Obrazy na stronie
PDF
ePub

Launomari licentiam dedit ædificandi oratorii in A dilexit, et eam diversorum ornamentorum fulgore villa Moresio an. 1176, episcopatus primo. Con- decoravit, cappa optima, tribus palliis, annulo

cessam a prædecessoribus ecclesiam de Choa canonicis Sanctæ Magdalenæ Castriduni confirmavit anno 1177. Eodem conventionem inter Simonem Meldensem episcopum et abbatem Fossatensem mitam vice papæ fungens in hac parte ratam habuit. Astitit quoque regibus Franciæ et Angliæ jurantibus ituros se in servitium crucis. Anno 1178, qui episcopatus ejus secundus dicitur in chartulario Sancti Aviti, ecclesiam de Villamauri canonicis S. Clodoaldi adjudicavit contra Wauterium archidiaconum Dunensem, 15 Sept.

A

Concilio Lateranensi interfuit mense Martio 1179, in quo sedentibus Patribus ad condenda nova decreta, « absit, inquit, nova condi et plurima veterum reintingi et innovari, etc. Abbatem Sancti Petri investivit anno eodem de eleemosyna facta monasterio. A sede apostolica delegatus, discordias inter abbatem Sancti Dionysii et canonicos Sancti Exuperii Corboliensis composuit anno 1180. Eodem anno, Joannis comitis Vindocinensis ad Jerosolymitanum iter sese accingentis excepit satisfactionem de injuriis monasterio Sancti Launomari Blesensis illatis, eumdemque a vinculo excommunicationis, quam ob illatas monachis Vindocinensibus injurias a triennio incurrerat, absolvit. Exstant apud Martennium duæ ipsius epistolæ, ne Petrus de Candeio mcnachos de Fontanis contra formam ordinis Cisterciensis missam in ecclesia de Lauda celebrare cogeret.

episcopali pretioso, vestimentis sacerdotalibus pretiosis. Duo vasa pretiosa eidem ecclesiæ contulit, in altero quorum sanguinem gloriosi martyris Thomæ Cantuariensis archiepiscopi videntibus nobis adhuc stillantem, in altero reliquias sanctorum martyrum Crispini et Crispiniani posuit. Reliquias etiam gloriosas nobis contulit S. Gereonis de comitatu virginum Coloniensium. Privilegium etiam acquisivit, ut servos Carnotensis ecclesiæ posset pro necessitate vel manifesta utilitate sua manumittere, non impediente sæcularis violentia potestatis; in quo etiam additur, ut si quando pro justitia nostra ante saculares vel ecclesiasticos judices tracti fuerimus, nullus nobis duellum, vel

Bjudicium candentis ferri, vel aquæ ferventis seu frigidae imponat, sed justitiam nostram liceat duobus vel tribus testibus legitimis comprobare. Contulit etiam huic ecclesiæ hæc librorum volumina, Hieronymum super Marcum, Isaiam, et Ezechielem et Danielem, et Epistolas Pauli et xit prophetas. Minus Breviarium ejusdem et psalmos. Item contra Jovinianum, librum De divinis officiis, librum Hugonis, et Lamentationes Jeremiæ, librum De Ecclesiastica seu colesti hierarchia, Rabanum De Ecclesiasticis officiis, etiam et Paralipomenon, Augustinum contra Judæos, et De LXXXI quæstionibus, De doctrina Christiana, Origenem in Jo ue, Valerium, Lactantium, Vegetium, Chronica Sigeberti, Psalterium Lombardi, librum Regum glossatum, Irarchiam, Laufrancum De Eucharistia contra Berengarium, Historias Joann.s Turonensis, Historias Eutropii, Isidori Etymologias, homilias Leonis PP. Benedictionalem et Collectarium, Senecam De naturalibus quæstionibus, Tullium De officiis et De oratore, et præter hæc Polycraticon suum, et bibliothecam integram, quorum maxima pars temporum incuria deperditi, aut aliquorum damnata cupiditate suffurati fuerunt. Ad opus etiam fratrum, qui anniversario ejus intererunt, acquisivit in vico Sancti Petri de Valle x1 solidos supercensuales apud Mongervillam, xx sextarios oblitarum cum furnimentis, et campipartem, et alios redditus unius et dimidiatæ beatæ terræ. In parochia Chaufurni decimam de Charmeio. In majoria fisci decimam alodorum Genunvillæ, et alia plura.

Robertus de Monte in Appendice mortem Joannis C ad annum 1181 refert, alii 1182. Communior inter eruditos sententia est Joannem e vivis sublatum fuisse die 25 Octobris anni 1180, ut constat tum ex Necrologio Josaphatensis monasterii in quo sepultus est, tum ex Chronologia Hugonis monachi Antissiodorensis ejus æqualis, qui prædicto anno mortem Joannis ascribit, tum ex Guillelmo Nangio, qui eum ob sapientiam et animi strenuitatem laudat. In Necrologio Josaphati de Joanne sic habetur: « VIII Kal. Novemb. depositio domni Joannis Carnotensis episcopi, viri christianis institutis præclarisque moribus admodum fulgentis, cujus corpus jacet apud nos in capella Beatæ Mariæ. Hic ante adeptionem episcopatus fuit capellanus sancti Thomæ Cantuariensis archiepiscopi, cum ipse mar- D tyrium passus est apud Anglos. » Necrologium vero Carnotense: . . . . . « Obiit piæ recordationis pater noster Joannes prius B. Thomæ Cantuariensis archiepiscopi et martyris a secretis, postea hujus misericordissimæ Dei matris Ecclesiæ episcopus venerabilis, vir magnæ religionis, totiusque scientiæ radiis illustratus, verbo, vita, moribus pastor omnibus amabilis, soli sibi nimis crudelis, a pedibus usque ad collum cilicio semper carnem domante. Qui domum episcopi ab avena, quam in ea præpositus Bailljoli habebat, liberavit, ecclesiamque istam toto cordis affectu, tota mentis intentione

Græco Latinoque facundus eloquio hic præsul, posteritati reliquit famosum Polycratici librum, distinctum octo libris, De nugis curialium et vestigiis philosophorum, quod opus Theobaldo Henrici regis Angliæ cancellario inscripsisse auctor est Albericus, sed de eo nihil in prooemio. De hoc libro Petrus Blesensis epistola 22, ad eumdem, quem magistrum suum appellat : « Librum vestrum De nugis curialibus legi, et mirabiliter me refecit: nam et ibi optima forma cruditionis est, et propter artificiosam sententiarum varietatem inæstimabilis materia voluptatis. Eumdem Polycratici librum laudat J.

Lipsius ad librum x1 Annalium Taciti. Vitam A Petrus Blesensis scripsit epistolas legenda potissi

quoque sancti Thomæ Beketi archiepiscopi Cantuariensis composuit Joannes, sub 20 notarii officio functus, ejus individuus comes, imo manus et oculus, cujus meritis tantum tribuebat, ut factus episcopus in omnibus chartis tunc temporis datis, non suis, sed sancti martyris meritis pontificalem ascriberet dignitatem. Inter plurimas quas ad eum

mum 70, ex qua intelligimus Joannem ita a carne et sanguine fuisse alienum, ut mallet externos ad beneficia promovere, qua nepotes, licet pauperes et honestos. In notis ad epistolam 22 ejusdem Petri Blesensis, qui Joannis fuerat discipulus, Gussenvillæus encomium fecit nostri Joannis, de cujus aliis operibus consulendi bibliographi.

NOTITIA LITTERARIA.

(FABRICINS, Bibliothiæ med. et inf. Latinit, VI, 131.)

regis Anglorum cancellarium properabat, sed eum,
nisi processus expedierit, cohibete. Garrulus enim
est et qui vix amicum habebitin curia. Nollem tamen
quod nos curialibus faceret inimicum. Precor ut
eum incunctanter erudiatis, eumque exspectanti
amico remittite castigatum. Non equidem ut fur ille
Cantuariensis Brito, de cujus manibus avelli non po-
tuit antequam totus depingeretur forte, ut facilius
possit argui hostium oculis ingerendus.
Prodierunt hi libri Paris. 1513, inde Lugd.

[ocr errors]

Joannes Petitus, sive Parvus (a, a patria Sarisbe- B vobis amicis desiderat emendari. Ad illustrem virum riensis, natus in provincia Angliæ Sarisberia, quæ ab imp. Severo (b) Severia etiam di ta, unde pro Sarisberiensi apud Lelandum cap. 176 appellatur idemque est Joannes Severianus; ad quem Petri Blesensis exstant Epistolæ, et ad quem Morsus Ravennatensis scripsit librum de interpretatione Græcarum dictionum. De studiis ejus videndus Bulæus tom. II, Hist. Academ. Paris., pag. 750 seq. Utriusque linguæ peritum et in optimorum scriptorum subactum lectione, ingenium et facundiam carmine conspicuam ac prosa, lucubrationes ejus testantur. Auctoritatis, sive ut ipse appellat majestatis pontificiæ ac sacerdotalis propugnator acerrimus, et propterea a rege Angliæ pulsus in exsilium, idem vitia et abusus aularum et cleri atque ipsorum Pontificum et pulchre perspexit, et libere notavit, ipse familiaris archiepiscoporum Cantuariensium Theobaldi et Thomæ, et apud pontifices Eugenium III, Adrianum IV atque Alexandrum III. Gratiosus, Carnotensis denique ab A. 1172 episcopus (c) interfuit concilio Lateranensi A. 1179, atque diem obiit An. 1182, successorem nactus Petrum Cellensem. (d) Ejus scripta:

Polycraticus sive De nugis curialium et vestigiis philosophorum libri vi, ad Thomam tunc adhuc cancellarium Angliæ (e) postea ab A. 1162 ad A. 1171 archiepiscopum Cantuariensem. Opus varium jucundumque lectu, et in quo centone multos pannos purpuræ et fragmenta melioris ævi agnovit Lipsius ad Taciti xu, 63, quod perspicuum etiam ex indice scriptorum, quem pleniorem et accuratiorem dare est animus in nova editione Biblioth. Latinæ IV, 3. Ipse in epistola 80, ad Petrum Cellensem: Edidi librum De Curialium nugis et vestigiis philosophorum, qui mihi a vestro placebit aut displicebit arbitrio. Incultus est, et ex edicto meo a

(a) Menagius pag. 239, ad Laertium. Apud eumdem pag. 109: Joannes Sarisberiensis sive Jo. Paræus lege Joannes Parvus.

Bat. 1595, 8°, et Paris. 1610, 8°, et emendatiores, subjuncto Metalogico, Lugd. Bat. 1639, 8°, Amst. 1664, 8°, et una cum epistolis in Bibl. Patrum supplemento Coloniensi A. 1622, et in t. XXIII Bibl. Patrum Lugd. Antiqua versio Gallica fuit in Bibl. C Menarsiana, pag. 35: Polycraticon des traces des philosophes, et des truffes et vanitez de ceux qui suivent les cours des princes.

(b) Huc refer quod Joannes Sarisberiensis VIII, 19, Polycratici, pag. 617: In catalogo imperatorum ille, a quo genti meæ nomen est, Severus.

Eutheticon metricum quod vidisse se negat Lab beus, est comptum illud nutheticum elegiacum versuum 306 Polycratico præmissum, quod incipit: Si mihi credideris, linguam cohibebis, etc. et ad Thomam pertinet quem celebrat versu, 27: Quæsitus regni tibi cancellarius Angli, etc. Neque aliud est carmen adversus barbariem quod Nigello Wireckero præter ren tribuerunt Baleus î, 50, et Pitseus p. 270, ut probe notatum Jac. Thomasio, Diss. de Nigello, § 51 seq., qui etiam 256 recte notat a Pitseo p. 248 et 246 perperam distingui tanquam duo diversa Joannis SarisbeDriensis scripta, Eutheticon metricum, et Eutheticum in Polycraticum. Non omittendum autem quod Andreas Rivinus Lipsia 1655, 8°, edidit duorum veterum Carnotensium episcoporum, Fulberti et Joannis de Sarisberia, scripta metrica, in quibus hoc carmen eutheticum exhibetur cum editoris notis, eique sub

(c) Valde exsultat de illa electione Petrus Cellensis VII, 8, epist. ad Guilelmum Remensem archiep. Vide et Petri Blesensis epist. 114.

(a) Sammarthani tom. Il Galliæ Christianæ, pag. 491; Oudinus tom. II, pag. 1504.

(e) Albericus in Chronico ad A. 1157, pag.329.

jicitur carmen alterum, itidem elegiacum, versuum A beret commendatum volebat. Edidit cum præmisso.
200 De membris conspirantibus (a), quod incipit: 18 capitum indice Henricus Warthonus tom. II.
Angliæ sacræ, pag. 151-176, subjuncta pag. 177.
Alexandri III bulla de Anselmi canonizatione. Lond.
1691, fol.

Concilium celebrant humani corporis artus.
Notam illam Menenii Agrippa fabulam etiam pro-
sario sermone exposuerat Sarisberiensis libro sexto
Polycratici, cap. 24.

Metalogici libri xv, unde Mythologicum perperam
effictum est apud Lelandum cap. 176, Baleum III,
1, et Jo., Pitseum pag. 248. Continent autem apo-
logiam libro primo quidem grammaticæ ac philo-
logiæ, libro I, II et Iv, logicæ peripateticæ contra
nescio quem Cornificium suum, quem iv, 25,
Logica criminatorem, philosophantium scurram ap
pellat; cujusque etiam meminit in prologo Polycratici,
pag, 5, quoniam et ego meum Cornificium habeo et
Lanuvium. Prodiere hi libri Paris. 1610, 8, separato
volumine et subjecti Polycratico Lud. 1639, 8°.
Scripti sunt post Polycraticum, cujus meminit lib.
I, cap. 4 et 10, etiam post. A. 1156, defunctum
Adrianum IV, sed superstite adhuc Theobaldo ar-
chiepiscopo Cantuariensi, qui diem obiit an. 1161.
Utrumque constat ex libri quarti capite ultimo.

Epistola CCCII quas ab A. 1155 ad 1180 scri-
psit, editæ primum e Papyrii Massonii bibliotheca,
una cum vita Thomæ Cantuar., et nonnullis Ger-
berti sive Sylvestri II ac Stephani Tornacensis,
Paris. 1611, 4o. Eædem sunt quas ad calcem Poly-
cratici recusas esse dixi, in Bibliothecæ Patrum
supplemento Coloniensi A. 1622, et in tomo XXIII
editionis Lugdunensis. Pleræque etiam eædem ex
illis XCIII quæ inter epistolas archiepiscopi Can.
tuariensis vulgatæ sunt a Christiano Lupo. Bruxell.
1682, 4°.

Interim ecce tibi infra indicem illarum quas dixi
CCCII, quarum meliorem editionem promisit Steph.
Baluzius (b) ex quibus etiam petitæ epistolæ septem
historicæ, 128, 159, 167, 195, 214, 234, 268,
quas ex ms. regio Parisiensi emendatas exhibet An-
dreas du Chesne tom. IV Rer. Francor., pag. 465
seq.

Vita S. Thomæ Cantuariensis archiep., edita
Paris. 1611, 4o, una cum Sarisberiensis epistolis.
Laudat Petrus Blesensis epistola 114, idem qui
epist. 21 Sarisberiensem Thomæ vivo oculum et
manum fuisse testatur. Ea usi Stephanus Langtonus
in Quadrilogo præmisso Thomæ Epistolis, et Gui-
lelmus Stephanides in Thomæ Vita edita a Josepho
Sparkio in Scriptoribus Historia Anglicana (c) Lond.
1723, fol.

Vita S. Anselmi Cantuariensis archiep. ex Ead-
mero contracta in gratiam Thomæ, qui eam Alexan-
dro III offerre, atque Anselmum sanctis ut ascri-

(a) Vide infra ad hujus voluminis calcem.

(b) Baluzius epist. ad Hieron. Ambrosium Lan-
genmantelium, data Paris. Kalend. Maj. 1686, et
vulgata a W. E. Tentzelio an. 1692, Dialogorum
menstruorum, pag. 673: Post absolutam editionem
Marca Hispanica, statim me accingam ad tomum se-
cundum meæ Collectionis conciliorum, in quo multa
eaque magni momenti dabuntur, quæ nuspiam hacte-

[ocr errors]

C

D

Pænitentiale laudant Trithemius, cap. 394, Le-
landus aliique, nondum quod sciam editum, quem-
admodum nec lucem viderunt libellus De malo exitu
tyrannorum, quem composuisse se testatur Saris-
beriensis vi, 20, Polycratici, nec liber De statu
Romanæ curiæ. De mathematica duplici. De musica
amoris. Speculum rationis. Speculum stultitiæ ad
Nigellum Wirekerum, carmine, et super speculo
Nigelli: Ermoneuticon. Sermones. Carmina diversi
generis, atque in his Entheticon De dogmate phi-
losophorum quod incipit :

Dogmata discutiens veterum,

ms. in bibl. Academiæ Cantabrig. Objurgatorium
cleri sive clericorum, ex quo Flacius in Catologo
testium veritatis, Jo. Wolfius tom. I. Lection, me-
morabil., pag. 456, etc.

Commentarium in Epistolas Pauli universas me-
morant Baleus III, 1. et Pitseus, p. 249, atque edi-
tum Amst. 1616, 4° notant Lipenius, Caveus, Ou-
dinus, Jac. Longus: ego nunquam videre me me-
mini. In Epistolam ad Colossenses est vulgatus
Cantabrigiæ 1627, teste Guil. Crovæo. In Biblio-
theca Morgenweegiana exstabat editus Cantabrigiæ
in fol. et præferebat annum 1630.

Index eorum ad quos Joannis Sarisberiensis Epi-
stolæ.

[blocks in formation]

Baldewino archidiacono, 235. Exoniensi, 140,

226.

[blocks in formation]

Radulpho de Bello Monte, 190.

Magistro Radulpho Lexoviensi, 244.

Radulpho priori Wigorniensi, 205.

Radulpho de Wingram, 246.

Magistro Raimundo, 175, 215. Pictaviensis Eccle-

siæ cancellario, 183, 225.

Regi Anglorum, 24, 44, 61, 62, 63, 64, 70.

Reginaldo Saresberiensi archidiacono, 198.
Abbas S. Remigii abbati S. Amandi, 149.
De Richardi fratris electione in priorem Exonien-

sem, 79.

Richardo archidiacono, 71. Magistro Richardo

[blocks in formation]

Regerus Wigorniensis Alexandro papæ, 291.
Rogero de Sidelberia, 142.

B

Domino Saresberiensi, 200. Supra Josselino.

M. Simoni Lupello, 206.

Abbatibus universæ Wauliæ, 45.

Simoni priori de Monte Dei et Ilgeberto de Valle

Domino Wigorniensi, 204.

S. Petri, 269.

Wintoniensi episcopo, 98, 99, 101.

J. A. GILES PRÆFATIO.

Oxonii et

(Joannis Saresberiensis, postea episcopi Carnotensis, Opera omnia, nunc primum in unum collegit et cum codi-
cibus mss contulit J. A. GILES, Jur. civ. Doctor et collegii Corporis Christi Oxon. olim socius.
Londini. 1848, in-8°, 5 vol.)

-

Cum primum, adolescens admodum, studiorum causa migrassem in Gallias, anno altero postquam

« illustris rex Anglorum Henricus, Leo justitiæ, rebus excessit humanis, contuli me ad Peripateticum

Palatinum, qui tunc in monte Sanctæ Genovefa clarus doctor, et admirabilis omnibus præsidebat.

Ibi, ad pedes ejus, prima artis hujus rudimenta accepi, et pro modulo ingenioli mei, quidquid excidebat,

« ab ore ejus, tota mentis aviditate excipiebam. Dein e, post discessum ejus, qui mihi præproperus visus

«est, adhæsi magistro Alberico, qui inter cæteros opinatissimus dialecticus enitebat, et erat revera

« nominalis sectæ acerrimus impugnator. Sic ferme toto biennio conversatus in Monte, artis hujus præ-

»ceptoribus usus sum Alberico, et magistro Robe to Meludensi; ut cognomine designetur, quod meruit

⚫ in scholarum regimine (natione siquidem Angligena est); quorum alter ad omnia scrupulosus, locum

quæstionis inveniebat ubique; ut, quamvis polita planities, offendiculo non careret, et ut aiunt,

scirpus ei non esset enodis. Nam et ibi monstrabat, quid oporteat enodari. Alter autem, in respon-

«sione promptissimus, subterfugii causa propositum nunquam declinavit articulum, quin alteram con-

tradictionis partem eligeret, aut determinata mu'tiplicitate sermonis, doceret unam non esse respon-

sior e n. Ille ergo in quæstionibus subtilis et multus; iste in responsionibus perspicax, brevis et com-

modus. Quæ duo, pariter eis, si alicui omnium contigissent, parem ulique disputatorem nostra ætate

« non esset invenire. Ambo enim acuti eraut ingenii et studii pervicacis; et, ut reor, magni præclarique

« viri in physicis studiis enituissent, si de magno litterarum niterentur fundamento, si tantum institis-

sent vestigis majorum, quantum suis applaudebant inventis. Hæc pro tempore, quo illis adhæsi. Nam

postea unus eorum profectus Bononiam, dedidicit quod docuerat siquidem et reversus dedocuit. An

« melius, judicent qui eum ante et postea audierunt. Porro alter in divinis proficiens litteris, etiam eminen-

«tioris philosophiæ, et celebrioris nominis assecutus est gloriam.

(a) Vide Polycratici lib. 1. cap. 10, initio.

(b) Epist. 202, initio : « Sed quantum est hoc quod me totum, id est hominem Parvum nomine, facultate
minorem, minimum merito, » etc.

« PoprzedniaDalej »