quæ dicitur undecima,an.675 congregata, quamque authenticam vocat Innocentius, PP. in epistola ad Petrum Compostellanum. De his autem,inquit,canon 42,qui accepia pænitentia, antequam reconcilientur ab hac vita recesserint,quamquam diversitas præceptorum de hoc capitulo habeatur, illorum tamen nos sententias placuit sequi,qui multiplices numero de hujusmodi humanius decreverunt; ut et memoria talium in Ecclesiis commendetur, et oblatio pro eorum dedicata spiritibus accipiatur. Ubi synodus 16 (a) authentica Carthaginenses Gallicanosque antistites Leoni præferendos censet,quia multiplices numero: quemque in eodem canone secuta est definientem in epist.ad. Theodorum Forojul.non denegandam reconciliationem in periculo mortis,ab eo discedit cum in eadem epistola edicit mortuis in pœnitentiæ decursu communicandum non esse. et redimendo liberam fecit, ejusque filii hæredes A 2,supra descriptus. De Hispanica, Toletana synodus, quidem Dei, cohæredes autem Christi facti sunt in hujus divinæ persona societatem,et aliqua unigeniti jura asciti; ita necesse est ut mulier libera sitdum assumitur in uxorem, vel libera reddatur dum a sciente assumitur et redimitur: Ingenya facta et dotata legitime, et publicis nuptiis honestata, ut alias Leo.Quantum ad hanc publicarum nuptiarum conditionem, videtur eam necessarie requirere S. pontifex, ut rata sint et valida matrimonia:quo maxime favet nonnullorum doctissimorum juris canonici peritorum,qui clandestina matrimonia semper invalida irritaque fuisse autumant. Verum cum sacrosancta Tridentina synodus ca rata et vera fuisse censuerit, quamdiu ea Ecclesia irrita non fecit, satius est Leonis verba intelligere de solis ancillarum matrimoniis quæ non nisi publicarum nuptiarum solemnitate possint honestari et in libertatem vindicari. Vide sanctum Augustinum,de Bono Conjugali cap. 5.multo pauciora ad veras nuptias requirentem, tametsi du- B bitans loquatur. Porro quod de concubinis hoc capite dicitur, in malam partem accipiendum non est, sed de iis concubinis quarum usus tunc temporis licitus erat; quæque velut uxores erant, quamquam nec dotalibus instrumentis, nec solemniter ductæ, nec ingenuæ factæ,sed adhibitæ ad tempus maritali affectu,procreandorum liberorum causa. Ne materiem multorum tractatibus versatam inutiliter retractem, adeundi commentarij novi Emanuelis Gonzalez JC. in concilium Illiberitanum,cap.8, subjecti antiquioribus Mendoza Commentariis,ubi contrariam hujus sententiam refutat ille, expenditque fusius in quibus concubinatus hujusmodi et matrimonium vel conveniant vel discrepent. 11. Paterno arbitrio, etc. Membrum hoc cum præcedenti connectitur, non solum in collectionibus Dionysii Exigui, cap. 18, Isidori,Gratiani, 32, q. 2, Non omnis mulier, Burchardi et Yvonis; sed etiam in mss. codd. Corb., Grim., Victor. et quatuor 1607 Thuaneis. Unicum Thuaneum cum Barberiniano, Trecopithœano et Cantabrigensi secuti sumus, ut cum Sirmondo ejusque codicibus mss. distinctum caput faceremus,quoniam id res ipsa exigit : præcedenti enim capite de solis clericis filias tradentibus ad nuptias agitur; isto,de quavis fideli puella paterno arbitrio viro concubinæ prius conjuncto tradita. Hæc verba : Quia aliud est nupta, aliud concubina, quæ claudunt responsum ad inquisitionem 5, inchoant in Barber. inquisitionem 6, non malo sensu. 12. Culpanda est sane, etc. Apud eosdem collectores mox laudatos hoc caput cum superiori conjungitur quibus et iidem mss. concinunt, exceptis Thuan. 1, Trecopith., Barber. et Cantabr. Latum materiæ discrimen distinguenda esse capita satis eloquitur. Immo sine distincto inquisitionis titulo hoc caput intelligi nequaquam potest. C 13.Horum causa, etc.Jam indicavimus supra hunc Ecclesiæ Romanæ morem ab aliis plerumque Eccle- D siis servatum non fuisse. De Carthaginensi testis concil. iv, si genuinus est can. 74 : Pœnitentes vero qui leges pænitentiæ attente exsequuntur,si casu in itinere vel in mari mortui fuerint,ubi eis subveniri non potest, memoria eorum et oblationibus et orationibus commendetur.De Gallicana testatur Vasensis I canon. BALLERINIORUM (a) Innocentius III, in epistola ad Petrum Compostellanum, ex hujus verbis non Toletanam, sed Emeritensem synodum authenticam eosensu appellat, ut eam sinceram, seu non spuriam ostenderet:idque probavit ex collectione Hispanica, sive ex libro canonum apud Hispanicos recepto, quem inquit, Alexander papa per interlocutionem authenticum approbavit. In re autem non præcepta omnibus,in qua diversa erat Ecclesiarum disciplina, nihil mirum si Toletanis Patribus Carthaginensium et Gallorum 14. Melius expetit ecclesiasticum quam forense judicium. Quandoquidem hanc Leo ita optionem dat poenitentibus, 1608 ut etiam magis approbet, si relicto sæculari judicio ad ecclesiasticum confugiant qualibet de causa, argumentum est etiam tum viguisse leges,quibus ab imperatoribus Constantino, ut testatur Sozomenus, lib. 1,cap. 9, et ab Honorio data est episcopis potestas judicandi inter litigantes christianos etiam laicos vel pro rebus temporali bus. 15. Inquisit.13. De his qui post pænitentiam uxores accipiunt,vel concubinas sibi conjungunt.Videtur hæc Inquisitio ex can. 21 concil. Arelat. II nata; nisi quod hic de secundis tantum nuptiis et illicita commixtione est, sanctus autem Leo etiam a primis nuptiis excludit pœnitentes, in eo, ut in cæteris, minus quam Galli nostri indulgens. 16. Virginitatis propositum. Manifeste duo distinguit S. Leo,propositum cum habitu conjunctum, et consecrationem. Prepositum erat vel solemne, per ingressum monasterii; vel privatum, per susceptionem virginalis habitus in propria domo, quod a puella duodenni præstari poterat consecratio vero ante annum ætatis quadragesimum ne fieret sancivit Leo Hic quoque constituit,inquit, liber de Romanis Pontificibus,ut monacha non acciperet velaminis capitis benedictionem,nisi probata fuerit in virginitate annis quadraginta.Idem edixit Majorianus imperator an. Ch. 458, hortatu, ut par est credere, sancti Leonis: eodem edicto vetans ne quis filias invitas ad sacrum velum accipiendum cogeret.Idem tempus annorum 40 virginibus ante consecrationem probandis præscripsit Agathense concil. can. 19, cui præiverat Chalcedonense can.15 idem de diaconissis statuens. Quam pœnam virgines a proposito resilientes sustinerent, non dicit sanctus Leo.Innocentius Ieas ali. quanto tempore debere pœnitentiam agere scribit in epistola ad Vitricium Rothomagensem eam autem, quæ et consecrationem nubendo violasset, pœnitentiæ post mortem mariti esse subjiciendam.Vide Ancyranum, can. 19. Consecratio vero, ista solemnis nec ab alio quam ab episcopo,nec nisi majoribus solemnitatibus fieri debebat.Solis diebus Epiphaniorum,vel in Albis paschalibus,vel in natalitiis apostolorum dari sacrum velamen præcipit Gelasius papa epist. ad episcopos Siciliæ, Lucaniæ et Brutiorum. Liberius PP.Marcellinam sancti Ambrosii sororem ANNOTATIONES. disciplina magis placuit. Vide autem ne hinc suspiceris Hispanos horum uti plurium auctoritatem prætulisse auctoritati Romanorum pontificum, quam semper maximi fecisse pluribus documentis liquet. Neque enim hic auctoritatis cum auctoritate compatio fuit,sed præ rigidiori disciplina mitioris electio, in qua idcirco multorum exempla Toletani Patres allegarunt, ne relaxationem antiqui rigoris ipsi primi inducere viderentur. aliasque virgines Deo cons ecravit 1609 in ipso A scd jejuniis et manvs impositione purgabantur. Banc Domini Natalitio, ad easque sermonem habuit, quem sanctus Ambrosius exscribit lib. II de Virginibus. 17. In omnibus editis exemplaribus sequitur hoc capitulum,quod etiam apud Gratianum 20, q. 1,reperitur. Ambigi vero non potest crimen magnum admitti,ubi et propositum deseritur et consecratio violatur: nam si humana pacta non possunt impune calcari,quit eis (eos) manebit qui corruperint fœdera divini sacramenti? Verum desideratur pars hæc integra in mss.codd. Griman., Barb., Victor. Trecopith., Navarrico et tribus Thuaneis, nec non apud Dionysium Exiguum, Burchardum et in Isidori collectione edita Parisiis an. 1524 et 1535, cura Margarini de la Bigne : ut dubium non sit hæc (a) vel Gratiani verba esse, vel alicujus studiosi, qui cum animadverteret in Leonis decreto de solis puellis agi,quæ propositum virginitatis emiserunt,ex inductione quid de consecratis B statuendum esset, ad marginem annotavit, quod postea irrepsit in textum per scribarum imperitiam. Et certe hominem arguit ratiocinantem potiusquam definientem pannus iste, nec a pontifice cum potestate loquente descendere videtur. In aliquibus exemplaribus unicum cum præcedenti caput componit,ut apud Gratianum et Sirmondum, qui inquisitionem huic respondentem nullam invenit in aliis pro distincto capitulo habetur, in vulg. edit. et in mss. Thuan. duobus, et Cantabr. Cæterum ratio illa ex divini pacti sacramento petita;desumpta videtur ab auctore ex epistola Innocentii I, ad Victricium Rothomagens. cap. 13. : 18. Čujus fidei fuerint qui eos baptizaverunt, etc. Eamdem definitionem habet Leo noster epist. 135 (nunc 166), cap. 2, et epist. 129 (nunc 159), cap. 7, ubi cum a quocumque hæretico baptizatum denuo baptizari vetet, cave ne Paulianistas, quorum baptisma irritum proclamavit Nicæna synodus, idoneis ab co baptizatoribus accenseri putes. Paulianista enim, ut dicit Innocentius I, in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti minime baptizabant:ac proinde eorum baptisma(et si qui alii in nomine Trinitatis non tingebant)baptisma non erat:quia formam baptismatis, quam hic,quolibet modo,acceptam Leo supponit, non usurpabant. Quis enim nesciat, inquit Augustinus, lib. vi de Bapt. contra Donat., non esse baptismum Christi,si verba evangelica, quibus symbolum constat, illic defuerint?Indiscrete tamen loquitursanctus Leo, quoniamindiscrete plerumque locuti sunt alii sancti Patres et quia facilius inveniuntur 1610 hæretici, qui omnino non baptizent(quod loco mox laudato ait Augustinus) quam qui non aliis verbis baptizent. : 19. Possunt jejuniis et manus impositione purgari. Vides hic (b) aliquid medium inter pœnitentiam publicam et solam manuum impositionem seu confirmationem. Per hanc solam catholicis copulabantur, qui ab hæreticis infantes baptizati erant, ut cap. præcedenti decernitur.Poenitentiæ publicæ laboribus subjiciebantur, et ita ad communionem admittebantur ii qui,cum a catholicis baptizati et a gentilibus adhuc parvuli capti essent, idololatria, vel homicidiis, vel fornicationibus sese apud illos polluerant. Si vero iidem convivio gentilium solummodo et escis immolatitiis usi fuerant,nec poenitentia publica multabantur,quoniam hoc ab eis adhuc juvenibus, in infantia raptis, quid agerent ignorantibus,et fame coactis admissum fuerat: nec item per manus impositionem, invocata virtu'e Spiritus sancti,seu per confirmationem: quia a catholicis baptizati, ab iisdem pariter Spiritus sanctificationem acceperant: BALLERINIORUM (a) Hoc additamentum vetustius multo quam Gratianus, ostendimus annot. 76 (Col. 1207, n. k) in præsentem epistolam. (b) Videsis nostram annot. 25 (Coll. 1138, n. q)in C D enim impositionem manus, nec de pœnitentia publica, nec de confirmationis sacramento intelligendam esse, planum mihi esse videtur ex contextu capitis et ex ipsa Inquisitione. Aliquid severioris disciplinæ habere videtur idem Leo noster in epistola 129 (nunc 159), ad Nicetam Aquileiensem cap.5, ubi hujusmodi cibis immolatitiis pollutos pœnitentiæ satisfactione purgari præcipit,sive hoc terror extorserit, sive fames suaserit : sed discrimen in pœna est,quoniam et in peccantibus erat ibi enim de adultis et grandævis agitur. Adde quod non tamquam ex canonum auctoritate loquitur sanctus Leo, sed quasi ex proprio sensu : Credidimus, inquit (unde vel de publica pœnitentiæ satisfactione non loquitur, vel eam ex episcopi prudentia et arbitrio moderationem adhiberi vult), ut non tam temporis longitudine, quam cordis compunctione pensetur : cum hujusmodi cibus pro metu, aut indigentia,non pro religionis veneratione sit sumptus. Quod vero juniores illos jejuniis et manus impositione purgari mandat, etiamsi vix inter minima peccata numeranda videantur quæ admiserant,non mirabitur qui apud Augustinum (Hom. 50, de Pænit.) legerit, quod pro quotidianis peccatis etiam sacrificia eleemosynarum, jejuniorum, et ipsarum orationum ac supplicationum quisque pro suis viribus offerre non cessat.Nec difficultatem debet facere,quod de manus impositione men tionem facit,eo ipso enim confirmatur quod diximus: quia cum 1611 manus impositio solitarie ponitur,nullum significat sacramentum, multoque minus confirmationem; sed solummodo orationes et supplicationes manuum im positioni conjunctas,juxta illud ejusdem Augustini (Lib.1 de Bapt. con. Donat. c. 10) Manus impositio, non sicut baptismus repeti potest. Quid enim est aliud, nisi oratio super hominem? Unde in hac ipsa epistola Leonis ad Rusticum inquis.2, cum probare vellet clericos non debere pœnitentiam publicam accipere per manus impositionem,per quam luctuosum illud stadium dedicari solebat,adducit hæc Scripturæ verba: Sacerdos si peccaverit, quis orabit pro illo? I Reg. 11, 25. Postremo monebo per mediam illam pœnitentiam seu pœnitentiæ umbram,quam hic commemorat sanctus Leo, lucem afferri illis Innocentii I PP. verbis, quæ video a multis in alienos sensus detorqueri. ARIANOS, inquit, laicos conversos ad Dominum SUB IMAGINE POENITENTIE ac sancti Spiritus sanctificatione per manus impositionem suscipimus. Quod enim hic imaginem pœnitentiæ appellat, idipsum esse arbitror quod sanctus Leo jejuniis et manus impositione comprehendil:quæ pœnitentia,si cum illis omnibus laboriosis pœnitentiæ gradibus conferatur,qui passim in usu erant in reconciliatione peccatorum,imago potius et umbra poenitentiæ merito dicitur, quam pœnitentia.Etsi enim in illa publice credendum est impositam esse manum a supplicantibus sacerdotibus,publicæ tamen poenitentiæ nomine non decorabatur,quia ab omni 1612 illa publice humilificandi dis ciplina immunis erat. Hujusmodi tenuem et mediam pœnitentitam susceptam esse videmus 1oab iis adultis qui ad baptismi sacramentum et consecrationem sese accingebant, de qua sanctus Augustinus homil. 50 citata,ubi tres actiones pœnitentiæ recenset,quarum hæc prima est, quæ,inquit,novum hominem parturit, donec per baptismum salutare omnium præteritorum fiat remissio peccatorum; 2° ab iis de quibus Innocentius I,qui ab Arianis conversi per confirmationis sacramentum in catholica suscipiebantur: ad hanc enim sanctificationem spiritus sese per jejunia et orationes disponebant;3 ab iis qui e captivitate reANNOTATIONES. epist. 159, ubi germanus Leonis sensus exponitur, et quid in sequentibus Quesnelli conjecturis approbandum sit, satis exinde cognoscetur. 1505 INDICES IN HUNG TOM. I OPP. S. LEONIS. — ORDO SERMONUM S. LEONIS. 1506 - gressi, in qua immolatitiis se cibis contaminarant, A rescripti Marci papæ ad Athanasium: aliqua etiam Antequam his observationibus finem imponam, MONITUM. Quesnelli observationem in epistolam apud ipsum 9, cimus. Ad Januarium Aquileiensem. 706 XIX. 18 XX. 19 XXI. XXII. XXIII. 8 Ad Flavianum CP. Ad Dorum Beneveutanum. Ad Eutychem CP. abbatem. Eutychis ad S. Leonem epistola nunc primum inserta. post epist. 33. post epist. 8 Flaviani episcopi Constantinopolitani ad S. Leonem. 20 post epist. 21 post epist. 6 Flaviani CP. episcopi ad S. Leonem. 709 713 713 723 et 727 731 Ad Theodosium Augustum. 735 Petri Chrysologi episcopi Ravennatis ad Eutychem. 739 743 et 749 Ad Flavianum CP. 751 XXVIII. 24 10 Ad Theodosium Aug. 781 Ad Pulcheriam Augustam. 785 27 13 Ad eamdem Pulcheriam. 789 Ad Julianum Coensem episcopum. Ad Faustum, Martinum et alios archimandritas CP. 795 797 801 25 11 Ad eumdem Julianum. 803 Ad Theodosium Augustum. 811 Ad Flavianum CP. 812 106 XLI. Ad Ravennium Arelatensem. 815 Ad eumdem Ravennium. 816 24 Ad Theodosium Augustum. 821 et 823 25 Ad eumdem Theodosium. 825 Ad Pulcheriam Augustam. 831 post epist. 47. XLVII. Hilari diaconi, postea pontificis, ad eamdem Pulcheriam. 837 Ad Anastasium Thessalonicensem 839 Ad Julianum Coensem. 840 Ad clerum et plebem CP. 841 47 28 Ad Faustum et cæteros archimandritas Constantinopolitanos. 843 Theodoreti episcopi Cyri ad S. Leonem papam. 845 Anatolii,episcopi Constantinopolitani fragmentum epistolæ ad S. Leonem de ordinatione sua. 853 Ad Theodosium Augustum. 855 Valentiniani Augusti ad Theodosium Augustum. 857 post epist. 47. LVII. Placidie Augustæ ad eumdem Theodosium. 859 post epist. 47. Eudoxia Augustæ ad eumdem Theodosium. 861 LVIII. post epist. 47. LIX. Placidia Augustæ ad Pulcheriam Augustam. 863 46 23 32 LXII. Ad Martinum et Faustum presbyteros. Ad clerum et plebem Constantinopolitanam. 865 873 874 post epist. 47. LXIII. Theodosii Augusti ad Valentinianum Aug. 875 post epist. 47. LXIV. Ejusdem ad Placidiam Augustam. 877 post epist. 47. LXV. Ejusdem ad Eudoxiam Augustam. 877 Episcoporum Arelatensi scili faventium ad S. Leonem papum libellus, LXVI. seu preces. 879 LXVII. Ad eosdem Gallicanos episcopos responsio. 883 Ad Ravennium Arelatensem. 886 Ordo novus LXVIII. Quesnellian. Ante Quen. post epist. 76. post epist. 98. Ceretii, Salonii et Verani, Gallicanorum episcopornm ad S. Leonem Col. 887 LXIX. Ad Theodosium Augustum. 890 Ad Pulcheriam Augustam. 893 Ad archimandritas Constantinopolitanos. 895 Ad Faustum presbyterum. 897 Marciani ad S. Leonem. Ad Martinum presbyterum. Ad Martinum et Faustum presbyteros. Pulcheria Augustæ ad S. Leonem. Ad Marcianum Augustum. Ad Pulcheriam Augustam. Ad Anatolium CP. Ad Julianum Coensem. Ad Marcianum Augustum. Ad eumdem Marcianum. Ad Pulcheriam Augustam. Ad Julianum Coensem. Ad Anatolium CP. Ad Paschasinum Lilybætanum. 899 899 901 903 905 907 909 912 915 917 919 921 922 924 926 927 LXXXIX. 69 XC. 73 Ad Anatolium CP. 934 post epist. 77. post. epist. 52 Eusebii et synodi Mediolanensis ad S. Leonem. post epist. 76. post epist. 51. Ravennii Arelatensis et aliorum 43 episcoporum Galliarum ad S. Leo- nem. 945 Synodi Chalcedonensis relatio ad S. Leonem Græca, cum versione Ru- 951 Alia versio antiquior cum subscriptionibus. 959 966 |