159 18 Ad nimiam autem plebis instantiam Pilatus hujus mortis sententiam protulit ad filium meum, dicens: Jesum Nazarenum abjudico vitæ et adjudico morti ignominiosæ ms. ad nimiam igitur plebis instantiam Pilatus protulit hanc sententiam adversum filium meum, dicens: Jesum Nazarenum adjudico morti ignominiosa. "Dulcissima cum ms. dulcissima Domina: Cum. 18 Ans. Quid factum ms. Ans. O dulcis Maria, quid factum. "In cum locum qui ms. in locum qui. 140Cruxque ms. Crux vero. Quod babuerat ms. quod habebat. Præterita nocte et illa die quod ms. tota nocte quod. Post unicum ms. post Jesum unicum. 144Quod compaterentur ei ms. hæc omittit. Sequebantur aliquæ mulieres ms. sequebantur eum aliqui. Turba conveniebat. Unde ms. turba concurrebat, sicut quando fures ducuntur ad supplicium. Unde. Et mulierum quæ ms. et mulieres quæ. super vos ipsos ms. super vos ipsas. 149 Venient, in ms. veniunt, in. 15 Sanctis meis quid ms. sanctis quid. "Ad sui majorem ms. omit. sui. Irruentis populi et insultantis ms. irruentes populi et insultantes. Una cum Maria Magdalena deliberabam quod per viam objacentis plateæ circa quemdam fontem cucurrimus, quatenus illi obviam veniremus: Et cum veniremus juxta ms. cum Maria Magdalena deliberavi quod per viam adjacentis plateæ circa quendam fontem circuiremns, quatenus illi obviaremus. Et cum venissemus juxta. Inclinans se ad me, dicebat, Ave Mater, ac si diceret ms. se inclinabat ad me, ac si diceret. Multimodi beneficiis mihi impensis et ms. multimodis beneficiis, et. Paupertatis abjectione ms. paupertate et abjectione. Sequi non dedignaris nec ver eris ms. sequi non vereris. "Contemptui habeamur ms. contemptui simus. ""Morticina projiciebantur ms. morticinia excoriabantur. Tunc plene sanguis ms. omittit, plene sanguis. 156 CAPUT XII. De Verbis Christi in cruce. ANSELMUS. Quid ad hujusmodi insultus respondit filius 170 tuus? 172 Acceperunt postea funes et traxerunt aliud 160 A Deo, liberet eum nunc, se vull; dixil enim : Quia brachium filii mei Jesu, et clavum secundum ei in- Filius Dei sum (Matth. xxvп, 39-43.) cusserunt 181. Postea pedes funibus traxerunt, et clavum acutissimum incutiebant, et adeo tensus fuit ut omnia 162 ossa sua et membra apparerent, ita ut impleretur illud 163 Psalmi : Dinumeraverunt omnia ossa mea (Psal. xx1, 18). Et tunc impleta fuit prophetia ipsius David, id est ipsius Christi, dicentis in psalmo: Audi 161 filia, et vide (Psal. XLIV, 11). Quasi diceret filius meus : Audi, charissima mater mea, sonum malleorum, et vide qualiter manus meas et pedes meos confixerunt; et nemo 165 mihi compatitur, nisi tu sola mater mea electa. Audi filia, et compatere mihi. Hæc 166 audiens et videns, gladius Simeonis cor meum et animam meam transfixit. Post hæc erexerunt eum cum 167 magno labore, et fuit adeo alte suspensus quod ejus pedes nusquam attingere poteram. Et cum erectus fuisset, tunc propter ponderositatem corporis omnia vulnera lacerata sunt et aperta, et tunc primo sanguis de manibus et pedibus copiosius emanavit. Ego autem induta fui quadam veste, qua mulieres regionis illius uti solent, qua tegitur caput et totum corpus, et est quasi linteum; et fuit ista vestis tota respersa sanguine. CAPUT XI. MARIA. Dilectus meus oravit pro eis, dicens 171: Pater, dimitte illis, quia nesciunt quid faciunt (Luc. XXIII, 34). Et stabat populus exspectans, et deridebat eum. Tunc matri potuit dicere: Audi filia, et vide (Psal. XLIV, 11), audi voces blasphemantium filium tuum, et vide dolorem meum. Scis enim quod de Spiritu sancto concepisti me, et quod virgo genuisti me, et qualiter aluisti me 173. Unde ex quo isti non credunt in me, tu tamen crede in me, et B compatere 1. Tunc iterum gladius Simeonis animam pertransivit. Audiens hoc latro, qui a sinistris pendebat, insultat ei, dicens: Si tu es Christus, salva temetipsum et nos. Respondens autem alter, qui a dextris pendebat, increpans eum, dixit: Neque tu times Deum, qui in eadem damnatione es, et quidem nos juste, quia digna factis recipimus; hic vero nihil mali gessit. Et dicebat ad Jesum: Memento mei, Domine, cum veneris in regnum tuum. Et dixit illi Jesus. Amen, amen dico tibi, hodie mecum eris in paradiso (Luc. XXIII, 39-43). A. Quid fecisti tunc, domina charissima? 176 175 De Christi in cruce opprobriis. ANSELMUS. Quid factum est post hæc ? MARIA. Postquam crucifixerunt filium meum, diviserunt sibi vestimenta sua, et mittebant sortem super vustem inconsutilem, et impleretur quod dictum est per prophetam : Diviserunt sibi vestimenta mea, et super vestem meam miserunt sortem. Et sedentes observabant eum (Matth. xxvn, 35, 36). Et scripsit Pilatus super caput ejus litteris Hebraicis, Græcis et Latinis Jesus Nazarenus rex Judæorum. Tunc Judæi rogabant Pilatum, ut non scriberet: Rex Judæorum. Sed quia dixit: Rex sum Judæorum. Pilatus respondit: Quod scripsi,scripsi (Joan. XIX, 19-22). Prætereuntes autem blasphemabant eum,moventes capita sua, et dicentes: Vah ! qui destruis templum Dei, et post triduum reædificas 169 illud, salva temetipsum; si Filius Deies, descende nunc de cruce. Similiter et principes sacerdotum illudentes cum scribis et senioribus dicebant: Alios salvos fecit; se ipsum non potest salvum facere. Si rex Israel est, descendut nunc de cruce, et credimus ei. Confidit in D nens hasta 178, dabat ei bibere (Marc. xv, 36), ut M. Stabam juxta crucem tam plena mœrore, quod consolationem ferre non poteram, et mecum stabant sorores meæ, et Maria Magdalena. Et cum filius C meus vidisset me et Joannem discipulum suum quem diligebat dixit: Mulier, ecce filius tuus (Joan. XIX, 25, 26). O quam miserabilis licentia! Deinde dixit discipulo Ecce mater tua (ibid., 27). Erat autem quasi hora sexta, et factæ sunt tenebræ super universam terram, usque ad horam nonam. Et clamavit Jesus voce magna, dicens: Eli, Eli lamma sabbacthani, hoc est, Deus meus, Deus meus, ut quid dereliquisti me ? Quidam autem dicebant: Eliam vocat iste. Sine videamus si veniat Elias liberans eum (Matth. XXVII, 45-49). Postea sciens Jesus quia omnia consummata essent, dixit: Sitio (Joan. xix, 28). Quid, Domine, sitis? Salutem peccatorum. Erat autem vas posilum aceto plenum (ibid., 29), et currens unus, implens spongiam aceto, et circumpo VARIE LECTIONES. 164 166 160 Traxerunt aliud ms. omit. aliud. 161Clavum secundum ei incusserunt ms. similem clavum incusserunt. 162 Pedes funibus traxerunt, et clavum acutissimum incutiebant, et adeo tensus fuit quod omnia ms. pedes etiam traxerunt, et clavos incutiebant ita ut omnia. 16Apparebant ita ut impleretur illud ms. apparerent, juxta illud. Prophetia ipsius David, id est ipsius Christi, dicentis in Psalmo Audi ms. Prophetia David: Audi. 165Quia nemo ms. et nemo. 66Audi filia et vide, compatere mihi. Hæc ms. audi filia, et compatere. Hæc. 167 Crucem cum ms. eum cum. 168 Corporis vulnera ms. corporis omnia vulnera. 169Quid destruit... rædificat ms. qui destruis... reædificas. 170 Respondet filius ms. Repondit filius. 171 Dilectus meus oravit pro eis, dicens ms. hæc omittit. 172Dicere illud Psalmi: Audi ms. dicere Audi. 178 Aluisti me ms. abluisti me. 174 Crede in me et compatere ms. crede quia filius Dei sum, tu tamen compatere. Respondens autem alter, quia a dextris pendebat, increpans eum dixit; Neque ms. respondebat autem alius, et dicebat increpans cum; Neque. 176 Dicit discipulo ms, dixit discipulo. 177Consummata essent ms. consummasset. 178 Hastæ ms. calamo. CAPUT XIII. citius moreretur. Et cum gustabat, dixit 179 : Con- A cum co. Ad Jesum autem cum venissent, et invenissummatum est (Joan. xix, 30). sent 189 eum jam mortuum, non fregerunt ejus crura, sed unus militum lancea latus ejus aperuit, et continuo exivit sanguinis et aqua (Joan. XIX, 31-34). Cumque hoc viderem, quod talem crudelitatem in jam mortuum exercerent, et examinis facta fui 190, et tunc vere impleta est prophetia Simeonis, quæ dicit: Et tuam ipsius, etc. Et tunc cœpi clamare et ejulare; sed jam omnino lacrymæ in me defecerunt; tantum fleveram nocte præterita et die illa; et dicebam: Eia, dulcissime fili mi, ubi est nunc consolatio quam semper in te habui? Quis mihi det ut ego moriar pro te, fili mi Jesu? His, et aliis similibus, dulcissimi unici filii mei mortem deplanxi 183 182 De Christi morte, et eam consecutis mirabilibus. 185 Luctus matris pro filii morte. ANSELMUS. Charissima Domina, habuit adhuc finem dolors tuus? MARIA. Non, Anselme, quia nondum plene prophetia Simoneis impleta erat, et 187 tuam ipsius animam pertransibit gladius (Luc. 11, 35). Audi ergo quod super omnia est lamentabile. Judæi ergo (quoniam parasceve erat) rogabant ut non remanerent in cruce corpora sabbato. Erat enim magnus dies ille sabbati, rogabant Pilatum ut frangerentur corum crura, et tollerentur. Venerunt ergo 188 milites, et primi fregerunt crura, et alterius qui crucifixus erat 181 191 189 C CAPUT XV. De animæ Christi ad limbum descensu. Tunc magnum gaudium fuit factum in limbo, quando anima Christi in ipsum descendit, et patres inde liberavit, et limbum destruxit, et infernum obstruxit, ita quod nullus Christianus illuc venire poterit nisi proprio suo arbitrio, nec aliquis eorum, qui intus sunt, ante diem judicii exire poterit. Tribus autem vectibus infernum obstruxit. Et hæc est ratio, quia ante mortem suam nulli habere potuerunt contritionem, confessionem, vel satisfactionem 191. CAPUT XVI. De corporis Christi depositione de cruce, ac sepultura. ANSELMUS. Quid factum fuit post hæc? MARIA. Post hæc rogavit Pilatum Joseph ab Arimathæa, ut tolleret corpus Jesu (Joan. xix, 38), dicens inter alia: Domine, nisi corpus cito tradideris, honesta mulier, mater ipsius juvenis, mo:itur præ dolore. Tunc Pilatus 192 quæsivit si jam mortuus esset, et expertus a centurione 193 de omnibus quæ ibi acciderant, jussit dari corpus Jesu (Marc. xv, 44, 45). Et venit Joseph, et tulit corpus Jesu 14. Nota hoc, Anselme, quod multum est lamentabile. Dum Joseph corpus deponoret, ego stabam juxta crucem sursum respiciens. Exspectabam quando brachium solveretur, ut tangerem et deoscularer, sicut et feci; et cum depositus esset de cruce, posuerunt VARLE LECTIONES. 195 196 Et cum gustasset, dixit ms. et cum accepisset acetum, dixit. 180 Cum hostia sanguinis ms. hre omit. Matrem dulcissimam quæ scrinium est et purissimum habitaculum sanctims. dilectissimam matrem suam, strenuum et serenissimum et purissimum receptaculum sancti. Et post ms. et post hæc. 183 Potuissent, et ms. posset, et. Hic homo justus erat. ms. Fillus Dei erat iste. 185 Istud ex eis, videntes ms. ejus videntes. 156erant eum ms. sunt eum. 187Impleta fuit, scilicet et ms. impleta erat; et. 188 Venerunt autem ms. venerunt ergo. Viderent eum ms. invenissent eum. 190 Quasi examinis jam facta fui ms. examinis facta fui. Vectibus infernum obstruxit. Et hæc est ratio, quia ante mortem suam nullam habuerunt contritionem, confessionem, vel satisfactionem: que nullus ante Passionem habere potuit, scilicet contritionem, confessionem, satisfactionem. ms. noctibus infernum obstruxit: quia nulli ante passionem habere potuerunt scilicet contritionem, confessionem et satisfactionem. 19 Honesta mulier mater ipsius juvenis moritur præ dolore. Pilatus, etc. ms. pulcherrimam Dominam perdemus matrem juvenis qui occisus est, quæ tantum dolorem ostendit, quod tantum ei compatimur, quantum si omnium nostrum unicus esset. Tune Pilatus, etc. Expertus a Centurione de ms. expeditus de. Et venit Joseph, et tulit corpus Jesu ms. omittit. 195Quod multum ms. quod nimis. 198 Stabam sursum respiciens quando brachium dissolveretur, ut tangerem et deoscularer, sicut et feci et cum depositus esset de Cruce, posuerunt ms. Ego stabam juxta Crucem sursum respiciens. Et cum depositus esset de Cruce, posuerunt eum super terram. Expectabam quando brachium solveretur, ut eum tangerem et oscularer eum, sicut et feci, Et cum depositus esset posuerunt eum. eum super terram bene ad tres passus de loco crucis. A me Joannes ad civitatem ducere vellet, et a se 198 208 197 Et ego caput ejus in sinum meum recipiens amarissime 212 C 218 pulcro amovere, lacrymans rogavi Charissime Ferre non expavi 222 Quod agunt crux, lancea, clavi. Fel ego degustavi. Quia te vehementer amavi. Tu mihi redde vicem, In medio latronum Cruci ignominiosæ clavis ferreis affixum, Post mortem lancea latus vulneratum. 224 Ad hoc anima dixit: Ecce vox sanguinis sponsi mei Jesu dilecti clamat ad me de cruce: O sponsa mea unica, vide dolorem meum. Ad hoc sponsa: Jesu, mi dilecte, factus es pro me opprobrium hominum, qui est Dominus angelorum. Attende, o anima, iste est dilectus tuus, cujus pedes pallidos clavo perfossos, sunguine perfts ›s intueris. Vide non sine amaro planctu et lacrymis, non positum suaviter, sed distentum crudeliter in ligno duro corpus Jesu deli VARIE LECTIONES. 198 206 211 209 Consolationem de te habeo ms. omit. de te. Quem nunc mortuum coram ms. quæ mortuum filium coram. Dulcia hodie ms. dulcia verba, hodie. 200Et quod ipsum ms. et qui ipsum. 201 Mei appellatur ms. mei appellatus est. Sibi erat ms. illi erat. Heu Domine ms. heu Domine, et magister. Heu, Domine, talem gratiam mihi indigno præ cæteris contulisti quia dulcissima facies tua erat mihi simillima ms. heu Domine et Magister, die præterita, hæc facies amantissima mihi erat consimillima. 205Heu inodo apparet vultus mihi dissimilis. ms. modo apparet multum dissimilis. Pedes clavis ms. pedes tui clavis. 207Vulneratum : meum autem corpus vero undique apparet ex toto illæsum. ms. Vulneratum apparet a planta pedis usque ad verticem : meum autem econtrario. Juravitque quod nunquam ms. juravit quod nec. Cæteri omnes ms. omitt. omnes. "Lamentantes super eum ms. et lamentabantur super eum. Tunc filius ms. et filius. "Coram nobis ms. coram suis. Sanus apparuit ms. sanus et clarus apparuit. "Sepelire vellem ms. sepelire vellent. "Egi, quod ms. incessi, quod. Lacrymans rogavi Chare Joahnnes ms. ideo miserabiliter clamavi: Johannes charissime. "Mihi injuriam ms. mihi hanc injuriam. "Me separarem ms. me separes. "Expectare vellem donec ms. exspectabo donec. "Tandem in ms. tandem me accipiens et quasi violenter deducens in. "A. ista Domina et filio suo ms. ista pulcherrima Domina et Filio ejus. "Nobis. Judæi ms. mihi. Judæi. "Filio ejus Josepho post ostendit ms. filiis Joseph ostendit. "Hierusalem destruentes ms. Hierusalem destruxerunt **De muro excluserunt ms. in muro invenerunt. "Vendiderunt. Explicit hic in editis: at in ms. Thu. 519 hæc nullo interjecto spatio subsequuntur. catum. O te, Jesu salus omnium! O admiranda et A manus ac membra tua in ejus ramis effudisti floriamanda dignatio! O Jesu mi dilecte, et Deus immensæ gloriosæ, vermis contemptibilis propter me fieri non despexisti! O speculum! 0 claritas angelorum! Ascendisti arborem crucis, et extendens dum sanguinem per radices tui corporis. Quid retribuam Domino pro omnibus quæ retribuit mihi? Calicem salutaris accipiam, et nomem Domini invocabo (Psal. cxv, 12, 13). Deo Gratias ". VARIE LECTIONES. ** Heu sponsa mea dilecta cerne meas Quas pro te suffero pœnas. Ferre non expavi Quod agunt crux, lancea, clavi. Fel ego degustavi, Quia te vehementer amavi. Tu mihi redde vicem, Tu quoque tolle Crucem. Vides me nudum, Cruci ignominiosa clavis ferreis affixum, Post mortem lancea latus vulneratum. Ad hoc anima dixit: Ecce vox sanguinis sponsi mei Jesu dilecti clamat ad me de Cruce. O sponsa mea unica, vide dolorem meum. Ad hoc sponsa, Jesu, mihi dilecte, factus es pro me opprobrium hominum. Qui est Dominus angelorum, attende, o anima mea, iste est dilectus tuus, cujus pedes pallidos, clavo perfossos, sanguine perfusos intueris. Vide non sine amaro planctu et lacrymis, non positum suaviter, sed distentum crudeliter in ligno duro corpus Jesu delicatum. O te Jesu salus omnium !o admiranda et amanda dignatio! O Jesu, mi dilecte, et Deus immensæ gloriæ. Vermis contemptibilis propter me fieri non despexisti. O speculum, o claritas angelorum! Ascendisti arborem crucis, et extendens manus ac membra tua in ejus ramis effudisti floridum sanguinem per radices tui corporis. Quid retribuam Domino pro omnibus quæ retribuit mihi? Calicem salutaris accipiam, et nomem Domini invocabo (Psal. cxv, 12, 13). Deo gratias. Explicit narratio Beatæ Virginis Mariæ, de Passione Domini ad B. Anselmum. DE MENSURATIONE CRUCIS LIBER In illud Christi: Si quis vult venire post me, abneget semetipsum, et tollat crucem suam quotidie, et sequatur me (Lucæ ix, 23). CAPUT PRIMUM. Expenduntur primæ particulæ, Si quis, ubi de radicibus et remediis pusillanimitatis. Paucitatem perfectorum innuis, Domine, in eo quod dicis Si quis, quasi aliquis ex multis vult post me venire. Et quare hoc, Deus meus, nisi ex quodam torpore et pusillanimitate nimia, eo quod plerique animum suum ad tendendum sursum cogere nolunt, et perfectam viam attentare non audent. Nascitur autem pusillanimitas etiam nimio timore, maxime propter peccata præterita, et quod minus propria respiciunt merita, propter utilitatem; quod nimis timent impedimenta, et quod statim non sentiant se proficere, inter quotidianos lapsus, et quod tuam minus considerant bonitatem. Ista etiam sæpe multos repellunt ne audeant attentare viam Quoniam jubente filio tuo Christo: Perfecti estote, B sicut et Pater vester cælestis perfectus est (Matth. v, 48) Et apostolo exhortante ut ad perfectionem feramur, omnibus modis ad perfectionem vitæ tendere debemus; tendentes autem sine ductore, errare possumus; optime consulit nobis in co bonitas tua, Deus meus, qui eumdem unicum tuum nobis in ductorem tradere dignatus est, ut nobis factis et verbis viam veritatis ostenderet ac doceret. Cui etenim ut eum confidenter sequeremur perfectionis testimonium perhibuisti, dicens: Hic est filius meus dileclus, in quo mihi bene complacui, ipsum audite (Matth. xv,5).Ipse igitur,ut faceret voluntatem tuam, quoddam compendium viæ perfectionis brevibus sub verbis, sed plurimum ponderosis, nobis ostendit dicens: Si quis vult venire post me, abneget semetipsum, et tollat crucem suam, et sequatur me. In qui-perfectam, imo et ipsos incipientes sæpes in tantum bus verbis ostendit paucitatem perfectorum libertate arbitrii eum sequi volentium; ipse tamen vult noster esse ductor, initium viæ perfectionis, medium et finis, et qua intentione sit ambulandum. Singula autem in suis locis patebunt. dejiciunt ut procedere se posse desperent. Sed primum, scilicet nimius timor propter peccata præterita non debet nos impedire, quia si bene eo utimur, omnia computantur nobis in bonum prædicandi nimiam bonitatem tuam, cognoscendi te, atque |
