(A f. 340 b, E f. 128, F f. 100, H f. 150 b) ap- B σοῦσι σαφῶς οἱ ἀπόστολοι, οὓς καὶ μέχρι θανάτου ἐλθόντας διὰ τὸ κήρυγμα εξάγει γενναίως ὁ Θεός. Τῆς αὐτοῦ δυνάμεως εἶναί φασι τὰς διεξόδους τοῦ θανάτου, ἤτοι τὴν ἀπαλλαγήν, διδόντος τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτὸν τὸ διεξελθεῖν δύνασθαι ἤτοι ἐκφυγεῖν τοῦ θανάτου τοὺς βρόχους. Μόνος γὰρ αὐτὸς Θεὸς ὢν τοῦ σώζειν καὶ πηγὴ σωτηρίας, ἐξόδους εὔρατο τοῦ θανά του, ἀναστὰς ἐκ νεκρῶν. Ἐπειδὴ πᾶς ἄνθρωπος εἰς μὲν τὴν εἴσοδον τοῦ θανάτου ἔφθασε, οὐκέτι δὲ διεξελθεῖν δεδύνηται αὐτόν· ὁ δὲ διὰ τῶν παρόντων δηλούμε νος Κύριος, διεξόδους ποιησάμενος τοῦ θανάτου, καὶ τὴν ἀδιεξόδευτον αὐτοῦ φρουρὰν ἡμῖν διανοίξας, γέο γονε Θεὸς τοῦ σώζειν· διὸ καὶ τῷ Ἰὼβ ἔλεγεν · « Ηλθες ἐπὶ πηγὴν θαλάσσης, ἐν δὲ ἴχνεσιν ἀβύστου περιεπάτησας; Ανοίγονται δέ σοι φόβῳ πύλαι θανάτου, πυλωροὶ δὲ ᾅδου ιδόντες σε ἔπτηξαν; » Ἐπιστρέψω ἐν βυθοῖς θαλάσσης. (Ε Γ. 128, Κ Ι. 122) Τους κατενεχθέντας, φησὶν, εἰς τῶν ἡδονῶν τὸν βυθὸν, καὶ εἰς τὰς κοσμικὰς φιληδονίας βεβαπτισμένους, ἐπιστρέψω πρὸς ἐμαυ τόν. "Οπως ἂν βαρῇ ὁ ποῦς σου ἐν αἵματι. (Α Γ. 341 b) Πῶς ἐπιστρέψουσι διδάσκει, ὅτι ἀναι ρεθεισῶν τῶν πονηρῶν δυνάμεων. Κατήγαγε γὰρ εἰς γῆν τὸ αἷμα αὐτῶν καὶ κατεῤῥαντίσθη τῷ κατανι κήματι αὐτῶν, κατὰ τὴν Ἡσαΐου φωνὴν, ὡς καὶ τὸν πόδα αὐτοῦ βαφῆναι ἐν αἵματι. Ἱστορικώτερον δὲ τὰ τοιαῦτα διαγράφει ὁ λόγος, καὶ οἷον ὡς ἐπὶ πολέ μου καὶ στρατηγοῦ διαπλάττεται. Οἱ γὰρ ἐν πολέμῳ καὶ μάχαις νικᾷν εἰωθότες, τοῖς τῶν πεσόντων αἴμασι βαπτίζουσι τὸν πόδα ἐν τῷ ἐπεμβαίνειν τοῖς ἀνῃρημένοις. Κάνταῦθα οὖν, ἐπειδὴ ἔδειξε τὸν τῶν ὅλων Θεὸν, οἷόν τινα ἀριστέα τοὺς πολεμίους κατα αγωνιζόμενον, καὶ τοὺς ἀδίκως δεδουλωμένους έλευ θεροῦντα, διαγράφει τῷ λόγῳ καὶ αἱμάτων ῥύακας, καὶ συμπατουμένους νεκροὺς καὶ τούτους ἀτάφους ἐῤῥιμμένους, καὶ κυσὶ βορὰν προκειμένους. Σώζεις τοιγαροῦν, φησί, τοὺς κινδυνεύοντας, καταστρατεύῃ δὲ τῶν ἐχθρῶν, ὅπως ἂν βαφῇ ὁ ποῦς σου ἐν αἵματι, βαφῇ δὲ καὶ ἡ γλῶσσα τῶν κυνῶν σου ἐν αἵματι τῶν ἐχθρῶν. Δέχεται πάλιν ὡς ἀπὸ πράγματος ἐναρ C [Vers. 20. Dominus Deus benedictus. Qui enim semper per singulos dies adjiciuntur, et per fidem in Christum vocantur ad vitam, incessantibus ipsum benedictionibus laudare conantur. -- Ex Corderio.] Vers. 20. Prosperum iter faciet nobis Deus salutarium nostrorum. Qui nobis salutem, inquit, donavit, idem viam quoque nobis sternet, quominus a tantis bonis aberremus; januamque aperiet doctrinæ, ut per viam nos evangelicam prospere faciat incedere. Vers. 21. Deus noster, Deus salvos faciendi, et Dom mini exitus mortis. Manifeste confidunt apostoli, quos usque ad mortis limina progressos ob suam prædicationem, Deus fortiter eripit. Potentiæ ejus officium esse dicunt educere, id est avertere a morte, adjuvando scilicet amatores suos, quo mortis evadere seu effugere laqueos queant. Solus enim Deus salvos faciendi et fons salutis, mortis exitum invenit, resurgens a mortuis. Namque omnis homo mortis quidem januas adit, inde vero nequaquam potest exire. Ille autem qui his verbis denotatur Dominus, mortis exitu invento, ejusque inextricabili custodia nobis reserata, factus est Deus salutis. Ideo Jobo quoque aiebat: Pervenisti ad maris scaturiginem, et in abyssi fundo ambulasti ? Aperiuntur tibi metus causa portæ mortis, et janitores inferni, te viso, consternati sunt vo ? Vers. 23. Convertam in profundum maris. Delatos, inquit, in voluptatum abyssum, mundanisque deliciis mersos ad me convertam. Vers. 24. Ut intingatur pes tuus in sanguine. Rationem conversionis illorum docet, nempe malignis potestatibus destructis. Deduxit enim in terram sanguinem eorum, quo etiam in victoria sua aspersus est, ut 243 loquitur Isaias '', ita ut pes quoque ejus sanguine intingeretur. Historico autem magis more hic sermo fit, et belli ducisque instruit figuram. Nam qui in bello præliisque victores fiunt, cadentium cruoribus pedem inquinant, dum mortuos conculcant. Ergo nunc pariter, dum omnium Deum repræsentat, ceu fortem aliquem hostes debellantem et immerito oppressos liberantem, graphice pingit sanguinum rivos et calcata cadavera, sine honore sepulchri projecta, et canum voracitati exposita. Ait itaque: Tu periclitantes salvas, hostes profligas, ita ut pes tuus sanguine tingatur, tingatur item canum tuorum lingua sanguine hostili. Sumit rursus a re notoria exemplum nam pecorum greges comitantur semper canes qui latratibus morsibusque feras absterrent. Adsunt pariter spiritalibus Servatoris gregibus Α γοῦς τὸ παράδειγμα· ταῖς γὰρ τῶν θρεμμάτων 2 sacri ac sapientissimi canes, qui eloquentia sua, quasi quibusdam latratibus extraneas belluas arcent (1). Canes itaque Domini dicit intellectualis ovilis custodes, sanctos apostolos et episcopos, quorum lingua propemodum spiritualium inimicorum sanguinem gustat. Ait igitur fore ut quodammodo enecentur mali dæmones, apostolorum voce ab ipso, id est Deo, adjuta. Hoc item est metaphoricum ; namque hostibus interfectis, occidentium quoque canes sanguinem hostium lambunt, et corpora discerpunt. Alioquin vero, pes Christi est homo de Maria natus, qui in passione sua tinctus est sanguine. Canum vero, id est impurorum ethnicorum, lingua immaculatum sanguinem gustavit (2), postquam iidem a diabolo recesserunt. B λαις σύνεισιν ἀεὶ καὶ κύνες, ὑλακαῖς καὶ δήγματι καταπτοοῦντες τοὺς θῆρας. Σύνεισι δὲ καὶ ταῖς λογικαῖς τοῦ Σωτῆρος ἀγέλαις ἱεροὶ καὶ πάνσοφος κύνες, ταῖς ἑαυτῶν εὐστομίαις καθάπερ τισὶν ὅλα καῖς τοὺς ἀλλοτρίους ἐλαύνοντες θήρας. Κύνας εν Κυρίου τοὺς τῆς νοητῆς ποίμνης φυλακάς φησιν, τοὺς ἁγίους ἀποστόλους καὶ τοὺς ἐπισκόπους, ὧν ότ καὶ ἡ γλῶσσα μονονουχί τοῦ αἵματος τῶν νοητῶν ἐχθρῶν ἀπογεύεται. Λέγει τοίνυν ὡς μονονουχί θα νάτου αἰτία τῶν πονηρῶν δαιμόνων γενήσεται ἡ τῶν ἀποστόλων φωνή, παρ' αὐτοῦ, τουτέστι παρά τοῦ Θεοῦ, βοηθουμένη. Τοῦτο δὲ μεταφορικών· των γὰρ ἐχθρῶν ἀναιρεθέντων, καὶ οἱ κύνες τῶν ἀνελόντων λάπτουσι τοῦ αἵματος αὐτῶν, καὶ τὰ τούτων διασπαράσσουσι σώματα. Ετέρως δὲ, τοῦς Χριστό ὁ ἐκ Μαρίας ἄνθρωπος, ὅστις διὰ τοῦ πάθους ἐβάφη τῷ αἵματι. Ἡ γλῶσσα δὲ τῶν κυνῶν, ἔγουν τῶν ἀκαθάρτων πάλιν ἐθνῶν, ἐγεύσατο τοῦ ἀχράντου αἵματος, ὅτε ἐπέστρεψαν ἐκ τοῦ διαβόλου. Vers. 27. In Ecclesiis benedicite Deo Domino de fontibus Israel. Fontes Israelis videntur beati prophetæ, et ante hos lex. Ait ergo, haud aliunde oportere nos Deum, quam ex horum magisterio haurientes, laudare. Id vero monet propter diversa hæreticorum scripta. Namque ex legalibus propheticisque Scripturis laudatur Dominus ab iis qui valent ex ipsis salutis fontibus cum gaudio aquam haurire (5). 72 Vers. 28. Ibi Benjamin junior in mentis excessu. Ubinam vero? In Ecclesiis, vel in mediis psallentibus. Quis porro Benjamin, nisi beatus Paulus qui fuit de Benjamini tribu ? Junior quidem, quia C ipsi postremo apostolorum Dominus apparuit. In mentis autem excessu, ob şuum in tertium cœlum raptum 7, et propter revelationum sublimitatem, prout ipsemet ait: Sive mente excedimus Deo, sive sobrii sumus vobis 78 ; » tum denique quia diviniorem ipsi contigit facere conversionem. Unde et illud verum evasit: Mane comedet, et vespere dividet escam 7. Nam qui persequebatur Ecclesiam, brevi post fidei evangelista fuit. 73 Ἐν Ἐκκλησίαις εὐλογεῖτε τὸν Θεὸν Κύριον ι πηγών Ισραήλ. (ΑΓ. 342) Πηγαὶ τοῦ Ἰσραὴλ εἶεν ἂν οἱ μα ριοι προφῆται, καὶ πρό γε τούτων ὁ νόμος. Λέγει οὖν, ὡς ἄλλοθεν οὐ προσῆκεν ἡμῖν τὸν Θεὸν ἢ ἐκ του των αὐτῶν ἀρυομένους ὑμνολογεῖν. Τοῦτο δέ φη διὰ τὰ ἑτερόδοξα τῶν αἱρετικῶν συγγράμματα. Έχ γὰρ τῶν νομικῶν καὶ προφητικών Γραφῶν ὁ Κύριος εὐλογεῖται πρὸς τῶν δυναμένων ἀντλεῖν ἐξ αὐτῶν σωτηρίου πηγῶν οὐσῶν μετ' εὐφροσύνης ύδωρ. Ἐκεῖ Βενιαμὶν νεώτερος ἐν ἐκστάσει. (Α Γ. 342 b) Ἐκεῖ ποῦ; Ἐν ταῖς Ἐκκλησίαις, ἢ ἐν μέσῳ τῶν ψαλλόντων. Τίς δὲ ὁ Βενιαμὶν, ἢ ὁ μακά ριος Παῦλος ὁ ἐκ φυλῆς Βενιαμίν ; Τὸ δὲ, νεώτερος, διὰ τὸ ὕστερον αὐτῷ τῶν ἀποστόλων ὀφθῆναι τὸν Κύριον. Ἐν ἐκστάσει δὲ διὰ τὴν εἰς τρίτον οὐρανὸν ἁρπαγὴν, καὶ διὰ τὰς ὑπερβολὰς τῶν ἀποκαλύψεων, κατὰ τὸ παρ' αὐτοῦ εἰρημένον· Είτε ἐξέστημεν Θεῷ, εἴτε σωφρονοῦμεν ὑμῖν· καὶ διὰ τὸ θειοτέρας αὐτὸν τυχεῖν ἀλλοιώσεως. Ἐφ' οὗ καὶ ἀληθεύει τη «Πρωΐ ἔδεται·, καὶ τὸ, ο Εσπέρας διαδώσει τροφήν. Ο γὰρ διώκων τὴν Ἐκκλησίαν, ἐν ὀλίγῳ τὴν πίστιν εὐηγγελίσατο. "Αρχοντες Ιούδα ἡγεμόνες αὐτῶν. (Α f. 542 ) Μέμνηται καὶ τῶν λοιπῶν τῆς Ἐπ κλησίας παιδευτῶν τε καὶ ἀποστόλων, οι σχεδὸν ἐξ ἁπάσης φυλῆς τῆς ἐξ Ἰσραὴλ ἀπόλεκτοι γεγόνα καὶ φωστῆρες οἰκουμενικοί, καί φησιν ὅτι αὐτῶν τῶν ψαλλόντων ἄρχοντες καὶ ἡγεμόνες ἐχειροτονή θησαν· ἔκ τε τῆς Ἰούδα φυλῆς, ὡς οἱ ἀδελφοὶ τοῦ Κυρίου, καὶ Λευῖς ἤτοι Ματθαῖος· ἔκ τε τῆς Ζαβου λὼν καὶ τῆς Νεφθαλείμ, ὡς Πέτρος καὶ ̓Ανδρέας. καὶ οἱ τοῦ Ζεβεδαίου, καὶ Φίλιππος, ἀπὸ Βηθατικά τῆς κώμης ὄντες, καὶ Ἰάκωβος ὁ ̓Αλφαίου ἐκ Κι (2) Nimirum in sacrosancta Eucharistia, quae si mul cum baptismo neophytis dabatur. (3) In hoc praesertim et seq. versiculo congruat fere cum Cyrillo quæ Athanasii esse dicuntur. rant. Rei hujus testes duo, alter propheta, aiter evangelista ; ille predicens, hic testans. Quamobrem ex dictis tribubus hi apostoli processerunt, qui principes ducesque Ecclesiarum sunt consti tuti. περναούμ, Σίμων δὲ ὁ Ζηλωτὴς Κανανίτης ὠνόμα- Α Zabulon et Nephthalimus sortem suam nacti fue σται. Ταῦτα δὲ πάντα τὰ χωρία τῆς Γαλιλαίας ἐστί· Ζαβουλὼν δὲ καὶ Νεφθαλεὶμ ἐκεῖνον ἔσχον τὸν κλῆρον· καὶ τούτου μάρτυρες δύο, ὁ μὲν προφήτης, ὁ δὲ εὐαγγελιστής· ὁ μὲν προλέγων, ὁ δὲ τὴν μαρτυρίαν προφέρων· ὥστε ἐκ τούτων τῶν φυλῶν οὗτοι οἱ ἀπόστολοι ὥρμηντο, οἱ καταστάντες ἄρχοντες καὶ ἡγεμόνες τῶν Ἐκκλησιῶν. Εντειλαι, ὁ Θεὸς, τῇ δυνάμει σου. (A f. 342 b, Bf. 282, E f. 129, H f. 156, K f. 122 b) Δύναμιν τοῦ Πατρὸς τὸν Υἱόν φησι, κατὰ τὸ, ο Χριστὸς Θεοῦ δύναμις καὶ Θεοῦ σοφία. » Παρακαλεῖ τοί νυν τὸν Πατέρα ὁ ἀποστολικός χορὸς, ἵνα ἐντείληται τῷ Υἱῷ τὰ περὶ τοῦ κηρύγματος· « Απ' ἐμαυτοῦ γὰρ, φησί, λαλῶ οὐδὲν,, ἀλλ ̓ ὅσα ἂν ἀκούσῃ παρὰ τοῦ Πατρός· καὶ ἵνα δυναμώσῃ αὐτοῖς 8 κατήρτισεν αὐτοῖς, μονονουχί καὶ δακτύλῳ δει κνὺς, ὅτι τὸ ἡσθενηκὸς σῶμα, καὶ πεπτωκὸς εἰς θά νατον διὰ τὴν ἐν Ἀδὰμ παράβασιν, ὅτι τοῦτο δυναμώσει κατὰ καιροὺς ὁ Χριστός· αἰτοῦσιν οὖν ἵνα τῆς φθορᾶς ἀπαλλάξας τὸ σῶμα, τὴν ἀφθαρσίαν ἐνδύσῃ, ἀναγαγὼν αὖθις εἰς τὸ ἐν ἀρχῇ, τουτέστιν εἰς τὴν ἐν ἀρχῇ μακαρίαν καὶ ἀκήρατον ζωήν· ὅ καὶ ποιήσει Κύριος κατά καιρούς, ὅτε καταθήσεται ἐξ οὐρανοῦ, καὶ οἱ νεκροὶ ἐγερθήσονται ἄφθαρτοι. Ἐπιτίμησον τοῖς θηρίοις τοῦ καλάμου. Β C (Α Γ. 345, Ε. Γ. 129 b) Ἐπειδὴ πολλοὶ οἱ τῇ κατὰ Θεὸν πολιτείᾳ τῶν ἁγίων δυσμεναίνοντες, καὶ μά- " λιστα οἱ ἀκάθαρτοι δαίμονες, τούτου χάριν εὔχεται ἐπιτιμηθῆναι αὐτοὺς θηρία ὄντας καλάμου. Ιστέον δὲ, ὅτι τόπος ἐστὶν ἐν Παλαιστίνῃ, ἐν παρόδῳ τῆς Ἱερουσαλήμ, ᾧ ὄνομα Κάλαμος, διὰ τὸ πλείστους εἶναι τοὺς καλάμους ἐν αὐτῷ· ἐν τούτῳ λανθάνουσι λέοντες δεινοὶ ὠμοβόροι, καὶ ἕτεροι θῆρες ἄγριοι περὶ τὸ ἄλσος ἐμφωλεύοντες, οἳ καὶ ἐπεβούλευον τοῖς ἀνιοῦσιν εἰς Ἱερουσαλήμ. Οὐκοῦν ὡς ἀπὸ πράγματος ἐμφανοῦς εἰς ἐννοίας ἡμᾶς κεκρυμμένας καὶ πνευματικὰς ὁ τοῦ Ψάλλοντος ἀποφέρει λόγος. Τί πράττουσιν οἱ ἐν τῷ Καλάμῳ θῆρες; Επιβουλεύουσι δεινῶς τοῖς ἀναβαίνουσιν εἰς Ἱεροσόλυμα. Τοῦτο αὐτὸ καὶ τοὺς ἀκαθάρτους δαίμονας ποιοῦντας εὑρή σομεν· ἐπιβουλεύουσι γὰρ τοῖς ἐν τῇ νοητῇ Ἱερου- D σαλὴμ ἀπιοῦσιν οἱ νοητοὶ λέοντες, οἱ τῇ ἀκαρπίᾳ καὶ κουφότητι τῶν ἀστηρίκτων εμφωλεύοντες, καὶ ἐπα αναπαυόμενοι τοῖς ξηροῖς πρὸς ἀρετὴν, καὶ ὑγροῖς πρὸς φιληδονίαν· κατὰ τὸ ἐν Ἰὼβ περὶ τοῦ διαβόλου εἰρημένον, ὅτι Ὑπὸ πᾶν δένδρον κοιμᾶται, παρὰ κάλαμον και βούτομον καὶ πάπυρον. Εἰσὶ δὲ καὶ ἕτεροι τοῦ Καλάμου θῆρες ἀνοτίων αἱρέσεων εύρεταὶ, καὶ λανθανόντως καὶ θηριωδῶς συγγράφοντες τὰ διεστραμμένα, οἳ καθάπερ ἐδόντι τῷ καλάμῳ χρώμενοι, τὰς τῶν ἁπλουστέρων ψυχὰς κατεσθίουσιν, 73 I Cor. 1, 24. 76 Joan. xit, 49. 7 Joan. xvi, 13. (1) Animadverte dici peccatum originale ab humana natura in Adamo contractum; ne quis ad alium sensum, ut faciunt cacodoxi, rem detorqueat. 244. Vers. 29. Manda, Deus, virtuti tuæ. Virtutem Patris dicit Filium, juxta illud: «Christus Dei virtus et Dei sapientia. Orat igitur apostolicus chorus Patrem ut Filio imperet prædicationem Evangelii: • Namque a meipso, ait, nihil loquor 76; sed quidquid audierit [Spiritus] a Patre rr : atque ut confirmet illis quod eisdem astruxerat, digito propemodum ostendens, fore ut infirmum corpus, et in mortem deciduum propter faclam in Adamo (1) transgressionem, fore, inquam, ut vivificet suo tempore Christus; postulant [sancli] ut corruptioni ereptum corpus immortalitate convestiat, ad primigenium statum revocans, id est ad beatam quæ initio erat et integram vitam ; id quod reapse praestabit suo tempore Dominus, cum de cœlo veniet, et mortui resurgent incorruptibiles. Vers. 51. Increpa feras arundinis. Quia multi vitæ sanctorum secundum Deum actæ irascuntur, præcipue impuri dæmones, ideo postulat ut increpentur arundinis fera. Porro sciendum est, locum esse in Palæstina, in itinere ad urbem Jerusalem, cui nomen Calamus, propterea quod ibi plurimus calamus sit, in quo latent saevi cruentique leones, atque aliæ sævæ belluæ in luco reconditæ, quæ iter facientibus Jerusalem versus insidiantur (2). Igitur ex re notoria ad arcanos spiritalesque sensus Psalmistæ sermo nos transfert. Quid enim agunt in Calamo fera? Nempe crudeli animo insidiantur iter facientibus ad urbem Jerusalem. Id ipsum ab impuris quoque dæmonibus fieri comperiemus insidiantur enim peregrinantibus ad intellectualem Jerusalem intellectuales leones, qui sterilitati levitatique inconstantium hominum subeunt, quiescuntque in iis qui sunt aridi ad virtutem, lubrici autem ad voluptatem. Sicuti apud Jobum dictum est de diabolo, nempe eum jacere sub omni arbore, intra calamum, palustres frutices, atque papyrum 78. Sunt denique et aliæ calami feræ, nempe impiarum hæreseon inventores, qui latenter digna bestiis et perversa scribunt, qui dentis instar calamo utentes simpliciorum animas mandunt. : 18 Job, xL, 16. (2) Narratio hæc occurrit etiam apud Athanasium iisdem plerumque verbis; sed eani Montfauconius editor alienam ab auctore suo judicat. Vers. 31, 32. Dissipa gentes. Venient legati_ex A Διασκόρπισον ἔθνη. "Ηξουσιν πρέσβεις ἐξ Egypto, Ethiopia præveniet manum suam Deo Αἰγύπτου· Αιθιοπία προφθάσει χείρα αὐτῆς (festinabit dare manus suas Deo). τῷ Θεῷ. Quasi dissipatis jam intellectualibus inimicis, deinceps ad prædicationem currunt apostoli. Credent porro Aegyptii itemque thiopes, id est fines mundi; extremi enim sunt tum in oriente tum etiam in occidente Athiopes. Significat autem per Ægytios quidem nationes apprime idololatricas et religioni Israelis adversas : Ægyptus enim impietate cæteras gentes superavit; per Æthiopas vero, ut diximus, mundi fines. Jam quomodo Æthiopia ad Evangelium accesserit, et vaticinium de ipsa editum ad exitum sit deductum, licet cognoscere in Æthiope eunucho quem Philippus ad veritatem adduxit '9, qui manus veluti erat reginæ Æthiopum, Β utpote in Æthiopia dynastes, et quatenus universæ ejus gazæ seu thesauro præpositus erat. Age vero, quod insuper Æthiopia gentes omnes peccato nigrantes significet, sponsa nos docet in Cantico inter suam pœnitentiam dicens: Nigra sum et formosa 60 ; ; illud quidem ob idololatriam atque malitiam, hoc autem propter ab his vitiis recessum. Sic ergo Ethiopia manum suam Deo prævenit (seu tendit) inter orandum; vel etiam ita se gessit, dum dona ad regem, tum pietatis aromata, tum acquisitæ Dei notitiæ aurum attulit. 80 (Α f. 545 b. Κυρίλλου καὶ τοῦ Νύσσης.) Ως δια σκορπισθέντων τῶν νοητῶν ἐχθρῶν, λοιπὸν ἐπὶ τὸ κήρυγμα οἱ ἀπόστολοι δραμοῦνται. Πιστεύσουσι ἐξ Αἰγύπτιοί τε καὶ Αἰθίοπες, τουτέστι τὰ πέρατα της γῆς· ἔσχατοι γάρ πάντων ἐν ἀνατολῇ καὶ δύσει Αἰθίαπες. Σημαίνει δὲ διὰ μὲν τῶν Αἰγυπτίων τοὺς ἄγαν εἰδωλολάτρας καὶ ἐναντίους τῇ λατρείᾳ τοῦ Ἰσραήλ ἡ γὰρ Αἴγυπτος τῆς ἀσεβείας τὸ κράτος ἀνεδήσατο διὰ δὲ τῶν Αιθιόπων τὰ πέρατα τῆς γῆς. Πως προσέδραμεν ἡ Αιθιοπία εἰς τὸ κήρυγμα, καὶ τὸ περὶ αὐτῆς προφητευόμενον τέλους τετύχηκεν, Εξ εστιν ἀπὸ τοῦ εὐνούχου ἰδεῖν τοῦ Αἰθίοπος, ὃν Φίλιπ πος πρὸς τὴν ἀλήθειαν ἐποδήγησε, χεῖρα ὄντα της βασιλίσσης τῶν Αἰθιόπων, ὡς δυνάστην Αιθιοπίας, καὶ καθ ̓ ὅ ἐπὶ πάσης τῆς γάζης αὐτῆς εἶτεων του θησαυροῦ ἐτέτακτο. Οτι γε μὴν ἡ Αιθιοπία πάνω τὰ ἔθνη δηλοῖ μέλανα ὄντα ἐν ἁμαρτίᾳ, παρίστησ ἡ ἐν τῷ Ασματι διὰ μετανοίας λέγουσα και τη • Μέλαινά εἰμι καὶ καλή, » τὸ μὲν διὰ τὴν εἰ λατρείαν καὶ τὴν κακίαν, τὸ δὲ διὰ τὴν ἐξ αὐτῶν ἀναχώρησιν· ὥστε τὴν Αἰθιοπίαν προφθάσαι χείρα αὐτῆς τῷ Θεῷ, ἤτοι ἐν τῷ εὔχεσθαι, ἢ καὶ ἐν τῷ προσάγειν δῶρα τῷ βασιλεῖ τά τε τῆς εὐσεβείας ἀρώματα καὶ τὸ τῆς θεογνωσίας χρυσίον. Ἐπὶ τὸν Ἰσραὴλ ἡ μεγαλοπρέπεια αὐτοῦ, καὶ ἡ δύναμις αὐτοῦ ἐν ταῖς νεφέλαις. (Α Γ. 344) Ἐξ Ισραήλ γὰρ τὸ γένος κατάγοντες οἱ ἱεροὶ ἀπόστολοι, τὴν τοῦ Θεοῦ μεγαλουργίαν δι' ὧν εἰργάζοντο θαυμάτων ὑπέδειξαν. Καὶ οἱ μετ' ἐκείνους δὲ τὸ διδασκαλικὸν δεξάμενοι χάρισμα, και θάπερ τινὲς νεφέλαι ἐκ τῆς τοῦ παναγίου Πνεύματος θαλάττης τὸν ὑετὸν ἀνεμώμενοι, τὴν ἀρδείαν τοῖς ἀνθρώποις προσφέρουσιν. "Η τὸ, « Ἡ δύναμις αὐτοῦ ἐν ταῖς νεφέλαις, ἡ ἀντὶ τοῦ μεγάλη καὶ ὑψηλὴ καὶ περίοπτος. Ἑτέρως δὲ τῷ θεωρητικωτάτῳ Ἰσραὴλ τὰ μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ γνωρίζονται, καὶ ἡ δύναμις αὐτοῦ τῷ ὑπερκειμένῳ τῶν γεηρών. Θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ, ὁ Θεὸς (Α f. 544) Οἱ τῆς ἀρετῆς ἐρασταὶ τὸν Θεὸν δ ἑαυτῶν εὖ βιοῦντες ὑμνεῖσθαι παρασκευάζουσι, καὶ αὐτοὶ δὲ μόνοι θαυμάζουσι τὸν Θεὸν, οἷα δυνάμενο κατανοεῖν τὰς μεγαλοπρεπεῖς οἰκονομίας αὐτοῦ. Αὐτ τὸς οὖν ὁ τοῦ πνευματικοῦ Ἰσραήλ Θεός, ἴσαν δ εἰπεῖν ὁ τῶν ἁγίων Θεός, ἐνισχύσει καὶ τὸν νέον λαὸν, ὥστε πάντα καὶ λαλεῖν καὶ ὁρᾶν ὑπὲρ τῆς δό ξης αὐτοῦ· καὶ δύναμιν μὲν δώσει εἰς τὸ ῥυσθῆναι τῆς πλάνης τῶν εἰδώλων, κραταίωσιν δὲ εἰς τὸ ἐμμεῖναι τῇ ἀμωμήτῳ πίστει Χριστοῦ· ὃς εὐνούς ἐστιν, ὡς καὶ πλάσας καὶ ἀναπλάσας καὶ τοσούτων ἀγαθῶν καταξιώσας τὸν λαὸν αὐτοῦ. ΨΑΛΜΟΣ ΞΗ Vers. 1. In finem, pro his qui commutabuntur, ipsi Εἰς τὸ τέλος, ὑπὲρ τῶν ἀλλοιωθησομένων, τῷ Davidi. Continet psalmus Servatoris preces tanquam ho"Act. vIII, 27. 80 Cant. 1, 4. Δαβίδ. (Α Γ. 344 b. Β Γ. 284 b, G f. 50) Περιέχει μέντα ὁ ψαλμὸς προσευχὴν τοῦ Σωτῆρος ἐκ προσώπου τῆς A minis, ex humani generis persona prolatas, nec ἀνθρωπότητος προσφερομένην, τάς τε αἰτίας δι ̓ ἃς αὐτῷ τὸν ἐπὶ σταυροῦ κατεσκεύασαν θάνατον, ἔτι τε αὐτὸ τὸ πάθος διηγείται σαφῶς, καὶ τὰς μετὰ τὸ πάθος τοῖς Ἰουδαίοις συμβησομένας συμφοράς πρὸς δὲ τούτοις καὶ εἰσαγωγὴν τῆς εὐαγγελικῆς που λιτείας, τῆς τε ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ λατρείας διδασκαλίαν, εἰς ἦν καὶ περιγράφει τὸν ψαλμόν. Ότι δὲ πᾶσαν ἣν ηύξατο ὁ Σωτὴρ προσευχήν, ἐκ προσώπου τῆς ἀνθρώπου φύσεως ηύξατο, αὐτὸ τοῦτο ἐπισημαίνει ἐπὶ τέλους τοῦ ψαλμοῦ, καί φησιν· « Ότι εἰσήκουσε τῶν πενήτων ὁ Κύριος, καὶ τοὺς πεπεδη μένους αὐτοῦ οὐκ ἐξουδένωσεν (1). » Ἐπὶ συντελείᾳ γὰρ τοῦ παρόντος αἰῶνος ἐπέφανεν ἡμῖν Θεὸς Κύριος, καὶ τὴν νοητὴν ἀλλοίωσιν ἠλλοιώθημεν, οὐκ ἐξ ἀγαθῶν πεσόντες ἐπὶ τὰ χείρονα, καθὰ καὶ ἐν τῷ ̓Αδάμ, ἀλλ' ἐκ παντὸς κακοῦ μεθιστάμενοι πρὸς πᾶν ἀγαθόν. Γράφει δὲ καὶ Παῦλος ἐν τῇ πρὸς Ἑβραίους περὶ Χριστοῦ, ὅτι ἐν ταῖς ἡμέραις τῆς σαρκὸς αὐτ τοῦ δεήσεις καὶ ἱκετηρίας, πρὸς τὸν δυνάμενον σώζειν αὐτὸν ἐκ θανάτου, μετὰ κραυγῆς ἰσχυρᾶς καὶ δακρύων προσήνεγκε. Καὶ κατὰ τὸ Εὐαγγέλιον· γενόμενος, ἐκτενέστερον προσηύχετο. » non causas ob quas ei illatum fuit crucis supplicium, simulque ipsam passionem exponit, et eventuras post illam Judæis calamitates: præterea evangelicæ vitæ introductionem, et adorationis in spiritu ac veritate doctrinam, quicum etiam psalmum concludit. Reapse totam hanc orationem a Servatore fieri ex humanæ naturæ persona, id ipsum significat sub psalmi finem ubi ait: Quia exaudivit Dominus pauperes, et vinctos suos non despexit. › Namque in præsentis sæculi consummatione apparuit nobis Deus Dominus, et intellectuali conversione immutati fuimus, haud equidem ex bonis in pejora decidentes, veluti in Adamo contigit, sed ex quovis malitiae genere ad omnem bonitatem transη migrantes. Scribit autem in Epistola ad Hebræos etiam Paulus de Christo, hunc in diebus carnis suæ preces supplicationesque ei qui se poterat e morte eripere, cum clamore valido et lacrymis obtulisse St. Et in Evangelio : e Factus in agonia cum sudore, angelo consolante, prolixius orabat 8*. › Σωσόν με, ὁ Θεὸς, ὅτι εἰσήλθοσαν ὕδατα ἕως ψυχῆς μου. (Α Γ. 345) Εοικε δὲ καὶ ἐκ προσώπου τοῦ Κυρίου λέγεσθαι τὰ συμβάντα, ὅτε γενόμενος ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν μέχρι θανάτου. Ἐπειδὴ γὰρ περὶ ἡμῶν ὀδυνᾶται, εἰκότως καὶ εὔχεται ῥυσθῆναι ἐκ τῶν πειρασμῶν τῶν χειμάρρου δίκην περικλυσάν των αὐτοῦ τὴν ψυχήν. Καὶ ὁ τύπος δὲ Χριστοῦ, Ἰωνας, ο Περιεχύθη μοι ὕδωρ, φησίν, ἕως ψυχῆς μου.» Καὶ ἐν Ἰώβ· « ἦλθες ἐπὶ πηγὴν θαλάσσης, ἐν δὲ ἴχνεσιν ἀβύσσου περιεπάτησας, δι' ὧν τὰ τοῦ ᾅδου χωρία δηλούται. (Η f. 166) Διὰ τῶν ὑδάτων τοὺς πειρασμούς σημαίνει ἡ θεόπνευστος Γραφή. Ηλθον εἰς τὰ βάθη τῆς θαλάσσης, καὶ καταιγὶς κατεπόντισέ με. B « Μετὰ ἱδρώτων, ἀγγέλου ἐνισχύοντος, ἐν ἀγωνίᾳ Vers. 2. Salva me, Deus, quoniam intraverunt aqua usque ad animam meam. Videtur ex persona Domini id quod evenerat narrare, nempe quod homo factus usque ad mortem se humiliaverit 83. Nam quia nostri causa dolet, merito etiam postulat tentationibus liberari, quæ torrentis instar animam ipsius circumdabant. Porro Christi typus Jonas, qui ait : « Aquæ circumfusæ sunt usque ad animam meam .› Et apud Jobum: Venisti usque ad maris scaturiginem, et in abyssi fundo perambulasti, ubi inferni regiones conspiciuntur. › Certe aquarum vocabulo inspirata Scriptura tentationes denotat. Vers. 5. Veni in altitudinem maris, et tempestas demersit me. (A f. 345, B f. 285 b, F f. 102. Kvpillov, Evcε- Diversis variat sermonem imaginibus, quia diβίου, Θεοδωρήτου.) Ποικίλλει τὸν λόγον ταῖς διαφό gnam non invenit similitudinem illorum quæ caμοις εἰκόσιν, οὐχ εὑρίσκων ἀξίαν εἰκόνα τῶν κατα ptivos premunt malorum. Innuit etiam inferni reεχόντων τοὺς αἰχμαλώτους ἀνιαρῶν. Αἰνίττεται δὲ giones, ad quas unus Christus descendens peneκαὶ τὰ τοῦ ὅλου χωρία, ἔνθα μόνος ὁ Σωτὴρ καταβὰς travit. Dictio autem Veni, similis est illi: «Ego διεξῆλθε. Τὸ δὲ «Ἦλθον, ο ὅμοιον τῷ, « Εγώ τίθημι pono animam meam a meipso s., Sponte enim Chriτὴν ψυχήν μου ἀπ' ἐμαυτοῦ. » Εκουσίως δὲ Χριστὸς stus necem pertulit, quam tempestatis nomine inὑπέστη τὸν θάνατον, ὃν καταιγίδα καλεῖ. Πρέπουσα η digitat. Congruit item hæc locutio ei qui per on δὲ φωνὴ καὶ τῷ πᾶσαν ὁμοῦ τὴν ἀρετὴν ναυαγήσαν- Ο Θεὸς, σὺ ἔγνως τὴν ἀφροσύνην μου, καὶ αἱ D 84 Luc. XXII, 43. 83 Philipp. 1, 7, nium virtutum pelagus navigans dicat: Veni in altitudinem maris, et tempestas demersit me.› Vers. 6. 246 Deus, tu cognovisti insipientiam me m, s. Jon. 11, 6. 85 Job xxxvi, 48. 16 Joan. (1) Hactenus fragmentum recitat sub Athanasii nomine etiam Corderius, qui tamen perperam supra lin 3. scribit έπιγράφει pro περιγράφει. PATROL GR. LXIX. 37 |
