ut scriptum est, nobis astantibus et videntibus et orantibus obdormivit cum patribus suis, enutritus cum bona senectute, et nobis coram, pro cuius commendanda corporis depositione, sacrificium Deo oblatum est, et sepultus est.

dimissit.

Cap. XXII.

(Possid. c. 31. Act. SS. c. ult.)

Testamentum nullum fecit, quia unde faceręt pauper Dei non habuit. Ecclesiae bibliothecam, omnesque codices, diligenter posteris custodiendos, semper iubebat. Si quid ecclesiae,201 vel in sumtibus, vel in ornamentis habuit, fidei presbyteri, qui sub eodem domus ecclesiae curam gerebat, Nec suos consanguineos vel in proposito vel extra constitutos, 2 0 2 in sua vita et morte vulgi more tractavit, quibus, cum adhuc superesset, id, si opus fuit, quod et caeteris erogavit, non ut divitias haberent, sed ut aut non, aut minus egerent. Clerum sufficientissimum, et monasteria virorum ac foeminarum continen

tium, 203 cum suis praepositis plena, ecclesiae dimisit, una cum bibliothecis, et libros et tractatus, vel suos vel aliorum sanctorum, habentibus, in quibus dono Dei qualis quantusque in ecclesia

201 Haec lectio paullo melior, quam Vulg. ecclesia.

202 Videtur hoc velle, cum pariter coluisse propinquos, sive ad clerum pertinerent, sive laici essent, vel, quod magis placet, sive christiani, sive essent pagani, qualis ipse et pater antea fuerant.

203 Ms. male, continentibus, de qua voce supra nonnihil dictum est.

fuerit noscitur, et in his semper vivere a fidelibus invenitur. luxta quod etiam quidam saecularium poeta, 204 iubens quo sibi tumulum mortuo in aggere publico locarent, programmate finxit dicens: Vivere post obitum vatem vis nosse viator?

Quod legis, ecce loquor. Vox tua nempe mea est.

Et in suis quidem scriptis ille Deo acceptus et carus sacerdos, quantum lucente veritate videre conceditur, rectae ac sanae 205 fidei, spei et caritatis catholicae, ecclesiae vixisse manifestatur, atque eum de divinis scribentem legentes proficiunt. Sed ego arbitror, plus ex eo proficere potuisse, qui eum et loquentem in ecclesia praesentem 206 audire et videre potuerunt, et eius praesertim inter homines conversationem non ignoraverunt. Erat enim non solum eruditus scriba in regno coelorum, de thesauro suo proferens nova et vetera, et unus negotiatorum, qui inventam pretiosam margaritam, quae habebat venditis, comparavit, verum etiam ex his, ad quos scriptum est: Sic loquimini et sic facite, et de quibus Salvator dicit: Qui fecerit et docuerit sie homines, magnus vocabitur in regno coelorum. 2 0 7 Peto

204 Vulg. secularium quidam poetarum. Sed et illud satis placere potest. Quisnam autem ille fuerit poeta, aliis ad indagandum relinquo. Certe, etsi id mereri videatur hoc distichon, P. Burmanni Anthologiae Epigramm. Latinor. insertum non est, cum tamen tot serioris aetatis minorisque longe pretii versiculi, in istam informem suique dissimilem molem compacti sint.

205 Vulg. recte ac sane.

206 Ita et Vulg. sed praestaret, praesentes. 207 Evang. Matth. V, 19.

autem impendio 208 vestram caritatem, qui haec scripta legitis, ut mecum omnipotenti Deo gratias agatis Dominoque 209 benedicatis, qui mihi tribuit intellectum, ut haec in notitiam, et praesentium et absentium, praesentis temporis et futuri hominum, et vellem deferre et valuissem, et mecum et pro me oretis, ut illius quondam viri, cum quo ferme annis quadraginta, Dei dono, absque amara ulla dissensione familiariter et dulciter vixi, et in hoc saeculo aemulator et imitator existam, et in futuro omnipotentis Dei promissis cum eodem perfruar. Amen. 2 1 0

208 Ms. pessime, in compendio.

209 Vuig. Dominumque, et sane hoc tempore promiscue cum dativo et accusativo dicitur.

210

Sequitur in Cod. nostro, quem supra promiserat Possidius se daturum, Indiculus Scriptorum omnium D. Augustini, novem paginas complens. Quem, etsi magnae auctoritatis sit, ad accuratius cognoscendos Augustini labores eruditos, tamen omittendum hic duxi, tum quia hic locus parum ad examen, de genuinis vel suppositis huius Ecclesiae Patris scriptis instituendum, aptus videtur, idque adeo plerorumquc lectorum parum interesse videri debet, tum quia multoties typis exscriptus est, noster autem Codex ab editis parum, et nisi in rebus non adeo magni momenti recedit. Finit in verbis: De continentia, Sermo unus, ut et Salinae Mss, neque agnoscit, quae posthac in edit. Benedictinorum exhibentur verba, satis inemendata, quae tamen, prorsus eodem modo, nos quoque in nostro Possidio Ms. habemus. Denique librarius, universum libellum hunc, his versiculis, quibus defraudare lectores noluimus, clausit :

Mentitur qui te totum legisse fatetur,

Namque Voluminibus mille Augustine refulges.