agre tantum cognoscuntur; plagularum ordo pariter A tata, anno 1702 cum Olsi Rudbeckii domo ei libris atque in codice A perturbatus est. Tertio loco is codex ponitur quem nos Ambrosianum appellavimus; sunt autem quatuor tantum pigella.codicis, forma minore, versionem latinam evangeliorum continentis (1 61 part. super.), sub qua scriptum est interpretationis gothicæ fragmentum evangelii Matthæi, ejusque quidem partis, quæ in codice Argenteo maximam partem nunc desideratur ; lucramur autem inde xxv, 38 — xxvi, 3; xxvi, 65 — 70, pergitque, postquam hoc versu cod. Argenteus incepit, cum hoc usque ad xxvi, 1. Scripturæ genus est grande et ad codicem Argenteum propius quam cæteri Ambrosiani accedit (vid. Tabul. II, μ). Supersunt deinde tria folia codicis (G 82 part. sup.), in quo scripta est commentatio in libros Re- B gum latina; librarius in usum suum convertit codices Plauti fabularum, Senecæ tragœdiarum et interpretationis Ulfilanæ librorum Nebemiæ et Esdræ; servata sunt in quatuor pagellis de Nehemia v, 13—18 ; vi, 14—vii, 3; duabus de Esdra 11, 8-12. Litterarum specimen redditum est Tabul. II, 1. Quinto denique loco ponimus codicem, qui Skeirains continet, cujus una pars Romæ in bibliotheca Vaticana cum Frontino superscripto (cod. no 5750 membr. forma quarta) servatur, altera Mediolani (cod. Ambros. E 147, membr. forma quarta), in qua super gothica concilium Chalcedonium scriptum est; vide de eo Massu.annum docte atque copiose dispuLantem Skeir. p. 55 sqq. Ejus autem mentionem eam ob causam hic fecimus, quia inde duximus Joan. 1, C 29; 11, 3-5, 23-26, 29-32; v, 21-23, 35-38 et præterea alia ibi leguntur, quæ in cod. quoque Arg. exstant; eorum varietatem in adnotatione indicavimus. Antonium Morillonem primum versionis UlGlanæ memoriam redintegravisse supra commemoravimus; post eum Derrerus quidam totum codicem Argenteum descripsit, quæ descriptio a comite de la Gardie simul cum codice Argenteo empta et Upsaliam depor 1 Quatuor D. N. Jesu Christi evangeliorum versiones perantiquæ duæ, gothica scil, et anglosaxonica, quarum illam ex celeberrimo cod. Arg. nunc prinum depromsit Fr. Junias. Accessit et glossarium gothicum. Dortrechti 1665 (A ustelodami 1684) 2 voll. 4. D. N. Jesu Christi SS. Evangelia ab Ulfila Gothorum in Masia episcopo circa annum a nalo Christo CCCLX ex græco gothice translata, nunc cum parallelis versionibus sueco-gothica, norræna L. islandica et vulyata latina edita Štockholmiæ, 1671, 4. cf. Eberti Allgemeines bibliograph. Lexicon 11, p. 991. 1 Sacrorum evangeliorum versio gothica ex cod. Arg. emendata atque suppleta cum interpretatione latina et adnotationibus E. Benzelii edidit, observationes suas adjecit et grammaticam gothicam præmisit E. Lye, Oxonii 1750, 4. Id exemplar, quod postremo in feinatii, professoris Francofuriensis, pos-essionem venit, indeque nomine Heyn tii manuscriptum vocatum est, Zalinius deinde in consilium adhibuit. D conflagravit. Primam autein Uit editionem e codice Argenteo et Derreri illa descriptione haustam Franciscus Junius adornavit ; ca autem editio mendis scatet ita, ut nunc ejus nulla fere utilitas sit; accedit, quod multa ad·lidit, quorum vestigia in codice nulla apparent, itemque omisit, quæ vel hodic sine difficultate legi possunt. Multa autem laude dignæ sunt observationes Thomæ Mareshalli, Angli, volumini priori inde a pagina 385 additæ. Haud melior evasit editio Georgii Stiernhielmii, consiliarii militaris suecici et præsidis collegii antiquitatum Ilolmiensis, quæ Junianam editionem paucissimis locis emendatam, permultis etiam corruptiorem repetiit '. Multo majore cum cura Ericus Benzelius, archiepiscopus Upsaliensis, et eo mortuo Eduardus Lye, Anglus, Ulfiłam ediderunt ; nam Benzelius non solum lectiones permultas Junii et Stiernbielmii emendavit, sed etiam primus de nostræ versionis discrimine et consensu cum textu græco verissime judicavit; unum modo desideratum est: non omnia loca evanida atque lectu difficilia dare valuit. Eum laborem suscepit Joannes ab Ihre, regiæ cancellariæ consiliarius et professor universitatis Upsaliensis, qui totum opus ab aliquo e Stierhielmii editione de scribendum curavit in eamque descriptionem emendationes ex codice Arg. ipso baustas intulit *; eoque in negotio ea diligentia, prudentia, peritia versatus est, quam is modo, qui codicem Argenteum suis oculis vidit, satis æstimare potest. Quæ Ihre ad novam Ulfilæ editionem curandam e codice duxerat atque aliunde collegerat, cum ipsi opus perficere per fata non liceret, A. F. Buschingius, gymnasii Berolinensis director, edidit. Multis annis post quod Ibreo non contigerat, ut Ulfilam totum ederet, J. Chr. Zabnio, sacerdoti saxonico, contigit is autem textum non solum fragmentis epistolæ ad Romanos a Kaittel:o inventis auxit, sed etiam adhibita multa cura et Ihrei emendationibus, supplementis, adnotationibus fidissime usus, quantum libri appendice etiain Jeannis Gord↓ni, juri-consulti Edinburgensis, Specimen animadversionum criticarum in priscam evangeliorum versionem gothicam continetur, optim rum observationum plenum et dəlendum, quod non plura de co linguæ goth.ca peritissimo atq e subactissimi judicii viro habemus. Ulfilas gothische Bibelübersetzung nach Ihrens Text, mit einer grammatischwör lich n lateinischen Uebersetzung, samt einer Sprachlehre und cinem Glossar ausgearbeitt von F. K. Fulda, das Glos ar umgerbeitet von W. F. H. Reinwald, tc. herausgegeben von J. Chr. Zahn, Weissenfels 1805, 4. Ulphila versionem gothicam nonnullorum capitum episto a Pauli ad Romanos e litura cujusdam ms. rescripti, qui in augusta apud Guelpherbytanos bibliotheca adservatur, etc., eruit, commentatus est datque foras F. A. Knittel 1762, 4. Eam editionem textum accuratissime lectum et erutum continere si Ebertus 1. 1. p. 992 dicit, aut immerita lande eam sustulit, aut de re sibi parum comperta confidentius judicavit; nam Knittelius, que facilia lectu sunt in codice, recte legit, in iis, quæ aliquanto sunt difficiliora, sæ pius erravit, linguæ autem thicæ proprietates planc incognitæ fuerunt. tiones uostras perlegerit, ipse videbit. Sed multo magis, quam illi, codices Ambrosiani, quamquam a Massmanno ex parte iterum inspecti, ut denuo excuterentur necesse erat; quod cum ipsis nobis facere non liceret, Castillionæum precibus adiimus, ut conjecturas nostras, quas dubiis et aperte falsis lectionibus substitueramus, cum codicum scriptura comparare vellet: idque negotium non solum paratissimo animo atque rarissima gratificatione et benevolentia suscepit, sed etiam tanta diligentia atque accuratione gessit, ut textus epistolarum, quantum superest, quein ejus ipsius editione multo emendatiorem edidimus, sum.no jure Castillionæi etiam studio debeatur. potuit, enne..datissimum atque integerrimam dedit, A quam multas corruptas emendaverimus; qui aduotaexceptis iis locis, ubi Ihre ipse codicem Argenteum diligentius inspicere neglexerat. Id cum compluribus locis factum esset, Zahnius aut in errorem perductus est, aut mendas ab Ihreo non animadversas corrigere non potuit. Præterea optandum fuit, Zalinius majorem sermonis gothici peritiam judiciique subtilitatem habuisset; nam adnotationes, quas textui subjunxit, præter quas Mareshallo, Gordono, Ihreo debet, jejunæ sunt atque ineptæ, maximam partem etiam falsæ. Post Zahnium nemo fragmenta Ulilana integra edidit; sed quæ de Matthæi evangelio supersunt, bis sunt edita a S. Henshallo, magistro anglico, et J. A. Schmellero, linguæ germanicæ in universitate Monacensi doctore. Cum autem et propter priorum editionum vitiositatem et quod in iis frag- B menta nuper a Maio reperta et a Castillionæo in lucem edita non continerentur, nova Ulfile editione opus esse videretur, ii deinde, quos eam adornaturos audissemus, aut diutius cunctarentur, aut consilium abjecissent, ipsi nos ad hoc opus suscipiendum accessimus, neque solum fragmenta versionis Ulfilanæ omnia colligere, sed etiam emendatius, quam adhuc factum esset, edere constituimus. Nam legentibus nobis atque diligentius relegentibus cum alteram textus partem, a Zahnio ex Ihrei adnotationibus emendatam, tum reliqua a Knittelio et Castillionæo e codicibus bausta, permulta inventa sunt, quæ trutina exam uata probari non possent quibus ¡ue nulla nisi ex iterata codicum inspectione atque recoguitione medicina quæri posse videretur. Quæ cum ita C essent, Upsalam e! Guelpherbytum profecti singulari bumanitate et liberalitate bibliothecarum cus: 0duin sunima cum laude prædicanda impetravimus, ut codicem Argenteum et Carolinum ab initio ad finem usque per otium legeremus ac perlustraremus et vitia animadversa, utrum librariorum negligentiæ, an editorum incuriæ tribuenda essent, cognosceremus. Et in utroque codice conferendo exspectatio nostra ni i superata, certe non decepta est; quas enim lectiones olim dubias nunc suspicione liberaverimus, Horum virorum alter, qui libellum sic inscripsit: The gothic gospel of St. Matthew from the coder Argenteus of the fourth century with the corre sponding English or Saxon from the Durham book of the eigth century, etc. by S. Henshall, London 1807,8. Ad textus emendationem non solum ni contulit, sed etiam falsis verborum di tractionibus aut copufatiombus eum fœde maculavit; adnotationes autem textui subjectæ tam sunt perverse atque inepte, ut, quæ conumentorentur, non sint dign.e. Multo melius Schmellerus Matthei fragmenta edidit hoc in bello: Evangelii secundum Matthæum versio francica veculi IX nec non gothica sec. IV qroud superest, Stuttgart 1827, 8. Is enim vir doctissimus textum, e Zahnii editione haustum, quam emendatissime potuit, didit, a que etiam primus fragmentis, e codice Ambrosiano delectis, auxit. Ulphite parium inedit trum in Ambrosianis palimpsestis ab Angelo Majo repertarum specimen conjunctis curis ejusdem Mji et C. O. Castillionæi edium, Mediolani 1819, 4. - Ulphila versio gothica epistolæ D. Pauli ad Corinthios secundæ, quam, etc. D In adornanda autem nostra editione ita versati sumus, ut lectiones codicum (in evangeliis Argentei, in epistolis codicis B) veras, non cas, quas exhibebant editiones, summa fide redderemus, exceptis iis solis, quæ aperte falso habebant, quas quidem ex legibus sermonis emend vimus, dubias autem et quarum emendatio non esset in promptu, relinqueremus intactas; in verborum autem scriptura, cun gothicarum litterarum integritatem retinere cupcremus, hanc legem servavimus, ut non th, ch, wh, qu scriberemus, sed simpliciter p (islandica proprie litteræ formam, ab al is viris doctis jam introductam), x, w, q et pro w simplicem fornram v; verba denique interpunctionibus diremimus frequentioribus quidem, quam in codicibus apparent, sed quæ ad sensu:n explicandum utiles esse viderentur. Textui sic constituto versionem latinam addidimus, non qualem Zahnius confecit, ut verborum gothorum solorum ratione habita vel contra consuetudinem sermonis latini peccaret, sed quæ regulas latinitatis observans verbum g thicum verbo latino redderet; in quo nego· tio, quantum licebat, Vulgatam secuti sumus. Denique adnotationem criticam adjecimus, qua primum editionum priorum errata enumerantur, quæ quia ad bistoriam textus gothici pertinebant et qua diligentia quave negligentia codices a criticis adhibiti essent, cognosci edidit C. 0. Castrilionæus, Mediol. 1829. - Gothica Go Quos in errores viros nostri ævi doctissimos editionum illarum vitia perduxerint, inter alia optime cognoscitur e disputatione Graffii de infirma germanic. linguæ declinatione conscripta, multa docti„â repleta, in Novi Diara societatis eruditorum Berolinensium, etc., volumine a tero inde a pag. 1 edita; is enim leges constituit plerasque, e lection:bus falsis deductas, quarum enm cognitis veris lectiondus, etiamsi non pœnitebit, tamen loca, quæ nunc citavit tanquam probantia, uon probare id, quod voluit, ipse intelliget. posset, nunc non omittenda esse videbantur; deinde A Millium etiam et Matthæium consuluimus; denique lectiones merito suspectas indicavimus, temere in dubitationem vocatas defendimus, rationes emendationum aut explicationum ab aliis initas sub judicium vocavimus, neque ubi Gothus aut minus recte in interpretatione versatus esset, aut contra sermonem sunm peccavisset, aut græca falso legisset, id animadvertere omisimus; tum textus no-tri et græci vulgati f·cquentem discrepantiam notavimus, græcos autem vu'gatus textus nobis est, quem Griesbachii editio præbet, præterque varietates ibi positas varietates vel in altero codice inventas, vel in marginibus adscriptas ibi adjunximus, ita ut quæ in textu aliarum editionum sint, omnia, de adnotationibus, observationibus, aliorum explicandi conatibu, quæ utilia videren ur, librorum gothicorum additamenta omnia, glossæ, variæ lectiones, gothici et græci textus diversitates indicate inveniantur. Ut breviores esse po-semus, notis usi sumus, quas a fronte horum prolegomenorum ex consulto apposuimus. EVANGELIA. AIVAGGELJO AIRH MATPAIU. - aud. 1, 11 Aþþan ik în vatin izvis daupja. iþ sa afar mis gaggida svinþoza mis īst. þizei ik ni îm vaiþs ei 8 anahneivands andbindau skaudaraip skolis is. sah. þau ïzvis daupeiþ în ahmin veihamma. 15 gai bai hrainjahairtans. unte þai gub gasaiwand.... ak ana luk rnastapan. jah liuteip allaim þai 16 paim in pamma razna. sva liuhtjai liuhap izvar in andvairþja manne. ei gasaiwaina izvara goda 17 vaurstva jah hauhjaina attan izvarana þana în himinam. ni bugjaiþ ei ik qemjau gatairau vitoþ aiþ18 þau praufetuns. i qam gatairan ak usfulljan. amen auk qiþa ïzvis. und þatei usle þip himins jah 19 apa. jota ains aippau ains striks ni usleipiþ af vitoda, unte allata vairþip. ip saei nu gatairip aina anabusne þizo minnistono jah laisjai sva mans. sah minnista baitada în þiudangardjai 20 himine. ip saei taujiþ jah laisjai sva. sah mikils haitada in piudangardjai himine. qipa auk izvis þatei nibai managizo vairþiþ īzvaraizos garaihteins þau þize bokarje jah fareisaie. ni þau qi , 11. At ego in aqua vos baptizo, verum hic p⋅ st me veniens major me est, cujus ego non sum dignus, vi me-infectens resolvam corrigiam calcei ejus; bic vero vos baptizat in spiritu sancto.v, 8. Beati hi mundi corde, nam hi Deum vident.-15.... sed super candelabrum, et luret omnibus his in hac domo. 16. Sic luceat lux vestra in præsentia hominum, ut videant vestra bona opera et celebrent patrem vestrum hunc in cœlis. 17. Ne putetis, quod ego venerim abrogare legem aut profetas; non veni abrogare, sed perficere. 18. Amen enim dico vobis, usque dum perit cœlum et terra, iota unum aut una linea non perit de lege, donec omne fit. 19. Verum qui nunc abrogat unum præceptorum borum minimorum et doceat sic homines, hic minimus nominatur in regno cœlorum: verum qui facit et doceat sic, hic magnus nominatur in regno cœlorum. 20. Dico enim vobis, quod, nisi plus fit vestræ justitiæ, quam horum scribarum et Farisæorum, non quidem veANNOTATIONES. III, 41. Ilune versum et v, 8, qui in cod. Arg. non leguntur, ex libro, qui a Massmauno editus Skeireins airaggeljons pirkiohannen inscribitur, addidimus. Ilic prior versus citatus est Sk. p. 14 (12). — in daupja¶gr. omn., deinde Goth. eis petavour, quod in locis parallelis (Mc. 1, 8; L. m, 46; J. 1, 26) gr. etiam omittunt; eadem verba M. ix, 13; Mc. 1, 17 et apud Goth. et apud quosdam gr. desiderantur. — ik] sec. eg. gr. omn. anahneivands] me infectens, gr. omn., videtur ex Mc. 1, 7 additum esse (cf. ad XXVII, 42). — andbindau — is] solvam corrigiam calcei ejus, gr. omn. τὰ ὑποδήματα βαστάσαι. — pan] vero, ° gr. omn. — reihamma] Ulf. c. edd. ° xai nvpí. v, 8. Hic versus primum editus in Ulfile_partium ineditarum specimine ab Ang. Maio et C. O. Castillionæro eilito pag. 24, nunc repetitur Sk. p. 26 (48). audagai] leguntur deinde auk þan qap (enim autem dixit), que ab auctore hujus operis, ut verba Scriptura sacræ cum suis cohærerent, addita sunt. v, 15. Principium eorum, que conservata sunt in cod. Arg. lukarnastaþan] J. Sı. ÷ lukarnastaþin, 11. div. liuteip] utrum sic, an liugeiþ, quód editt. habent, in cod. Arg. scriptuin sit, hodie distingui non potest, nos cum G. (Ulfil. illustr. append. p. 50) prætulimus liuteip, quod pro liuhteiþ (Cor. 1, iv, 5) errore librarii scriptum esse, ille recte dicere videtur, vid. vs. 16 liuhijai, adde Cor. II, iv, 4 liuhtjai, vs. 6 ́liuktida. Singulæ litteræ librarii negligentia sæpius omissæ sunt, & ipsum Mc. quoque xv, 58 uls pro alhs, L. VI, 12 pairvakands pro pairhvakands, vi, 17 et viii, 4 hiuma pro hiuhma, J. vi, 12 drausnos pro drauhsnos. -pamma] H. þamna. v, 16. liuhtjai] H. liughtjai. allata vairþiþ. J. SI. B. ✯ alla tavair pip. sa; cæterum gr. omn. div. - sva] sec. sic, gr. 21 mibin piudangardjai himine. hausidedup patei qipan ist þaim airizam. ni maurþjais. ith saei maurþreip. 22 skula vairpib stanai, aþþan ïk qipa ïzvis þatei wazub modags broþr seinamma svare skula vair[i], stauai. ip saci qipip bropr seinauna raka. skula vairpip gaqumpai. aþþan saei qibip dvala. skula vairip in 23 gaiainnan funins. jabai nu bairais aibr þein du hunslastada jah jainar gamuneis patei brcpar þeins habaib 24 wa bi puk. aflet jainar po giba peina in andvairþja hunslastadis jah gagg faurpis gasibjon bror bei25 namma jah bipe atgaggands atbair po giba beina. sijais vaila bugjands andastauin þeinamma sprauto. und þatei is in viga miþ ïmna. ïbai wan atgibai þuk sa andastaua stauîn jah sa staua þuk atgibai 26 andbahta. jah in karkara galagjaza. amen qiþa þus. ni usgaggis jainþro. unte usgibis þaua minnistan 27, 28 kinto. hausidedup patei qipan ist. ni horinos. appan ik qipa izvis patei wazuh saei saiwib qinon du 29 luston izos. ju galiorinoda ïzai în hairtin şeinamma, iþ jabai augo þein þata taihsvo marzjai þuk. usstagg ita jah vairp af þus. batizo ist auk þus ei fraqistuai ains lipive peinaize jah ni allata leik þein 50 gadriusai in gaiainnan. jah jabai taihsvo þeina handus marzjai puk. afmait po jih vairp af þus. ba31 tizo ist auk pus ei fraqistnai ains lipive peinaize jah ni allata leik þein gadriusai in gaiainnan. qiba32 nul pan ist þatei wazul saei afletaí qen. gibai īzai afstassais bokos. ip ik qipa izvis þatei wazuh saei afletiþ qen seina inuh fairina kalkinassaus, taujiþ þɔ borinon, jab sa ïze afsatida liugaiþ. horinoþ. 35 aftra hau-idedup þatei qipan ist þaim airizam. ni ufarsvarais. iþ usgibais fraujin aiþans þeinans. 34, 35 aþþan ik qıþa ïzvis ni svaran allis. ni bi himina, unte stols ist gups. nih bi airþai. unte fotubaurd ist 36 fotive is, nih bi ïairusaulimai, unte baurgs ist þis mikilins þiudanis. nih bi haubida þeinamma svarais. 37 unte ni magt ain tag! weit aiþþau svart gataujan. sijaiþþan vaurd izvar. ja ja, ne ne. ïþ þata INTERPRETATIO. nitis in regnum cœlorum, 21. Audistis, quod dictum est his majoribus: ne occidas; verum qui occidis, reus fit judicio: 22. at ego dico vobis, quod quisque iratus fratri suo temere reus fit judicio; verum qui dicit fratri suo raka! reus fit concilio; at qui dicit: fatue! reus fit in geenuam ignis. 23. Si igitur feras munus toum ad sram et illic recorderis quod frater tuus habet aliquid cohtra te; 24. relinque illic hanc oblationem tnam in præsentia aræ et vade prius te-reconciliare fratri tuo, et posthac accedens offer hanc donationem tuam. 25. Sis bene volens adversario tuo propere, usque dum es in via cum co, ne quando tradat te hic adversarius judici et hic judex te tradat commentariensi, et in carcerem ducaris. 26. Amen dico tibi non exis illine, donec reddis hunc minimum obolum. 27. Audistis, quod dictum est: ne mœcheris; 28. at ego dico vobis, quod omnis qui adspicit mulierem ad concupiscendam eam, jam mœchatus-est cum-ea in corde suo. 29. Verum si oculus tuus hic dexter sollicitet te, erue eum et projice a te; melius est enim tibi, ut perdatur unum membrorum tuorum et non tolum corpus tuum cadat in geennam; 30. et si dextra tua manus sollichtet te, abscinde hanc et projice a te; melius est enim tibi, ut perdatur unum membrorum tuorum et non totum corpus tuum cadat in geennam. 31. Dictum autem est, quod omnis qui repudiet uxorem, det ei di vortii libros; 32. verum ego dico vobis, quod omnis qui repudiat uxorem suam sine crimine adulterii, facit hanc mochari; et hic qui repudiatam ducit-in-matrimonium, machatur. 33. Iterum audistis, quod dictum est his majoribus: ne pejeres, verum reddas domino juramenta tua; 34. at ego dico vobis, non jurare omnino, non per cœlum, nam sedes est Dei; 35. neque per terram, nam scabellum est pedum ejus; nec per Jerusolymam, nam civitas est hujus magni regis; 36. neque per caput tuum jures, nam non potes unum pilum album aut nigrum reddere. 57. Sit autem verbum vestrum sane, sane; minime minime; verum hoc v, 22. skula] pr. Schm. ✯ scula. ANNOTATIONES. v, 23. jabai] II. semper gabai. — aibr] sic cod. Arg.; neque brii conjectura bair, neque Zahnii libr digna, que recipiatur, quia utrumque verbum auctoritate caret; nec giba habet, quo se commendet, eum hein, non peina, quod giba postulat, in textu scriptum sit. Vocem aibr dubiæ originis et significationis Grim. quoque 1, 44, sq. retinuit; postea autem DM. p. 25 et Gr. 1, 43 (3 edit.) tibr conjecit, quod etiam Ett muller IILZ. 1838 no 224 (in censura editionis nostræ) legendum esse existimat, sed vid. ad Glossar. v. Áibr, v, 24. andvair þja] II. ☀ andvir þja. gasibjon te reconciliare, gr. Omn, diakháynbe.· atbair] il. div. ▼, 25. atgibai þuk]¶ gr. omn. - v, 26. minnistan] minimum, gr. omn. Esxatoy, quapropter Sch. Ulfilam in suo libro dátov legisse suspicatur; fortasse Gothus falso vertit, quod quidem non semel tantum ei accidit. v, 29. pata] J. St. pana. usstagg] Schim. ☀ afstagg; codicis Arg. lectionem esse falsam pro usstigg, jam Grim. II, 190 recte notavit. In codice rasum est a, qua re fo.tasse eruendatio indicatur. gadriusai] Z. præf. p. xiv absurde contendit Gothum legisse in pro ß2r0n, scilicet Ulfilam habet pro in terprete verborum græcorum tenacissimo; at cf. vi, 2 andnemum (acceperunt) = ἀπέχουσι, et alia. v, 30. peinaize] St. peinlize.-gadriusai) II. + Ariusai. v, 31. qipanuh fan] J. St. Ilz. uti fere ubique quiþan uhþan; nam ah est partícula enclitica, non v, 32. sa ize] F. sa izei; Hz. ex corr. ☀saïze; Z. h. 1. et vii, 15 recte div., sed Mc. ix, 1 je. v, 33. ni ufarsvarais] J. Si. B. H. ☀niu farsvarais. ·usgibais] St.usgibas. fraujin] in cod. Arg. exceptis iis locis, ubi non de Deo aut Jesu sermo est (M. vi, 24; xxvi, 63; L. xvi, 13; J. xv, 15) semper scribitur per notam fin (sic etiam fins, fan pro fraujins, fraujan), quam J. St. B. H. fanin sunt interpretati, rectam atque integram formam primus restituit Gordon. p. 51. v, 34. gups] editt. gops, H. jp. Cæterum editiones semper forma goh, gopis, etc., utuntur; Maresch. p. 408, Gord. p. 52 f. et sh. gaþ, guþs scríbi merito jusserunt, vid. Joan. x, 34, ubi sine nota guda legitur; sic semper etiam Castill. in editione epistolarum recte dedit. 38 managizo paim us þamma ubilin ist. hausidedup þatei qipan ist. augo und augin jah tumpu und tumpau. 39 iþ ik qiþa izvis ni andstandan ailis þamma unseljin, ak jabai was þak stautai bi taihsvon þeina kinnu. 40 vandei imma jah po anþara. jah þmma viljandin m þ þus staua jah paida þeina niman. aflet imma 41, 42 jah vastja, jab jabai was þuk ananauþjai rasta a'na. gaggais miþ imma tvos. þamma bidjandin þuk 43 gibais jab þɩn:ma viljandin af þus leiwan sis ni usvandjais, hausideduþ þatei qiþan ist. frijos newund44 jan þeinanı jah fiais fiand þeinana. aþþan ïk qiþa ïzvis. frijoþ fijands izvarans. þiuþjaiþ þans vrikan45 dans izvis. vaila taujaip paim hatjandam izvis jah bidjaip bi þans uspriutandans izvis. ei vairpaib sunjus attius izvaris þis în himinam. unte sunnon scina urranneiþ ana ubilans jah godans jah rigneiþ 46 ana garaihtans jah ana ïnvindans. jabai auk frijep pans frijondans izvis ainaus. wo mizdono kabaiþ. 47 niu jah þai þiudo þata samo taujand. jah jabai goleiþ þans frijonds ïzvarans þatainei. we managizo 48 taujip. niu jah motarjos þata samo taujand. sijaiþ nu jus fullatojai svasve atta ïzvar sa în himinam 4 fullatojis ist. atsaiwiþ armaion ïzvara ni taujan în andvairþja manne du saiwan im. aiþþau laun ni 2 habaiþ fram attin izvaramma þamma în biminam. þan nu taujais armaion. ni haurnjais faura þus svasve þai liutans taujand in gaqumþim jah in garunsim. ei hauhjaindau fram mannam. amen qiþa 3 izvis. andnemun mizdon seina. iþ þuk taujandan armaion ni viti hleid mei þeina. wa taujip taihsvo 4 þeina. ei sijai so armahairtiþa þeina în fulhsnja jahı atta þeins. saei saiwiþ in fulbsnja. usgibiþ þus în 5 bairbtein. jah. þan bidja þ. ni sijaiþ svasve þai liutans. unte frijond in gaqumþim jah vaihistam plapjo 6 standandans biðjan, ei gaumjaindau mannam, amen qiþa ïzvis þatri haband mizdon seina. iþ þu þan bidjais. gagg în hoþjon þeina jah galukands haurdai þeinai bidei du attin þeinamma þannia în INTERPRETATIO. plus his ex hoc malo est. 58. Audistis, quod dicium est: oculum pro oculo et dentem pro dente; 59. verum ego dico vobis, non resistere oinnino huic malo, sed si quis te percutit ad dextram tuam malam, offer ei etiam banc alteram. 40. Et huic volenti cum te judicium et pallium tuum tollere, permitte ei etiam tunicam. 41. Et si quis te cogat milare unum, cas cum eo duo. 42. Huic oranti te des, et huic volenti a te mutuari sibi, ne ave: taris. 43. Audistis, quod dictum est: ames propinquum tuum et oderis inimicum tuum: 44. at ego dico vobis : ametis inimicos vestros, benedicatis his persequentibus vos, bene faciatis his odienti bus vos et precemini pro his calumniantibus vos, 45. ut fiatis filii patris vestri hujus in cœlis, nam solemn suum oriri-facit super malos et bonos et pluere facit super justos et super injustos. 46. Si enim amatis hos amantes vos solos, quam mercedem habetis? nonne etiam hi | aganorum hoc ipsum faciunt? 47. Et si salutatis hos amicos vestros tantum, quo plus facitis? nonne etiam portitores hoc ipsum faciunt? 48. Sitis igitur vos perfecti, sicut pater vester hic i cœlis perfectus est. vi, 1. Curate beneficium vestrum non facere in præsentia hominum, ut videamini eis, alioquin mercedem non habetis a patre vestro hoc in cœlis. 2. Cum igitur facias beneficium, ne carnu canas ante te, sicu: hi simulatores faciunt in conciliis et in viis, ut celebrentur ab hominibus; amen dico vobis: acceperunt mercedem suam. 3. Verum te facientem beneficium ne sciat sinistra tua qu'd faciat dextra tua, ... 4. ut sit hɛc beneficium tuum in abscondito et pater tuus, qui videt in absconditum, reddit tibi in aperto. 5. Et cum oretis, ne sitis sicut hi simulatores, nam amant in conciliis et angulis platearum stantes orare, ut observentur hominibus; amen dico vobis, quod habent mercedem suam. 6. Verum tu, cum oras, vade in cubiculum tuum et claudens januam tuam ora ad patrem tuum hunc in ANNOTATIONES. pen vel appan, quod synalophes genus cum appan inauditum est; aliquid veri inest in altera il a opinione; Schm. videtur aliquid desiderare, quod puncto posito indicat. Res autem ita se habet : un particula enclitica cum vi quadam copulativa ab initio sententiarum verb's annectitur; quod si ea vox, cui annectitur, in vocalem longam aut diphthongum desi.it, ad vitandum hiatum u particulæ omittitur; nostro loco igitur sijaik pro sijaiuh (uti viljauh [Cor. 1, x1, 3], sumaik, pain, al. pro viljau uh, sumai-uk, þai uh); sin vero brevis est vocalis terminationis, ca ipsa abjicitur et integra particula uk additur (J. vi, 64 vissuh, L. VII, 6 ïddjuk al. pro vissa-uh, i 'dja uh). Deinde illud h sæpius subsequenti consonanti assimilatur, ef. janni xxv, 42; jag-gabairaidau J. 11, 4; jas-sa M. xxVI, 71; nis sijai L. xx, 16 et pot:ssimum sumaiþ-þan M. XXVI, 67; J. x1, 46, þaiþ-þan Rom. xii, 4. Frequentatur ca figura in epistols, vid. Mssm. Sk. p. 60. v, 39. allis] omnino, ° gr. ɑmn., solus Ptolem. ap. Epiphan. Hares. 33, 6 testante Millio Aws habet.unseljin.unselgin. taiksvon H.taishvon. v, 40. staua St. stava. v, 42. jah] S. jak. v, 43. fiais] S. filis. newundjun| H. ☀ div. v, 44. Falluntur Griesb. et Mill. opinantes Gothuni xai diwxóvtov vps Omisisse, nam ea verbis juh vrikandans izris reddidit; potius in suo codice legit et secundum eum verlit : ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, εὐλογεῖτε τοὺς διώκοντας ὑμᾶς, καλῶς ποιεῖτε τοῖς με |