do zgromadzenia XX Pijarów i w różnych zakładach naukowych pijarskich pełnił obowiązki nauczycielskie. Od 1809 roku sprawował obowiązki nauczyciela w liceum warszaw. : a w r. 1817 był mianowany professorem matematyki wyższéj w uniwersytecie warszawskim. W roku 1813 wydał: Jeometrya podług Lacroix, dla szkół departamentowych, z figurami. Warsz. w 8ce, do której po pewnéj zmianie i niektórych skróceniach trzecie wydanie gotowal; a-w r. 1818 algebrę dla szkół wojewódzkich. Warsz. w 8ce. 2) Arytmetyka która jest wzorową pod względem pedagogicznym.

Prócz powyższych dzieł ogłoszonych drukiem zostawił Dąbrowski w rękopiśmie: 1) Zastosowanie Algebry do jeometryi linii i powierzchni drugiego rzędu. 2) Rachunek różniczkowy z ważniejszemi zastosowaniami. 3) Rachunek integralny i różniczkowy z przystosowaniem. 4) Algebre transendentalną. 5) Stereometriq. 6) Trygonometryq. Wszystkie te pisma jako téż i inne dzieła oddał zasłużonemu rektorowi kollegium XX. Pijarów w Warszawie do druku. Umar dnia 6 marca 1836.

4) KAZIMIERZ BUCHOWSKI. Urodził się we wsi Giel czowie w wojew. sandom. 1784 r. Utraciwszy wcześnie rodziców był pod opieką przyrodniego brata, mając lat 16 ukończył szkoły w Kielcach, poczém udał się do Wiednia, a ztąd do Królewca, gdzie słuchał przez półtrzecia roku prawa. Pozbawiony środków dalszego utrzymania się z szczupłego majątku po ojcu niedbałym zarządem opiekunów zmarnowanego, musiał się sam z dawania lekcyi utrzymywać. Ztąd przeniósł się do Magdeburga w 22 roku życia, gdzie był nauczycielem. Po utworzeniu księstwa warsz. wszedł do bióra księcia Józefa Poniatowskiego, i dosłużył się stopnia oficera artyleryi. Później zajmował się niejaki czas wychowaniem synów ministra Łubieńskiego. Zajął wreszcie posadę nauczyciela matematyki w nowo-utworzonej szkole departamentowej w Sejnach, zkąd przeniesiony w r. 1812 na tęż samą posadę do gimnazyum poznańskiego. Z Poznania oddalił się był na krótki czas do szkoły wojewódzkiej płockiej, ale wnet

na opuszczone powróciwszy miejsce, odtąd ciągle w zawodzie nauczyciela matematyki przy szkole téj pracował, zastępując przez niejaki czas rektora tego instytutu. Posiadał on dar rzadki udzielania uczniom nauki w sposobie jasnym, zwięzłym i logicznym, wykład ciągle uwagę swych uczniów w natężeniu trzymający, nadto rzadką powagę nauczycielską, jednającą mu nadzwyczajne uszanowanie uczniów i rzetelne poważanie współkolegów. W r. 1821 kiedy matematyka w gimnazyum poznańskíém najbardziej kwitnęła, nawet nad zakres gimnazyalny posunięta, wydał dzieło pod tyt.: Początki wyższej analizy czyli zasady rachunku calkowitego i roz niczkowego z zastosowaniem do najważniejszych materyi matematyki czystej. Poznań 1822, owoc kilkoletniej i mozolnej pracy. Odtąd widocznie na siłach upadać zaczął, cierpiąc ciężką hipochondryą, z której go najbieglejsi lekarze wyleczyć nie zdolali. Od r. 1837 od obowiązków nauczycielskich został uwolniony. Umar nagle 9 stycznia 1842.

§ 114. W astronomii odznaczali się naukami swemi: 1) MARCIN ODLANicki Poczobut urodził się 1728 w grodzieńskiem. Początkowe nauki pobierał a Jezuitów w Wilnie, a następnie wszedł do ich zakonu. W r. 1754 został wysłany do Pragi dla wykształcenia się w grecczyznie i lacinie, zkąd wrócił w r. 1756. W r. 1761 wysłany został z innymi młodzieńcami z funduszu księcia Michala Czartoryjskiego kancl. lit. dla ćwiczenia się w wyższych naukach w Niemczech, Włoszech i Francyi. Z powrotem do kraju objął katedrę matematyki i astronomii w Wilnie i o założenie nowego obserwatoryum postaral się nie szczędząc na to własnego majątku. W r. 1799 usunąwszy się od steru, nie przyjąwszy wyjednanego dla siebie biskupstwa w Rzymie, oddawszy majątek synowcowi, a obserwatoryum i własnym kosztem nabyte niektóre instrumenta i książki Janowi Śniadeckiemu swojemu zastępcy i przyjacielowi, w r. 1808 pospieszył na łono dawnych towarzyszów zakonnych w Dynaburgu i tamże 20 lutego 1810 życie zakończył. Prace jego astronomiczne zawierają się w 34 księgach obejmujących ob

serwacye tyluż lat. De la Lande ułożył z nich tablice Merkuryusza trudnego i malo dotąd uważanego planety. Do siedmiu gwiazd przez Flamstaeda oznaczonych, dodał dziewięć przez siebie uważanych i złożył z nich konstellacyą Ciolka Poniatowskich i ich położenie w Efemerydach berlińskich czyli kalendarzach astronomicznych na rok 1785 ogłosił.

2) JAN ŚNIADECKI urodz. w Żninie w wojew. gnieźn. d. 29 sierpnia z Andrzeja i Franciszki małżonków 1756 roku. Uczeń szkół lubrańskich w Poznaniu, później akad. krak., udał się po osiągnieniu stopni za granicę, aby się tam w matematyce i astronomii udoskonalił, i tak wycelował w tych umiejętnościach, że zwrócił na siebie uwagę uczonych mężów w Niemczech, Francyi i Anglii. Zanim objął katedrę wileńską, odbył trzecią podróż za granicę do Hollandyi, Francyi i Włoch, i zbogacony wiadomościami jakich nikt w kraju w takiej rozciągłości nie posiadał, wrócił do Wilna i pełnił obowiązki aż do r. 1825, będąc przytém rektorem uniwer sytetu. Obsypany godnościami i szacunkiem uczonych obcych. i współobywateli, uzyskał żądane uwolnienie tegoż roku. Ostatek życia przepędził na wsi, w majętności Jaszunach, 4 mile odległej od Wilna, w domu synowicy swojej. Umarł dnia 21 listopada r. 1830, a 74 swego życia. Piękną polszczyzną napisał: 1) Rachunku algebraicznego teorya przystosowana do linii krzywych. Krak. 1783, 2 tomy. 2) Rozprawa o Koperniku (która na wszystkie główne języki w Europie przełożoną została) r. 1802. 3) Jeografia czyli opisanie matematyczne i fizyczne ziemi. Warsz. 1803, Wilno 1809 i 1818. 4) Trygonometrya kulista analitycznie wyłożona. Wilno 1817 i 1820. Pisma jego wyszły w Wilnie r. 1818 w 4 tomach. Tom I zawiera żywoty uczonych. Tom II zagajenia i rozprawy naukowe. Tom III listy i rozprawy w naukach. Tom IV rozprawy filozoficzne i filozofią umysłu ludzkiego. Ogólny zbiór pism Śniadeckiego wydał Michał Baliński w Warszawie roku 1839 w 7 tomikach. Na początku zamieścił żywot uczony i publiczny Jana Śniadeckiego. Styl Śniadeckiego poprawny, jasny, i że tak rzec można przezroczysty.

Filozofia rozumu ludzkiego czyli logika, jasno i zwięźle wyłożona od każdego czytaną być winna, ktokolwiek pragnie styl pisania uformować.

§ 115. Pisarze w historyi literatury 1 bibliografii pracujący:

1) JÓZEF SOŁTYKOWICZ który wydał: O stanie akad. krak. w roku 1810. Jestto pierwsze dzieło, w którém znajdujemy wzmiankę o zasłużonych w literaturze mężach.

2) FELIX BENTKOWSKI ur. 1781 w Lubartowie, uczęszczał do szkół w Warszawie 1800 r. w zakładzie pedagogicznym w Cylichowie nie daleko Frankfurtu nad Odrą, a w następnym roku w uniwersytecie w Halli. W roku 1804 objął obowiązki nauczyciela w liceum warszawskiém, a wr. 1817 został professorem historyi powszechnej przy uniwersytecie warszawskim. Obok tych obowiązków był 9 lat dziekanem i dyrektorem gabinetu numizmatycznego. W roku 1838 został naczelnikiem głównego archiwum, który urząd aż do śmierci sprawował. Umarł 23 sierpnia 1852 roku. Prócz rozpraw dziejów polskich dotyczących, w języku niemieckim, drukowanych w 1802 i 1803 w pismach peryodycznych Eunomia wydawanej w Berlinie i Pedagogische Zeitschrift Gutsmutha w Wejmarze, wydał: 1) O najdawniejszych książkach drukowanych w Polsce. Warsz. 1812 r. 2) Historya literatury polskiej, wystawiona w spisie dzieł drukiem ogłoszona. Warsz. i Wilno 1814, 2 tomy. 3) Wstęp do historyi. Warsz. 1821. Rys nauk historycznych dla słuchaczów akademickich. 4) Spis medalów polskich, lub z dziejami krainy polskiej stycznych. Warsz. 1830 roku. 5) Rozprawy między wnioskami Tow. warsz. Przyj. Nauk. deputacyi o ortografii polskiej 1830. 6) O znakach przecinkowych w piśmie czyli znakach pisarskich. Wars. 1830. 7) Guizota dzieje cywilizacyi europejskiej, przekład z francuzkiego w Warsz. 1842 r.

3) JERZY SAMUEL BANDTKIE, jeden z najpierwszych bibliografów i pisarzów polskich, urodz. się w Lublinie 14 listopada 1768 r. Początkowe nauki pobierał w Wrocławiu,

dalsze w Halli i Jena. Roku 1811 wezwany przez Izbę edukacyjną do Krakowa, zajął się tamże mozolném urządzeniem bibloteki uniwersyteckiej przyczém wykładał publiczne lekcye bibliografii. W roku 1819 został obrany senatorem Rzeczypospolitej z akademii na rok jeden. Rozstał się z tym światem w skutku uderzenia paralitycznego dnia 11 czerwca 1835 roku. Zostawił Bandtkie po sobie pamięć w następujących dzielach: 1) Zebranie historycznokrytyczne dla objaśnienia historyi wschodniej części Europy, wydane w Wrocławiu 1802 r. w języku niemieckim. 2) O godności hrabiów w Sląsku. 3) Dzieje narodu polskiego trzy wydania. 4) Historya drukarń krakow. 1815. 5) Historya biblioteki uniwerersytetu Jagiellońskiego 1821. 6) Historya drukarń w Polsce 1825 i 26.

4) JÓZEF MAXYMILIAN OSSOLIŃSKI hrabia na Tęczynie, urodził się roku 1748 w Woli Mielęckiej. Uczył się u Jezuitów pod Naruszewiczem. W roku 1825 został wielkim ochmistrzem królestwa galicyjskiego, a dnia 17 marca 1826 roku zakończył życie. Gdyby mąż ten innych swoich prac naukowych nie zostawił, samo to już dzieło: Wiadomości historyczno – krytyczne do dziejów literatury polskiej o pisarzach polskich, także postronnych którzy w Polsce lub o Polsce pisali, oraz ich dziełach, 4 tomy. Kraków 1819 do 1822, zdolne jest ustalić sławę jego.

5) JOACHIM LELEWEL profes. uniw. wileńs. wydał Blbliografiicznych ksiąg dwoje, z których rozebrane i pomnożone zostały dwa dzieła J. S. Bandtkie Historya drukarn krakow., tudzież Historya biblioteki uniwers. Jagiellońskiego w Krakowie, a przydany katalog Inkunabułów polskich 2 t. w 8ce Wilno 1823-1825,

§ 116. Grammatycy i Słownikarze,

Gdy wszystko krzewiło się i wzrastało i uprawa języka ojczystego nie mogła być zapomnianą, by go zachować w zupełnej czystości. Najwięcej zrobił ks. Onufry Kopczyński. Inni pracownicy są:

1) STANISŁAW KLECZEWSKI. Reformat prowincyi ru