Latria. Dies festi horum, nos uno verbo enunciare non possumus. Quae itaque argia graece nuncupatur etc., ut paulo ante in hac quaestione. : 4. ITEM c. 4. ejusd. L. X.: Huic (uni Deo Deorum) nos servitutem, quae latria graece dicitur, sive in quibusque sacramentis, sive in nobis ipsis debemus. Hujus enim templum simul omnes et singuli templa sumus, quia et omnium concordiam et singulos inhabitare dignatur non in omnibus quam in singulis major, quoniam nec mole distenditur, nec partitione minuitur. Cum ad illum sursum est, ejus est altare cor, nostrum: ejus unigenito cum sacerdote placamur: ei cruentas victimas caedimus, quando usque ad sanguinem pro ejus veritate certamus : et. suavissimum adolemus incensum, cum in ejus conspectu pio sanccur instituti, toque amore flagramus: ei dona ejus in nobis, nosque ipsos vovemus, et reddimus: ei beneficiorum ejus solemnitatibus festis et diebus statutis dicamus sacramusque memoriam, ne volumine temporum ingrata subrepat oblivio: ei sacrificamus hostiam humilitatis et laudis in ara cordis igne fervidae caritatis. Ad hunc videndum sicut videri poterit, eique cohaerendum, ab omni peccatorum et cupiditatum malarum labe mundamur, et ejus nomine consecramur. Ipse enim fons nostrae beatitudinis, ipse omnis appetitionis est finis. Hunc eligentes, vel potius religentes, amiseramus enim negligentes: hunc ergo religentes, unde et religio dicta perhibetur, ad eum dilectione tendimus, ut perveniendo quiescamus: ideo beati, quia illo fine perfecti. Bonum enim nostrum, de cujus fine inter Philosophos magna contentio est, nullum est aliud, quam illi cohaerere, cujus unius anima intellectualis in corporeo, si dici potest, amplexu, veris impletur foecundaturque virtutibus. Hoc enim bonum diligere in toto corde, in tota anima, et in tota virtute praecipimur. Ad hoc bonum debemus, et a quibus diligimur, duci, et quos diligimus, ducere. Sic complentur duo illa praecepta, in quibus tota Matth. 22, 57. lex pendet et Prophetae. Diliges Dominum Deum tuum in toto corde tuo, et in tota anima tua, et in tota mente tua: et diliges proximum tuum tanquam te ipsum. Ut enim homo sese diligere nosset, constitutus est ei finis, quo referret omnia, quae ageret, ut beatus esset. Non enim qui se diligit, aliud esse vult quam beatus. Hic autem finis est, adhaerere Deo. Jam igitur scienti diligere se ipsum, cum mandatur de proximo diligendo sicut se ipsum, quid aliud mandatur, nisi ut ei quantum potest, commenDei cultus. det diligendum Deum? Hic est Dei cultus, haec vera re ligio, haec recta pietas, haec tantum Deo debita servitus. soli Deo de go non colit Deum, misera est, quia Deo privatur: si au, tem colit Deum, non vult se coli pro Deo. Illi enim potius divinae sententiae suffragatur, et dilectionis viribus Exod. 22, 20. favet, qua scriptum est: sacrificans diis, eradicabitur, nisi Domino soli. Nam ut alia nunc taceam, quae pertinent ad religionis obsequium, quo colitur Deus, sacrificium certe nullus hominum est, qui audeat dicere deberi, nisi Sacrificium Domino soli. Multa denique de cultu divino usurpata betur. sunt, quae honoribus deferuntur humanis: sive humilitate nimia, sive adulatione pestifera: ita tamen, ut, quibus ea deferuntur, homines haberentur, qui dicuntur colendi et venerandi: si autem eis multum additur, et adorandi. Quis vero sacrificandum censuit, nisi ei, quem Deum aut scivit, aut putavit, aut finxit? Quam porro antiquus sit in sacrificando Dei cultus, duo illi fratres Kain et Abel satis indicant, quorum majoris Deus reprobavit sacrificium, Gen. 4, 4. 5. minoris aspexit. 5. IDEM Augustinus L. XV. contr. Faust. Manich. c. 9.: Adonai, verbum hebraeum est, et interpretatur Dominus, eo modo, quo solus Deus dicitur Dominus: sicut latria, quod verbum graecum est, et interpretatur servi- Latria. tus, non quaecunque, sed illa, qua tantummodo Deo servitur. stituuntur al vis in memo Sanctis non sacrificia. 6. ET L. XX. contr. eund. c. 21.: Populus Christianus memorias martyrum religiosa solemnitate concelebrat, et ad excitandam imitationem, et ut meritis eorum consocie- Soli Deo contur, atque orationibus adjuvetur: ita tamen, ut nulli mar- taria, quamtyrum, sed ipsi Deo martyrum, quamvis in memorias mar- rias martytyrum, constituamus altaria. Quis enim antistitum in locis rum. sanctorum corporum assistens altari, aliquando dixit: Of- offeruntur ferimus tibi Petre, aut Paule, aut Cypriane? sed quod offertur, offertur Deo, qui martyres coronavit, apud memorias eorum, quos coronavit: ut ex ipsorum locorum admonitione major affectus exsurgat, ad acuendam caritatem et in illos, quos imitari possumus, et in illum, quo adjuvante possumus. Colimus ergo martyres eo cultu dilectio- Martyres et nis et societatis, quo et in hac vita coluntur sancti homi- modo colannes Dei, quorum cor ad talem pro evangelica veritate passionem paratum esse sentimus. At illo cultu, quae graece latria dicitur, latine uno verbo dici non potest, cum sit quaedam proprie divinitati debita servitus, nec colimus, Latria, divinec colendum docemus, nisi unum Deum. Cum autem ad nitati debita sancti quo tur. servitus. rae sacrificatur. hunc cultum pertineat oblatio sacrificii, unde idololatria Nulli creatu- dicitur eorum, qui hoc etiam idolis exhibent: nullo modo tale aliquid offerimus, aut offerendum praecipimus, vel cuiquam martyri, vel cuiquam sanctae animae, vel cuiquam angelo: et quisquis in hunc errorem delabitur, corripitur per sanam doctrinam, sive ut corrigatur, sive ut caveatur. Ipsi enim sancti vel homines vel angeli exhiberi sibi nolunt, quod uni DEO deberi norunt. Apparuit hoc Act. 14,13.8q. in Paulo et Barnaba, cum commoti miraculis, quae per eos facta sunt, Lycaonii tanquam diis immolari voluerunt: conscissis enim vestimentis suis, confitentes et persuadentes se deos non esse, ista sibi fieri vetuerunt. Apparuit et in Apo. 19 et 22. angelis, sicut in Apocalypsi angelum se adorare prohibentem ac dicentem adoratori suo: Conservus tuus sum et Daemones fratrum tuorum. Ista sibi plane superbi spiritus exigunt, crificia. diabolus et angeli ejus, sicut per omnia templa et sacra gentilium. Et post pauca: Longe minoris peccati est ebrium *) derideri a martyribus, quam vel jejunum sacrificare martyribus. Sacrificare martyribus dixi, non dixi sacrificare DEO in memoriis martyrum: quod frequentissime Deo in me- facimus illo duntaxat ritu, quo sibi sacrificari novi testatyrum sacri- menti manifestatione praecepit: quod pertinet ad illum culficatur. tum, qui latria dicitur, et uni Deo debetur. expetunt sa *) alias, redire. moriis Mar VIII. Quomodo praeter Deum sanctos colimus et Philip. A, 21. 22. Coloss. 1, 1. 2. Philem. 7. 2) Apoc. 7, 9. sq. invocamus? A. De sanctis, hoc est, sanctifica tis et in Christo renatis omnibus hoc loco DRom.1, 7. 2. Cor. 1, 1. non agimus, sicut Paulus hoc nomen ad Christianos omnes crebro refert: sed eos intelligimus, qui vera suae sanctitatis in caelo praemia sunt consecuti. De quibus idem Paulus testatur, quod per fidem vicerunt regna, operati sunt justitiam, et adepti repromissiones. 5) Hebr. 11, 33. Ephe. 5, 27. Apoc. 5, 7. 8-12.7, 9. sq. 21, 2 — 4. B. Ac hi vere quidem sancti et im 4, 50. 1. Cor. 6, 19. maculati, sine macula et ruga, haec prae- 25-27. 22, 5-5. Ephe. stantiora Ecclesiae membra, et electa prorsus organa divini spiritus, in quae peccatum ac malum jam nullum cadere potest. Qui sancti partim ex Angelica, partim ex humana natura constant, creaturae quidem illae omnium nobilissimae ac beatissimae, quibus datum est, ut summis et aeternis in caelo bonis affluant, et Christo Domino semper conjunctis- Cor. 5.1. 6. 7. Gregor. cum sime vivant. C. Igitur et illius gratia, quae apud nos in terris geruntur, possunt telligere: et quoniam eximia in fratres 4) Philip. 4, 21 - 24. 2. 4. moral. cap. 32. in e tiam absentes caritate flagrant, salutis no strae cura tanguntur, nobis perpetuo Celsum 1. 8. 4. Reg. 5, 6. 25. 26. 6, 8. 12. 1. Cor. 14, 23. 25. 6) Dan.10,12-14.sq.Matth. 18. 10. Hebr. 1, 14. Tob. 12, 1215. Luc. 15, 10. Act. 5, 19. 20. 12, 7. A- poc. 5, 8-12. 8, 3.4. favent et optant, quaeque salutaria, tantoque studiosius causam nostram agunt, quo sunt minus de se ipsis solliciti, quoque majorem sincerae caritatis ac virtu- Bern. in vigil. Petr. et tis omnis, quae beatis congruit, perfectionem continenter exercent. 7) Hiero, in vigilant. Paul. et ser. 2. de S. Vict. 8) Damascen. lib. 4. or D. Est igitur cur haec caeli lumina et Ecclesia firmamenta simul et ornamenta post Deum maxima veneremur: est hod. fid. c. 16. cur sanctos hos prae caeteris mortalibus, quantumlibet excellentibus magni faciamus, praedicemus, imitemur, et amemus plurimum: est cur eosdem tanta talique dignitate jam auctos, magnis afficiamus honoribus, pro nostra quidem 9) Basil. in 40. mart. et exiguitate: est denique cur eos ipsos pro in Mamant. Nazianz. in Cyprian. Athan. Basil. Ambr. de viduis et de fi. christiana pietate compellemus sive in de resur, et in cap. 22. Luc. Chrysost. hom. 66. vocemus, non sane ut per se largiantur, ad pop. Ephraem, de lau dib. martyr. Hiero. in e pitaph. Paul Aug. de cu sed ut apud DEUM omnis boni largito ra pro mort. cap. 4. et lib 7 contr. Donat. c. 1. rem nobiscum precentur, sintque vel im Bern. serm. 66. in Cantic. Theod. lib. 8. graecar. aff. et in Philotheo. Pruden- merentibus faventes et efficaces inter tius in lib Peristepha non. 7. Syn. action. 6. cessores. 10) Aug. lib. 10. de civit. E. Cujusmodi cultus et invocatio si recte fiat, nimirum ut summus ille 10 Dei cap. 1. et lib. 20. cultus et honos summo DEO debitus, contra Faust. cap. 21. I tem 1. 8. de civit. Dei cap. 27. 13, 18. 19. Ephe. 6, 12. quem λarpɛíav diximus, integre constet, nihil sane habet incommodi, neque cum 11) Rom. 15, 30. sq. Heb. scriptura 11 pugnat, sed firmis Ecclesiae Culoss. 1. 2. 3. 1. Thess. testimoniis comprobatur, multumque affert utilitatis. 5, 25. 2. Thess. 5, 1. Luc. 7, 2. 4. sq. Job, 42, 7 - 10. F. Quod autem hunc in modum sanctos colimus, et cum Ecclesia invocamus, adeo CHRISTI Salvatoris et Domi 12) Trident. Conc, sess. 25. ni nostri gloriam 12 non obscurat, ut etiam magis illustret, amplificet, augeatque. 14, 12. Hic enim CHRISTI redemptoris virtus eximia splendescit ac gloria, quod is non 15) Psal. 67, 36. Joann. quidem in se tantum, sed in sanctis 15 etiam suis est apparetque potens, glorio19, 28. Luc. 19, 16. 17. sus, mirabilis: quod eosdem honorat ip15) Psalm. 138, 17. se, nimisque 16 honorari vult in caelo et in terra: quod per eos itidem et propter 45) Chrysost hom. 2 in 15 eos multa largitur, et parcit saepe im 11) Joann. 12, 26. Matth. Apoc. 2, 26. 27. 3, 20. 21. Psal. 50. et hom. 27. in Matth, et 42. in Gene 1 tem serm. de virtutibus merentibus. Nec enim obscurum est, quod et vitiis. 16) Gene. 26, 5-3. Ex- 16 Abraham, Isaac, Jacob, David, Hie od. 52, 11- 14. 8. Reg. |