B

et castellum Mauriatica cum ecclesia in honore A sanctorum Firmi et Rustici, cum decimis, placitis, districtis,et omnibus suis pertinentiis, sicuti a bonæ memoriæ Karolo piissimo imperatore concessum et oblatum est monasterio Sancti Zenonis; castellum Herbetum cum cunctis pertinentiis suis et adjacentiis; castellum Trebunciulum; et castellum Vicoade ris; capellam Sancti Laurentii sitam in ripa Padi, quæ dicitur Ostilia, cum decimis et omnibus pertinentiis suis; Campolanæ, campum Palliarium, et Novoletum, et in Gajo jugias trecentas; loco CasaleOrci; villa quæ dicitur Aspo; Castellum Romanianum, cum facticiis Sancti Zenonis, et montem qui dicitur Alferia; in Lisino ubi dicitur Melario, cam_ pos duos; in Clariano campos tres; in Crodano campos duos; in Laupha campum unum ; castellum Sancti Viti cum pertinentiis suis; Paronam, Cassianum, cella Sancti Petri infra civitatem Veronam cum pertinentiis suis; in Cavi cellam Sancti Andreæ cum pertinentiis suis; in Venti capellam Sancti Viti cum pertinentiis suis; in Puviniaca curticellam unam, et curte in Rivariola cum omnibus pertinentiis suis; et in Pualo campos tres; nec non et cum omnibus rebus ad præfatum monasterium pertinentibus, cum ecclesiis, castellis, vicis, colonibus, mancipiis, comendaticiis, facticiis, etc. Admonemus etiam abbatem qui præest, ejusque successoribus interdicimus, ne res stipendiarias alendis monachis dedicatas, de sinu monasterii rapiant, et sæcularibus in beneficium tribuant, quia pia religio reclamat, si servi Dei tabescunt inopia, et qui non debent eorum ditescunt copia. Si quis abbas incaute C aut temerarie quod sancimus perfregerit, quod injuste tribuit, juste auferat, et membrum fractum corpori Dominico consolidet; ut si male facta purgare voluerit, et nequiverit, superstes ejus nostra. et nostrorum successorum sententia roboratus emendet, quod suus antecessor amisit. Denique præcipiendo sancimus, ut nullus dux, marchio, episcopus, comes, vicecomes, etc. Si quis vero contra hos nostros regales apices insurgere, aut in aliquo violare tentaverit, infra dictionem regni nostri consistens, sciat se libras triginta auri probatissimi exsoluturum, medietatem prædicti monaste. rii, et medietatem palatii nostri. Et hoc nostrum præceptum in Dei nomine, ut pleniorem obtineat firmitatem, etc.

Signum domni Heinrici tertii regis invictissimi, se cundi Romanorum imperatoris Augusti.

Heinricus cancellarius vice Herimanni archicancellarii recognovi.

Data VIII Idus Maii, anno Dominica Incarnationis 1047, indictione xv, anno autem domni Heinrici ter. tii, ordinationis ejus xvII, regnantis vIII, secundi imperantis primo.

Actum Folerni in Dei nomine feliciter. Amen.

XIII.

Heinricus III rex, et imperator II canonicis Patavinis eorumque Ecclesix privilegia renovat.

(Anno 1047.)

[MURATORI, Antiq. Ital. I, 1001.]

In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis. HEINRICUS divina favente clementia Romanorum imperator Augustus.

Si sacris et venerabilibus locis, etc. Quapropter omnium fidelium sanctæ Dei Ecclesiæ, nostrorumque præsentium scilicet ac futurorum comperiat industria, Arnaldum sanctæ Pataviensis Ecclesiæ venerabilem episcopum, nec non et Bernardum nostrum capellanum, ejusdemque ecclesiæ archidiaconum nostram humiliter exorasse clementiam, quatenus pro Dei omnipotentis amore, et remedio animæ nostræ, nec non et rogatu Heinrici nostri dilectissimi cancellarii omnia præcepta quæ ab antecessoribus nostris, seu instrumenta chartarum, quæ a fidelibus viris sanctæ Pataviensis Ecclesiæ nuper collata sunt, nostra auctoritate corroborare dignaremur. Quorum precibus tam pro Dei amore quam pro ejusdem Ecclesiæ veneratione libenter assensum præbentes, omnia quæ per præcepta aliorum regum vel imperatorum, nec non quæ per chartarum instrumenta eidem Ecclesia dudum a fidelibus viris oblata sunt, per hanc nostram auctoritatem præfatæ Pataviensis Ecclesiæ confirmamus. Nec non statuimus ut canonici ejusdem Ecclesiæ servientes nunc et successores illorum liberam habeant cum consensu episcopi, qui pro tempore fuerit, potestatem de omnibus, quæ illis juste et legaliter pertinere visa sunt, aut visa fuerint, inter se, ut consuetudo fuit, dividendi, omni potestatum contradictione remota videlicet de decimis civitatis per omnia, cum titulis atque cum villis suis ad eamdem civitatem pertinentibus. In primis villa quæ dicitur. Limena, et villa quæ dicitur Arzere, et Autikeria, et Turre et Noenta, et villa quæ dicitur Bergomi, et Roncalia, et Ronco Liuteri, et villa quæ dicitur Casale, et altera quæ dicitur Publitiano, et villa quæ nominatur Albignaseca et Masserata, etc. Concedimus etiam eidem Ecclesiæ ut nullus dux, marchio, comes, vicecomes, sculdassio, gastaldio, decanus D vel quislibet publicæ partis minister, etc.

Signum domni Heinrici invictissimi Romanorum imperatoris Augusti.

Heinricus cancellarius vice Herimanni archicancellarii recognovi et subscripsi.

Data v Idus Maii, anno Dominica Incarnationis 1047, indictione xv, anno autem domni Heinrici tertii, ordinationis ejus XVIII, regnantis vIII, sed et imperantis primo.

Actum Tridentino in Dei nomine feliciter. Amen.

XIV.

Heinrici III regis, inter imperatores secundi, diploma, quo canonicis Taurinensibus Sancti Salvatoris jura ac bona omnia confirmat.

(Anno 1047.)

[MURATORI, Antiq. Ital. V, 195.]

In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis. HEINRICUS, divina favente clementia, Romanorum imperator Augustus.

Omnium sanctæ Dei Ecclesiæ nostrorumque fidelium, tam futurorum quam præsentium, noverit universitas qualiter nos pro amore divino animæque nostræ remedio canonicis Taurinensis Ecclesiæ per hoc nostræ confirmationis præceptum prout juste et legaliter possumus, concedimus et confirmamus, stabilimus in canonica et claustra in Domini Salvatoris honorem constructo infra Taurinensem civitatem, nec non el canonicis ibidem pro tempore militantibus, omnia a beatæ memoria Regumiro ejusdem sedis episcopo institutore ejusdem canonicæ Domini Salvatoris collata, et quæ per præcepta regum et imperatorum vel per firmitates succedentium episcoporum, seu quæque collatione religiosorum hominum ibidem collata sunt vel con. ferenda ecclesias scilicet iutra eamdem civitatem Taurini, unam in honorem sanctorum apostolorum Philippi et Jacobi, aliam in honorem sanctorum apostolorum Simonis et Judæ, tertiam in honorem sancti Stephani martyris, quartam in honorem sancti Martiniani, quintam in honorem sancti Eusebii, sextam in honorem sancti Martini. Castrum etiam

:

A in villa quæ dicitur Arsitias, cum corte tota, et de-
cima, et portibus, piscationibus, omnibusque sibi
adjacentibus ecclesiam Sancti Georgii cum monte,
ubi exstat in Villaparso, cum omni decima ejusdem
villæ, et mansis eidem canonicæ pertinentibus :
decimam in Malavasio cum duabus ecclesiis, unam
in honorem Sanctæ Mariæ, alteram in honorem
Sancti Martini, et omnem decimam in Valleplana,
et in Vallesurda, et in Milionico, et inde Ligadino,
cum terris et vineis ad præfatam canonicam perti-
nentibus: cortem in Saxinas cum ecclesia in honore
Sancti Joannis cum omni decima, molendinis, silvis,
buscaliis, palariis, et omnibus appendiciis; omnem-
que decimam ejusdem cortis: cortem in Martiriasco
cum capella Sancti Martini, cum silvis, buscaliis,
et omnibus appendiciis suis: cortem in Pavatiano
B
cum omnibus suis pertinentiis; capellam in Roma-
niano in honorem sancti Remigii: cortem in Pava-
riolo cum castro et capella in eodem castro in honore
sancti Secundi, cum omnibus suis pertinentiis:
cortem in Audisello, et Mandego, cum suis perti-
nentiis cortem in Patiano cum castro, et duabus
capellis cortem in Balbiano cum capella una :
cortem in Aliniano, cum castro, et capella in eodem
castro in honorem sancti Remigii: capellam, man-
sos, vineas, atque casas in Orsenasco; cortem in
Santena, cum castro et capella in eodem castro in
honore sancti Pauli, cum omni sua decima ejusdem
cortis; cortem in Bulgare, et partem in castro cum
portibus, molendinis, piscationibus, silvis, et omni-
bus sibi pertinentibus: medietatem cortis Buriadis,
cum medietate capellæ in honore sancti Michaelis :
cortem in Scandaltico, cum plebe in honore sancti
Dalmatii, et capellis quatuor in eadem corte, unam
in honorem sancti Michaelis, aliam sancti Joannis,
tertiam sancti Andreæ, quartam sancti Martini, cum
omni decima, et molendinis, silvis, pascuis, pratis
communibus et privatis, omnibusque ad prædictam
canonicam pertinentibus: capellam in Polengaria in
honore sancti Remigii, cum omnibus ad eam perti-
nentibus in Sablone, cum mansis quinque, et me-
dietate decima ejusdem villæ, una cum terris, ca-
stris, capellis, vineis, campis, pratis, pascuis, silvis,
molendinis, portibus, ripatiis, aquis, aquarumque
decursibus, piscationibus, servis et ancillis, aldio-
nibus, decimis, fictis, reditibus, paludibus commu-
nibus et incommunibus, ripis, rupinis, cultis et in-
cultis, mobilibus et immobilibus, ad jus præfatæ
canonicæ, canonicorumque usus et sumptus, qui
pro tempore fuerint, pertinentibus vel aspicientibus
in integrum, nostræ confirmationis auctoritate, et
quæ collata sunt, et conferenda, concedimus, lar-
gimur, ac stabilimus, omnium hominum controver-
sia remota et procul abdicata.

super portam ejusdem civitatis quæ dicitur Turria- C
nica, et omnem decimam tam intus quam foris ejus
civitatis, cum molendinis et piscationibus in ipso
fiuvio Turia. Insuper etiam omnes res ejusdem cano.
nicæ tam intus quam foris, cum suis solariis, casis,
hortis, accessibus, terris, servis et ancillis, omni-
busque præfatæ canonicæ pertinentibus. Largimur
etiam omnes decimas indom nicatas ejusdem sedis
episcopi, et decimas Beneficiorum omnium fidelium
ejusdem episcopi. Ecclesiam quoque cardinalem
in honorem sancti Maximi in Quincto, et ecclesiam
Sancti Stephani in Maliasco, ecclesiam Sanctæ Ma-
riæ, ecclesiam Sancti Petri, ecclesiam Sancti Lau-
rentii, cum omni decima prædictæ villæ : cortem in
Alpiniano cum castro et capella Sancti Petri infra
ipsum castrum sita: altera vero Trans Turiam flu- p
men Sanctæ Mariæ, cum molendinis, piscationibus,
et omnibus appendiciis ad eumdem aspicientibus:
cortem in Lifiniasco, cum castro et capella Sancti
Mauritii in eodem castro, cum omnibus ad se per-
tinentibus ecclesiam Sancti Victoris et Coronæ,
cum omni decima in Marcomeda, et cum terris ac
mansis ad prædictam canonicam pertinentibus;
ecclesiam Sancti Macharii in Vilasco cum terris et
decimis ejusdem villæ. Plebem vero in durione
Sanctæ Mariæ, cum omni decima ad eum pertinente
in planitiis, casis, terris, vineis, et capellam Sancti
Solutoris in monte Pharrato: ecclesiam Sancti Viti

Insuper quoque per hanc nostri præcepti paginam præcipimus atque jubemus ut nemo episcopus,etiam judex publicus, aut missus discurrens, aut marchio, comes, sculderius, gastaldus, vel cujuslibet potestatis magna, parvarque persona has prælibata cano

nicæ res audeat invadere, diripere, vel quocunque A Serra de Barbarano, pede fine ipso Rigo de Pla

molimine de potestate canonicorum, ibidem Domino militantium, ausu nefario auferre, nec in beneficium cuiquam dare præter voluntatem prædictorum canonicorum, neque ad causas judiciario more, ut aliqua supraposita, aut violentia faciendum ullo unquam tempore ingredi audeat. Sed liceat eos cum omnibus rebus ac familiis suis sub nostra consistere tuitione, atque immunitatis defensione. Si vero querimoniæ adversus jam dictos canonicos tam de liberis hominibus, quam de servis, seu de rebus ortæ fuerint, jubemus ut ante præpositum et canonicos ejusdem ecclesiæ finiantur, et ad finem usque deducantur. Si quis igitur contra hanc nostri præcepti paginam, nostræque jussionis auctoritatem aliquid agere aliquando tentaverit, aut ex his quæ supra scripta sunt, quidpiam violare præsumpserit, sciat se auri optimi libras ducentas compositurum, medietatem cameræ nostræ, et medietatem parti prædictorum canonicorum, nostræque insuper incidisse majestatis offensam. Et ut hoc nostræ immunitatis præceptum inviolabilem et inconvulsam obtineat firmitatem, manu propria subtus illud firmavimus, et annuli nostri impressione assignari jussimus.

Signum domni Heinrici Romanorum imperatoris invictissimi.

Heinricus cancellarius vice Hermianni archicancellarii recognovi.

B

Acta Kalendis Maii, anno Dominica Incarnationis millesimo quadragesimo septimo, indictione xv, anno autem domni Heinrici seu ordinationis ejus C decimo octavo, imperantis vero primo.

Actum Mantuæ, in Dei nomine feliciter.

XV.

Præceptum Heinrici imperatoris de libertate et rebus
monasterii Casauriensis.
(Anno 1047.)

[MURATORI, Rer. Ital. Script. II, 11, 357.]

centri, de uno lato, fine ipso valle de Fuge, ex alio latere serra de Corviano, cum ipsa furca cum omni pertinentia sua et sunt in supradictis istis modiorum de terra quatuorcenti, et si amplius inventum fuerit, ad ipsam jam dictam ecclesiam pertineat, cum terris, vineis, aquis, aquarumque decursibus, piscationibus, molendinis, cultis et incultis, omnia et in omnibus, et quidquid de prædicti monasterii possessionibus fiscus noster sperare potuerit ipsi pro æternæ remunerationis præmio concedimus. Et ut nullus mallaturam persolvat advocato ejus, etc., ut in superioribus privilegiis.

Signum domni Heinrici secundi Romanorum invictissimi imperatoris Augusti.

Heinricus cancellarius vice Herimanni archicancellarii recognovi.

Data Kalendas Januarii, anno Dominicæ Incarnationis millesimo quadragesimo septimo, indictione decima quinta; anno autem domini Heinrici tertii ordinationis ejus decimo octavo, regnantis quidem octavo secundi, imperantis primo.

Actum ad Columna civitatem in Dei nomine feliciter. Amen.

XVI.

Præceptum Heinrici imperatoris de libertate et rebus monasterii Casauriensis.

In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis, HEINRICUS divina favente clementia Romanorum imperator Augustus.

Si servorum Dei petitionibus assensum præbuerimus ad spem divinæ remunerationis nobis profu. turum esse non diffidimus. Quapropter omnium Christi nostrique fidelium, tam futurorum quam præsentium, noverit industria qualiter nos pro amore divino animæque nostræ remedio, tum ob petitionem venerabilis abbatis Dominici dicti monasterii Sanctæ Trinitatis, et B. Clementis martyris inibi quiescentis in comitatu quidem Pinnensi, in insula, quæ Casa-Aurea vocatur, juxta præcepta Si servorum Dei petitionibus assensum præbue- prædecessorum nostrorum regum ac imperatorum rimus, ad spem divinæ remunerationis nobis pro- quidquid juste et legaliter visum est habere, imfuturum esse non diffidimus. Quapropter omnium periali nostra auctoritate decrevimus corroborare, Christi nostrique fidelium tam futurorum quam et confirmare quodcunque videlicet idem monastepræsentium, noverit industria qualiter nos proprium videtur obtinere infra urbem Romanam, etc.,

In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis. HEINRICUS, divina favente clementia, Romanorum imperator Augustus.

amore divino animæque nostræ remedio, tam ob petitionem venerabilis Adelberti monachi, quam et germani sui Guimarii, de Ecclesia Sanctæ Trinitatis, et sancti Quirici martyris, in vocabulo Placentro, in comitatu Balbense, ubi Finianus dicitur : concedimus eis ad habendum et possidendum ipsum prædictum locum, tam ipsis, quam et abbati ipsorum. Ut nullus dux, marchio, episcopus, comes aut vicecomes, aut magna parvaque persona aliquam molestiam seu invasionem facere præsumat. Insuper concedimus eis prædictum locum Finianus cum introitu et exitu suo, quod est a capite; fine

ut supra in aliis privilegiis.

Signum domni Heinrici imperatoris secundi Romanorum invictissimi imperatoris Augusti.

Heinricus cancellarius vice Herimanni archicancellarii recognovi.

Data tertio Idus Martii, anno Dominicæ Incarnationis millesimo quadragesimo septimo, indictione decima quinta, anno autem domni Heinrici tertii ordinationis ejus decimo octavo, regnantis quidem octavo secundi, imperantis primo.

Actum ad Sanctum Flavianum in Dei nomine feliciter. Amen.

XVII.

Heinricus, inter imperatores secundus, Bernardo Pa-
tavino episcopo jus cudendæ pecuniæ elargitur.
(Anno 1049.)

[MURATORI, Antiq. Ital. II, 711.]

In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis. HEINRICUS, divina favente clementia, Romanorum imperator Augustus.

Si sacris et venerabilibus locis proficua dona concedimus, animæ nostræ profuturum nullo modo ambigimus. Quapropter omnibus Christi nostrique fidelibus tam futuris quam et præsentibus, notum fieri volumus qualiter nos ob interventum nostri tori regnique consortis, scilicet Agnetis imperatricis Augustæ, nec nos ob devotum servitium Dei, et petitionem Bernhardi Pataviensis episcopi licentiam et potestatem monetam faciendi in civitate Pataviensi, secundum pondus Veronensis monetæ, sibi suæque Ecclesiæ perpetualiter concedimus atque permittimus. Et ut certior auctoritas hujus nostræ concessionis videatur, in una superficie denariorum nostri nominis et imaginis impressionem; in altera vero ejusdem civitatis figuram imprim¡ jussimus. Et quoniam secundum imperialem auctoritatem nostrorum antecessorum regum vel imperatorum pro animæ nostræ remedio sanctæ Dei Ecclesiæ prælibatum donum conditione stabili tradimus, volumus firmiterque præcipimus ut nulla major minorve persona Ecclesiam Dei suumque provisorem, Bernhardum videlicet episcopum, ejusque successores hoc nostræ benignitatis dono destituere atque molestare præsumat. Quod ut verius credatur ab omnibus, et per succedentis temporis ævum ab omnibus diligentius observetur, hoc nostræ donationis præceptum manu propria corroborantes, sigilli nostri impressione inferius jussimus insigniri.

Signum domni Heinrici tertii regis invictissimi, secundi Romanorum imperatoris Augusti.

Herimannus Coloniensis archiepiscopus atque archicancellarius recognovi.

Data xvi Kalendas Maii, anno Dominicæ Incarnationis millesimo quadragesimo nono, indictione secunda, anno domni Henrici III regis, imperatoris secundi, ordinationis ejus xx, regni quidem x, Imperii autem in, in nomine Domini. Actum Goslariæ feliciter. Amen.

XVIII.

Privilegium pro Ecclesia Bremensi.
(Anno 1049.)

[LAPPENBERG, Hamburg Urkund, 874.]

In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis. HEINRICUS, divina favente clementia, Romanorum imperator Augustus.

Quoniam ex debito procurandi regni universis Ecclesiis Romani imperii paternam sollicitudinem debemus impendere, volumus unamquamque, quantum ex divinæ gratiæ nobis conceditur munere, sublimare et nostrorum beneficiorum donis in me

A lius promovere. Unde quidem omnes Christi nostri-
que tam futuri quam præsentes noverint fideles,
qualiter nos ob petitionem nostri tori ac regni
consortis, scilicet Agnetis, imperatricis Augustæ,
et ob devotum famulatum nostri fidelis et dilecti
Adelberti, Bremensis Ecclesiæ archiepiscopi, cum
consensu Berenhardi ducis et Udonis comitis et alio-
rum cohæredum, ad ejusdem ecclesiæ altare, in
honore sanctæ Mariæ, Genitricis Dei perpetuæque
virginis, ac sancti Petri, apostolorum principis,
unum forestum cum legitimo banni jure traddidi-
mus in pago Lara vel Steiringa, scilicet in ducatu
Berenhardi ducis, et infra terminos quos subtus
nominatim dicimus, situm, incipiens enim a ponte,
qui vulgari lingua Buribruc dicitur, et sic descen-
dens juxta Huntam fluvium usque in alveum fluvii
B
Aldena dicti et inde per decursum, ubi Aldena Wi-
seram influit, et inde a concursu istorum fluvio-
rum sursum per crepidinem Wisere usque ad illum
locum ubi Bremensis archiepiscopatus et Mindu-
nensis episcopii concurrunt termini, et rursus per
terminum eorumdem episcopiorum versus occi-
dentem usque ad prænominatum pontem. Ea vide-
licet conditione et ratione ut nullus absque licentia
præfati archiepiscopi successorumque suorum, ul-
lum genus ferarum, quod jure banni interdicitur
lege qualibet, venatoriæ artis industria in eodem
foresto præsumat capere vel decipere. Quisquis au-
tem contra istam nostri imperialis præcepti condi-
tionem infra præfinitum ejusdem foresti venetur ter-
minum, eamdem erga archiepiscopum emendatio-
nis habeat legem, quæ omnibus legaliter constituta
est, qui in nostro contra vetitum venantur foresto.

C

D

Et ut istud nostræ auctoritatis donum stabile per omne mancat ævum, hoc cyrographum inde conscriptum manu propria corroborantes, sigilli nostri impressione jussimus insigniri.

Signum domni Heinrici tertii regis invictissimi, secundi Romanorum imperatoris Augusti.

Uvinitherius cancellaruis, vice Pardonis archicancellarii, recognovi.

Data... Kal. Junii, anno Dominicæ Incarnationis 1049, indictione II, anno autem domni Heinrici tertii regiis, imperatoris secundi, ordinationis ejus. XXI, regni quidem x, imperii autem 1. In nomine Domini.

Actum Mindo feliciter. Amen.
XIX.

Heinrici inter imperatores secundi diploma quo ducs
advocatos cum variis juribus ac privilegiis concedit
monasterio Veronensi Sancti Zenonis.

lumus omnibus sanctæ Dei Ecclesiæ notrisque A nationis 1050, indictione iv, anno domni Heinrici