w którém tak się lovnim wyrażono;,Zust jego tchnal Duch święty, a potężny prąd świętej wymowy rozbijał przesądy i niedowiarstwo, kruszył najtwardsze serća, najzapamiętalszych grzeszników rozbudzał ze śmiertelnego letargu, rozgrzewał pobożnością, a zalanych łzami porywał ku niebu.“*::* 5 JÓZEF KALASANTY METLEwicz urodził się w Radzie jowie na Mazowszu dnia 21 stycznia 1808. Po odbyciu nauk szkolnych wstąpił do Zgromadzenia XX. Pijarów dnia 8 wrze śnia 1825 r. Ukończywszy nowicyat w Łukówie, przysłany do Warszawy uczęszczał lat 3 na kursa filologiczne w uniwersytecie warsz. W dniu 4 lipca 1829 otrzymał stopień magistra nauk i sztuk pięknych. Przeznaczony następnie na professora do kollegium nobilium na Żoliborzu, uczył tamże dat cztery. W r. 1838 objął probostwo Dobryków, a r. 1840 zaszczycony został kanonią honoralną kollegiaty kaliskiej. W tym czasie zaczął wydawać swoje kazania: Kazania i mowy pogrzebowes 2tomy, Warsz. 1846. Kazania na wszystkie w roku niedziele i święta i przygodne 4 tomy, Petersburg 1853 w 8ce. Uzyskał probostwo kollegiaty w Łęczycy i z tego miejsca rozpoczął nową pracę ogłaszać w Pamiętniku religijno-moralnym pod tytulein: Synody łęczyckie (Lancia Sacra). W r. 1857 został policzonym między kanoników archik. warszawskiej, tudzież professorem przy akad. rzymsko-ka tolickiej. Od tej chwili stał się zarazem współredaktorem Pamiętnika religijno-moralnego, † 20 września r. 1858. Wszy stkie prace jego odznaczają się pięknym językiem,\był znas komitym mówcą kościelnym, szanowany też powszechnie dla zacności swego charakteru i cnót chrześciańskich. 1 6) ZYGMUNT GOLIAN, dr. św. teologii, kaznodzieja katedry krak. W r. 1858 wydal: Kazania niedzielne, swietalne, passyjne i inajowe, z następującą approbacya duchowną: Kazania etc. etc. przeczytawszy, nadmieniam, iż obok kwież cistego stylu i pięknéj kaznodziejskiej wymowy, odznaczają się gruntownością nauki, jako na piśmie i Ojcach Świętych oparte, a mocą i trafnością rozumowań aż do serca `przeni kając równie opowiadane w świątyniach, jak z uwagą w obo bnością czytane, mogą obudzić pomiędzy ludźmi wiarę, obyczaje poprawić, do miłości Boga i bliźniego zachęcić, przeto za godne, druku być sądzę.“ Tegoż autora wyszło także dzieło tłumaczone z francuzkiego ks. Ventury de Raulica pod tytułem: Niewiasty ewangieliczne. Czysta polszczyzna cechuje tego mówcę. Nadto w piśmie „Dodatek do Czasu," amieścił dwa artykuły: 1) O dziennikarstwie w stosunku do kościoła; 2) O najznakomitszych tego czesnych mówcach religijnych z r. 1856. 8 : I 1 - 7) HIEROnim Kajsiewicz urodz. w Augustowskiem, kurs nauk odbywał w uniwersytecie warszawskim. Odważny żoł→ nierz, chlubną na twarzy nacechowany blizną, poświęca się stanowi duchownemu, z Paryża jedzie do Rzymu i tu na kapłana zostaje wyświęcony. Obecnie jest rządzcą kościoła św. Klaudyusza. Kapłan wyrzeczenia się siebie i gorliwości często nad sily, cały oddany na posługi braci swojej, wymowny kaznodzieja, pełen uczucia, szczery, otwarty, szorstki często, ale miłością żyjący, wydal: Kazania i mowy przy→ godne, poszyt Iszy 1845, poszyt Ilgis 1848, poszyt IIIci 1848, w Wrocławiu w wielk. 8ce, Oprócz tego wydał pojedyńczo: Mowa na cześć św. Franciszka Salezego miana w Krakowie od. 28 stycznia 1849. Mowa pogrzebowa po 4. p. Mycielskim jenerale 1849. Rozmyślanie o męce pańskiej 1851. Mowa pogrzebowa po . p. Antoninie z Grudzińskish Chlapowskiej w kościele św. Klaudyusza w Rzy mie d. 12 marca 1857.) r B 8) ALEXANDERĄ JEŁOWICK1, urodz. 1805 w powiecie haj→ sińskim na Ukrainie. Uczył się w Krakowie, a potém w War szawie. Wraz z innymi udaje się do Paryża i tu po kilku latach poświęca się zawodowi duchownemu. Na kapłana wyświęcony został w Wersalu. Wiele jest dzieł pracy jego, wydał: Moje wspomnienia 2 tomy, Paryż r. 1839. Nowy przekład, O naśladowaniu Chrystusa, Tomasza a Kempis. Berlin r. 1841. Mowa pogrzebowa Joachima Wentury na O'Conella przełożona na polskie. Bellarmina kardynała: Katechizm większy i mniejszy. Korona męki pańskiej. Mie¬ siqe Maryiz bulla o Niepokolanem Poczęciu, wyd. 3cie: 9) ALEXY PRESINOWSKI urodz. w Gostyniu roku 1819, uczęszcza początkowo do szkół w Lesznie, a kończy takowe w gimnazyum poznańskiem, poczém udaje się do uniwersytetu w Berlinie i tu r. 1844 zostaje doktorem filozofii. Na kapłana wyświęcony r. 1845 i mianowany nauczycielem religii naprzód w Poznaniu, a potém w Trzemesznie. W r. 1847 zostaje mansyonarźem i kaznodzieją kollegiaty poznańskiej św. Maryi Magdaleny, a od r. 1853 proboszczem w Grodzisku. Wydał Kazania i mowy żałobne, Leszno 1856. Prócz tego na św. Jacek 1850. Na otwarcie sejmu W. X. Póznańskiego 1851. Mowa za śp. Dąbrowskiego sufrag. pozn. 1853,- za śp. Adama Mickiewicza 15 stycznia 1856, - za Wine. hr. Tyszkiewicza w Grylewie, druk. w Grodzisku 2 maja 1856, - za sp. Antoninę z Grudzińskich Chłapowską jenerałową, miana w Rombiniu 1857. Na nabożeństwie za duszę Zygmunta Krasińskiego. Poznań 30 Marca 1859. b) Akatolicy następni tylko ogłosili swe prace: 1) ROBERT FIEDLER kazn. polski przy kościele w Międzyborzu, wydał: Kazania na wszystkie święta roku kościelnego (jest ich 14). Wrocław 1844, w 8ce str. 152. Mowy pogrzebowe z dodatkiem niektórych formul potrzebnych przy 1 różnych sprawach kościelnych, Syców 1850. Polszczyzna piękna przypominająca wiek Zygmuntowski.,. 2) WISCENTY BALICKI rodem z Tarnowa w Galicyi, ukończywszy wyższe nauki we Lwowie, wstąpil do tamecznego seminaryum, wyświęcony na kaplana, wkrótce został proboszczem, we wsi, Lisia Góra pod Tarnowem, tu przelozyl z niemieckiego Herbicha. Wiadomości o znajdującem się w Galicy¡ źródle w Szczawnicy, Tarnów 1831 następnie napisal i wydal opis miasta Tarnowa p. n.; Miasto Tarnów pod względem historycznym, statystycznym, topograficznym i naukowym, Tarnów 1831. Książka ta dziś bardzo rzadka, zawierająca wiele ciekawych i pilnie zebranych szczegółów, jedyna do historyi tego starożytnego grodu, W swoim czasie słynął w okolicy z wymowy kościelnéj, w którym to przedmiocie wydal we Lwowie Kazania na wszystkie niedziele i święta całego roku., Lwów 1835. 2gie wydanie tamże 1853. Atoli w skutek sporów z władzą duchowną miejscową, zagrożony karą, opuścił w r. 1837 Galicyą, a udawszy się do Prus, przyjął wyznanie ewangelickie i wkrótce został w Prusach Wschodnich kaznodzieją polskim, Jako taki wydal: Postilla czyli Kazania na wszystkie niedziele i świętą całego roku kościelnego, według perykopów ewangelicznych, 2 t. w ce. Królewiec 1841. 3) LEOPOLD OTтo pastor parafii ewangelicko-augsburg, skiej warszawskiej wydał; Dziewięć kazań na Ojcze nasz, Warsz, 1855, گاه B. PROZA DZIEJOPISARSKA. § 133. Tu pracowników tłumnie. Co się przez kilka wieków zaniedbało, tego zachodzi potrzeba teraz dopelnienia, Gorliwości téż niemało. Lecz że wydawnictwo źródeł i poznanie ich należyte musi poprzedzić sama, powieść o przeszlości, a tegośmy jeszcze nie dokonali, a więc dotąd pojawiające się dzieła są więcej ulamkowe, ciągłego opowiada nia za skąpo; natomiast zakres rozszerza się. ! § 134. Żywoty. 1) ANTONI hr. OSTROWSKI wydal ojca swego: Żywot Tomasza Ostrowskiego, ministra Repltej później prezesa Senutu vięstwa warszawskiego i królestwa polskiego, oraz rys wypadków od 1763 do 1817. W drukarni Juliusza Marylskiego. Tom I r. 1836, tom II 1840. 2) M. I. A. DZIEDUSZYCKI (pseudonim Rychcicki): Škargn i jego rick 2 tomy, Kraków 1850 f 1851. Zbigniew Oleśnicki, Kraków 2 tómy 1854. Dzieła te wskazują wielką pracę i obszerną naukę. Z tego pióra wyszły trochę wcześniej: Dzieje Lisowczyków, Lwów 2 tomy.' A 63) JUAN BARTOSZEWICZ ur. 47 stycznia 1821 z ojca Adama i Amelli Sengtellerówny w Białej Radziwillowskiej, pobierał nauki początkowe w Białej, krótko w Łukowie i na reszcie w Warszawie. Ukończywszy gimnazyum na Lesznie, od r. 1839 do 1842 bawił w Petersburgü, gdzie na uniwer sytecie tamecznym skończył wydział filologiczno-historyczny." Złożywszy egzamina powrócił do królestwa i odtąd jest nauczycielem w szkolach warszawskich. Mąż uczony i gorliwy badacz dziejów polskich jest członkiem towarzystw petersburg, wileńskiego, krakowskiego. Był redaktorem Dziennika warsz. a później Kroniki wiadomości krajowej i zagranicznej odl 1854 do 1858. Z prac naukowych ogłosił: Królewicze bi-^ skupi żywoty czterech kapłanów, Warsz. 1851. Panowie niemieccy na dworze Stanisława Augusta, Warsz. 1852. O pomyslach historycznych Aug. Bielowskiego, Warsz. 1852. Brzkrólewie po Janie III dzieło Bizardiera, tłumaczenie przypisami powiększone, Wilno 1853. Znakomici mężowie polscy 3 tomy, Petersburg 1853-6. Kościoły warszawskie rzymsko-katolickie z drzeworytami Starkmana, Warsz. 1855. Królowie polscy, text do rysunków Lessera, Warsz. 1859 i 1859. Arcybiskupi gnieźnieńscý í prymasî text do Album A. Pecqua, Warsz. 1858 do 1859. Pogląd na sprawy Potski z Tureya i Tatarami, Warsz 1859. Tomasza Święc kiego Historyczne pamiątki (przypisy i sprostowania dodal) Warsz. 2 tomy 1858 Codex diplomaticus regni poloniæ," |