, I gasvalt. o unfrodans galateis. was izvis afbugida sunjai ni ufhausjan. ïzvizei faura augam iesus 2 xristus fauramelips vas in ïzvis ushramips. pat-ain viljau vitan fram izvis. uzu vaurstvam vitodis 3 ahman nemuþ þau uzu gahauseinai galaubeinais. sva unfrobans sijuþ. anastodjandans ahmin nu ▲, 5 leika ustiuliþ. sva filu gavunnuþ svare. aþþan jabai svare. saei nu andstaldiþ izvis abmin jab 6 vaurkeiþ mahtins în izvis uzu vaurstvam vitodis þau uzu gahauseinai galaubeinais. svasve jalı 27 abraham galaubida gupa sva managai auk sve in xristau daupidai vesup. xristau galamodai 28 sijup. nist judaius nih kreks. nist skalks nih freis. nist gumakund nib qinakund. unte allai jus 29 ain sijuþ în xristau ïesu. aþþan þande jus xristaus. panuu abrahamis fraiv sijuþ jab-bi gahaitam Iv, 1 arbjans. aþþan qiþa svalaud melis sve arbinumja niukiahs ist. ni und vaiht ïnsiza ist skalka frauja 2, 3 allaize visands, akei uf raginjam ist jah fauragaggam und garehsn attins. sva jah veis þan vesum 4 barniskai. uf stabim þis fairwaus vesum skalkinondans. ip bibe qam usfulleins melis. Tusandida 5 gub sunu seinana vaurbanana us qinon vaurbanana uf vitoda ei pans of vitoda usbaubtedi ei sunive 6 sibja andnimaina. appan þatei sijup jus sunjus gups. ïnsandida gup ahman sunaus seinis in hair7 tona izvara hropjaudan, abba fadar. svaei ni þanascips is skalk. þande sunus jah arbja guþs 8 pairh xristu. akei pan sveþauh ni kunnandans gup þaim poei vistai ni sind guþa skalkinodedup. 9 iþ nu sai ufkunnandans guþ maizuþ-þan gakunnaidai fram guþa waiva gavandideduþ īzvis afta 10 du paim unmahteigam jah halkam stabim. þimei aftra ïupana skalkinon vileiß. dagam vitaiþ jah 11, 12 menopum jah melam jah apnam. og izvis ibai svare arbaididedjan in izvis. appan vairpaip sve ik. 13 unte jab ik sve jus. broprjus. bidja izvis. ni vaiht mis gaskopup. vitub patei pairh siukein leikis 14 aivaggelida izvis þata frumo jah fraistubnjai ana leika meinamma ni frakunþedup ui andspivuþ ak 15 sve aggelu gups andnemuþ mik sve xristu iesu. wileika vas nu audagei ïzvara, veitvodja auk izvis 16 þatei jabai mahteig vesi augona izvara usgrabandans atgebeiþ mis. iþ nu sve fijands īzvis varþ INTERPRETATIO. femno gratiam Dei, nam si per legem justitia, sane etiam Christus frustra mortuus est. H. 1. 0 insipientes Galata! quic vos obcæcavit veritati non obedire? vos-quibus ante oculos lesus Christus coram-seriptus fuit, in vobis crucifixus? 2. Hoc unum volo scire a vobis, exne operibus legis spiritum accepistis, an exne auditu fidei? 3. Sic insipientes estis? incipientes spiritu, nunc carne perficitis? 4. Tam multum perpessiestis frustra? At si frustra. 5. Qui igitur donat vos spiritu et operatur virtutes in vobis, exne operibus legis, an exne audita fidei? 6. Sicut etiam Abraham credidit Deo. 27. Tam multi enim, quam in Christo baptizati fuistis, Christo vestiti estis. 28. No-et Iudæus, nequel Græcus; non-est servus, neque liber; non-est masculus, neque femina, nam omnes vos unum estis in Christo lesu. 29. At si vos Christi, ergo Abrahami semen estis et secundum promissiones heredes. Iv, 1. At dico: tantum temporis, quain beres parvulus est, non in quoquam melior est servo, dominus omnium exsistens, 2. sed sub tutoribus est et præfectis usque ad s'atutum tempus patris. 3. Sic etiam nos cum fuimus parvuli, sub elementis hujus mundi fuimus servientes; 4. verum cum venit finis temporis, misit Deus filium suum factum e muliere, factum sub lege, 5. ut hos sub lege redime et, ut filiorum communitatem acciperent. 6. At quod estis vos filii Dei, misit Deus spiritum filii sui in corda vestra clamantem: abba pater! 7. Itaque non amplius es servus, si filius et heres Dei per Christum. 8. Sed tum quidem non scientes Deum his quæ natura non sont nomina, serviistis; 9. verum nunc ecce cognoscentes Deum, magis autem cogniti a Deo, quomodo convertis.is vos iterum ad hæc imbecilla, et misera elementa, quibus iterum denno servire vuitis? 10. Dies observatis et menses et tempora et annos? 11. Timeo vos, ne frustra laboraverim in vobis. 12. At fiatis, ut ego, Ham etiam ego ut vos, fratres. Oro vos, non quidquam mihi nocuistis. 13. Scitis, quod per imbecillitatem carnis prædicavi vobis hoc prius 14. et tentationem in carne mea non sprevistis, non respuistis, sed ut angelum Dei accepistis me, ut Christum lesum. 15. Qualis fuit igitur beatitudo ves ra? Testor enim vobis, quod si possibile esset, oculos vestros effodientes daretis mihi. 16. Verum nunc uti odiens vos facius-sum ANNOTATIONES. m, 6. jah] etiam, ° gr. In, 28. ain] unum, gr. eis; Goth. c. codd. E legisse videtur, cf. J. x, 30; xvii, 22. III, 29. gahailam] promissiones, gr. omn. ¿mayyeLiev.arbjans] cod. A abrjans. Iv, 3. uf-fair waus] cod. A marg, uf tugglam (sub sideribus), hæ voces potius pro glossemate quam pro varia lectione habendæ sunt, nam Augustus cum aliis Patribus pro elementis mundi hic intelligunt astra, CA T. iv, 5. usbauhtedi ei] Cast. ☀usbauhtidedi ei, quod si vere in cod. scriptum est, librarius eodem modo lapsus est, uti L. ix, 40 et Cor. 11, 1, 7 (vid. ad Luc. I. I.); cum autem ultimas duas litteras incertas esse Cast. fateatur, fortasse usbauhtide (pro usbauhtdi, ef. ad L. xiv, 29) peei ille scripsit. sibja] Cast. jet. sunive Iv, 6. jus] vos, ° gr. omn. — - gups} Dei, gr. IV, 8. vistai ni]¶ gr. ante paim; Goth. c. Vulg. skalkinodedup] gr. omn. IV, 9. ïp nu sai] vid. ad Rom. vii, 6. Iv, 10. melam] cum gr. omn. xaipovs numero plurali legant, Cast. quanquam propier lituram membranæ melam an mela legatur, dignoscere non potuit, tamen quin recte edidisset, dubitare non debebat. wv, 11. arbaididedjau] Cod. A et Cast. arbaidedidjau, vid. ad J. XVIII, 36. IV, 12. appan] at, ° gr. omn. IV, 13. vitup Goth. c. codd. ° di . — siukein] cod. Iv, 14. fraistubnjai] Goth. c. codd. · -- vesi essel, gr. 47, 18 sunja gateihands izvis. aljanond izvis ni vaila ak usletan izvis vileina ei im aljanop. appan gob ist 19 aljanon ïn godamma sinteino jan-ni þatainei în þammei ïk sijau andvairps at îzvis. barnilona meina. 20 þanzei aftra fita. unte gabairltjaidau xristaus în ïzvis. a pan vilda qiman at ïzvis nu jah ïnmaidjan 21 stiboa meina. unte afslaupibs im in izvis. qiþiþ mis jus uf vitoda viljandans visan þata vitop niu 22 hauseiþ. gameliþist auk þatei abraham tvans aihta sumuns. ainana us piujai jah ainana us frijai. 23, 24 akei þan sa us pinjai bi leika gabaurans vas. ip sa us friji bi gabaita. patei sind aljaleikaidos, pos 25 auk sind tvos triggvos. aina raiblis af fairgunja seinai în þivadv bairandei. sei ist agar. seina 26 fairguni ist in arabia gamarko þizai nu ïairusalem iþ skalkinop miþ seinaim barnam. ip so iupa 27 ïairusalem frija ïst. sei ist aiþei unsara. gameliþ ist auk. sifai stairo so unbairandei. tarmei jaħ 28 hropei so ni fitandei, unte managa barna þizos auþjons mais þau þizos aigandeins aban, aþþan 29 veis broprjus bi ïsakis gahaita barna sium, akei þan svasve sa bi leika gabaurana vrak þaña. bi 30 ahmin. svah jab nu. akei wa qiþiþ þata gamelido. usvairp þizai þinjai jah þamma sunau ïzos. unte 31 ni nimiþ arbi sunus þivjos miþ sun u frijaizos. þannu nu broþrjus ni sijum þiujos barna ak fri1 juizos. þammei freihalsa uns xristus frijans bralta. standaiþ nu. ni aftra skalkinassaus jukuzja 2, 3 uspula p. sai ik pavlus qipa izvis þatei jabai bimaitiþ, xristus īzvis nist du botai. aþþan vei vodja 4 wammeh manne bimaitanaize þatei skula ist all vitoþ taujən. lausai sijuþ af xristau. juzei în vitoda INTERPRETATIO. veritatem nuntians vobis? 17. Student vobis non bene, sed excludere vos volunt, ut iis studeatis. 18. At bonum est studere in bono semper et non modo, in quo ego sim præsens apud vos. 19. Pueri mei, quos iterum gigno, donec manifestetur Christus in vobis; 20. at volui venire ad vos nunc el mutare v. cem meam, nam conterritus sum in vobis. 21. Dicite mihi, vos sub lege volentes esse, banc legem nonne auditis? 22. Scriptum est enim, quod Abraham duos habuit filios, unum e serva et unum e libera; 23. sed quidem hic e serva secundum carnem natus fuit, verum hic e libera secundum promissioDem; 24. quad sunt aliter-placentes, hæ enim sunt duo testamenta, una quidem a monte Sina in servitutem ferens, quæ est Agar; 25. Sina mons est in Arabia confinis huic nunc Ierusalem, verum servit cum suis filiis. 26. Verum hæc sursum lerusalem libera est, quæ est mater nostra. 27. Scriptum et eniin gaudeat sterilis hæc non-pariens, erumpe et clama hæc non gignens, nam multi filii hajus desertæ magis quam hujus habentis virum. 28. At nos, fratres, secundum Isaci promissionem filii sumus. 29. Sed tum sicut hic secundum ca nem natus persecutus-est hunc secunduni spiritum, sic etiam nunc. 30. Sed quid dicit hoc scriptum? Ejice hanc servam et hunc filium ejus, nam non accipit hereditatem filius servæ cum filio libera. 31. Itaque igitur, fratres, non sumus servæ filii, sed liberæ. v, 1. Qua libertate nos Christus heros fecit. Stetis igitur, ne iterum servitutis jugum patiamini. 2. Ecce ego Pavius dico vobis, quod si circumciditis, Christus vobis non-est ad utilitatem. 3. At test r cuique homin ni circumcisorum, quod reus est omnem legem facere. 4. Liberi estis a Christo, vos-qui in lege justos dicitis vos; e gratia excidistis. Iv, 18, ist] est, gr. omn. ANNOTATIONES. IV, 19. punzei] pergit cod. B. gabuirkijaidau] manifestetur, gr. omn. μoppwn; Goth. teste Cast. c. vers. Æthiop. gav pwby legit. Cod. A in marg. nonnulla verba sunt scripta, de quibus Cast. adhibita multa opera fere hæc legere potuit: d..... laudjai yafrisah..naim et quæ ita explevit : du laudjai gufrisahinaim. Sed primum non debebat glossam vocare, quæ est varia lectio, qua librarius vel si quis alius græcum poppwon ad verbum reddere voluit; neque deinde illa explendi ratio nobis placet, non solum quia sensum probum non habet, verum etiam quia sic signum ad marginem spectans post izvis positum esse debet quod supra gaba rhtjaidau recte pictum est; denique Castillionæi interpretatio vei sum lectiomis (ad abundantiam deformalis) prorsus falsa est. Res autem ita habere videtur: poppovodu qui interpretari voluit, verbis uti debebat quibus sensus inesset in formam redigi, idque fecit scribens: du ludjai gaf risahtnai în (îzvis) i. e. ad speciem conformetur in (vobis) sc. Christus. Ludjā, cujus verbi, proprie жроσшло (M. vi, 17) significantis, synonymon vlits Philipp. 11, 7 pro poppń quoque ponatur, eliam ipsum pro graco popon adhiberi potest. Pro ludjai qui audacius agere velit, etiam skaunjai conjicere potest, nam guþaskaunei et ibnaskaunis Philipp. 11, 6 el m 21 Goth. pro Vɛoũ μoppń et σúμμoppos utitur. Laudjai quo comprobetur, nihil habet, certe ei nunc locus non datur, si Cast, cum Grim. III, 46 lauds suffixum quantitats significationem habere existimat. xristaus] sic cod. B; cod. A et Cast. aristus de qua codd. varietate v d. ad Mc. vu, 32. Iv, 21. niu hauseip] cod. A marg. niu ussuggvuþ (aonne legistis). c. verss. (oùx åvaycyvάoxETE). iv, 22. aihta sumuns] ¶ gr. omu. Iv, 23. leika] desinit cod. A.-gahaita] non est pluralis, uti Cast. censet, nam sic gahaitam dicendum erat, vid. II. 29; sed dativus singularis, quem etiam gr. omn. habent. Iv, 24. aljaleikaidos] sic cod. B, id cum aliter pla· centes signilice, sensus autem allegorice diciæ postulet, aljaleikodos exspectandum erat. ga. iv, 25. init. Goth. c. codd. ° rỷ yàp "Ayap. marko] confinis, gr. συστοιχεῖ δέ. ip] Cast. legit gup (í. e. gp), quia spatium majus ei esse videba ur quam inter i et þ esse deberet; cum autem ductum superiorem litteræ g exiliorem esse et incertum ipsą fateatur, et sensus gup omnino non patiatur, ip autem ad reddendum áp necessarium sit, non dubitamus in cod. exaratum esse, quod edidimus. seinaim burnam} ¶ gr. omn. IV, 27. anpjons] sic cod. B; Ca-t. auþjos. paul sic cod. B; Cast. ☀ þan. iv, 28. bi īsakis gahaita] secundum Isaci (i. e. Isaco factam) promissionem, gr. omn. narà 'louáz śwayyer λίας (pendens a sequente τέκνα). - IV, 29. pan svasve] ¶ gr. om. swah jah] sic cod. abundante, ut videtur, aut jah aut henclitico (vid. ad J. xv, 26), cf. tamen iufra vi, 7 paluh juh. v, 1. pammei freihalsa] qua libertate, gr. tỷ žaruOspia, cf. ad L. 1, 20.-nu] igitur, gr., pro quo Goth. omittit xai, quod gr. omn. habent. nassaus jukuzja] ¶ gr. omn. v, 2. bimaitip circumciditis, i, e. vos circumcidere facitis, vid. ad Cor. 1, xv, 29. v, 3. veilvodja] Goth c. codd. ° máky. wammeh cod. Bet Cast. ✯ wamme, cl, ad Mc. xv. 6. v, 4. garaihtans qipiþ izvis] Cast. pos:quam dixif Gothum justi pro justificati convertisse, deinde in 5 garantans gipp izvis. us ansiai usdrusup. appan veis ahmin us galaubeinai venais garaihteins 6 beidam, unte în xristu iesu nih bimait vaiht gamag ni faurafilli ak galaubeins þairh friaþva vaur7, 8 stveiga. runup vaila. was izvis galatida sunjai ni ufhausjan, so gakunds ni us þamma laþondin 9, 10 izvis ist. leitil beistis allana daig distairiþ. îk gatraua în ïzvis în fraujin þatei ni vaiht aljis hugjiþ 11 aþþan sa drobjands izvis sa bairaiþ vargiþa. sawazuh saei sijai. aþþan ik broþrjus jabai bimait 12 merjau, duwe panamais vrikada. þannu gatauran ist marzeins galgins. vainei jah usmaitaindau 13 þai drobjandans izvis. jus auk du freihalsa laþodai s juþ. broþrjus, þatainei ībai þana freihals du 14 leva leikis taujaiþ ak in friaþvos ahmins skalkinoþ izvis misso. unte all vitoþ în izvis în ainamna 15 vaurda usfulljada in þamma, frijos newundjan þeinana sve puk silban, iþ jabai izvis misso beitif 16 jah fairrinoþ, saiwiþ ībai fram ïzvis misso fraqimaindau. aþþan qiþa ei ahmin gaggaiþ jah luste 17 leikis ni ustiuhaiþ. unte leik gairneiþ viþra ahman iþ ahma viþra leik. þo nu sis misso andstan18, 19 dand ei ni þiswah þatei vileið. þata taujaiþ. aþþan jabai alımin tiubanda, ni sijuþ uf vitoda. aþþan 20 svikumpa sind vaurstva leikis. þatei ist horinassus kalkinassus unhrainiþa aglaitei galiugagude 21 skaikinassus lubjaleisei Giaþvos haifsteis aljan hatiza jiukos tvisstasseis birodeinos hairaiseis neiþa maurþra drugkaneins gabauros jah pata galeiko paim. þatei faurqiba izvis sve ju fauragap patei 22 þai pata svaleik taujandans þiudangardjos guþs arbjans ni vairþand. îþ akran ahmins ist friaþva fa23 hebs gavairpi usbeisuei selei bleibei galaubeins qairrei gabobains sviknei. viþra po svaleika nist 21, 25 vitop. iþ þaiei sind xristaus. leik sein usbramidedun miþ vinnom jah lustum. jabai libam alımin. 26 ahmin jah gaggam. ni vairþaima flautandans misso ushaitandans. misso in neiþa visandans. VOS. INTERPRETATIO. 5 at nos spiritu e fide spem justitie exspectamus. 6. Nam in Christo fes" neque circumcisio quidquam valet, neque præputium, sed fides per amorem operans. 7. Cucurristis bene; quis vos impedivit veritati non parere? 8. Hæc persuasi" non ex hoc vocante vos est. 9. Paucum ferimenti omnem massam corrumpit. 10. Ego contido in vos in domino, quod non quidquam alius cogitatis, at hic perturbans vos hic ferat damnationem, quicunque qui sit. 11. At ego, fratres, si circumcisionem prædicam, cur adhuc persecutionem-patiar? Utique perdita est sollicitatio crucis. 12. Utinam etiam excidantur hi perturbantes 13. Vos enim ad libertatem vocati estis, fratres, modo ne hanc liberiatem ad occasionem carnis faciatis, sed propter amorem spiritus servite vobis invicem. 14. Nam omnis lex in vobis in uno verbo impletur in hoc : ames propinquum tuum, ut te ipsum. 15. Verum si vos invicem mordetis et incusatis, videte, ne a vobis invicem occidamini. 16. At dico, ut spiritu ambuletis et cupiditatem carnis non perficiatis. 17. Nam caro cupit contra spiritum, verum spiritus contra carnem. Hæc igitur sibi invicem resistunt, ut ne quodcunque quod vultis, hoc faciatis. 18. At si spiritu ducimini, nou estis sub lege. 19. At manifesta sunt opera carnis, quod est adulterium, scortatio, impuritas, lascivia, 20. idoloruni servitus, veneficium, inimicitiæ, rixæ, æmula io, iræ, animositates, dissensiones, obtrectationes, hareses, 21. iuvidiæ, hoinicidia ebrietates, comessationes et hoc simile bis, quod interdico vobis, sicut jam ante dixi, quod hi hoc tale facientes regni Dei heredes non fiunt. 22. Verum fructus spiritus est amor, gaudium, pax, longanimitas, bonitas, benignitas, fides, 23. mansuetudo, continentia, castitas; contra hæc talia non-est lex. 21. Verum qui sunt Christi, carnem suam crucifigunt cum ffectibus et cupiditatibus. 25. Si vivimus spiritu, spiritu etiam ambulemus. 26. Ne ɓamus gloriantes invicem proANNOTATIONES terpretatus est dicit vobis sc. Christus, addiditque qiþiþ izvis in græcis et latinis cæterisque verss. omuibus deesse et videri ea verba e glos a in textum illata; sed miramur virum doctum non sensisse, quam probe Goth. Sıxarovodi reddiderit per garaihlans qiþip ïzvis i, e. justos dicitis vos; cf. garaihtana galeihan dinacoūv L. XVIII, 14. v, 6. xristu pro xristau, vid. ad L. 1, 54. v, 8. gakunds] Cast. qui gaku(nd)s edidit, potius gak(un)ds edere debebat, nam un literæ in cod. non comparent; eum autem evanidas recte restituisse non dubium est, etiamsi gakunds nullo alio loco invenitur. la pondin] cod. B et Cast. laþodin. ist] est, gr. omn. v, 9. beistis] cod. B et Cast. X beitis. distairip] corrumpit, gr. ¿vuoi, pro quo Goth. c. codd. et Vulg. Solo legit; Cvpoi per gabeisteiþ reddenduın erat, vid. Cor. I, v, 6. v, 10. sal sec. hic, gr. omn. bairaip] sic cod. Bet Cast. pro bairai, vid. ad Thess. I, tv, 14. v, 11. bimait] Goth. c. codd. Te.· panamais] Cast. div. gatauran] sic cod. B et Cast. pro galauranu, nisi solæcismus est, quos permultos ad Neh. vi, 16 annotavimus; cf. ad Eph. m, 10. v, 15. leikis] carnis gr. oupui. taujaip] faciatis, gr. omn. præter cod. G (dātɛ) et Vulg. (detis). ahmins] spiritus, gr. v, 14. in izvis] in vobis, ° gr. v, 15. fairrinop] incusatis, gr. omn. zatrodiete, Goth, c. verss. et Patrr. lat. Ceterum pro fairrinop v, 19. horinassus] adulterium, gr. v, 20. aljan) emulatio, gr. omn. Çdoe, sic Cor. II, XII, 20.-tvisstasseis] sic cod. B; cod. A tvistasseis, cf. ad Mc. ш, 13 et Cór, II, 111, 2. birodeinos] obtrectationes," gr. omn., Goth. e loco parallelo Cor. II, x, 20 huc traxisse videtur. v, 21. drugkaneins] sic codd.; etiam Rom. xi, 13, ubi cum Cast. draykameim edidimus, codice denuo inspecto drugkaneim scriptum esse docemur; libra · rius enim dragkaneim scripserat. coguito autem errore ipse a in u mutavit. Cast. Add. p. 65. — faurqipa] sic codd. et Cast. pro fauraqi pa (antedico). — ju] jam gr. omu. xai. — svaleik tanjandans] sie cod. A; cod. B teste Cat. sraleik tataujandans, sed aut svaleikata taujandans, aut svaleik galaujandans scriptum esse suspicamur. v, 22. fria poa] sic cod. B; cod. A et Cast. frijapra.faheps] cod. A faheds. sviknei castitas, gr. v, 24. sein] suam, ° go. - 1 broþrjus. jabai gafabaidau manna in wizai missadede, jos þai almeinans gaþvasijaiþ þana sva2 leikana in abmin qairreins. alsaiwands þuk silban ībai jaht þu fraisaizau. izvaros misso kauripos 5 bairaiþ jah sva usfulleiþ vitʊþ xristaus. îþ jabai þugkeip was wa visan, ni vaiht visands. šis silbin & fraþjamarzeins ist. iþ vaurstv sein silbins kiusai warjizuh jah þau în sis silbin woftulja habai jak 5, 6 ui in aupramma. warjizub auk svesa baurpein bairip. apþan gamainjai sa laisida vaurda þamma 7 laisjandin in allaim godaim. ni vairþaiþ airzjai, guß ni bilaīkada, manna auk þatei saiīþ. þatuh jaki 8 sneiþiþ, unte saei saiîþ în leika seinamma. us þamma leika jah sneiþiþ riurein. îþ saei saiîþ in 9 abmin. us abwiu jah sneiþiþ libain aiveinon. aþþan þata godo taujandans ni vairþaima usgruðjans. 10 unte at melisvesata sneipam ni afmaindai, þannu nu pandei met habam. vaurkjam þiup viþra 11, 12 allans þislum viþra svesans galaubeinai, sai wileikaim bokom izvis game!ida meinai handau, sva managai sve vileina samjan sis în leika, þai nauþjand izvis bimaitan. ei weh vrakja galgins xri13 staus ni viunaina, niu þan sveþauh þai ïzei bimaitanai sind vitoþ fastand ak vileina izvis bimaitan 14 ei in izvaramma leika wopaina. iþ mis ni sijai wopan în ni vaihtai niba in galgin fraujins unsa:is 45 iesuis xristaus, þairh þanei mis fairwaus ushramiþs ist jah ik fairwau, unte nih bimait vailit ist 46 ni faurafilli ak niuja gaskafts, jab sva managai sve þizai garaideinai galaistans sind. gavairþi ana 17 înı jah armaio jah ana israela gups. þanamais arbaide ni ainshun mis gansjai. unte īk stakins fran. 18 jins unsaris jesuis xristaus ana leika meinamma baira. ansts frau'ins unsaris ïesuis xristaus mib akmiu izvaramma broþrjus. amen. du galatim ustauk INTERPRETATIO. vocantes, invicem in invidia existentes. vi, f. Fratres, si deprehendatur homo in aliquo peccatorum, vos hi spirituales corrigatis hunc talem in spiritu lenitatis, considerans te ipsum, ne etiam tu tenteris. 2. Vestra invicem onera feratis et sic impletis legem Christi. 3. Verum si putat quis quid esse, non quidquam existens, sibi ipsi sollicitatio est. 4. Verum opus suum ipsius probet quisque, et tum in se ipso gloriam habeat et non in alio. 5. Quisque enim propriam sarcinain fert. 6. At communicet hic institutus verbo huic instituenti in omnibus bonis. 7. Ne fiatis erronei; Deus non illuditur; homo enim quod serit, hoc etiam metit. 8. Nam qui seriț in carne sua, ex hac carne etiam metit interitum; verum qui serit in spiritu, e spiritu etiam melit vitam æternam. 9. At hoc bonum facientes non fiamus segnes, nam ad tempus proprium metimus non defatigati. 10. Utique igitur, cum tempus habemus, operamur bonum erga omnes, maxime erga familiares fide. 11. Ecce, qualibus litteris vobis scripsi mea inanu. 12. Tam multi quam volunt placere sibi in carne, hi cogunt vos circumcidere, ut modo persecutionem crucis Christi non patiantur. 13. Neque enim quidem hi qui circumcisi sunt, legem servant, sed volunt vos circumeidere, ut in vestra carne glorientur. 14. Verum mibi ne sit gloriari in non quoquam, nisi in cruce domini nostri lesu Christi, per quem mihi mundus crucifixus est et ego mundo. 15. Nam neque circumcisio quidquam est, non præputium, sed nova creatura, 16. et tai multi quam hanc regulam secuti sunt, pax super eos et misericordia et supra Israelem Dei. 17. Amplins labores ne ullus mihi præbeat, nam ego notas domini nostri lesu Christi in corpore meo fero. 18. Gratia domini nostri lesu Christi cum spiritu vestro, fratres, amen. Ad Galatas explicit. - VI, 1. jabai | Goth. c. codd. ° xai. alsaiwands attendens; cod. A andsaiwands (respiciens). quarum lectionum utraque habet, quò commendetur. ibai] sic cod. B; cod. A et Cast. iba, cf. Cor. II, 38, 2. vi, 3. pugkerp] sic cod. B; cod. A et Cast, þugkiþ, ef. Cor. If, am, 3. ·wa visan]¶ gr. omn. vaiht] h. I. et vs. 15 pro vaihts, vid. ad Mc. vi, 15.- sis Ist] cod. A marg. variam lectionem habet, quam evanidam Cast. sic legit: sic silban uslutonds ist (se ipsum decipiens est), cf. Tit. 1, 10 ubi lutonds — ppεναπάτης. -- vi, 4. silbin] Goth. c. verss. ° μávov. woftulja] Cast. numerum pluralem esse existimans et gloria. tiones convertens, errat, nam woftuli genere non neutrum, sed femininum esse constat. - ni] cod. AX. VI, 5. baur pein] sic cod. B; cod. A baurein; cæterum in cod. A recte bairiþ legitur, non baurib, uti Cast, in adnotatione edidit. VI, 6. godaim] Cast, in cod. A is (ejus) additum esse videtur, sed propter lituram membranæ perspicua cognoscere non potuit. vi, 7. manna] gr. omn. post suiïþ. — sañþ þatuh| cod. A et Cast, saijiþ þuta. VI, 8. sañp] uir. cod. A et Cast, sniji þ. — jah] utr. eliam, gr. omn.; Goth. priore loco c. Vulg. vi, 9. sneipam] cod. A sneipa (meto). vi, 11. izvis cod. ¡A et Cast. post gameliaa, gr. omn. ante bokom. vi, 12. ei weh] ut modo, ¶ gr. omn. cf. Philipp. 1, 27. vrakja] cod. A et Cast, vraka, qua lectione, si genuina est, confirmatur vrakom Mc. x, 30, quod aliquando an rectum esset, dubitavimus. sind} VI, 13. nih] cod. A et Cast. nip. sve pauh] quidem, gr. omn. — îzei] cod. A êt Cast. ïže. · Goth. gr. autoi. vi, 14. ïn ni vaihtai] in non quoquam, " gr. omn. fairwaus] sic cod. B; cod. A et Cast. fairwus, vid. ad Mc. vii, 32. ས་. 15. unte] Goth. c. codd. ° ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. vaiht] vid. ad vs. 3. AIPISTAULE PAVLAUS DU AIFAISIUM anasto di þ. 1, 1 Pavlus apaustauius xristaus ïesuis þairh viljan guþs þaim veiham þaim visandam in aifaison jah 2 triggvain in xristau iesu. ansts izvis jah gavairþi fram guba attin unsaramma jah fraujin ïesu 3 xristau. þiupips guþ jahi atta fraujins unsaris ïesuis xristaus. izei gaþinþida uns în allai þiuþeinai 4 abmeinai în himinakundaim în xristau. svasve gavalida unsis in imma faur gasatein fairwaus ei 5 sijaima veis veihai jah unvammai în andvairþja is in friaþvai. fauragarairob uns du suniva gadedai 6 þairh ïesu xristu în ïmına bi leikainai viljins seinis. du hazeinai vulþaus anstais seinaizos. în þizaici 7 ansteigs vas uns in þamma liubin sunau seinamma. iu þammei habanı faurbanht fralet fravaurlıte 8 þairh blob is bi gabein vulþaus anstais is. poei ufarassau ganohida în uns în allai handugein jah 9, 10 frodein kannjan unsis runa viljins seinis bi viljin. saei fauragaleikaida imma du lauragaggia usful11 leinais mele aftra usfulljan alla în xristau po ana himinam jab ana airþai în îmma. în þammei hlauts gasatidai vesum fauragaredanai bi viljin guþs þis alla in allaiın vaurkjandins bi muna viljins seinis. 12, 15 ei sijaima veis du hazeinai vulþaus is þai fauravenjandans în xristau. în þammei jah jus gahausjandans vaurd sunjos aivaggeli ganistais izvaraizos pammei galaubjandans gasiglidai vam pub ahmin 14 gahaitis þamma veihin. ïzei ïst vadi arbjis unsaris du faurbaubtai gafreideinais du hazeinai vulþaus 15 is. duppe jah ik gabausjands izvara galaubein în fraujin iesu xristau jah friaþva in a:lans þans vei16, 17 hans unsveibands aviliudo in izvara gamund vaurkjands in bidom meinaim ei guþ fraujins unsaris iesuis xristaus alla vulþaus gibai īzvis alman handugeins jah andhuleinais în uskunþja seinamına. 18 ïnliuhtida augona bairtins īzvaris ei viteiþ jus wa ist vens laponais īs. wileiku gabei vulþaus arbjis 49 is in veihaim. jah wa ufarassus mikileins mahtais is in uns þaim galauljandam bi vaurstva mahtais EPISTOLA PAVLI AD EFESIOS INCIPIT INTERPRETATIO. 1, 1. Pavlus, apostolus Christi lesu per voluntatem Dei, his sanctis his existentibus in Efeso et fidelibus in Christo lesu. 2. Gratia vobis et pax a Deo patre mostro et domino lesu Christo. 3. Benedictus Deus et pater domisi nostri lesu Christi, qui benedixit nobis in omni benedictione spirituali in coelestibus in Christo. 4. Sicut elegit nos in eo ante constitutionem mundi, ut simus nos sancti et maculis vacu in facie ejus in charitate. 5. Decrevit nos ad filiorum adoptationem per lesum Christum in eo secundum placitum voluntatis sue 6. ad laudem gloriæ gratiæ suæ, in qua gratus fuit nobis in hoc caro filio suo, 7. in quo habemus redemptionem, remissionem peccatorum per sanguinem ejus secundum divitias gloriæ gratia ejus, 8. quam abundanter concessit in nos in omni sapientia et prudentia, 9. notificare nobis mysterium voluntatis suae secundum voluntatem, que ante- placuit ei 10. ad institutionem impletionis temporum, iterum implere omnia in Christo hæc super cælos et super terram in eo, 11. in quo sors collocati fuimus. predestinati secundum voluntatem Dei hujus omnia in omnibus operantis secundum cogitationem voluntatis suke, 12. ut simus nos ad laudem gloriæ ejus hi antesperantes in Christo, 13. in quo etiam vos audientes verbum vericatis, evangelium salutis vestr.e, cui credentes consignati fuis is spiritu promissionis hoc sancto, 14. qui est pignus hæreditatis nostræ ad redemptionem conservationis ad laudem gloriæ ejus. 15. Ideo etiam ego audiens vestram fidem in domino lesu Christo et amorem in omnes hos sancios, 16. non-cessans gratiasdico propter vos mentionem faciens in precibus meis, 17. ut Deus domini nostri lesu Christi, pater gloriæ, det vobis spiritum sapientiæ et revelationis in cognitione sua, 18. illuminatos oculos cordis vestri, ut scialis vos, quid est spes vocationis ejus, quale divitiæ gloriæ hæreditatis ejus in sanctis 19. et quid abundantla ANNOTATIONES. Inscriptionem, quæ deest in cod. B, addidimus e cod. A. aipistaule pavlaus]¶ gr. anastodip] incipit, gr. omn. Cæterum quod Cast. Specim. p. 55 supra inscriptionem sigla A. F. legi dicit, inter bas litteras Iiura membrane excidisse videtur et scri tum fuisse AIF, quibus litteris librarius titulum epistolæ, quad.m pictura ornatum, exhibere voluit, vid. Tab. II. 1, 1. xristaus ïesuis] ¶ gr. omn. friapvai cod. A frijaprai. 1, 5 sunive gadedai | Cast. ✯ jet. —ïmma] cod. A c. gr. omu, ïna (eum). 0 gr. 1, 6. sunau seinamma | filo suo, 1. 7. pa rh blop is] gr. omn, ante fralet. paus glorie, gr. om. 1, 9. kannjan notificare, gr. yvwpicas. — viljin] Goth. c. codd. ° arov. Cæterum pro bi imma in margine codicis A legitur: ana leikainai (Cast. ☀ leikeinai, quia propter lituram a et e litteras dignoscere non potuit) þoei garaiḍida în imma (fi. e. in placito, quod proposuit in eo) quod græcis accommodatum est; notan lus tamen usus ana præpositiouis pro bi positæ, cujus alterum exemplum frustra 1, 15. izvara] vestram, gr. omn. Týv xað' úμáç. xristau] Christo, ° gr. omn. — friapua] cod. A frijapva. 1, 16. unsveibands avilivdo] n n cessans gratias ago, gr. omn. où TavoμAL EXαρlotāv, cf. ad Mc. 11, 23. gamund] Goth. c. codd." Sμsv. 1, 18. inliuhtida] cod. Binliuhitida. - wal quid, gr. ris, Goth. c. codd. Ti legit-is pr., Goth c. codd. ο καί. wileiku sic codd.; mira est enclisis u interrogativi in verbo interrogativo; fortasse wileika legendum est. -- 1, 19. in uns] cod. A marg. în ïzvis (in vos) c. codds. quos Goth. fe re solet sequi. |