IN PSALMUM LXXX

ENARRATIO.
SERMO (a).

1. [vers. 1.] Loqui ad vos de præsenti psalmo suscepimus adjuvet vocem nostram quies vestra '; elenim aliquanto est obtunsior: dabit ei vires intentio audientium, et adjutorium jubentis ut loquar. Titulum habet psalmus iste: In finem pro torcularibus, quinta sabbati, Psalmus ipsi Asaph. In unum titulum multa sunt congesta mysteria; ita tamen ut limen Psalmi indicet interiora. Cum de torcularibus locuturi sumus, nemo vestrum aliquid exspectet nos dicturos esse de lacu, de prelo, de fiscinis; quia nec ipse psalmus hoc habet, et ideo magis indicat mysterium. Nam et si aliquid tale Psalmi textus contineret, non deesset qui putaret ad litteram esse accipienda torcularia, nec aliquid illic amplius requirendum, nec mystice aliquid positum, et sacrate significatum; sed diceret : Simpliciter Psalmus de torcularibus loquitur, et tu mihi nescio quid aliud suspicaris. Nihil hic tale audistis, cum legeretur. Ergo accipite torcularia mysterium Ecclesiæ, quod nunc agitur. In torcularibus animadvertimus quædam tria: pressuram, et de pressura quædam duo; unum recondendum, alterum projiciendum. Fit ergo in torculari conculcatio, tribulatio, pondus et in his oleum eliquatur occulte in gemellarium; amurca publice per plateas currit. Intendite ad magnum hoc spectaculum. Non enim desinit Deus edere nobis quod cum magno gaudio spectemus : aut circi insania huic spectaculo comparanda est? Пla ad amurcam pertinet, hoc ad oleum. Quando ergo auditis contumaciter garrire blasphemos, et dicere, abundare pressuras temporibus christianis; scitis enim quia hoc amant dicere: et vetus quidem, sed a temporibus christianis cœpit proverbium, Non pluit Deus, duc ad Christianos. Quanquam priores ista dixerunt. Isti autem modo dicunt et quia pluit Deus, Duc ad Christianos: non pluit Deus, non seminamus; pluit Deus, non trituramus. Et inde volunt superbire,

sic meliores Mss. At Edd., qui et vestram.
Remig. Ms., martyrium.

3 Sic Remig. Ms. At Edd., deserit (forte pro, deerit) Deus dare, etc.

Éditio Er. hic : dic ad Christianos. Lov. autem dicat Christianus. Et altero infra loco, pro, duc ad Christianos, utraque editio habet, dicant Christiani. Quidam vero libri, scilicet Gemm. Pratell., etc., alio verborum ordine proverbium referunt hunc in modum: cœpit proverbium, Non pluit Deus, non seminamus : pluit Deus, non trituramus. Ei sequitur, Non pluat Deus, dicat Christianus; et pluat Deus, dicat Christianus. Quanquam priores ista dixerunt: hi autem et modo dicunt, et inde volunt super bire, etc. Et qui omnium vetustissimus atque optimæ notæ est, Corb. habet sic: cœpit proverbium, Non pluit Deus, non seminamus: pluit Deus, non trituramus: et non pluit Deus, dicat Christianus. Quanquam priores ista dixerunt: hi autem modo dicant et quia pluit Deus, dicat Christianus. Inde volunt superbire, etc. Sed apta præ cæteris faciliorque visa est leclio Mss. Reg. et Remig.: Non pluit Deus, duc ad Christianos, etc., et quia pluit Deus, duc ad Christianos; id est causam in Christianos refer, juxta illud quod etiam in lib. 2 de Civitate Dei, c. 5, ait : « ortum esse vulgare proverbium, Pluvia defit, causa Christiani.» Rinc quoque Tertullianus in Apologetico, c. 40: « Si Tiberis, inquit, ascen(a) ad plebem Carthaginensem.

SANCT. AUGUST. IV.

unde deberent amplius supplicare; eligentes blasphemare quam orare. Cum ergo ista commemorant, cum ista jactant, cum ista dicunt, et contumaciter dicunt, non cum timore, sed cum elatione; non vos perturbent. Puta enim quia pressure abundant, tu oleum esto. Nigra tenebris ignorantiæ amurca insultet, et illa tanquam per plateas projecta publice insultet: tu apud te in corde tuo, ubi qui videt in occulto reddet tibi (Matth. vi, 6), liquare in gemellarium. Oliva in arbore quibusdam quidem tempestatibus agitatur, non tamen pressuris torcularis alteritur; ideo utrumque simul pendet ex arbore, et quod projiciendum est, et quod recondendum est: at ubi ad torcular et pressuras ventum fuerit, utrumque discernitur, dirimitur; et aliud appetitur, aliud respuitur. Vultis nosse vim torcularium istorum? Ut unum aliquid dicam, unde et ipsi murmurant qui ea faciunt: Quantæ, inquiunt, rapine temporibus nostris, quantæ pressur.c innocentium, quantæ exspoliationes rerum alienarum! Ita sane in amurcam attendis, quia rapiuntur res alienæ ; in oleum non attendis, quia pauperibus donantur et propriæ. Non habebat antiquitas tales raptores rerum alienarum; sed non habebat antiquitas tales donatores rerum suarum. Aliquanto esto curiosior in torculari; noli hoc solum videre quod publice fluit est aliquid quod quærendo invenias. Discute, audi, cognosce quam multi faciunt quod ex ore Domini cum audisset unus dives, tristis abscessit. Ex Evangelio multi audiunt, Vade, vende omnia que possides, et da pauperibus, et habebis thesaurum in cœlis; et veni, sequere me (Id. xix, 21): non attendis quam multi id faciunt? Pauci, inquiunt, sunt. Ip i tamen pauci oleum sunt; et qui bene utuntur his rebus quas possident, ad oleum pertinent: adjunge omnia, et videbis patrisfamilias tui plenas apothecas. Vides raptorem qualem nunquam vidisti; vide contemptorem rerum suarum qualem nunquam vidisti, Lauda torcularia, impletur prophetia de Apocalypsi: Justus justior fiat, et sordidus sordescat adhuc (Apoc XXII, 11). Ecce torcularia in hac sententia: Justus justior fiat, et sordidus sordescat adhuc.

2. Quare et quinta sabbati? quid est hoc? Recurramus ad prima opera Dei, ne forte ibi aliquid inveniamus quo et sacramentum intelligamus. Sabbatum enim septimus dies est quo requievit Deus ab omnibus operibus suis (Gen. 11, 2), magnum intimans mysterium quictis nostræ futuræ ab omnibus operibus nostris. Prima sabbati dicitur primus dies, quem dominicum etiam nominamus: secunda sabbati, secundus dies; tertia sabbati, tertius dies; quarta sabbati, quartus; quinta ergo sabbati, quintus a dominico die post quem sexta sabbati, sextus dies; et ipsum sabbatum, septimus dies. Videte itaque quibus loquatur hic psalmus videtur enim mihi quoniam bapti

:

« dit in mœnia, si Nilus non ascendit in arva, etc., statim, « Christianos ad leonem, acclamatur. » Et Cyprianus ad Demetrianum: «Sed enim cum dicas plurimos conqueri, quod « bella crebrius surgant, quod lues, quod fames sæviant, « quodque imbres et pluvias serena longa suspendant no«bis imputari, tacere utira non oportet. »

(Trente-trois.)