Symb. Constantinop. et

Iis quidem, qui secundum patientiam boni operis, gloriam et honorem et incorruptionem quaerunt, vitam aeternam : iis autem, qui sunt ex contentione, et qui non acquiescunt veritati, credunt autem iniquitati, ira et indignatio: Tribulatio et angustia in omnem animam hominis operantis malum, Judaei primum et Graeci: Gloria autem et honor et pax omni operanti bonum, Judaeo primum et Graeco.

XVII.

Quid docet octavus articulus: Credo in spiri

tum sanctum?

A. Subjungit tertiam in Deitate personam, rentin.Gene Spiritum sanctum: qui ex Patre filioque proce30. Job.24,13. dens, verus, utrique coaeternus, coaequalis, conJoan. 1, 32.14, substantialis Deus existit, et eadem fide parique

1,2. Psal. 103,

Mat. 28, 19.

16. 16, 7. 1.

Joan. 5, 7.

Rom. 8,9-cultu et honore colendus est.

11. 2. Cor 3.

17. 1. Cor. 6,

19. 3, 16. Psl. 50, 12. Esa.

22. Rom. 5, 5.

B. Hic ille Paracletus et Doctor veritatis, 11, 12 Gal. 5, qui corda credentium gratia sua suisque donis illustrat, purificat, sanctificat, et in omni sancti1) Ephe. 1, tate confirmat. Hic est pignus haereditatis noS, 26. 1. Cor. strae, qui adjuvat infirmitatem nostram, et singu lis prout vult, varias donationes suas distribuit impertitque,

13. 14. Rom.

12, 4-11.

SCRIPTURA E.

Gen. I.: Terra autem erat inanis et vacua, et tenebrae erant super faciem abyssi, et spiritus Domini fercbatur super aquas.

:

Psalm. CIII. Emittes spiritum tuum, et creabuntur: et renovabis faciem terrae.

Job. XXIV.: Ipsi fuerunt rebelles lumini, nescierunt vias ejus.

Matth. XXVIII.: Baptizantes in nomine Patris, ct Filii, et Spiritus sancti.

1

Joan. I.: Vidi spiritum descendentem quasi columbam de caelo, et mansit super cum. Ibidem: Hic est, qui baptizat in spiritu sancto.

Joan. XV.: Ego rogabo Patrem, et alium paracletum dabit vobis, ut maneat vobiscum in aeternum, spiritum veritatis, quem mundus non potest accipere. Apud vos manebit, et in vobis erit. Et paucis interpositis: Paracletus autem spiritus sanctus, quem mittet Pater in nomine mco, ille vos docebit omnia, et suggeret vobis omnia, quaecunque dixero vobis.

Joan. XVI.: Si non abiero, paracletus non veniet ad vos: Et cum venerit ille, arguet mundum de peccato, et de justitia, et de judicio. Cum venerit spiritus veritatis, docebit vos omnem veritatem, et quae ventura sunt, annuntiabit vobis. Ille me clarificabit, quia de meo accipiet, et annuntiabit vobis.

I. Joan. V.: Tres sunt, qui testimonium dant in caelo: Pater, Verbum et Spiritus sanctus: et hi tres

unum sunt.

Rom. VIII.: Vos autem in carne non cstis, sed in spiritu, si tamen spiritus Dei habitat in vobis. Si quis autem spiritum Christi non habet, hic non est ejus. Quod si spiritus ejus, qui suscitavit JESUM a mortuis, habitat in vobis: qui suscitavit Jesum Christum a mortuis, vivificabit et mortalia corpora vestra propter inhabitantem spiritum ejus in vobis. Quicunque spiritu Dei aguntur, ii sunt filii Dei. Non enim accepistis spiritum servitutis iterum in timore, sed accepistis spiritum adoptionis filiorum, in quo clamamus, Abba Pater. Ipse enim spiritus testimonium reddit spiritui nostro, quod sumus filii Dei.

II. Cor. III. Dominus autem spiritus est: ubi autem spiritus Domini, ibi libertas.

I. Cor. VI.: An nescitis, quoniam membra vestra tem

plum sunt spiritus sancti, qui in vobis est, quem habetis a Deo, et non estis vestri?

:

Ibid. III. Nescitis, quia templum Dei estis, et spiritus Dei habitat in vobis? Si quis autem templum Dei violaverit, disperdet illum Deus. Templum enim Dei sanctum est: quod estis vos.

Psalm. L.: Cor mundum crea in me Deus, et spiritum rectum innova in visceribus meis. Ne projicias me a facie tua, et spiritum sanctum tuum ne auferas a me. Redde mihi laetitiam salutaris tui, et spiritu principali confirma me.

Esai. XI.: Egredietur virga de radice Jesse, et flos de radice ejus ascendet: Et requiescet super eum spiritus Domini, Spiritus sapientiae et intellectus, Spiritus consilii et fortitudinis, Spiritus scientiae et pietatis. Et replevit eum Spiritus timoris Domini.

:

Gal. V. Fructus autem Spiritus est caritas, gaudium, pax, patientia, benignitas, bonitas, longanimitas, mansuetudo, fides, modestia, continentia, castitas.

Rom. V.: Caritas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum, qui datus est nobis.

:

Ephes. I. In Christo credentes signati estis Spiritu promissionis sancto, qui est pignus haereditatis nostrae, in redemptionem acquisitionis, in laudem gloriae ipsius.

Rom. VIII.: Similiter autem et spiritus adjuvat infirmitatem nostram.

I. Cor. XII.: Nemo potest dicere, Dominus Jesus, nisi in Spiritu sancto. Divisiones vero gratiarum sunt, idem autem spiritus. Et divisiones ministrationum sunt, idem autem Dominus. Et divisiones operationum sunt, idem vero Deus, qui operatur omnia in omnibus. Unicuique autem datur manifestatio spiritus ad utilitatem. quidem per spiritum datur sermo sapientiae, alii autem sermo scientiae secundum eundem spiritum: alteri fides in eodem spiritu: alii gratia sanitatum in uno spiritu: alii ope

Alii

ratio virtutum, alii prophetia, alii discretio spirituum, alii genera linguarum, alii interpretatio sermonum. Haec autem omnia operatur unus atque idem spiritus, dividens singulis prout valt.

PATRES.

1. A. SYMBOLUM Concil. constantinop., sec. gen.: Credimus in Spiritum sanctum, Dominum et vivificatorem, ex Patre procedentem, cum Patre et Filio adorandum et conglorificandum: qui locutus est per prophetas.

2. CONCILIUM Florent. in lit. un. Definimus, ut haec fidei veritas ab omnibus Christianis credatur et suscipiatur: sicque omnes profiteantur, quia Spiritus sanctus ex Patre et Filio aeternaliter est, et essentiam suam, suumque esse subsistens habet ex Patre simul et filio, et ex utroque aeternaliter, tanquam ab uno principio et unica spiratione procedit. Definimus insuper explicationem verborum illorum, Filioque, veritatis declarandae gratia et imminente tunc necessitate, licite ac rationabiliter Symbolo fuisse appositam.

XVIII.

Quid addit articulus nonus: Credo ecclesiam sanctam catholicam ?

A. Ostendit Ecclesiam, id est, cuncto

1) Mat. 5, 14-16. Esa.

Aug. tract. 1. in epist,

rum Christi fidelium' visibilem congregatio- 60. 1. 2. 2. Psal. 18, 5nem, pro qua DEI filius hominis natura sus

cepta, cuncta et fecit, et pertulit.

cap. 14. et in Psal. 30. conc. 2. Chrys. hom. 4. de verbis Esaiae.

Joan. et de unitat eccl.

B. Eamque docet primum2 unam esse 2) Joann. 11, 51. 10, 16.

et consentientem in fide fideique doctrina,

17,11. Cant. 6,8. 1.Cor.1, 9. 12. b. d. Eph. 12-14.

Ephes. 4. 5. Cypr. de

simp. praelat. Iren. lib. 1. cap. 3. Hier. ad Agehom. in Cor.

et administratione Sacramentorum, quaeque ruch. epist.. 11. Chrys.

sub uno capite suo Christo, unoque vices

3) Cypr. de simp. et li.

ejus in terris gerente Pontifice Maximo re-pet 1. 4. ep. 9. 1

gitur, ac in unitate conservatur.

6

ren. 1. 3. cap. 3. Hier, ad Damas. ep. 57. et 58.Leo.ep.89, adVienn⚫.

4) Eph. 5, 25-27. Cant. 41. 1. Pet. 2, 9. Aug.

85. Ber. ser.. in vigilia nat. Greg. 1. 35. mor. c. 6. Iren. 1. 5. c. 40.

C. Deinde hanc sanctam 4 esse prae

in ench. c. 56. et in P. dicat, quia per Spiritum sanctum a Christo usque sanctificatur, ut sancti homines et sanctae leges nunquam in illa desint. Nec ullus extra hujus consortium, sanctitatis particeps esse potest.

5) Act. 1, 8. Gen. 22,17. Marc. 16, 15. Luc. 24,46.

D. Tertio esse 5 Catholicam, id est,

Matth. 28, 19- 16, 18. universalem, adeo, ut per orbem longe la

Aug. Epist. 170 et 166.

Cont. epis. fund, cap.

ne cap. 7. Vincent. Li

4. libr. de vera religio- teque diffusa, omnes omnium temporum, rin. Hier. cont. Luc. locorum ac nationum homines, qui modo in Christi fide ac doctrina conveniunt, uno qua

Beda in 6. c. Cant.

63. Colos. 1, 12. Phil.

si

materno sinu excipiat, concludat ac

salvet.

E. Quarto esse in eadem Ecclesia sanc

6) Eph. 4, 11. Psal. 118, torum communionem, ut qui in Ecclesia, 1. 5. 2. Cor. 8. 15. 1. veluti domo Dei familiaque versantur, socie

Joan. 1, 5. Rom. 12, 4

7. 1. Cor. 12, 12. sq.

Aug. tract. 52. in Joan. tatem quandam inter se et unionem servent individuam, et sicuti unius corporis membra, mutuis officiis, meritis et orationibus se invicem juvent. Apud hos est unitas fidei, doctrina consentiens, conformis usus 2) Euseb. eccl. hist. 1. Sacramentorum: qui etiam, qualescunque 19. Item de vera relig. demum quorumdam errores aut dissensiones

7. cap. 19. Aug. 2. cont.

Donat. cap. 6. et epist.

cap. 6.

) Ephes. 4, 8.

incidant, soliciti*) sunt servare unitatem Spiritus in vinculo pacis. In qua quidem communione non modo sancti Ecclesiae militantis in terra peregrinantes, verum etiam 2)Aug.de temp ser. 181. beati omnes Ecclesiae cum Christo in caesap.13. in Ench. c. 56. lis felicissime triumphantis, ac insuper pio

rum animae, quae ex hac vita egressae,