794 20 svinbeins is. þatei gavaurhta în xristau urrais ands īna us daußaim jah gasativa în taibsven seinai în 21 himinam ufaro allaize reikje jah valdufnje jah wahte jah fraujinassive jah allaize natne namuidaizo 22 ni þatainei în pamma aiva ak jah în þamma auavairþin. jah all ufhnaivida uf fotuus imma jah ina 23; 1, 1 atgaf baubiþ ufar alla aikklesjon. sei ïst leik is fullo pis alla in allaim usfulljandins. jak īzvis visan2 dans daupaus missadedim jah fravaurhtim îzvaraim. în þaimei simle īddjeduþ bi þizai aldai þis aivis 3 bi reik valdufnjis luftaus ahmins þis nu vaurkjandins in sunum ungalaubeinais. în þaimei jah veis allai usmetum suman in lustum leikis unsaris taujandans viljans leikis jab gamitone jah vesum 4 vistai barna hatizis svasve jabı þai anþarai. iþ guþ gabeigs visands în armabairtein in þizos mana5 gous frijaþvos în þizaiei frijoda uns jah visandans uns daupans fravaurhtiin miþgaqivida uns xr 6 stau. anstai sijum ganasidai jah miþurraisidai jah miþgasatidai în himinakundaim în xristau jesu. 7 ei ataugjai în aldim þaim anagaggandeim ularassu gabeins anstais seinaizos in selein bi uns în 8, 9 xristau ïesu. unte anstai sijuþ ganasidai þairh galaubein jah þata ni us īzvis ak guþs giba ïst. ni us 10 vaurstvam ei was ui wʊpai ak is sijum taui gaskapanai în xristan ïesu du varstvam godaim, poci 11 fauragamanvida guþ ei în þaim gaggaima. duþþe gamuneiþ þatei jus biudos simle în leika vesup 12 namnidans unbimaitanai fram þizai namuidon bimait în leika handuvaurbt. unte vesuþ þan în jainamma mela înuh xristau framaþjai usmetis israelis jah gasteis gahaite trausteis ven ni habandans 13 jah gudalausai în manasedai, îp nu ṣai în xristau ïesu jus juzei simle vesuþ fairra, vaurþuþ newa în 14 bloba xristaus. sa auk ist gavairþi unsar. saei gatavida þo ba du samin jah miþgardavaddju faþog 15 gatairands. fijaþva, ana leika seinamma vitoþ anabusne garaideinim gatairands ei þans tvans gaskopi în 16 sis silbin du ainamma niujamma manu vaurkjiands gavairþi jah gafriþodedi þans baus în ainamma INTERPRETATIO eminentiæ virtutis ejus in nobis his credentibus secundum opus virtutis potentiæ ejus, 20. quod operatus-est in Christo suscitans eum e mortuis et collocavit ad dextram suam in cœlis 21. supra omnia imperia et potestates et virtutes et dominationes et omnia nomina nominita non solum in hoc sæculo, sed etiam in hoc futuro, 22. et omne humiliavit sub pedes ei et eum dedit caput super omnia ecclesiæ, 23. quæ est corpus ejus, plenitudo hujus omnia in omnibus implentis. n. 1. Et vos existentes mortuos sceleribus et peccatis vestris, 2. in quibus olim ambulastis secundum hanc ætatem hujus sæculi, secundum principem potestatis aeris spiritus hujus nunc operantis in filiis incredulitatis, 3. in quibus etiam nos omnes versatisumus olim in cupiditatibus carnis nostræ facientes voluntates carnis et cogitationum et fuimus natura filii Iræ, sicut etiam bi alii. 4. Verum Deus dives existens in misericordia propter hunc magnum amorem, in quo amavit nos, 5. et existentes nos mortuos peccatis convivificavit nos Christo; gratia sumus servati 6. et conresuscitati et concollocati in cœlestibus in Christo lesu, 7. ut ostendat in ætatibus his accedentibus abundantiam divitiarum gratiæ suæ in bon tate secundum nos in Christo lesu. 8. Nam gratia estis servati per fid met boc non ex vobis, sed Dei donum est; 9. non ex operibus, ut quis non glorietur, 10. sed e us sumus opus creati in Christo lesu ad opera bona, quæ præparavit Dens, ut in his eamus. 11. Ideo recordamini, quod vos gentiles olim in carne fuistis, nominati non-circumcisi ab hac nominata circumcisio in carne manu-facta. 12. Nam fuistis tum in illo tempore sine Christo alienati conversatione Israelis et hospites promissionum fœderis, spem non habentes et impii in mundo. 13. Verum nunc ecce in Christo lesu vos, vos-qui olim fuistis procul, facti-estis pr. pe in sanguine Christi. 14. Hic enim est pax nostra, qui fecit hæc ambo ad unum et parietemintergerinum sepis destruens, 15. inimicitiam, in carne sua legem præceptorum regulis destruens, ut hos duos crearet in se ipso ad unum novum hominem, faciens pacem, 16. ei reconciliaret hos ambos in uno ANNOTATIONES. 1, 1. izvaraim vestris, gr. 11, 2. uivis sæculi, cod. A fairwaus (mundi). sunum cod. B ✯ sumun. 11, 3. viljans] voluntates, cod. A marg. lustuns (voluptates) cum Clar. lat. et Ambros. vesum] cod. B visum, hec nova scribendi ratio notanda est juxta veisi, veiseis, veisun; vid. ad J. xi, 32.-vistai barna gr.-hatizis] sic legendum est. vid. iv, 31, L. m, 7, keir. 51, 19; cod. B (non A, iti Cast. annotat) hatis et post hanc vocem supra neam signum litteræ græc.e non absimile. quod nullo alio loco inventum est; cod. A (non B) hatize (vid. Cast. Add. p. 68); non hat zos, uti Cast. in annotatione indicat. Cæterum cod. A marg. us sateinai (1. ussateinui) urruykai, 1. e. ab origine reprobati. 11, 4. gabeigs] cod. A gabigs. frijapuos] Goth. c. codd. αὐτοῦ. 11, 5. uns] sec. 110, gr. omn. sijum] sumus, cod. A c. gr. omn. sijuþ (e-tis). 11, 6. nuþurraisidai mipgasatidai ] conresusciLati concollocati, quæ pluralia ad præcedens sijum sunt referenda ; cod. A cum gr. omn. muiþurraisida miþgasatida (conresuscitavit — concollocavit. 1, 7. aldim] cod. A ☀aldaim. 1, 10, ak] sed, gr. omn. yap, vid. ad Joan. xvi, 26. sjum I cod. A sium. godaim cod. A marg. biu beigaim. 11, 11. piudos simple] ¶ gr. omn. v.sup fuistig fr.omn.; cod. A ante in. ·namnidans | cod. A pai articulum add.t.—fram.—bΜmait | Grimm GGA. 1830 p. 1792 et Gr. iv. 591 recte monet hoc fram pizai handuvaurht interpretandum e-se: ab ea (gente) que dicitur circumcisio in carne manufacla. Ceterum sane mira loquendi ratio, in qua non solum nominativus post þizai namnidon offendit, sed etiam quod femininum" participii substantivo neutro appositum est; quodammodo comparari potest Me. m, 16 gasatida seimona namo paitrus pro patru, vid. L. 1. 15; M. 1x, 9. -- 11, 12. þan] tum, ° gr. omn. inuh cod. A înu -xristau] pró xristu, accusativum enim inuh præpo sitio postulat. gahaite trausteis p:omissionum federis, gr. τῶν διαθηκῶν τῆς ἐπαγγελίας. 11,13.vaur þu newa] gr.; Goth. c. codd. ap. Mil!. et Mi. 11, 15. anubusne] Goth. c. col. e ap. Mi.. 11, 16. afslahands] cos. B ajslahans, vid. al Mc. il 21. , sis silbin 1 se if so, ÉT. Cara. 47 leika guþa þairh galgan afslahands fijaþva în sis silbin. jah qimands vailamerida gavaır, izvis 18 juzei fairra jah gavairþi þaim ïzei newa. unte þairh ina habam atgagg bajoþs in aiħamma ahmin 49 du attin. sai nu ju ni s juþ gasteis jah aljakonjai ak sījuþ gabaurgjans þaim veiham jab îngardians 20 gups anatimridai ana grunduvaddjau apausꞌaule jah praufete at visandin auhumistin vaibstastaina 21, 22 sillin aristau îesu. în þammei alla gatimrjo gagatiloda vahseiþ du alb ve’bai in fraujin. în þammei I, 1 jab jus miþgatimridai sijuþ du bauainai gups in ahmin. in pizozei vaihtais ik pavlus bandja xristaus 2 jesuis in izvara þiudo. jabai sveþauh hausideduþ sauragaggi guþ‹anstais, sei fibana ī、t mis în îzvis. 3, 4 unte bi andhuleinai gakannida vas mis so runa sve fauragamelida în leitilamma. duþþe ei siggvan5 dans mageiþ fraþjan frodein meinai în runai xristaus. þatei anþaraim aldim ni kunþ vas sunum 6 manne svasve nu andhuliþ îst þaim veih am is apaustaulum jah praufetum în ahmin. visan þiudoš 7 gaarbjans jah galeikans jah gadailans gahaitis is in xristau iesu þairh aivaggeljon. þ z zei varð 8 andbahts ik bi gihai anstais guþs þizai gibanon mis bi toja mahtais ïs. mis þamma undarleijin allaize þíze veihane atgibana varþ ansts so în þiudom vailamerjan þo unfairlaistidon gabein xri9 staus jah ïnliubtjan allans. wileik þata fauragaggi runos þizos gafulginons fram aivam în guþı 10 þamma alla gaskapjandin. ei kanuiþ vesi nu reikjam jah valdusnjanı în þaim himinsakundam` þairli 11 aikklesjon so managfaiþo handugeť guþs bi muna aive. þanei gatavida în xristau ïesu fravjin unsa、 12, 13 ramma. în þammei habam briþein freihals atgagg în trauainai þairh galaubein ïs, în þize bidja. ni 14 vairþaiþ usgrudjans in aglom neinaim faur izvis. þatei ïst vulbus ïzvar. în þis binga kniva meina INTERPRETATIO. corpore Deo per crucem occidens inimicitiam in se ipso. 17. Et veniens prædicavit pacem vobis, vos - qui procul, et pacem his, qui prope. 18. Nam per cum habemus accessum ambo in uno spiritu ad patrem. 19. Ecce nunc jam non estis hospites et alienigenæ, sed estis cives his sanctis et domestici Dei, 20. ædi. ficati in fundamento apostolorum et profetarum in existente summo angulari - lapide ipso Christo lesu, 21. in quo omne ædificiom compositum crescit ad templum sanctum in domiño, 22. in quo etiam vos coædificati estis ad domicilium Dei in spiritu. H, 1. Propter quam rem ego Pavlos vinctus Christi lesu propter vos gentiles; 2. si quidem audistis institutionem Dei gratiæ, quæ data est mihi in vos. 5. Nam secundum revelationem notificatum fuit mihi hoc mysterium, ut ante- scriptum in parvo. 4. Ideo ut legentes possitis intelligere prudentiam meam in mysterio Christi. 5. Quod aliis ætatibus non notum fuit filiis hominum, sicut nunc revelatum est his sanctis ejus apostolis et profetis in spiritu: 6. esse gentiles cohæredes et unicorporales et participes promissionis ejus in Christo lesu per evangelium, 7. cujus factus sum ininister ego secundumi donum gratiæ Dei, hoc datum mihi secundum opera virtutis ejus, 8. mihi huic infimo omnium horum sanctorum data fuit gratia hæc in gentilibus prædicare has investigabiles divitias Christi 9. et illuminare omnes, qualis hæc dispensatio mysterii hujus absconditi a seculis in Deo hoc omnia creante, 10. ut notificata esset nunc imperiis et potestatibus in his cœlestibus per ecclesiam hæc varia sapien. tia Dei 11. secundum constitutionem sæculorum, quam fecit in Christo lesu, domino nostro, 12. in quo habeinus fiduciam, libertatem, accessum in confidentia per fidem ejus, 13. propter quod precor, ne fiatis lassi in afflictionibus meis pro vobis, quod est gloria vestra. 14. Propter hoc flecto genua me ad patrem ANNOTATIONES 11, 17. gavair þi] sec. pacem, gr. ize! | cod. A ize; crterum de ellipsi sind verbi vid. ad Rom. xii, 2. 11, 19. ju ] ° cod. A. aljakonjai] sic codd. pro aljakuntai, vid. ad L. iv, 13. — sijuþ} sec. estis, - o gr. vid. m, 1. pizozei vaihtais] quam rem, gr. omn. ToúTov; sic Goth. sæpius contra græc. auctoritatem relativo utitur ad conjungenda singula enuntiata, v, 6 þoei (Taūta yáp) Cor. II. XII, 8 bi þatei (vπÉp TOUTOU). M. XXVit, 46 þatei ist (TOŬT' éGTi ). II, 2. gups anstais]¶gr. , 4. siggvandans mayeiþ] ¶ gr. omn. 1, 5. is apaustaulum]¶gr. omn. præter cod. d ap. Mi. m, 6. iesu lesu, ° gr. onin.; Goth. c. Vu'g. ut, 7. ik] ego, ° gr. omin. præter cod. m ap. Mi. qui ante andbukts habet. — gibai] sic cod. B; Cast. gibos. , 8. undarleijin] sic cod. B; Mssm. B. A. p. 1038 conjecit undarleikin, quæ conjectura nobis mirifice placet præ illa, quam Grim. W. J. Lxx p. 48 propo-uit undarlegjin (subjacenti), nam ipse Grim. monet, siguificationem verbi in undar positum esse, cf. iv, 9 unduraists, quæ superlativi forma, uti græ cum xatóTaros, ex adverbio effecta est. -- þize] horum, ° gr. ~~ unfairlaistidon] hæc Massmanni 1. 1. indicata conjectura, codicis denuo inspecti auctoritate comprobor; Cast. unfair:astido». 1. 9. în] pergit cod. A. nı, 10. kannip] cum ad handugei (aut ad præce. dens runa) referendum sit kannida scribendum fuit, uti infra iv, 7 gibana ist ansts; sed ut h. 1., sic etiam Gal. v, 11 galauran ist marzeins pro galaurana legitur, cf. ad Neb. vi, 16. managfal po] cod. A filus faiku et in marg, managna (quod noli cum Časꞌ. managnando, sed mauagnandei explere ) managei i. e. abundans multitudo, quo quid glossator explicare voluerit, incertum est, nisi forte due lectiones (managnandei kandugei et manugei handugeins) conjunctæ sunt. Managei autem, si recte conjecimus, nunc pro managdups (abundantia) ponitur, cum aliis locis significet multitudinem, que numerari possit. Cæterum ex illa codicis A lectione dicimus, Grim. 1, 722 non ita recte auguratum esse, adjectivorum in us exeuntium formam concretam convenire cum eadem adjectivorum in · is terminantium ; nam secundum illam doctrinam nunc filufaihjo scriptum esse debebat. Si vero Grim. recte conjecit, aut filufaihu pro adverbio habendum est, uti filu L. vi, 5 (vid. ad L. XIX, 37), ant filnfaihus scribendum, vid. L. vi, 6 handus paursus, Grim. 1, 721 Anm. 1. -- in, 12. freihals] ibertatem, cod. B c. gr. omn. (præter cod. D); addidimus e cod. A. qui e libris latinis hausit, quorum lectio comparetur cum cod. D ¿v tập ¿dev0zpoOña addente. Ceterum Goth. x«i an'a algagg omittit. , 13. vair paip usgrudjans} listis lassi, gr. omin. oratione obliqua ixxaxsiv cæterum de usgrudžans vid. ad L. xvii, 1. 15 du attin fraujins unsaris iesuis xristaus. us pammei all fadreinis in limina jan ana airþai namnjada. 46 ei gibai îzvis bi gabein vulþaus seinis mahitai gasvinþnan þairh ahman seinana în înnuman mannan. 7, 18 bauan xristu þairb galaubein în bairtam izvaraim. ei în friaþvai gavaurhtai jah gasulidai mazeiþ 19 gafahan miþ allaim þim veiham. wa sijai bra.idei jah laggei jah hauhei jah diupei. kunnan po 20 ufarassau mikilon pis kunpjis friaþva xristaus ei fullnaip du allai fullon gups. ablan þamma niahTM 21 teigin ufar all taujan maizo þau bidjam aippan rapim bi mahtai pizai vaurkjandein in uns. ïmma Iv, 1 vulpus în aikklesjon in xristau îesu in allos aldins aive amen. bidja nu ïzvis ïk bandja in fraujin 2 vairbaba gaggan þizos laponais. pizaiei lapodai sijup. mib aliai bauneinai jah qairrein mib usbeis3 nai uspulaudans izvis misso in friaþvai. usdaujandans fastan ainamundipa ahmins în gabundjai ga4, 5 vairþeis. ain leik jah ains alima svasve attaþodai sijuþ în aina ven laponais izvaraizos, ains frauja 6 aina galaubeins aina daupeins ains gup jah atta allaize. saei ufar allaim jah and allans jah ïn al7, 8 laim uns. ip ainwarjamel unsara atgibana ist austs bi mitab gibos xristaus. in pizei qiþip. uss9 teigands in haubiþa ushanþ hunp jah atubgal gibos mannam. þatuþ - þan usstaig wa ist niba patei 10 jah atstaig faurþis în undaraist airpos. saci atstaig. sa ist jau saci usstaig ufar allans himinans ei 11 usfullidedi allata. jah silba gal sumans apaustauluns sumanzuþ - þan praufetuns sumansuþ - þan 12 aivaggelistans sumansub ban hairdjans jah laisarjans du ustauhein veihaize du vaurstva andbabijis 13 du timreinai leikis xristaus, unte garinnaima a!lai în ainamundiþa galaubeinais jah ufkunþjis sunus 14 guþs du vaira fullamma du mitaþ vabstaus fullons xristaus. ei þanaseiþs ni sijaima niukŝahai usvagidai jah usvalugidai în wammeh laiseinais liuteis manne în filudeisein du listeigon usvandjai airINTERPRETATIO domini nostri lesu Christi, 15. e quo omue paternitatis in cœlo et super terram vocatur, 16. ut det vobis secundum diviĝias gloriæ suæ, vi confirmari per spiritum suam in internum bominem, 17. habitare Christum per fidem in cordibus vestris, 18. nt in caritate facti et fundati ossitis capere cum omnibus his sanctis, quid sit latitu·lo et longitudo et altitù lo et profunditas, 19. cognoscere hanc abundanter maguam hujus cognitionis caritatem Christi, ut impleamini ad omnem pien tudinem Dei. 20. At huic potenti super omne facere plus quam precamur aut intelligimus secundum vim hanc operantem in nobis, 21. ei gloria in ecclesia in Christo lesu in omnes ætates sæculorum, amen. IV, 1. Precor nunc vos, ego ligatus iu domino, digue ambulare hac vocatione, qua vocati estis, 2. cum omni humilitate et bumanitate, com longanimitate, ferentes vos invicem in charitate, 3. studentes observare consensum spiritus in vinculo pacis. 4. Unum corpus et unus spiritus, sicut vocati estis in unam spem vocationis vestræ; 5. unus dominus, una fides, unus baptismus, 6. unus Deus et pater omnium, qui super omnes et per omnes et in omnibus nobis. 7. Verum unicnique nostrum data est gratia secundum mensuram doni Christi, 8. propter quod dicit: adscendens in altitudinem cepit captivitatem et dedit dona hominibus. 9. floc autem ascendit, quid est, nisi quod etiam descendit antea in inferius terræ? 10. Qui descendit, hic est etiam, qui adscendit super omnes cœlos, ut impleret omne, 11. et ipse dedit alios apostolos, alios autem profetas, alios autem evangelistas, alios antem pastores et magistros 12. ad perfectionem sanctorum ad opus ministerii, ad ædificationem corporis Christi, 13. donec perveniamus omnes in consensum ffiei et cognitionis filii Dei ad virum perfectum, ad mensuram incrementi plenitudinis Christi, 14. ut amplius non simus infantes agitati et circumlati in quoque doctrinæ, nequitiæ hominum, in astutia ad fraudulentam devitationem erro ANNOTATIONES. in, 16. gasvin þrun · în înnuman mannan ] corroborari in interiorem hominem; cod. A omni gr. auctoritate destitutus insvinþjan — innuman manRAN i. e. corroborare interiorem homineni. Cæterum Cast Xinnunan, vid. ad Coloss. 1, 29. , 18. ei] gr. omu. post gasulidai. — friaþvai] cod. A frijapvai.—-gavaurhtai lacti, gr. omn. ¿p¿¿¿wpivo Cast. in eo verbo offendit, quia evidenter a vaurts (radix) derivandum fuerit et Mssm. gavaurtsidai scribendum esse existimat ; nos lectionem utriusque cod. consensa firmatum non condemnaverimus, satis habentes lectorem commonefacere loci Cor. 1, xvi, 2, ubi pro kuzdjands, quod textus ratione habita exspectabatur, huhjands legitur. sijai] sit, • gr. omn.-jah lagqei ] ́cud. A jal – laggei. hauhei diupei gr. 16. 11, 19. kunnan ] Goth. " vid. ad L. n, frapua cod. A fríjaþva. --- fullncip] cod. A fulnaip, cf. ad L. n, 21.-du] ad, cod. A in (in). m, 20. pau sic codd.; Cast. pan.bidjan cod. Abidjan. uns] cod. A unsis. 11, 21. imma] cod. A immuh (eique) sic in eadem clausula Rom. x1, 36. --in aikklesjon | cod. A post isu. — aldins] Goth. C. codd. ° TÀI LỘC, Iv, 1. sijup] cod. A siup. Iv, 2. friabvui] cod. A frijapvai. IV, 4. svasve] Goth. c. codd. o xai. Iv, 6. saei de eltipsi ist verbi in sententia relativa vid. ad Rom. xu, 2; cæterum hic cod. B desinit. IV, 8. ussteigands] in marg. cod. A legitur psalmo... indicans hæc verba desumpta esse a libro Psalmorum (Lxvi, 19), quod unicum occurrit citatorum bibliorum in gothicis exemplum. CAST. ushanp] sic legendum est pro ushunþ, quod cod. A el Cast. habent; veram lectionem etiam Grim. W. J. 1. 1. p. 48 invenit. -- IV, 9. faur pis] Cast. div.; cæterum gr. -undaraisto sic cod. A; Cast. Xundarnisto; cæterumi Goth. pípn. air pos] quid cod. A, unde Cast. air þais edidit, vere habeat, propter membranæ lituram incertum est, sed neque Cast. forinam evidenter falsam rescribere, neque Grim., censuram illius libri agens, tacendo probare debebat. Iv, 11. apaustauluns] sic sine dubio in cod. A pro apaustaulans, Cast. lectione, scriptum est; suspicamur id memores locí Cor. I, iv, 9, ubi illam editana lectionem falsam esse auctoritas codicis denuo inspecti docuit. iv, 13. sunus] pro sznaus, vid. að .... 1, 54. vaira fullamma cod. A marg. lectionem variam babet, de qua Cast. legere posse sibi visus esi guma ma; an vero recte legerit, ipse dubitat, cum guma dativus, qui casus requiritur, esse non possit. ▲v, 14. niuklahui } sie cod. A ; Cast. ★ niukluksai. 15, 16 zeins. ip sunja taujandans în frijɛþvai vahsjaima în ina þo alla. ïze ist haubip xristus. us þammei all le k gaga ilop gagahafuiþ þairh allos gavissins andstaldis bi vaurstva în mitaþ ainis warjoh ferr 17 usvabst leikis taujip du timreinai seinai în frijaþvai. þata nu qiþa jah veitvodja in fraujin ei þana18 seips ni gaggaip svasve jah anparos piudos gaggand in us vissja hugis seinis. riqizeinai gabugdai vi19 sandans framabjai libainais gups in unvitjis pis visandins in im in daubipos hairtane seinaize. paiei usvenans vaurbanai sik silbans atg-bun aglaitein în vaurstvein unbrainipos alla zos în faibufrikein. 20, 21 iþ jus ni sva ganemuþ xristu. jabai sveþauh ïna hausidedup jah in immai uslaisidai sijup. svasva 22 ist sunja in ïesu. ei aflagjaiþ jus bi frumin usmeta þana fairujan mannan þana riurjan bi lustum 23, 24 afmarzeinais. anup-ban niuj siþ ahmin fraþjis izvaris jab gahamop þamma iujin manu þamma bi 25 guba gaskapanin in garaibtein jah ve hipai sunjos, in pizei aflagjandans liugn rodjaip sunja warji26 zuh miþ newundjin seinamma. unte sijuþ anþar auþaris liþus. þvairhaiþ þan sijaiþ jah ni fravaur27, 28 kjaiþ. sunno ni disiggqai ana þvairhein îzvara. ni gibiþ staþ unhulþin. saei hleli. þanaseiþs ni hli29 fai ak mais arbaidjai vaurkjands svesaim handum þiuþ ei habai dailjan þaurbandin. ainbun vaurde ubilaize us munþa izvaramma ni usgaggai ak þatei gop sijai du timreinai galaube.nais ei gibai anst 30 hausjandam. jah ni gaurjaiþ þana ve han ahman gups. þammei gasiglidai sijup in dega uslauseinais. 31 alla baitrei jah hatis jah þvairhei jah hropi jah vajamereins afvairpaidau af izvis mib allai unselein 32 vairþaidub miþ ïzvis misso seljai armahairtai fragibandans ïzvis misso svasve guþ în xristau fragal INTERPRETATIO. cf. infra vi, 11, ubi lists = · μεθοδεία. iv, 16. gagahastip] locus in cod. obliteratus est; gagahartip, quod Cast. edidit, vocem gothicam non esse, jam Mssin. et Grim. I. 1. p. 49 indicaverunt et veram lectionem conjectura invenerunt; cæterum Grim. etiam, cum gr. omn. ante illud verbum xxi ponant, hanc particulam in gagahuftiþ latere existi❤ mans jah gahaftiþ legere maluit; cuni vero prior hujus verbr pars in cod. perspicue legi posse videatur et particula copulativa sic omitti soleat (vid. m, 12) gagahafiip retinere voluimus. ris, 15. verum veritatem facientes in charitate crescamus in eum bæc omnia, qui est caput Christus, 16. e quo omne corpus compactum, connexum per omnia vincula auxilii secundum opus in mensura unius quarumque partium augmentum corporis farit ad ædificationem suam in charitate. 17. Hoc nunc dico et testor in domino, ut amplius non ambuletis, sicut etiam alii gentiles ambulant, in vanitate sensus sui : 18. tenebricosi intellectu existentes, alienati-a vita Dei propter iuscientiam, hanc existentem in iis, propter surditatem cordium suorum, 19. qui desperantes facti se ipsos dederunt impudicitiæ, in operationem inmunditiæ omnis, in avaritiam. 20. Verum vos non sic accepist s Christum; 21. si tɩmen eum audivistis et in eo edocti estis, sicut est veritas in lesu, 22. ut deponatis vos secundum primam conversionem hunc veterem bominem, hunc corruptibilem secundum cupiditates deceptionis. 23. Re autem novetis spiritum mentis vestræ 24. et induatis hunc novum hominem, hunc secundum Deum creatum in justitia et sanctitate veritatis. 25. Propter quod deponentes mendacium loquamini veritatem quisque cum propinquo suo, nam estis alter alterius membrum. 26. Irati autem sitis et ne peccetis; sol ne occidat super iram vestram ; 27. ne date locum diabolo. 28. Qui furatus-sit, amplius ne furetur, sed potius laborei operans propriis sed quod manibus bonum, ut babeat impertiri egenis; 29. ulloin verborum malorum ex ore vestro ne exeat, bonum sit ad ædificationem fidei, ut det gratiam audientibus. 30. Et ne contristelis hunc sanctum Spiritum Dei, quo signati estis in die liberationis; 31. omnis amaritudo et animositas et ira et clamor et maledictio aljiciatur a vobis cum omni improbitate 32. fiatisque cum vobis invicem boni, misericordes, condonantes ANNOTATIONES. usvalugidai] Grim. I. I. p. 48 probabili conjectura usvalvidai legere mavult, monemus tamen, lectionem editam codicis A denuo inspecti auctoritate confirmari. -in] pr. in, gr. omn. wammeh] manifesto librarii errore verbum voci græcæ vuo respondens excidit; id esse censet Cast. luftau, quod propter idem initium ante liuteis facile a librario amitti potuerit, Grim. 1. 1. rectius vinda, quo verbo Gothus gr. ›μo; reddere soleat, suppleí aut vinde, liuleis qui genitivus pluralis a wammeh pendeat. sic cod. A teste Cast., sed ut forma illa secunduni Cast. doctrinam probari possit, quod posse negamus, certe sensus genitivum non patitur; est potius legendum liutein (in quoque [vento 1. ventorum ] doctrinæ, nequitia hominum); » et s litteras in codd. 23 annotavimus. Cæ sæpius permutari, ad 'M. vii, terum in sno loco movere et ante liutein ponere, quod vult Grim., nobis non necessarium esse videtur, propterea quod præpositiones primo loco positæ, altero omitti possunt et tertio demum repeti 56. filudeisein opus est, v d. M. vii, 9; Mc. vi, du listeigon usandjai] hæc nostra conjectura codicis A auctorita e confirmata est; Cast.filudeiseinai listeigo us vandjai, quam editam lectionem Grim. 1. 1. p. 49 fere totam probavit, sed ea comprobatione judici sui subtilitatein nunc non probavit; nam primum fiudeiseinai non vera, sed falsa forma est, vid. Cor. I, 1, 3 et cf. ad Cor. II, iv, 4; deinde us vandjai, quod pro mρos μebodεiv positum esse ille dicit, si lectio genuina esset, aliquid aliud signíficaret; denique listeigo si recte sic legeretur, non oliose vel e glossa additum esset, quasi idem quod us vandjai valens, sed listeigon adjectivum ad usvandjui positum cum efficit sensum, quem habet uzbodeix, iv, 17. init. pergit cod. B. v, 19] usvenans vaur panai] desperantes facti, gr. ἀπηλγηκότες. faihufrikein] cod. A faihufuikein. Iv, 23. anup-pan niujaiþ] vid. ad Mc. xiv, 44. IV, 24. jah gahamop cod. A jag-gamaho þ. Iv, 25. sijup] estis, cod. A c. gr. omn, sijum (sumus). Iv, 26. þvairhaip-pan] vid. ad M. v, 37; cæterum han (autem) gr. onin. disiggqai] pro hac codicis B lectione cod. A rectius dissiggqai, de qua varietate vid. ad Mc. III, 13. iv, 27. ni yibiþ] ne date, cod. A et Cast. c. gr. ni gibaip (nec detis). IV, 28. ak] sed, cod. A ip (verum), vid. ad Cor. 1, Σιν, 20. svesaim] propriis, ° gr. — þiup] gr. ante svesaim. Iv, 29. sijai] sit, ° gr. omn. galaubeinais] fidei, gr. χρείας. IV, 30. veihan ahman] ¶ gr. omn. — Iv, 31. hropi cod. A hropei. pammeil cod. IV, 32. vair paiduh] tiatisque, gr. yivals di 1. ov, quam utranique particulam à Goth. per uh suffisan v, 1, 2 ïzvis. vairþa þ nu galeikondans gupa sve barna liuba jah gaggaiþ în fri. þvai svasvo jah vristus ìri3 joda uns jab atgal sik silban faur uns bunsi jah sauþ guþa du daunai voþjai. aþþan horinassus jāk 4 allos unhrainipos aiþþau faihufrikei nih namjaidau în ïzvis. svasve gadob ist veihaim aiþþan dvalavaurdei aiþau saldra. poci du þaurftai ni fairrinnand, ak mais aviliuda. þata auk viteip 5 kunnandans patei wazu bors aiþþau unbrains aiþþau faihusriks. þatei ist galiugagude skalkinas6 saus. ni habaiþ arbi în þiud: ngardjai xristaus jah guþs. ni manna izvis uslusto lausaim vaurdam. 7, 8 þairh poci qimiþ hatis guþs ana sunum ungalaubeinais. ni vairþaip nu gadailans im. vesup auk 9 suman riqiz. iþ nu liubap în fraujin. sve barna liuhadis gaggaiþ. aþþan akran liuhadis ist în allai 10, 11 selein jah garaihtein jah sunjai, gakiusandans þatei sijai vailagaleikaip fraujin jah ni gamainjail 17, 18 vaurstvam riqizis duppe ni vairpaiþ unfrodai ak fraþjandans. wa sijai vilja fraujins. jah ni 19 anadriggaiþ izvis veina, în þammei ïst usstiurei. ak fullnaiþ in ahmin rodjandans izvis în psalmom 20 jah hazeinim jah saggvim ahmeinaim siggvandans în hairtam izvaraim fraujin. aviliudondans sin21 tcino fram allaim în namin fraujins unsaris ïesuis xristaus attin jah guþa. ufhausjandans izvis misso 22, 23 în agisa xristaus. qenes seinaim abnam ufhausjaina svasve fraujin. unie vair īt haubiþ qenais 24 svasve jah xristus haubiþ aikklesjons jah is ist nasjands leikis. akei svasve aikklesjo ufhauseiþ 25 xristu. svah qenes abnam seinaim în allamma. jus vairos frijoþ qenins izvaros svasve jah xristus 26 frijoda aikklesjon jah sik silban atgaf faur þo. ei po gaveihaidedi gahrainjands þvahla vatins in 27 vaurda. ei ustauhi silba sis vulþaga aikklesjon ni habaudein vamme aiþþau maile aiþþau wa svalei28 kaize ak ei sijai veiha jah unvamma. sva jah vairos skulun frijon seinos qenins sve leika seina. sein - INTERPRETATIO. vobis invicem, sicut Deus in Christo condonavit vobis. v, 1. Fiatis igitur imitantes Deum, uti filii chɔri, 2. et ambuletis in charitate, sicuti etiam Christus amnavit nos et dedit se ipsum pro nobis sacrificium et victimam Deo ad odorem bonum. 3. At adulterium et omnes immunditiæ aut avaritia ne-quidem nominetur in vobis, sicut decorum est sanctis, 4. aut stultiloquium, aut scurrilitas, quæ ad necessitatem non pertinent, sed potius gratiæ: 5. Hoc enim scite cognoscentes, quod quisque adulter aut impurus aut avarus, quod est idolorum servitus, non habet hæreditatem in regno Christi et Dei. 6. Ne homo vos concupiscat manibus verbis, per quæ venit ira Dei super filios incredulitatis. 7. Ne fiatis nunc socii iis. 8. Fuistis enim aliquando tenebræ, verum nunc lumen in domino, uti filii luminis ambuletis. 9. At fructus iuminis est in ouini probitate et justitia et veritate. 10. Proban es, quod sit bene-placitum domino 11. et ne communicetis operibus tenebrarum — 17. ideo no fiatis imprudentes, sed prudentes, quid sit voluntas domini, 18. et ne inebrietis vos vino, in quo est luxuria, sed impleamini in spiritu, 19. loquentes vobis in psalmis et laudibus et cantibus spiritualibus, canentes in cordibus vestris domino, 20. gratias - agentes semper de omnibus in nomine domini nostri lesu Christi patri et Deo, 21. obedientes vobis invicem in timore Christi. 22. Uxores suis maritis obediant, sicut domino, 23. nam vir est caput uxor.s, sicuti eliam Christus caput ecclesiæ et is est servator corporis, 24. sed sicuti ecclesia obedit Christo, sic mulieres maritis suis in omni. 25. Vos viri, amate uxores vestras, sicuti etiam Ch istus amavit ecclesiam et se ipsum dedit pro hac, 26. ut hanc sanctificaret purificans lotione aquæ in verbo, 27. ut exhiberet ipse sibi gloriosam ecclesiam non habentem macularum, aut nævorum, aut quid talium, sed ut sit sancta et inimaculata. 28. sic etiam viri debent amare suas uxores, u i corpora sua. Suum ipsius corpus amat, qui suan: ANNOTATIONES. interdum reddi, ad Joan. xvIII, 26 annotavimus. svasve Goth. " xaí. v, 2. friaprai cod. A frijapvai. v, 3. namnjaidau] desinit cod. A. Notandum est autem, Gothum præcedentibus compluribus subjeclis, in iisque uno plurali (allos unhrainiþos), verbum in singulari numero posuisse, quod non textu græco (ovoμatio), qui omnia subjecia singularia habet, inductus fecisse existimandus est, cum etiam Neli. v, 18 lamba gavalida saihs jah gaiter gamanvida vas (gr. iyivovto) mis scripserit.gadub] sic cod. B; Cast. +gadof. v, 4. init. Goth. aioxporns, quod sine ullo dubio librari errore excidit propter repetitionem particule aippau, vid. ad Rom. ix, 15. aip paul pr. aul, gr. καί. v, 5. wazu] sic, omisso k in fine, in cod. scriptum esse nunc Cast. Add. p. 70. patei skalkinassaus] quod - servitus, gr. ős éotiv eidwĥolάrens. Miramur, hic Grim. 1. 1. skalkinassaus pro genitivo partitivo ab îst pendente habuisse (quod est cultus sc. pars, quod ad cultum pertinet); quæ interpretandi ratio et textui græco plane adversatur et simplicitatis laude caret ; potius ita statuendum est, skalkinassaus insolentiore forma positum esse p o ska!kinassus, cujus varietatis exempla ad Mc. vn, 32 collegimus, et Goth. cum codd. et verss. lat., quibuscum fere conspirat, ¿ ¿otw siδωλολατρεία legisse. v, 6. uslusto] sic cod. B, quod librarii mendum esse suspicamur pro ustuto, nam hoc respondet græco ánατáτw, vid. Rom. vi, 11; Cor. II, x1, 3; Timoth. 1, n, 14; Skeir. 38, 3, 15; luston autem, quo¿ indoμeiv significat, h. 1. sensui non accommodatum est. poi] quæ, gr. onin. taūtu yáp, vid. ad lil, 1. v, 7. vair paip nu] ¶ gr. omn. v, 9. ist est.° gr. omn. v, 11. vaursivam] Goth. * áxáprois. — riyizis] desinit cod. B. |