Obrazy na stronie
PDF
ePub

15 vaurdam veihan du ni vaihtai daug niba usvalteinai þaim hausjondam. usdaudei puk silban gakusa16 nana usgiban guþa vaurstvjan unaiviskana raihtaba raidjandan vaurd sunjos. iþ þo dvalona usveibona 17 lausavaur ja bivandei unte Alu gaggand du afgudein. jah vaurd ize sve gund vulip. pizeei vesun ymai18 naius jah filetus. þaiei bi sunja usvissai usmetun qiþandans usstass ju vaurþana jah galaubein 19 sumaize usvaltidedun. appan tu'gus grunduvaddjus gups standiþ habands sigljo pata. kunpa 20 frauja þans þaici sind is jah afstandai af unselein wazuh sei namujai namo fraujins, aþþan in wikilamma garda ni sind þatainei kasa gulþeina jab si:ubreina ak jah triveina jah digana. 21 jah suma du sverain sumupan du unsverain. aþþan jabai was gahrainjai sik þizei vailpip 22 kas du sveriþai gaveihaiþ bruk fraujin du allamma vaurstve godaize gamanviþ. aþþan juggans lustuns plinh ip laistei garaihtein galaubein friabra gavairpi mib paim bidai anahaitandam 23 fraujan us brainjamma bairtin. ip po dvalons jah untulons sokuins bivandei vitands patei 24 gabairand sakjons. iþ skalks fraujins ni skal sakan ak qairrus visan viþra allans laiseigs usþulands 25 in qirrein talzjands pans and-tandandans niu wan gibai im gup idreiga du ufkunpja sunjos. 26 jah usskavjaindau us unhulþins vruggon fram þammei gafabanai tiuhanda afar is viljin.

INTERPRETATIO.

contendere ad non quidquam prodest nisi (ad) subversionem his audientibus. 15. Stude te ipsum probatum exhi, bere Deo operatorem inconfusibilem, recte constituentem verbum veritatis. 16. Verum hos ineptos, profanos inanes-sermones devita, nam multum eunt ad impietatem, 17. t verbum eorum uti pus fervet; quorum fuerunt Ymenæus et Filetus, 18. qui circa veritatem secreti versati-sunt, dicentes, resurrectionem jam factam et fidem quorumdam subverterunt. 19. At firmum fundamentum Dei stat, habens signaculum hoc novit dominus hos qui sunt ejus, et: discedat ab impietate quisque, qui nominet nomen domini. 20. At in magna dome non sunt solum vasa aurea et argentea, sed etiam lignea et fictilia et quædam ad honorem, quædam autem ad contumeliam. 21. At si quis mundat se his, fil vas ad honorem sanctificatum; utile domino ad omng operum bonorum paratum. 22. At juveniles cupiditates fuge, verum sequere justitiam, lidem, amorem, pacem cum his prece invocantibus dominum ex puro corde; 23. verum has ineptas et stultas quæstiones devita, sciens, quod proferunt concertationes. 24. Verum servus domini non debet concertare, sed manBuetus esse adversus omnes, docibilis, patiens, 25. in mansuetudine docens hos adversantes, num forte det iis Deus pœnitentiam ad cognitionem veritatis, 20. et resipiscant ex diaboli tendicula, à quo capti ANNOTATIONES.

(γὰρ εἰς οὐδὲν χρήσιμον εἰ μὴ ἐπὶ κτλ. Ceterum hausjondam non mendose scriptum est pro hausjanālam, uti Cast, opinatur, nam við. ad Luc. v, 15.

1, 15. gakusanana] sic cod. B; Cast. gakiusa

nana.

unte

11, 16. dvalona, usreihona] inėptos, profanos, gr. omn. soluinmodo Belous. lausavaurdja] Massmanno I. I. p. 126' dubium esse vidétur, quia I, 1, 6 lausavaurdei legatur, sed utrumque recte habet; lauLavaurdja hoc loco est a lausavaurdi, quam formam eliam andavaurdi Luc. 11, 47; Joan. xix, 9 et gavaurdi Cor. 1, xv, 33 habent; lausavaurdei autem formatum est uti aglaitivaurdei Col. 11, 8; dvalavaurdei Eph. v, 4; filuvaurdei Matth. vi, 8. afgudein] nam impietatem, Cast. qui, ut fere solet, hoc loco, inique, ne dicamus maligne de linguæ gothicæ virtutibus loquitur, sensum borum verborum plane non perspexit, vid. autem quæ annotavimus ad I, 1, 8. Nam præpositio ini a Gotho non omissa, sed per du reddita et ad afgudein posita est, neque si vere abesset, Cast. d cere debebat, per unte posse reddi, id quod Massm. I. I. p. 134 jam animadvertit; neque und filu b. 1. dici potest, nam hoc, nisi cum mais junctum, ante comparativum non invenitur, vid. Luc. xv, 39; Cor. II, 1, 9; Phil. 1, 23. 11, 17. gund rulip] Cast. ☀ gun svuliþ, cod. B gun.. vuliþ, littera inter n et v omnino deleta ; cum igitur gunt, kund apud Germanos veteres et gund apud Anglosaxones pus, saniem significet (Graff IV, 219), deinde svutan gothicum non sil, vulan autem jam Rom. xu, 11 inveniatur, non dubitamus lectioHem nostram pro certa habere, neque multum adfuit, quin Massmann., qui l. I. p. 201 guns vulip conjecit, et Grimm, qui Gram. 1, 564 (3 edit.) yunds vulip optavit, rectam lectionein invenirent. - vesun] fuerunt, gr. omn: fori; pariter cum duobus subjectis singularibus verbum plurale ponitur Luc. 11, 43 visscdun ïosef jak ai þei, gr. vw 'Iwong xai ǹ μńtnp. ymainaius] vid. ad 1, 45; Cast. edidit ymainaïus, dicit autem in cod.ce super i non duo tautum, sed tria puncta posita esse videri. Sed neque scriptores borum codicum in mediis verbis puncta scriberc;

[ocr errors]

neque Gothi sonum ai in his nominum terminationibus pronuntiando distrahere solent. Fortasse illa puncta maculæ menbrana fortuito facta sunt, ef. Massm. Skeir. p. 17.

11, 18. sunja] cod. B et Cast. ✯ sunjai, quod satis inepte dictum esset, non enin xatừ táv álñôziny sed πepi Tử úλýðslav aberraverunt. Orta autem codicis lectio e terminatione verbi sequentis usvissai, vid. Skeir. p. 33, 10 miþ baureins þvairheins, pro baitr in. ef. Cor. II, un, 18 cod. B af fraujins ahmins pro akmin; Skeir. 40, 20 du daupeinais garchsnais pro gareksnai, ubi librarius terminatione præcedente in errorem in⚫ ductus est.—galaubein — usvallidedun] fidem subverterunt, gr. omn.

u, 20. sterain-unsverain] Massm, l. I. p. 132 recte dicit, hanc codicis lectionein falsam et aut sverainai -unsverainai, aut sverein—unsverein legendum esse; nam de accusativo post du præpositionem posito, ad exemplum Col. iv, 10, 13. l. I. cogitari non debet. 11, 21. gaveihaip] Goth, xvi.-du] pergit cod. A. 11, 22. friáþva] cod. A frijaþva.— bidai anahaitandam prece invocantibus, gr. solummodo ixixadovpy, sic Rom. x, 13; cf. Thess. I, iv, 1.—fraujan] ita recte in cod. A; in cod. B dubito an legami frauja, quod mendum librarii. CAST.

11, 25. andstandandans] resistentes, gr. ¿vtidiatIÐEEvous, Goth. c. codd. ¿vrixequívovs legit, vid. 1, 1, 40; Gal. v, 17; Thess. II, 1, 4. niu wan] Castillionæo videtur Luc. iv, 11 wan ni (imo ei wan ni) eadem significatione dici, qua h. 1. niu wan; nobis non idem videtur, sed Gothus sensum, utroque loco diversum, optime perspexit, id quod ejus translatio utriusque loci diversa comprobat.

11, 26. usskavjaindau] sic rod. B; cod. A usskarjaindau. Lectionein codicis B cum Castillionæo præferimus, propterea quod Gothus etiam Cor. 1, xv, 54 ἐκνήφειν per usskarjan sik et Thess, I, v, 8 νήφωμεν per usskavai sijaima convertit; lectionem codicis A, que Massmanno l. 1. p. 138, 203 valde arridet et quam (allato veterosaxon, scerian) ordinare, ornare explicat, ferremus, si h. 1. mentio ordinationis vel ornatus cujusdam (ex diaboli tendiculis) sensui apta

JI, 1, 2 aþþan þata kunneis ei in spedistaim dagam aigaggand jera sledja. jah vairþanu mannans sik friondans faihugairnai bihaitjans haubhairtai vajamerjandans fadreinam ungawairbai launavargos 3 unairknai unhunslagai unmildjai fairinondans ungahabandans sik unmanariggvai unseljai 4, 5 fralevjandans untilamalskai ufbaulidai frijondans viljan seinana mais þau gup habandans hivi 6 gagudeius ip math îzos invidandans. jah þans afvandei. unte us þaim sind þaiei sliuþand in gardins jah frahunþana tiuband qineina afhlaþana fravaurhtim poei tiuhanda du lustum missalei7, 8 kaim. siuteino laisjandona sik ni aiv wanhun în ufkunþja sunjos qiman mahteiga. aþþan þamma haidau ei jannis jah mambres andstoþun moseza sva jah þai andstandand sunjai mannans fravaur9 panai ahin uskusanai bi galaubein. akei ni þeihand du filusnai unte unviti ize svikun vairpib 10 allaim svasve jah jainaize vas. îþ þu galaista īs laiseinai meinai usmeta muna sidau galaubeinai 11 usbeisnai friapvai pulainai. vrakjom vunnim wileika mis vaurþun in antiaukiai in eikaunion in 12 lystros wileikos vrakos uspulida jah us allaim mik galausida frauja, jah pan allai paiei vileina 43 gagudaba liban în xristau ïesu vrakos vinnand. iþ ubilai mannans jah liutai þeihand du varɔizin 14 airzjai jah airzjandans. iþ þu framvairþis visais în þaimei galaisides þuk jah gatrauaida sind þus 15 vitands at wamma ganamnt. jah þatei us barniskja veihos bokos kunpes pos mahteigons þuk 16 usfratvjan du ganistai þairh galaubein þo in xristau ïesu. all boko gudiskaizos ahmateinais jah INTERPRETATIO.

ducuntur post ejus voluntatem. in, 1. At hoc cognoscas, quod in ultimis diebus accedunt anni difficiles, 2. et fiunt homines se amantes, pecuniæ-cupidi, jactatores, superbi, maledici, parentibus non-obedientes, ingrati, impii, 3. non-libantes, non-diligentes, calumniantes, non-continentes se, inmansueti, bonorum inimici, 4. prodentes, protervi, inflati, amantes voluntatem suam magis quam Deum, 5. habentes speciem pietatis, verum virtutem ejus negantes; etiam hos devita. 6. Nam ex his sunt, qui irrepunt in domos et captivas agunt mulierculas oneratas peccatis, quæ aguntur ad cupiditates varias. 7. semper docentes se, non tempore u'lo in cognitionem veritatis venire potentes. 8. At hoc modo quo launis et Mambres restiterunt Mo i, sic etiam bi resistunt veritati, homines deperditi mente, reprobati de fide. 9. Sed non proficiunt ad multitudinem, nam insipien'ia eorum manifesta fit omnibus sicuti etiam il'orum fuit. 10. Verum tu sectator es doctrinæ meæ, vitæ rationi, proposito, mori, fidei, longanimitati, amori, patientiæ, 11. persecutionibus, passion.bus, qualia mihi facta sunt in Antiocia, in Iconio, in Lystris, quales persecutiones passus-sum et ex omnibus me liberavit dominus. 12. Et autem omnes. qui volunt p'e vivere in Christo lesu, persecutio..es patiuntur. 13. Verum mali homines et simulatores proficiunt ad pejus, errantes et errarefacientes; 14. verum tu porro maneas, in quibus docuisti te et (que) credita sunt tibi, sciens a quo acce pisti, 15. et quod a pueritia sacros libros nosti hos valentes te instruere ad salutem per fidem hanc in Christo lesu. 16. Omne librorum divinæ spirationis et utiles ad doctrinam, ad vituperationem, ad instruANNOTATIONES

esset. Passivi autem pro activo cum sik positi simile exemplum invenies Cor. 1, xv, 33 ni afairzjaindau (irret euch nicht! Gall. fasse que vous ne vous trompiez pas!).-fram þammei gafahanri tiuhanda] a quo capti ducuntur, gr. omn. ¿wypnuevo un' avτou, Goth. c. Vulg.; cæterum cod. A pro tiuhanda præbet habanda (tenentur).- afar] post, gr. om. eiç.

III, 1. jera] anni, gr. omn. xapoi.

1,2. jah] et, gr. yap.—friondans] cod. A frijondans et in marg. seinaigairnai, perperam pro seinagairnai, sic idem cod. Tit. 1, 10 lausaivaurdai pro lausavaurdai; hoc mendum e terminatione sequentium ortum est; ant cum librarius ejusdem codicis Tim. I, 1, 4 andalausaize pro andilausaize male scripserit, fere adduci. mur ut suspicemur, hunc hominem verba nonnunquam scripsisse, uti os vulgi ea indistincte pronunliaret. Cæterum etiam div. seina gairnai scribendum est, nam cum pronominibus verba componi non solent.-hauhhairtai] cod. Bhauhairtai.—unairknai] cod. A unairknans.

III, 3. unhunslagai, unmildjai]_non-libantes, nondiligentes, ¶ gr.— unmanariggvai] cod. A ✯unmanarigvai.

11, 4. frijondans viljan seinana] amantes volunta tem suam, gr. omn. prazidovor, quod est voluptatem amantes; Castillionæo probabile videtur, Gothum latinas versiones sequentem in iis pro voluptatem legisse voluntatem; cf. ad Epb. 11, 3. — þau] Cast. * pan.

11, 5. jah pans] cod. A jap-pans.

[ocr errors]

in, 6. paieil sie recte cod. A; cod. B et Cast. poei, quæ. du lustum ad cupiditates, gr. omn. impias, casu instrumentali; cæterum pro lustum cod. A lustustum, cf. ad loan. ix, 41.

ni, 7. ni] non, cod. A c. gr. omn. jan-ni, xai μn. I, 8. pamma-ei] vid. ad Luc..1, 20 et ad Col. I, 9. cf. Rom. 18, 20 et ad Luc. x, 5. iannis cod. A ianRes.-mambres] gr. lapās.

--

11, 9. svikun] cod. A marg. ga‘arhiþ, famosa.— jak] etiam, ° cod. B, in cod. A supra lineam scriptum

est.

1, 10. galaista is] Cast. et. Massm. l. 1. p. 158 galaistais, quod ab utroque librario male pro galaistjais scriptum esse illi opinantur; sed quid quæsumus conjunctivus hoc loco et hac verborum structura siguificat, cum textus græcus perfectum habeat? Lectioni nostre fides datur Gal. vi, 16 sva managai sve pizai garaideinai galaislans sind, ὅσοι τῷ κανόνι TOUTW STOLXŃGOVO; Marc. 1, 36 jah galaistans vaurpun imma, xxi xatsdiwĘαv autóv. Ceterum cod. A marg. galaisides pro galaistides (secutus es). Liseinai meinai] doctrinæ meæ, ¶ gr. omn. — sidau] mori, gr. omn.- friaprai] cod. A frijaþvai.

I, 11. lystros] cum hæc forma dativi non gothica sit, interpres græca forma usus esse videtur, quod eum sæpius fecisse inter omnes constat, sic ïairusaulymon, gazufylakio, poman al.; o autem posuit pro græco o, quia hæc vocalis linguam gothicam plane deficit; Bépoux igitur in Calend. Goth. per bairauja redditur. vrakos] cod. A vrakjos, cf. ad Gal. vi, 12.uspulida] sic uterque cod. pro uspulaida.

III, 13. du vairsizin] cod. A marg. da ubelamma (sic pro ubilamma, vid. ad Luc. vi, 17), ad malum.airtjai jah airzjandans] errantes et errare facientes, 1gr. omn.; Goth. cum Vulg.

[ocr errors]

III, 14. framvairpis] porro (non constans, uti Cast. interpretatur], gr. omn.-jah] sic cod. B; in cod. A utrum jan an jau scriptum sit, Cast. discernere non potuit.

I, 15. usfratvjan sic codd. pro usfraþian aut usfra þvjan, uti Castillionæo videtur.

I, 16. garaihteinai-garaihtein] Cast. vult notari, garaihteins hoc versu et greco ἐπανόρθωσις εἰ δικαιο avn respondere; sed errat ille quidém, nam garaih

[ocr errors]

17 paurftos du laiscinai du gasahtai du garaihteinai du talzeinai in garaihtein, ci ustaunans 1 sijai manna gups du allamma vaurstve godaize gamanvips. veitvodja ïn andvairþja guļs jah 2 fraujins xristaus iesuis saei skal stojan qivans jah daupans bi qum is þiudinas-u ïs. mere van.d 3 stand uhteigo unuhteigo gasak gaplaih gawotei in allai usbeisnai jab laiseinai. vairpib mel pan 4 haila laisein ni usþuland ak du seinaim lustum dragand sis laisarjans subjondans hausein. aþþau 5 af sunjai hausein afvandjand ip du spillam gavandjand sik. ip bu andapahts sijais in allaim 6 arbaidei vaurstv vaurkei aivaggelistins and bahti þein usfullei. aþþan ïk ju hunsljada jah mel 7, 8 mcinaizos disvissais atīst. haifst po godon haifstida run ustauh galaubein gafastaida. þ pro pan galagibs ist mis vaips garaihteins þanei usgibip mis frauja in jainamma daga sa rahia staua. 9, 10 appan ni þatainei mis ak jah allaim þaiei frijond qum iss. sniumei qiman at mis sprauto. unta demas mis bilaiþ frijonds po nu ald jah galaip du paissalauneikai krispus du galatiai teitus 11 du dalmatiai, lukas īst miþ mis ains marku anduimands brigg miþ þus silbin unte ist mis bruks 15 du andbahtja. appan tykeiku insandida în aifaison. hakul panei bilaïp in trauadai at karpau 14 qimands atbair jah bokos þishun maimbranans. alaiksandrus aizasmiþa managa mis unpiupa 15 ustaiknida. usgildip imma frauja bi vaurstvam is. þammei jah þu vitai filu auk ands'op 16 unsaraim vaurdam. in frumiston meinai sunjonai ni manna mis mipras ak allai mis bilipun. ni rahnjai...

INTERPRETATIO.

ctionem, ad institutionem în justitia, 17. ut perfecius sit homo Dei ad omne operum bonorum paratus. Iv, 1. Testificor in facie Dei et domini Christi lesu, qui debet judicare vivos et mortuos in adventu ejus, regno ejus; 2. prædica verbum, insta opportune, importune, vitupera, adhortare, increpa in omni patientia et doctrina. 3. Fit tempus cum sanam doctrinam non patiuntur, sed ad suas cupidit tes cervant sibi doclores titillantes auditum; 4. at a veritate auditum avertunt, verum ad fabulas convertunt se. 5. Verum tu sobrius sis in omnibus, labora, opus operare evangelista, ministerium tuum exple. 6. At ego nunc sacrificor et tempus mei discessus adest. 7. Pugnam hanc bonam pugnavi, cursum finivi, fidem servavi; 8. inde autem imposita est mihi corona justitie, quam dat mihi dominus in illo die, bic justus judex; at non solum mihi, sed etiam omnibus qui amant adventum ejus. 9. Festina venire ad me celeriter; 10. nam Demas me deseruit amans hanc nunc vitam et profectus-est ad Thessalonicem, Crispus ad Galatian, Titus ad Dalmatiam; 11. Lucas est cum me unus; Marcum excipiens duc cum te ipso, nam est mihi utilis ad ministerium. 12. At Tycecum misi in Efesuni. 13. Penulam, quam reliqui in Troade apud Carpum, veniens affer et libros, maxime membranas. 14. Alexander ferrarius-faber multis me malis affecit; remunerat ei dominus secundum opera ejus; 15. quem etiam tu cave, multum enim restitit nostris verbis. 16. In prima mea defensione non homo mihi adfuit, sed omnes me deseruerunt; ne impute[tur]·

ANNOTATIONES.

teinai sensu transitivo a garaihteins, garaihtein autem sensu intransitivo a garaihtei est.

III, 17. manna gups] homo Dei, ¶ gr. omn.; Goth. cum Vulg.

Iv, 1. fraujins] domini. ° gr.—arıstau ïesuis] ¶ gr. -bij in gr. xai. qum] Massmanno 1. 1. p. 204 dativus, elisione ortus, esse videtur, cujus miræ conjecturæ ulla est necessitas, nam bi etiam aliis locis sic cum accusativo ponitur.—is] pr., Goth. ° xaí.

IV, 2. stand] cod. A instand-uhteigo] sic rectius cod. A, cod. B. ohteigo, cf. ad Luc. iv, 15.-ga plaih gawotei adhortare, increpa, ¶ gr.

iv, 3. vair pip] Goth. oyúp .—dragand sis] acervant sibi, ¶ gr.; cæterum cod. A gadragand, coacervant. subjondans] cod. A supandans, cf. ad 1, 14. Cæterum Goth. h. 1. sensum magis quam verba sequitur; subjondans enim est accusativus ad laisarjans referendus et interpretandum est: quærunt magistros, qui aures suas delectent. ¡v, 4. init. Goth. ° xai.

[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

DU TEITAU ANAstodeiþ.

1, 1 Pavlus skalks gups ip apaustaulus ïesuis xristaus bi galaubeinai gavalidaize gups jah ufkunþja sun2 jos sei bi gagudein ist. du venaï libainais aiveinons þoei gahaihait unliugands guþ faur mela aiveina.

[blocks in formation]

1, 1. Pavlus servus Dei, verum apostolus lesu Christi, secundum fidem lectorum Dei et cognitionem veritatis, quæ secundum pictatem est, 2. ad spem vitæ æternæ, quam promisit non-mentiens Deus ante tem:

ANNOTATIONES.

Fragmenta hujus epistolæ usque ad 1, 10 in cod. R, 1, 91, t in cod. A leguntur et jan edita sunt in Specim. Ulfilæ parium ined tarum, Mediol. 1819

p. 18 sq.

Inscript. anastodeip] de hoc verbo nihil nisi littera prima in codice superest. CAST. cf. Prolegg.

3 ip atbairhtida mela svesamma vaurd sein in mereinai sei gatraua'da ist mis bi anabusnai nasjandis 4 unsaris gups. teitau valisin barna bi gamainjai galaubeinai ansts jah gavairþi fram guþa attin jah 5 xristau îesu nasjand unsaramıma. în pizozei vaihtais bilaiþ pus în kretai în þize ei vanata atga6 raihtjais jah gasarjais and baurgɛ praizbytairein svasve īk þus garaidida. jabai was īst ungafairinonds 7 ainaizos qenais aba barna babands galaubeina ni în usqissai usstiureins aiþþɔu ungawairba. skałupþan aipiskaupus ungafairinops visan sve gups fauragaygja ni haubhairts ni bihaitja ni þvairhs ni 8, 9 veinnas ni slahals ni aglaitgastalds. ak gastigods bleibs and pahts garaihts veihs gaþaurbs. andanemeigs bi laiseinai vaurdis triggvis ci mahteigs sijai jah gaþlaihan in laiseinat bailai jaþ-pans 10 andstandandans gasakan. sind auk managai ungawairbai lausavaurdai lutondans þishun þai us bi11 maita. þanzei skal gasakan þaici gardins allans u-valtjand laisjandans þatei ni skuld îst în faihu12 gairncins. qap auk sums ize sves ïze pranfetus kretes sinteino liugnjans ubila biarja vambos latos. 13, 14 so ist veitvodei sunjeina în þizozei fairinos gasak ins wassaba ei hailai sijaina in galaubeinai. ni 15 atsaiwandans judaiviskaize spilli jah anabusne manne afvandjandane sis sunja. aþþan all brain hrainjaim ip bisaulidaim jah ungalaubj.ndam ni vaiht brain ak bisaulida sind ize jah aha jah mip16 vissei. gup andhaitand kunnan iþ vaurstvam învidand andasetjai viseudans jab ungalaubjan1 dans jah du allamma vaurstve godaize uskusanai. ip pu rodei þatei gadof ist þizai hailon laiseinai

[ocr errors]

INTERPRETATIO.

pora æterna, 3. verum manifestavit tempore proprio verbum suum in prædicatione, quæ credita est mihi secundum præceptum servatoris nostri Dei, 4. Tito, dilecto filio, secundum communem fidem, gratia et pax a Deo patre et Christo lesu servatore nostro. 5. Propter quam rem reliqui te in Creta, propter hæc ut defectum corrigas et constituas per urbes presbyterium sicuti ego tibi ordinavi. 6. Si quis est integer, unius feminæ maritus, filios habens fideles, non in diffamatione luxuriæ aut non-obedientes. 7. Debetque enim episcopus i reprehensus esse, uti Dei dispensator, non superbus, non jactator, non iracundus, non vinolentus, non percussor, non turpis-lucri-studiosus; 8. sed hospitalis, benignus, sobrius, justus, sanctus, modestus, 9. curans secundum doctrinam verbum fidele, ut potens sit et consolari in doctrina sana et hos reluctantes arguere. 10. Sunt enim multi non-obedientes, vaniloqui, seducentes, maxime hi ex circumcisione, 11. quos debet arguere ; qui domos totas subvertunt, docentes quod non debitum est propter lucriturpis-cup ditatem. 12. Dixit enim quidam eorum, proprius eorum propheta: Cretes semper mendaces, mala bestia, ventres pigri. 13. lloc est testimonium verum, propter quam causam argue eos severe, ut sani sint in fide, 14. non spectantes juda cas fabulas et præcepta hominum avertentium sibi veritatem. 45. At omne purum paris, verum maculatis et infidelibus non quidquam purum sed maculata sunt eorum et mens et conscientia. 16. Deum confitentur nosse, verum operibus negant, abominabiles existentes et non-credentes et ad omne operum bonorum reprobati. 1, 1. Verum tu loquere, quod decens est huic sanæ doctri..æ

ANNOTATIONES.

1, 3. atbairhtida] sic cod. B; Specim. ✯ atbairhida. mela svesamma] tempore proprio, gr. omn. xxɩp:ïs ἰδίοις.

[ocr errors]

1, 4. valisin] sic cod. B; Specim. validin, hoc enim est optato (vid. Cor. II, v, 8; Phil. 1, 22), yvnLos autem convertitur per valis, vid. Phil. iv, 3; Tim. I, 1, 2; cf. II, 1, 1. Col. 1, 12. — galaubeinai] sic cod. B; Specim. galaubeinais. - jah] pr., gr. έλεος. xristau iesu] gr. κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. 1, 5. pizozei vaihtais] quam rem. gr. own. Tovrov. in pize ei] propter hæc ut, gr. omn. iva; cæterum Cast.jet. pizeei; sic etiam Neh. v, 18 in pizc ei i div. scribendum est. vanata] sic cod. B; Speeim. ☀ van[an]. — and] sic cod. B; Specim. ana. -praizbytairein] presbyterium, gr. omn. GCUTEpovs, Goth. c. Latin.

[ocr errors]

1, 6. ungafairinonds] vid. ad Tim. I, 111, 2. 1, 7. ni bihaija) non jactator, gr. omn.; cæterum Specim.ni bihatgja; neque significat bihaitja jurgiosus, uti Cast. Specim. p. 30 convertit, neque iracundus (opyikos), uti Massm. Skeir. Gloss. p. 157 interpretatur, sed ¿lugóv, jactator, vid. Tim. II, III, 2, e quo loco gemello illud ni bihaitja huc ductum esse videtur.

1, 8. gabaurbs] sic cod. B; Cast. gataurbs, Specim.gabaird's.

[ocr errors]

1, 9. vaurdis] incipit cod. A. - vaurdis triggvis] Verbum fidele, ¶ gr. omn.; cæterum pro triggris, recta lectione codicis B, cod. A triggos, Specim. traiggrs.

1, 10. managai] Goth. c. codd. ° x«i.

lausavaur

dai] cod. A lausaivaudai, vid. ad Tim. II, 1, 2;
cæterum Goth. " nai. pishun] desin. cod. B.
1, 11. gardins allans] domos to:as, ¶ gr. omn.
1, 12. auk] enim, ° gr.; Goth. aut cum cod. d ap.
Mi. yap, aut cum cod. F et G dé legit, sic auk pro
græco di legitur Rom. viii, 10; Cor. I, x, 20; xv, 50;
ef. auk juhpro de xai Cor. 1, !, 16; II, xi, 9.
kretes] sic cod. pro kreteis, cf. ad Luc. x, 5 et Thes-
sal. II, 1, 17. — biarja] sic. cod. A; Specim.
biarja, cf. Grim. Gr. 1, 39 (3 edit.) Cæterum cum
hæc verba versum heroicum, quem Paulus apostolus
ab Epimenide vate desumpserit (vid. Blomf. ad Cal-
lim. lov. 8), efficere inter omnes constet, Massm. 1.
1. p. 224 etiam verba gothica in ejusmodi versum com-
pescere studuit; fecit autem hunc :

[ocr errors]

un

kretos (ic!), sintei- no [ga]- | liugnjans | ubila | biar-ja.

Medius fidins næ, versus bellissimus!

[ocr errors]

1, 43. ist] gr. omo, ante sunj ina. wassaba] sic nunc Cast. edidit, cum Specim. ☀ þrussaba edidisset, duæ enim litteræ priores in cod. exesæ sunt; wassaba adverbium firmatur ex substantivo wassei, άлoτopia, Rom. x1, 22 þrussaba autem nihil habet, quo probetur.

1, 14. spilli sic cod. A pro spille, vid Rom. vi, 5; Grimm 1, 36.). — afvandjandane sis sunja] sis non abundat, uii Cast. existimat, sed addito sis Gotbum verba media reddere, etiam Massn. 1. 1. p. 125 recte

monet.

1, 16. uskusanai] cod. A marg. ungakusanai, quod etiam græco àdóxquos respondet, vid. Cor. II, xm, 5 sqq.

DU FILEMAUNA.

11, 12 iþ nu þus jah mis bruks. panuh insandida, iþ þu ina þat-ist meinos brusts anduim. 13, 14 panei ik vilda at mis gahaban ei faur þuk mis andbahtidedi in bandjom aivaggeljons. ip inu þein 15 ragin ni vaihɩ vilda taujan ei ni svasve bi nauþai þiup þein sijai ak us instum. aufto auk duþe a!16 gaf sik du weilai ei aiveinana ïna andnimais. ju ni svasve skalk ak ufar skalk broþar liubana us17 sindo mis iþ wan filu maïs þus jah în leïkajah in fraujin, jabai nu mik habais du gamana audnim þana 18 19 svemik. iþ jabai wa gaskop þus aiþþau skula ist þata mis rahnei. ik pavlus gamelida meinai bandau 20 ik usgiba ei ni qiþau þus patei jab-puk silban mis skula is. jai bropar ik peina niutau în franjin 21 anaþrafstei meinos brusts in xristau. gatrauands ufhauseinai peinai gamelida pus vitands patei 22 jah ufar patei qipa taujis. bijandzuþ-þan manvei mis saliþvos venja auk ei þairh bidos izvaros fra23 gibaidau izvis. goleiþ þuk aipafras sa miþfrahunpana mis in xristau ïesu ———

11.

[ocr errors]
[blocks in formation]

verum nunc tibi et mihi utilis. 12. Huncce misi; verum tu eum, id est mca viscera, excipe; 13. quem ego volui apud me retinere, ut pro te mihi ministraret in vinculis evangelii. 14. Verum sine tao consilio non quidquam volui facere, ut non sicuti secundum necessitatem bonum tuum sit, sed ex animipromptitudinibus. 15. Forsitan enim ideo detulit se ad tempus, ut æternuin eum excipias, 16. jam non sienti servum, sed supra servum, fratrem dilectum, maxime mihi, verum quam multo magis tibi et in carne et in domino? 17. Si igitur me habes ad socium, excipe hunc uti me. 18. Verum si quid nocuit tibi aut debitor est, hoc mihi imputa. 19. Ego Pavlus scripsi mea manu, ego reddo, ut non dicam tibi, quod et tui ipsius mihi debitor es. 20. Profecto, frater, ego te fruar in domino; refice mea viscera in Christo. 21. Confidens obsequio tuo scripsi tibi, sciens, quod etiam supra quod dico facis. 22. Simulque vero para mihi hospitium; spero enim, ut per preces vestras doner vobis. 23. Salutat te Epafras, hic concaptivus mihi in Christo lesu

ANNOTATIONES.

Que de hac epistola supersunt, in solo cod. A continentur.

11. panuh] Cast. existimat, Gothum pro o legisse oy; sed hujus conjecturæ nulla est necessitas, panuh pro panei dictum est, uti sæpius, vid. ad Joan. VIII, 26, ubi adde Luc. xvi, 20∙ xvi, 12. — insan· dida] misi, gr. Népfα.

12. meinos brusts] mea viscera, cod. A marg. meina_h[air]þra, quod idem significat; litteras air, cum membrane parte abscissas, Cast. probe restituit, vid. Cor. II, vi, 12.

14. piup pein sijai] cod. A et Cast. piu peinssijai, modo omissa litera p propter sequentem eamdem (vid. ad Marc. x, 44), modo falso duplicata litus lustum] cod. A marg. gabaurjaba (libenser), quod sæpius pro nos positum est, vid. Marc. vi, 20; xII, 37; xiv, 65; Cor. II, 1, 15.

tera s.

19. puk silban mis skula is] notandum est, ad skula is, pariter a que nos hodieque loquimur, accusativum esse positum, quasi illud esset verbum transit.vom; Rom. autem xi11, 8. ni ainummehun vaihtais sku

lans sijaiþ, res debita genitivo ponitur. De accusa. Livis, similiter ita positis, cf. Grimm Gr. IV, 755 sqq. 22. bijandzup- unde hoc verbum ductum sit et quid vere significet, adhuc dubium est. Cast. Spee. p. 31 comparat anglosax. bigeondan, angl. beyond, et convertit per præterea; Grimm Gr. II, 127 *) a verbo bijan (i. e. præterire, transire, progredi) ducit, et genitivum participii anomalum esse et pro adverbio positum pariter, ulterius, præterea significare, existimat. Si bijanás vere est participium, quod non dubitamus, etiam nominativus esse potest (Grimm autem genitivum aut plural s accusativum esse putat), ad subjectum enuntiati referendus, hoc sensu: pergens, addens para mihi hospitium; sic pro adverbiis gracis Gothus participia ponit: Cor. 1, xvi, 10 ei taiman paius una gands sijai at izvis, gr αφόβως γίνηται. Thess. 1, 1, 13 veis aviliudom gupa uhsveibandans (sic pro edito unsveibandane in cod. legitur) gr. dotakɛinto;. sic v, 17. Aliis autem locis apa quod gr. h. 1. habent, gothice est samana Ps. LIII, 3, Col. iv, 3; Thess. I, v, 10, aut suns Thess. I, iv, 17.

« PoprzedniaDalej »