hebdomadae septimae, id est, quinquaginta dies, et sic offeretis sacrificium novum Domino ex omnibus habitaculis vestris. Mense septimo, prima die mensis erit vobis Sabbatum memoriale clangentibus tubis, et vocabitur sanctum: Omne opus servile non facietis in eo, et offeretis holocaustum Domino. Decimo die mensis hujus septimi dies expiationum erit celeberrimus, et vocabitur sanctus: affligetisque animas vestras in eo, et offeretis holocaustum Domino. Omne opus servile non facietis in tempore diei hujus: quia dies propitiationis est, ut propitietur vobis Dominus Deus vester: Omnis anima, quae afflicta non fuerit die hac, peribit de populis suis: et quae operis quippiam fecerit, delebo eam de populo suo. Nihil ergo operis facietis in eo: legitimum sempiternum erit vobis in cunctis generationibus, et habitationibus vestris. Sabbatum requietionis est, et affligetis animas vestras die nono mensis. A quinto decimo die mensis hujus septimi, erunt feriae tabernaculorum septem diebus Domino. Dies primus vocabitur celeberrimus atque sanctissimus: omne opus servile non facietis in eo. Et septem diebus offeretis holocausta Domino. Dies quoque octavus erit celeberrimus atque sanctissimus, et offeretis holocaustum Domino: est enim coetus atque collectae: omne opus servile non facietis in eo. Hae sunt feriae Domini, quas vocabitis celcberrimas atque sanctissimas etc.

Hierem. XVII.: Haec dicit Dominus: Custodite animas vestras, et nolite portare pondera in die Sabbati: nec inferatis per portas Jerusalem. Et nolite ejicere onera de domibus vestris in die Sabbati, et omne opus non facietis: sanctificate diem Sabbati, sicut praecepi patribus vestris.

Esai. LVI.: Quia haec dicit Dominus Eunuchis: Qui custodierint Sabbata mea, et elegerint, quae ego volui, et tenuerint foedus meum: dabo eis in domo mea, et in muris meis locum, et nomen melius a filiis et filiabus:

nomen sempiternum dabo eis, quod non peribit. Et filios advenae, qui adhaerent Domino, ut colant eum, et diligant nomen ejus, ut sint ei in servos: omnem custodientem Sabbatum, ne polluat illud, et tenentem foedus meum: Adducam eos in montem sanctum meum, ei laetificabo eos in domo orationis meae: holocausta eorum et victimae eorum placebunt mihi super altari meo: quia domus mea, domus orationis vocabitur cunctis populis.

Apoc. I. Fui in spiritu in Dominicà die.

:

Act. XX. Una autem Sabbati cum convenissemus ad frangendum panem, Paulus disputabat cum eis etc.

1. Cor. XVI.: De collectis autem,

quae fiunt in Sanctos, sicut ordinavi Ecclesiis Galatiae, ita et vos facite. Per unam Sabbati unusquisque vestrum apud se seponat, recondens, quod ei bene placuerit, ut non cum venero, tunc collectae fiant.

:

Joann. IV. Sed venit hora, et nunc est, quando veri adoratores adorabunt Patrem in spiritu et veritate. Nam et Pater tales quaerit, qui adorent eum. Spiritus est Deus, et eos, qui adorant eum, in spiritu et veritate oportet adorare.

Deut. V.: Observa diem Sabbati etc., hac quaest.

ut sup.

Num. XV.: Factum est autem, cum essent filii Israel in solitudine, et invenissent hominem colligentem ligna in die Sabbati, obtulerunt eum Moysi et Aaron et universae multitudini. Qui recluserunt eum in carcerem, nescientes, quid super eo facere deberent. Dixitque Dominus ad Moysen: Morte moriatur homo iste; obruat eum lapidibus omnis turba extra castra. Cumque eduxissent eum foras, obruerunt eum lapidibus, et mortuus est, sicut praeceperat Dominus.

Lev. XXIII.: ut sup. hac. quaest.

Sabbato,quo

stianos per

tineat.

Matth. 11, 28.

eq. Deut. 5, 6. sq.

PATRE S.

per

Praeceptum 1. A. AUGUSTINUS epist. 119. ad Januar cap. 12.: de colendo Ideoque inter omnia illa decem praecepta solum ibi, quod modo adChri- de Sabbato positum est, figurate observandum praccipitur: quam figuram nos intelligendam, etiam non otium corporale celebrandam, suscepimus. Cum enim SabPsalm. 45, 11. bato significetur spiritalis requies, de qua dictum est in Psalmo Vacate et videte, quoniam ego sum Deus, et quo vocantur homines ab ipso Domino, dicente: Venite ad me omnes, qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos. Tollite jugum meum super vos, et discite a me, quia mitis sum et humilis corde, et invenietis requiem animabus vestris. Caetera tamen ibi praecepta, proprie sicut praeExod. 20, 5. cepta sunt, sine ulla figurata significatione observamus. Nam et idola non colere manifeste didicimus, et non accipere in vanum nomen Domini Dei nostri, et honorare patrem et matrem, et non moechari, non occidere, non furari, non falsum testimonium dicere, non concupiscere uxorem proximi, non concupiscere ullam rem proximi, non figurate aliud prætendunt et mystice aliud significant, sed sic observantur, ut sonant. servare tamen diem Sabbati non ad literam jubemur secundum otium ab opere corporali, sicut observant Judæi: et ipsa eorum observatio, quia ita praecepta est, quandam spiritalem requiem significet, ridenda judicatur. Unde non inconvenienter intelligimus ad amorem excitandum, quo ad requiem tendimus, valere omnia, quae figu. rate in scripturis dicuntur, quandoquidem non solum id in decalogo figurate praecipitur, ubi requies commendatur, quae ubique amatur, sed in solo Deo certa et sanc

Dies dominicus in locum

Christianos.

ta invenitur.

Ob

2. DEINDE c. 13.: Dies tamen dominicus non JuSabbati suc- daeis, sed Christianis resurrectione Domini declaratus est, cessit apud et ex illo habere coepit festivitatem suam. Animae quippe omnium sanctorum ante resurrectionem corporis sunt quidem in requie, sed in ea non sunt actione, qua corpora recepta vegetantur. Talem quippe actionem significat dies octavus, qui et primus: quia non aufert illam requiem, sed glorificat. Non enim redit cum corpore difficultas ex 1. Cor. 15, 53. corpore, quia nec corruptio. Oportet enim corruptibile hoc indui incorruptionem, et mortale hoc indui immortalitatem. Quapropter ante resurrectionem Domini, quamvis sanctos Patres plenos spiritu prophetico octavae sacramentum nequaquam lateret, quo significatur resurrectio : nam et pro octava Psalmus inscribitur, et octavo die cir

cumcidebantur infantes. Et in Ecclesiaste ad duorum testa- Eccles. 11, 2. mentorum significationem dicitur: Illis septem, et illis octo reservatum est: tamen illis est occultatum, et solum celebrandum Sabbatum traditum est, quia erat antea requies mortuorum. Resurrectio autem nullius erat, donec veniret Christus, qui resurgens ex mortuis, jam, non moreretur, et mors illi ultra non damnaretur. Sed postquam facta est Rom. 6, 9.] talis resurrectio in corpore dominico, ut praeiret in capite Ecclesiae, quod corpus Ecclesiae speraret in fine, jam etiam dies dominicus, i. e. octavus, qui et primus, inciperet celebrari, ipsa etiam causa intelligitur, cur observandum Pascha, ubi agnum occidere et comedere jubentur, quod manifestissime passionem Domini praefigurat, non eis ita praeceptum, ut attenderent occurrere Sabbatum, et cum mense novorum et tertiam lunae hebdomadam concurrere,ut eundem quoque diem Dominus potius sua passione signaret, qui etiam dominicum, id est, octavum, qui et primus est, declaraturus advenerat.

riae solemni.

anorum ab Apostolis in

plenariis

cae commen.

Gen. 1, 3.

Matth. 5, 6.

4. ITEM ep. 118. ad Januar. c. 1.: Illa, quae non Anniversascripta, sed tradita custodimus, quae quidem toto terra- tates Christirum orbe observantur, datur intelligi, vel ab ipsis Apostolis, vel plenariis conciliis, quorum est in Ecclesia salu- stitutae, vel a berrima auctoritas, commendata atque statuta retineri, sic- Conciliis. uti, quod Domini passio et resurrectio, et ascensio in cœlum, et adventus de caelo Spiritus sancti anniversaria solemnitate celebrantur. Et si quid aliud tale occurrerit, quod servatur ab universa quacunque se diffundit Ecclesia. Diei Domini. 4 IDEM Augustinus serm. 154 de temp.: Venerabilis datio. est haec dies, qui dominicus dies, et dies primus atque Exod. 14. 16. perfectus est, et dies clarus, in quo visa est prima lux, Exod. 10, 4. in quo transgressi sunt filii Israel mare rubrum siccis pe- Joann. 2, 9. dibus, et in quo pluit manna filiis Israel in deserto, et seq. quo Dominus baptizatus est in Jordane, quo vinum de Joann. 20, 19. aqua in Cana Galilaeae factum est. Quo benedixit Dominus quinque panes, quibus satiavit quinque millia hominum In quo resurrexit Dominus a morte: Quo intravit Dominus in domus clausas, ubi erant discipuli congregati propter metum Judaeorum: In quo Spiritus sanctus descendit in Apostolos: Et in quo speramus Dominum nostrum Actor. 2, 4. JESUM CHRISTUM ad judicium venturum: In quo die Esa. 50, 26. omnis creatura reformabitur in melius, ut sol et luna septuplum lumen accipiant, et sancti homines vitam aeternam propter merita bonae obedientiae recipiant a Deo.

Matth. 14, 17.

26.

Dominicae

5. LEO M. ep. 81. ad Dioscor. c. 1.: Dies resurrec- diei excellentionis dominicae tantis divinarum dispositionum mysteriis tia.

Gen. 1.

est consecrata, ut quidquid est a Domino insignius consti-
tutum, in hujus diei dignitate sit gestum.
In hac mundus

Marc. 16, 15. sumpsit exordium: in hac per resurrectionem Christi et
Matth. 28, 19. mors interitum, et vita accepit initium.
In hac Apo-

23.

stoli a Domino praedicandi omnibus gentibus Evange lii tubam sumunt, et inferendum universo mundo sacraJoann. 20, 19 mentum regenerationis accipiunt. In hac (sicut beatus Joannes Evangelista testatur) congregatis in unum discipuJoann. 14, 17. lis, januis clausis, quum ad eos Dominus introiisset, in26. 16, 13. sufflavit, et dixit: Accipite Spiritum sanctum: quorum re miseritis peccata, remittuntur eis: et quorum detinueritis, detenta erunt. In hac denique promissus a Domino Apostolis Spiritus sanctus advenit.

Actor. 2,1.sq.

1. B. IGNATIUS in epist. ad Philipp.: Dies festos Diebus festis nolite inhonorare.

sicut ornan

tur corpora

ornamentis

exornanda

purganda.

2. LEO M. serm. 3. de Quadrag.: Si rationabile et et templa, ita quodammodo religiosum videtur, per diem festum in vestitu nitidiore prodire, et habitu corporis hilaritatem mentis est et a vitiis ostendere, si ipsam quoque orationis domum propensiore tunc cura et ampliore cultu, quantum possumus, adornamus: nonne dignum est, ut anima Christiana, quae verum vivumque Dei templum est, speciem suam prudenter exornet, et redemptionis suae celebratura sacramentum, omni circumspectione praecaveat, ne ulla eam macula iniquitatis obfuscet, aut duplicis cordis ruga dedecoret? Nam quid prodest honestatis formam praeferens cultus exterior, si interiora hominis aliquorum sordeant contaminatione vitiorum? Omnia igitur, quae animi puritatem et speculum mentis obnubilant, abstergenda sedulo, et quadam elimatione radenda sunt. Scrutetur quisque conscientiam suam Paschae cele seque ante se statuat proprii censura judicii etc. Unde brandum qua- quia, dum mortali carne circumdamur, non desinit nobis jejunio prae- antiquus hostis laqueos peccati ubique praetendere, Spiritus san- tunc maxime adversus Christi membra saevire, quando ab cli doctrina. eis sunt celebranda sacratiora mysteria, merito doctrina Spiritus sancti hac eruditione imbuit populum Christia

Ad festum

dragesimali

paramur ex

Die dominico quid agendum.

num,

et

ut ad Paschale festum quadraginta dierum continentia se praeparet.

3. GREGORIUS L. XI. epistol., ep. 3. ad Rom. civ. Dominico die a labore terreno cessandum est, atque omni modo orationibus insistendum, ut, si quid negligentiae per sex dies agitur, per diem resurrectionis Dominicæ An Paulus precibus expictur.

prohibeat

quosvis dies

4. HIERONYMUS in Galat. IV.: Dicat aliquis: Si Christianis. dies observare non licet, et menses, et tempora, et an

observari a