Rebus autem ex sententia Romæ compositis, Beneventum pontifex proficiscitur, quo et principes omnes statim convenere, salutandi (ut mos est) pontificis causa, maxime vero Guilielmus Apuliæ dux.Jordanus Campaniæ comes, Arnulphus Ariolæ, Robertus Lorotellæ comites, viri insignes et sine contentione,llius partis Italiæ facile principes, qui etiam polliciti sunt adhibito jurejurando se in potestate pontificis semper futuros.

Interim cum Prænestinus episcopus Gelasii legatus, conventum episcoporum Germanicorum Colo- B nie et Fritessariæ habuit, atque in utroque loco, Henricum cœtu piorum ejectum declaravit. Quo facto permoti Germania principes conventum Virciburgum indixerunt, atque eo Henricum ad dicend m vocaverunt.hand obscure denuntiantes se, nisi venisset,absentem regno spoliaturos. Henricus ex Italia in Germaniam redire maturavit,csuorum concordi voluntate commotus conventum apud Triburias haberi permisit,seque de omnibus que sibi objicerentur rationem ibi reddere ostent. Ac legatis pontificis conventum alium Remis indicentibus ipse quoque, ut reconciliaretur Ecclesiæ,eo se occursurum spopondit. Ei conventui anno 1119, x Kal. Septembris pontifex ipse præsedit, atque inter cætera Henrico, ut episcopatuum collationi renuntiaret,præcepit.Quo andito Henricus spatium petiit, quo cum principibus suis colloqui super ea re posset.ita infecta pace, Calixtus prædecessorum suorum decreta super ea re facta probavit.

Post Calixti in Italiam adventu, Gregorius pseudopontifex Sutri se continuerat, comitum quorumquam præsidio septus; hi sive avaritia cæcati, sive insolentia inflati infestas latrociniis vias habuerant.cosque qui Romam tenderent, spoliarant; ob id Calixtus zelo incensus collecto exercitu ad Sutrii odsidionem Joannem Cremensem cardinalem misit. Verum obsidione opus non fuit. Gregorius a Sutrinis subito deditus, denique in Cavense monasterium prope Salernum inclusus mortem oppetiit. Legati Cæsaris benigne a pontifice accepti sunt, ac postero anno 1122 legatos a latere sedis apostolicæ cum liberis ad pacem constituendam mandatis reduxerunt; de pace igitur, et concordia ineunda, anno plurimum minimumve L, ex quo inter Gregorium VII et Henricum IV discordia ingens,obepiscopatuum collationem excitata, fuerat, in qua episcoporum et abbatum electiones quas imperatores et reges hactenus usurparant.clero ac D monachis restitute sunt. Cujus transigendi causa pape Clixti legati, omni memoria fuerunt, Lambertus Bononiensis, Ostiensis episcopus, post papa Honorius II: Saxo de comitibus Anagninus presbyter, et Gregorius de Paparescis Romanus, post Innocentius II papa,tuncdiaconus cardinalis. Cujus rei adhuc memoria cum pictura exstat in introitu pontificum camera Laterauensi, ubi est hoc elo. ginm.

perfici

Ecce Calixlus honor patriæ,decus imperiale, Nequam Burdinum damnat, pacemque reformat. Ex eorum inde auctoritale conventus Vircibuirgum in festum S. Petri indictus est, qui cum tunc non potuisset in ante diem xvi Kal. Octobris Wormatiam est delatus ; ibi cum per septem dies assidue de concordia componenda, diversis inter principes certatum sententiis esset neque manen

habitura finem videretur: tunc Henricus : « Quid tantopere, inquit,de re non necessaria certatis,cum ego paratus sim, auctoritate sanctæ utique Eccle siæ obedire, ac libere,id quod concordiani di-tonet, jus sacordotiorum remittere. Quæque, aut a me, aut a patre meo Ecclesiæ ablata,oppida sunt,restituere. » Quam vocem ubi legati pontificis et episcopi audierunt, continuo alacres, summis cum laudibus exceperunt,atque ut in sententia perma. neret hortati sunt. Itaque x Kal. Octobris ipse cum toto exercitu qui exse rationis contagione correptus erat,in cominunionem Ecclesiæ fidemque receptus, jus episcoporum abbatumque instituendorum, quod nunquam remissurum statuerat, in manus Ostiensis maxima humilitate dimisit, ac tabulis scriptis, tale sacramentum concepit.

«Ego Henricus Dei gratia Romanorum imperator Augustus, pro amore Dei, et sanctæ Romanæ Ecclesie, et Calixti pontificis, et pro salute animæ meæ,dimitto Deo, et sanctis ejus apostolis Petro et Paulo,et sanctæ Catholica Ecclesiæ omnem investituram per annulum et baculum,et concedo in omnibus Ecclesiis fieri electionem, et liberam consecrationem; possessiones et regalia B. Petri, quæ & principio hujus discordia, usque ad hodiernum diem, sive tempore patris, sive etiam meo abluta sunt.quæ habeo sancte Romanæ Ecclesiæ restituo; quæ autem non haben, ut reddantur singulariter juvabo,et do veram pacem Calixto,sanctæ Romanæ Ecclesiæ,et omnibus qui in parte ipsius sunt, vel fuerunt,et quibus sancta Romana Ecclesia auxilium postulaverit, bona fide juvabo, »

Ex altera vero parte legati pontificii, pro pontifice, dederunt veram pacem, et omnibus qui in parte sua sunt, vel fuerunt, tempore hujus discordiæ et privilegia electionis, inquam, episcoporum et abbatum Teutonici regni in præsentia ejus fieri absque Simonia, et aliqua insolentia. His tabulis inde extra urbem, in campo ad Rhenum propter ingentem, quæ convenerat, mortalium multitudinem,recitatis atque ingentibus omnium clamoribus, gratiis Deo omnipotenti actis, legatus rem divinam magna cæremonia facit, et pacis osculo et sancta Eucharistia oblata, Henricain Romanæ Ecclesie recepit in gratiam.Henricus inde in testo S. Martini alterum conventum Bamberge habuit, atque ex concensu eorum qui in Wor caliensi concilio non adfuerant, legatos Romam ad pontificem cum peramplis muneribus misit,ac soline pontifici obsequium præstitit. Nuntio de co cordiæ reconciliatione accepto lætus pontifex, subito concilium frequens, et omnium maximum, episcoporum et abbatum fere mille in Lateranum indixit, ae postero anno 1123 reversis ad urbem cum tabulis pacis legatis 997 cpiscopis atque abbatibus advocatis,ex corum auctoritate, oninia per legatos suos acta ad Wormatiam confirmavit, atque ita diuturnæ, eique rei, et exemplo perniciosæ inter pontificem et imperatorem discordiæ, finis tandem impositus

est.

Calixtus II papa plures ordinationes cardinalium fecit, ex quibus tres duntaxat reperiuntur, prior annou sui pontificatus mense Decembri,anno 1140 in qua novem cardinales creati sunt; posterior, anno secundo sui pontificatus in qua creavit unum, et 13 card. in anne quarto.

Anno Dominicæ nativitatis 1124 Romæ in patriarchio Lateranensi Idibus Decembris,pontificatus suj anno v, mensibus x, di bus xXII sui pontificatusobiit Calix'us papa II, de Deo deque hominibus bene meritus.Corpus ejus in basilica S. Salvatoris, quæ Constantiana dicitur, sepultum. Vacat tunc sedes diem tantam unum.

Ad hæc rex manibus elevatis hoc responsum dedit: « Eia,inquit, sic fiat; non quæro amplius » Tunc subjunxit episcopus: « Si ergo investituras dimittere volueris, et possessionem Ecclesiarum,et eorum qui pro Ecclesia laboraverunt, reddere, et veram pacem eis dare; laborabimus, opitul inte Domino, huic contentioni finem imponere. » Quæ omnia rex.communicato cum suis consilio, se prosecuturum promisit, sifidem et justitiam apud dominum papam invenire, et si veram pacem ipse et sui, et possessiones quas pro werra [guerra] ista amiserani, reciperent. Quibus auditis, episcopus certum se fieri super denominalis capitulis postula vit, tum ut labor eorum non esset inuilis, tum ut dominum papam ad exsequendam pacem facilius inclinarent. Tunc rex propria manu sub testimonio fidei Christianæ,in manu episcopi et abbatis firmavil, se præ at capitula sine fraude prosecuturum.

B

Post eum episcopus Lausanensis et comes Palat nus,et cæteri clerici et laici qui cum eo erant, học idem eodem modo firmaverunt, accepta securitate, episcopuse abbas domino papæ Parisios occurrerunt quæ viderant et audierant fideliter intimarunt; quibus applaudens dominus papa,sic respondit: «< Utinam jam factum esset, si sine fraude fieri posset. » Mox communicato cum episcopis et cardinalibus C consilio,eosdem, et cum eis de latere suo episcopum Ostiensem et Gregorium cardinalem ad regem remi· sit, ut præfata capitula diligentius retractarent, atque scripta ex utraque parte firmarent, et si hæc, "sicut promiserat, exsequi vellet,diem quaista complerentur ante finem concilii denominarent. Venientes ad eum inter Virdunum et Metim ei occurrerunt, quod dominus papa eum libenter reciperet, si promissum exsequi vellet, retui sunt. Super quo quasi gavisus rex, quod prius apud Argentinam in manu prænominatorum firmaverat, iterum inibi in manu episcop Ostiensis et Gregorii cardinalis,et episcopi Catalaunensis, et abbatis, propria manu firmavit: quod videlicet in proxima vi feria, id est 1x Klend, Novembris, capitula quæ sequenti scripto continentur,apud Monsonium in præsentia domini papæ fide. liter sine omni fraude exsequeretur. Post cum hoc idem juraverunt dux Welpho.comes Berengarius, comes palatinus, comes Wilhelmus,et alii episcopi, D clerici et laici multi. Exegit etiam ipse a nostris eodem modo firmari sibi. Quod si in ipso non remaneret, eadem die dominus papa, quæ in scripto suo continetur, adimpleret Scriptum autem concordiæ hoc fuit.

« Ego Henricus, Dei gratia Romanorum imperator Augustus, pro amore Dei, et beati Petri,et domini papæ Calixti, dimitto omnem investiturain omnium Ecclesiarum. et do veram pacem omnibus qui, ex quo discordia ista cœpit, pro Ecclesia in werra [guerra] fuerunt vel sunt; possessiones autem Ecclesiarum et omnium qui pro Ecclesia laboraverunt, quas habeo, reddo; quas autem non habeo ut rehabent. fideliter aujovabo. Quod si quæstio inde emerserit, quæ ecclesiastica sunt, canonico: quæ autein sæcularia sunt,sæculari terminen'urjudicio,»

Item scriptum domini papa; «Ezo Calixtus secundus, Dei gratia Romanæ Ecclesiæ episcopus catholicus,do veram pacem Henrico, Romanorum im

Ilac itaque data securitate, festinanter ad dominum papai Remis redierunt: quæ fecerant,et quæ a rege et suis receperunt, ante concilium reportantes, simul et diem et locum colloquii designantes. Dominus papa in generali concilio XIII Kalend. Novembr. residens Remis inter cætera sic exorsus est. « Domini Patres et fratres, causa pro qua vos de tam remous regionibus ad concilium vocavimus, hæc est. Scitis quam diu Ecclesia contra diversas hæreses laboravit,et sicut per bealum Petrum, cui specialiter dictum est a Domino: Rogavi pro te Petre, ne deficiat files tua; et tu aliquando conversus confirmafraires tuos (Luc xx11), Simon Magus judicio Spiritus sancti ab Ecclesia Deieliminatus perint,sic usque ad nostra tempora idem per vicarios suos sequaces Simonis expugnare et ab Ecclesia Dei exstirpare non desinit. Ego quoque qualiscunque, licet indignus, ejus vicarius. Simoniacam hæresim, quæ maxime per investituras contra Ecclesiam Dei innovata est, ab Ecclesia Dei, opitulante Deo, nostro consilio et auxilio omnibus modis eliminare desidero.Unde,si pliceat, & fratribus nostris, qui inter nos et regem dictum Teutonicum, verba concordiæ poriaverunt, causæ ordinem diligentius audiatis, et quid nobis super his agendum sit,unusquisque pro modo suo, quia causa communis est, prudentiori consilio attendatis. >>

Tunc dominus papa Ostiensi episcopo injunxit ut universo consilio Litine ordinem causæ exponeret. Quod cum prudenter episcopus Ostiens's perorasset, iterum Catalaunensis episcopus,ex præcepto domini papa,hoc idem clericis et la cis materna lingua exposuit.Quo completo capitula mula illa dieet sequenti proposuit, usque ad finem concilii universa complenda distulit. Sequenti vero die, cum in hoc consilium episcoporum sedisset ut dominus papa ad diem colloqui pro componenda pace accederet, et utrum in veritate homo ille ageret, per semetipsum tentaret, circa finem concilii illa die Dominus papa sic prosecutus est: « Domini Patres et fratres, scitis quam diu mater nostra sancta Ecclesia contra Simoniacam hæresim,maxime quæ per investituras fit, in patribus nostris laboraverit. Et quia placuit omnipotenti Deo nostris diebus Ecclesiæ sue pacem offerre, et jam proxima dies colloquii,ad ipsum locum crastina die nos compellit accedere, summopere rogamus ut reditum nostrum patienter sustineatis, et si Deus pacem nobis dederit, commune gaudium universo mundo annuntietis. Si autem, quod Deus averta!! adversarius nobiscum in dulo age. re tentaverit,festinanter ad vos revertemur: e ́sio t conventionem pacis, si fiat, vobiscum et per vos confirmare optamus, sic in commentorem fraudis, si infidelis evaserit, judicio Spiritussancti et vestro gladium beati Petri vibrare tentabimus.» Quod cum subobtentu obedientiæ archiepiscopis, et episcop's, et abbatibus injunxisset.præcepit etiam ut interim, et maxime die colloquii.psalmos,orationes et sacrificia spiritualia Deo offerrent, el a majori Remensi ecclesia usque ad cclesiam Beati Remigii cum processione nudis pe libus exirent.

Sic interim dimisso concilio, feria Iv dominus papa ad locum colloquii exiit, et foria v cum multis vix cum maximo labore pervenit, Feria vi vocatis in cameram archiepiscopis.episcopis et abbatibus et cæteris sapientibus viris, quos multos secum duxerat, coram omnibus fecit legi utrumque scriptum concordiæ curque lectum fuisset scriptum regis, diligentius retractare cœperunt episcopi,maxime illud capitulum, ubi dicebatur. Dimitto omnem investitu

ram omnium Ecclesiarum, dicentes: Si quidem rex A simpliciter agil, verba ista sulficiunt; sulem,sub hoc capitulo aliquid cavillari conatur, determinatione nobis videntur indigere, ne forte aut possessionesantiquis Ecclesiaru nsi 3. enetur vindicare, aut iterum de eisdem episcopos investire. »

Rursum in scripto don.ini papæ illud diligentius retractabant, ubi dicebatur: D veram pacem regi et omnibus qui cum eo in terra ista fuerunt vel sunt; ne torte in dana pace amplius intelligeren! quam reddendam communionem Ecclesiæ; et sub hoc verbo Ecclesia cogeretur suscipere quos aut superpositos legitimis pastoribus, aut canonice depositos sine gravi offensione non posset sustinere.

Diligenter ergo omnibus retractatis, missi sunt ad castra regis episcopus Ostiensis Joannes cardinalis, episcopus Vivariensis, episcopus Catalaunensis, et abbas Cluniacensis, et ali multi cum eis portantes scripla in manibus. Cumque pervenissent ad castra, ostenderunt conscripta, determinaverunt capitula, B prout omnium communi consilio definitum erat.

Rex autem, his auditis, prima fronte se nihil horum promisisse omnimodis abnegabat.Tunc episcopus Catalaunensis, zelo Dei inflammatus et gladio verbi Dei accinctus, respondit pro omnibus: « Si, domine, negare vis scriptum quod tenemus in manibus et determinationem quam audisti, paralus sum sub testimonio religiosorum virorum qui inter me et te fuerunt, jurare super reliquias sanctorum. vel super Evangelium Christi, te ista omnia in manu mea firmasse, et me sub hac determinatione recepisse; cumque omnium testimonio convinceretur, tandem compulsus est confiteri quod prius negave. rat; verumtamen conquerebatur graviter de eis, quod quia licet eorum consilio promiserit quod absque diminutione regni exsequi non val ret. Cui sic respondit episcopus: « In promissis no-tris,domine rex, per omnia fideles nos invenies. Non enim dominus papa statum imperii aut coronam regni,sicut quidam seminatores discordiæ obloquuntur,in quolibet imminuere attentat; imo palam omnibus denuntiat utinexhibitione militiæ et cæteris omnibus, in quibus tibi et antecessoribus tuis servire consueverant, molis omnibus deserviant. Si autem in hoc imperii statum imminui existimas quod ulterius tibi episcopatus vendere non licet, hoc potius regni tui augmentum ac profectum sperare debueras,si quæ Domino Deo contraria sunt, pro ejus amore abjicias. »

Ad hæc omnia cum respondere non posset, mitiora verba cœpit proferre et inducias quærere, vel usque mane, dicens velle se cum principibus nocte illa de causa conferre, et ad ex-e juendus promissum, si posset,eorum corda inflectere, et alterutrum summo mane renuntare. Post hæc sui de modo absolutionis et susceptionis cum nostris cœperunt conferre.durum sibi, imo importabile videri, si more aliorum, dominus suus nudis pedibus ad absolutionem accederet. Quibus condescendentes nostri.responderunt quod modis omnibus laborarent ut dominus papa calceatum eum, quanto privatius posset, reciperet.

In his verbis illa die colloquio terminato, nostri ad dominum papam redierunt, quæ invenerant reportantes. Tunc dominus papa, quasi jam de pace desperans, ordinabat summopere mane ad fratres, quos Remis reliquerat, repedare: sed consilio comi tis Trecensis, et multorum aliorum compulsus est Sabbato fere usque ad horam sextam in eodem loco manere, ut omne os adversariorum obstruerel, et vocem derogationis omnibus auferret,

Summo mane iterum missi sunt ad castra episcopus Catalaunensis et abbes Cluniacensis,super inducias acceptas responsum ejus audituri. Cumque illuc pervenissent, sicut pridie fecerat, repræsentavit episcopus scripti veritatem, cum attestatione sacramenti, dicens: «lleri quidem, domine rex, cum justitia possemus a te recedere, quia die deno

C

D

minata parati fuimus et promissum tuum recipere et nostrum implere. Verum quia tu inducias repetendo usque in hanc diem distulisti, nolumus ut propter intervallum unius noctis tantum bonum in nobis remaneat, et si hodie promissum tuum exsequi volueris, paratus est adnuc dominus pipa,quod per nos tibi promisit, modis omnibus adimplere. Tunc rex iratus, erim cœpit inducias quærere,donec generale colloquium cuin principibus regni posset habere, sine quorum consilio investituras non audebat dimittere. Ad hæc episcopus : « Quia sæpe induc as quærendo.quod promisisti implere dissimulas,nihil nobis et tibi amplius; revertarad dominum papam. » Sic insalutatus red it, quæ invenerat, nuntiavit. Mox ergo dominus papa cum suis ad aliud castrum comitis Trecensis cum summa festinatione transivit. Rex autem nuntium ad comitem direxit,summopere rogans ut dominum papam inibi die Dominica deti. neret, promittens se facturum modis omnibus feria II quod toties abnegaverat. Quod cum ad dominum papam delatum fuisset, hoc breve dedit responsum: Feci, fratres, pro desiderio pacis quod ab antecessoribus nostris factum nunquam audivi,Generalem synodum congregatam et fratres multos,quasi desolatos, reliqui; ad hominem istum cum multo labore perveniens, quæ pacis sunt in eo non inveni Unde nullatenus eum ulterius exspectabo, sed ad fratres nostros, et ad concilium quanto citius potero, regrediar; si autem in concilio, vel post concilium veram pacem Deus nobis dederit, paratus ero suscipere et amplecti. >>

Die ergo Dominico de eodem loco ante diem exivit, et cum tanta festinatione Remis usque cucurrit, ut, xx leucis consummatis,eadem die nissam Remis celebraret, in qua Leodicensem electum in episcopum consecravit, Feria 1, pro nimio labore infirmatus, vix ad consilium accessit ; xitum et reditum suum et ordinem causæ concilio exponi fecit,et sic illa die silunt. Feria 1 nihilominus infirmitate detentus, in concilio sedere non potuit. Feria vero IV, circa horam ad concilium accessit ; illa die usque ad horam ix multoru proclamationes recepit.et de multis capitulis tractavit. Ab hora vero non volens illa die concilium terminare, synodalia decreta fecit in medium proferri et legi.

DECRETA SYNODI.

Quæ sanctorum Patrum sanctionibus de pravitate Simoniaca stabilita sunt, nos quoque Spiritus sancti judicio et auctoritate ses apostolicæ confirmamus. Si quis ergo venditerit aut emerit vel per se, vel per submissam - quam/ibet personam, episcopatum, ubhatiam decimatum, presbyteratum, arhidiaconatum, præposituram, præbendam vel quælibet ecclesiastica beneficia, promotiones, ordinationes, couse rationes, ecclesiarum dedicationes, clericalem tonsuram, sedes in choro, aut quælibet ecelesiastica officia, et vendens et emens dignitatis et officii sui, nut beneficri, periculo subjacent, quod nisi resipuerit, anathematis mucrone perfossus, ab Ecclesia Dei quam læsit modis omnibus abjicitur.

Episcopatuum et abbatiarum investituras per manum bricam fieri penitus vrohibemus ; quicunque eryo laicorum deinceps investire præsumpserit, anothe matis ultioni subjaceat. Porro, qui investitus fuerit, honore quo investitus est, absque ulla recuperationis se omnimodis carent.

Universus Ecclesiarum possessiones, quæ liberalitate regum, largitione principum, vel oblatione quorumlibet fidelium eis concessæ sunt, inconcussas in perpetuum, et inviolatas permanere decernimus. Quod si quis eas ab tuhrt, inviserit, aut potestate tyrannica elinuerit, juxta illud beati Symmachi o pitulum, anathemate perpetuo feriatur.

Nullus episcopus, nullus presbyter, nulus omnino de clero ecclesiasticas dignitates, vel beneficia, cuilibet quasi hæreditario jure derelinquat. Illud etiam