b) Grammaticale genus. Hic dicendum habemus, quonam modo genus objectorum inanimatorum d. terminatum fuerit. Cujus ratio plerumque nos fag', tempore quo fuit accommodatum, nimium remoto. Nonnulla tantum objecta, nunc adhuc secum generis originem præ se ferunt, nempe mythologiam; itaque, documentis ex ipsa lingua deficientibus vel non satis cognitis, ad religiones fabulasque Borealium populorum in explicando illorum genere recurremus.

aa) Eodem prope modo illustratur genus nominum solem et lunam designantium. Sed ea insignis adest discrepantia inter classicos et germanicos populos, quod priores solem masc. et lunam fem., posteriores autem viam inversam tenuerint. Gothi igitur sunno sol fem. et mena luna masc. fecerunt, quia juxta illorum populorum mythologiam luna Mani filius est Mundilfæris, solem autem Sol ejusdem filia et Glenrs sponsa. Gothus equidem pro sole etiam masculinam. formam sunna el neutram sauïl habet, sed præter quod fem. sunno communior est (Mth. v, 45; Luc. Iv, 40; Eph. iv, 26; Neh. vii, 5), duæ alia formæ non nisi apud Marcum occurrunt (sunnin urrinnandin Iv, 6; xvi, 2; gasaggq sauïl 1, 32, sauïl riqizeiþ xm, 24) et in masculinam græc. et lat. probabiliter influxerunt. Quod ad di ersas radices attinet, sunno antiquius, sauil recentius non en esse dici potest, si Eddo (Alvismal 16, 1, 2 sol heiter med mönnum, en sunna med gopom, id est, Sol vocatur inter homines, sed Sunna apud deo:) fides adhibenda sit; cæterum etiam a Græis nomina objectorum qualia apud Deos vigent ut antiquiora nominibus apud homines usurpatis tradebautur (vid. Goettling in Ilesiod. Theogon. 831).

In veteri Borealium lingua Sol etiam femininum est; gothicum autemn sauil, forma neutrum, inter sunno et sunna, ut naturale neutrum, id est, masculinum et femininum in se complectens stare posset, vid. supra 1). Non fundata naturali genere sunt insuper tuggl astrum, neutrum, et stairno stella, fe

mininum.

bb) Ex mythologia etiam illustratur nahts nox fem. et dags dies masc., quippe cum in septentrionalibus mythis Nott filia est Nörvis et ex Delinger tilium Dagr habuit. Andanahti autem vesper, quemadmodum aliæ temporis designationes mel et þeiks tempus, jer et ataþni annus, neutra sunt, ut pote idea abstractæ. An apus masc. vel aþn neutr. sit, dubium est; nec uhivo mane fem., sicut et viko heb. domas fem., aivs masc. et ajukduþs fem. (aiúv) non habent, quo explicentur. Nott alteram filiam habuit ex Anar, scilicet Jördh, Cdini spousa, unde air þa terra fem.; himins autem cœlum masc, est, nescio qua ratione mythologica. Jam vero Hal Lokis erat lia, bine halja inferus fem. Fratres ejus, ignis, aer et mare masculina sunt in gothica lingua, vel saltem luftus aer et saivs mare (nam marei mare fein. est); i̟nis mase. in auhns caminus, quod cum Agni ignis co apud Indos collatum, vestigia reliquisse videtur. Ex his tamen elementis etiam neutra sunt:

fon ignis et rato aqua. Ex mihologia masculina illusirantur: vintrus hiems, tinds ventus (vis autem turbo neutrum est), et probabiliter etiam menops mensis et maurgins mane; insuper snaïvs nix (rigu vero pluvia neutrum), et etiam vegs fluctus, flodus fluvius (ed awa est fem.), brunna fons; difficile autem vocabulum milhma nubes in solo tantum sermone go hico occurrens, exp'icatur. Deus tonitru et fulguris nulla equidem vestigia fecit; ejus saltem phenomena gothice traduntur: lauhmuni fulgur et þe:wo ton tru, utrumque fem.

cc) In nominibus plantarum jam non adest relatio ad personas, earum virore (masc.) forsan vel ariditate (neutr.) tantum spectatis. Sunt saltem masculina bagms arbor et etiam asts ramus, valus et vandus virga, tains stipes, laufs folium, bloma flos, þaurnus vepres; solum vaurts radix femininum est. Sed contra neutra sunt triu, quod non solum est omnium majorum arborum nomen genericum, sed vocabulum græco dópu omnino respondens, germanico Stock (unde nom. germ. Weinstock goth. veinatriu), ordinario aridum lignum indicans (v Mc. xvi, 42, 48); fraiv semen, basi bacca, akran fructus (masc. smakka ficus peregrinum est), ahs spica, kaurn frumentum (et cætera cerealia, excepto vaiteis triticum masc.), kaurno granum frumenti; raus arundo, gras herba in genere, legumen et havi fœnum; sed ahana palea femininum est. Quoad vero nomina peculiarium plantarum vigadeino carduus et aiwatundi spinæ sunt fem.; sinaps autem sinapis et svamms fungus

masc.

dd) In regno tandem inorganicorum deficit omnis relatio ad personas, nec jam determinare genus ex significatione possibileest. Metalla tantummodo suut in genere neutra: gulþ aurum, silubr argentum, eisarn ferrum, aiz æs. Ex aliis autem metallis sunt: salt sal neutr.; stains lapis, hallus rupis, malma arena, stubjus cinis, svibls sulfur, masc.; paho argilla et mulda cinis fem.

Quod ad nomina geographica attinet, neutra sunt in genere land terra et gavi rus; feminina fera locus, marka terminus; fairguni mons neutr. est, hlains coilis masc.; an vallis dal (neutr.) vel dals (masc.) dicatur, incertum; driuso clivus el ïddaljo descensus fom.; rigs via est masc.; sed dubium est an iter gaggs (masc.) vel gagg (neutr.) sit; staiga autem gradus fem. est; altum est fileyri neutr. ve! hulundi fem.; urbs baurgs et vicus seu paus haims fem, sunt, veihs autem neutr. Annotatio. Sed multo difficilius determinari potest genus aliarum classium objectorum. Sic: 1) Ex partibus animalis corporis in genere: corpus leik et sanguis bloß neutr. sunt; caro mammo (σápě) fem, et nimz (zpézs caro manducanda, etc.) neutr., adeps smairþr neutr.; lana vulla fem., capillus tugletskuft (coma) neutr.; membrum lipus masc.; caput haubip neutr.; cranium wairnei fem., facies tudja (id est pars capitis capill's nudata, vid. Mth., vi, 17) est fem., vlits et andavleizns (facies) masc.;

pulcretum klaivasnos plur. fem., sepulcrum auteri auraki fem, vel hlaiv neutr.

hæc tria vocabula faciem siguificant, in quantum ea ta unus ab aliis discriminatur; abstracta andvair þi et andaugi (facies, pars antica per oppositionem ad posticam partem) neutr. sunt; oculus augo una cum lacrymis ex eo rorantibus tagr et çiliis (superciliis) hunc custodientibus braw neutr. est (nisi Cor, I, av, 52 loco brawa legendum sit brawai, et vocabulum ipsum brawa sit et fem.), nec non et auris uuso neutr.; gena kinnus fem., os (oris) munpe masc., os bestiarum dicitur probabiliter mul et neutr. est (coll. Cor.1, 48, 9 faurmuljan auhsau os bovis alligare); labium vairilo et lingua inggo fem., dens tunþus masc., colInm hals, cervix halsagga, humerus amsa (vel etiam aksu) et brachium arms masc. sunt; manus autem handus fem., sed manus mortua lofa et digitus figgrs iterum sunt masc.; sinus barms masc., sed pectus brusts et fem., quod vertitur etiam viscera, licet adsit insuper nomen neutr. plur., scilicet hairþra; cor hairts n utr. ; C›xa hups est masc., stomachus (zoidiu, ☛róμzxo5) qiþus masc., sed vamba venter (zodia, quorúp) fem.; genu kniu neutr. est, pes fotus mase. el calx fairzna sem.;

2) Ex humanis productibus :

a) Habilutio et ea quæ ad habitationem pertinent domus, et quæ in ea sunt, gothice est gards masc. (hinc hoc voc. etiam de familia dicitur), habitaculum bus neutr., et razu neutr. quod designare videtur domum primitive tecto mere superposito constantem vel ex opere ligueo confeclam (unde in angl. sax. ræsen est tabula vel contabulatum tectum), ponitur ergo pro domo ædificata, minor enim domus, casa, dicitur kleiþra sem.; domus tandem, in quantum est diversorium gothice est sali þvos plur. fem.; templum alks masc. est, yudhus autem neutr. Murus vaddjus fem., nec non fundamentum et medialis murus grundu et miþgardavaddjus, lapis angularis vaihstastains masc., pinnaculum gibla masc., tectum krot neutr., id quo operitur (tegula, later) skalja fen., trabs ans masc., columna sauls etiam fem., palus gairu neutr. (? et kruto fem.); porta haurds fem. et daur neutr., plurale tantum daurons fem. vulvas bipatentes significat; fenestra augadauro neutr.; aula rohsns, conclave ubizva el cubicule heþjo fem. sunt, cœnaculum (àváyɛov) vel turris (múpyos) kelikn neutr. est. Secundaria aedificia: horreum bansis masc., arca gaþrask neut:.; stabulum garda masc. et peculiariter ovile avistr neutr. ; molestrina' qairnus masc. Græc. ¿ypic diverso modo gothice vertitur campus, ager haipi fem. per oppositionem ad urbem; haimoğli neutr. u: objectum possessionis, akrs masc. relative ad ejus scopum, atisks masc. vel atisk neutr. præsertim satum; pascuum vinja est fem., hortus autem ragg neutr. vel vaggs masc.; oletum aurtigards et vinetum reinagards masc, sepes faba, fossa graba et groba fem. sunt. Extra domum: pl·tea fauradauri neutr., quod etiam viam designat, alias gaggs masc. (? gagg neutr.), plapja et gatvo fem.; emporium maþls masc. est. SePATROL. XVIII.

b) Vestimenta (gavaseins vel vastjos utrumque fem., posterius autem plur.) conficiuntur ex lino tein neutr.; pannus dicitur fana masc. vel plats neutr. Nomen genericum vestimentorum erat vasti fem. triplicem speciem amplectens; toga (gall. le vêtement de dessous) paida fem. (peregrine originis), tunica (gall. le vetement de dessus) snaga masc. et pallium hakuls masc.; toga cingulo gairda fem. retinebatur ; toge fimbria skauts masc. Pedibus aptabantur sandalia suljos fem. plur. aut calceamenta skok vel gaskoh neutr. (? skohs masc.), quæ corrigiis skaudaraip neutr. alligabant. Inter ornamenta mulierum erat peplum kulisír neutr.

་ c) Superlectilibus et instrumentis habes: lectum ligrs mase., badi neutr.; pulvinar vaggari neutr., sedile sills et cathedra stols masc.; mensa binds masc.: scabellum folubaurd neutr.; velum faurhah neutr.; speculum skuggva masc.; lucerna lukarn neutr., et candelabrum łukurnastaþa masc.; tada hais neatr. Vas in genere, imprimis terrenum, kas neutr., urna aurkeis, calix stikls, lebes katils masc. sunt; arca arka fem., uter balgs et saccus sakkus masc., nec non et peregrinum spyreide sporta, dum gothica snorjo corbis corticibus vel filis confecta, et tainjo sporta virgis texta fem, sunt, item laqueus klamma et vruggo, vit culum bandi, compes kunaveda; sed flagellum gazds el crux galga masc. sunt; fem. sunt insuper acus nepla, securis aqizi, faleula gilþa, ventilabrum vinpiskauro, aratrum autem hoha est masc. et rete nati neutr.; navis skip est etiam neutr., sed ejus puppa nota masc. e-t.

‹ d) Arma (sarva et vepna utrumque neutr. plur.) sunt : galea hilms, clypeus skildus et gladius hairus masc., probabiliter etiam mekeis (masc.) loco meki (neutr.) legendum est, quippe cum in vicinis sermonibus mase. est; thorax brunjo et telum arwaznu sunt fein., lancea (ex palo ferreo orta) dicitur triu (vid. Mc. xiv, 43).

e) Moneta, mensuræ, etc. : argenteos nummus in genere et mina in particulari skatts masc.; ex monetis minoribus skilliggs tantum gothicum est; a'iæ, drakma scilicet drachma, kintus denarius et assarjus as peregrinæ sunt originis, et omnes masculina. Modius mela est etiam masc., sed aleina ulna fem. el pund libra neutr.

f) Cibus (mats masc.) et potus (dragk neutr.) : panis hlaifs masc. est, farina (ex aqua subacta) daigs eliam masc., sed fermentum beist neutr.; caro vid. supra 1). Oleum alev, mel miliþ et vinum vein neutr. sunt; sicera leipus et acetum akeits masc., et lac m · luks fem. ›

5) Plurima vocabula, quæ artem, munus, nego. tium, habitumve significant, etiam personas, quæ his arte, munere, etc. funguntur, designant, ex. gr. : airus legatio et legatus, gaman societas et socius, fidurragineis tetrarchia et tetrarchus (coll. ad Luc. 111, 1); Luc. 1x, 52 iesus insandida airuns (¿pyêλovc)

34

þan

feura sis; xiv, 32 ïnsandjonds airu (πpeoSciɑv) bidji þ guvairþjis; Cor. 11, x1, 13 gaman (zotvovia) akmins veikis miþ îzvis; Philem. 17 jabai mik habais du yamana (xorvwvóv) anduim þana sve mik; Luc. m, 1 raginondin puntiau peilatau sudain jah fidurraginja (sub tetrarchia) pis galeilaias herodeis flippauzuh pan fidurraginja þis iuraias; Rom. x1, 34 was îmma ragincis (ovμlovdoc) vas? Pro aliis vero, alia datur forma, ul faurama þleis (άpxwv) et fuuramaþli (ńysμoνία); fauragaggja (οἰκονόμος) et fauragaggi (ο'κονομία); praizbytareis (peσlvτepos) et pratsbytarei (presbyteratus).

T

§ 192. 11. De numero hoc est animadvertendum : 1) Quod pluralia tantum sint: berusjos majores, bro prahans fratres (àdeλpoi); brusts pectus, viscera, kair pra viscera; bokos litteræ, epistola; sarva el repna arma, vegos fluctus; daurons (vulvæ) porta, forcs; salibvos diversorium, hlaivasnos sepulcretum, veinatriva vinetum, laubos frondes. Econtrario Gothus concreta plur. græca abstractis sing. exhibet, W skufis coma pro τpixes capili. Sententias autem, quas Græcus in plurali tantum numero exhibere studet, in singulari Gothus, nulla occasione data, couveriit, ut : Mth. vu, 11 πολλοὶ ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ Svapor (hoc est, ex orientalibus et occidentalibus regionibus) nous quod sic tradit: managai fram urrunsa jah suggqa (ab oriente et occidente) qimand; inniujipa innovatiouis (restaurationis) fes um ponitur apud Joan. x, 22 pro và ¿yraínu; mel gabaur þzis dies nativitatis Mc. vi, 21 pro và yeviota. Tù εὐώνυμα εἰ τὰ τὰ δεξιά (omne quod a sinistris el a dextris cst, id est, sinistrum dextrumque latus) sinsigulariter tantum vertitur apud Mc. x, 37, e:c., nistra et dextra (manus vel latus), addito etiam fera. Joan. xii, 12 έλαβε τὰ ἱμάτια (vestem) αὑτοῦ gothice exponitur nam vastjos seinos, ubi vastja seina suffecisset, sed tunc vastjos significat vestimentum (ipatcopós, švdvμa Luc. vi, 25; Tim. 1, n, 9; Mth. vi, 25, 28). Vocabula autem græca tum in singu'ari, tum in plurali occurrentia κόλπος et κόλποι (gremium), οὐρανος οἱ οὐρανοί (ccium) diverso etiam numero gothice redduntur barms (Luc. xv1, 22) et barmeis (vs. 23), kimins (Mth. v, 16) et kimmos (vs. 18, etc.). Plurima alia vocabula in plurali frequentius ponuntur, quæ tamen non pluralia tantum sunt, ex. gr. : avilinda (gratias, gratiarum actiones) pro zapistias vid. ad Tim. 1, iv, 3.

2) Nec non el vocabula abstraciæ significationis in plurali poni possunt: Lac. 1, 16 garaihteins propr. justitiæ (bic præscripti nes legales dixiópata); præcipue in altera ad Corinthios epistola : 1, 3 bleibeins misericordia (pixτipμsi); 1, 10 dau pjus mortes et x1, 23 dau heineis mortis pericula (9άvato); v, 11 miþvisseins conscientiæ (ovvidńoes); vn, 5 agisa timores ¡póɛot); viu, 14 þarbos in piæ (non concretum, sed plur, abstractum gr. voτipnua); x1, 27 lausqipreins jejunia, id est tempus quo jejunandum est (vnsteiαI). ftem Cor. 1, vi, 19 fustubnja anabusɛe (observaLiones præceptorum (túpnois žvtok☎vj ut plurale ka

bendum est, vid. § 70, cum formatio in - Luja on sit probabilis, § 145 cc) y). Ex constructione autem gothica explicatur, si Cor. II, 1, 5 stet gup allaizo gaplaikte (omnium cons Jationum, hoc est, omnis consolationis (είς πάσης παρακλήσεως ; 1, 2 in allaim miþvisseim (pis não ouvidose); vi, 14 wo gamaindupe (quæ communiones, quæ communio ri; xovwvía), vid. infra §§ 205 et 215 annot. 1. Apud Mth. vi, 14 equidem stat lag în heitom (in sebribus), sed hujus loco singulare in heiton probabiliter legendum est, cui non tantum sequentia afluilot iza so heilo conveniunt, sed etiam parallelus focus Mc. 1, 29, ubi adest lag in brinnon, respondet.

23

3) Cum loco abstracti concretum usurpatur, hoc posterius pluralem induit formam : ovvodía iter vertit Ullas Luc. 1, 44 per gasinþans itineris comites, viatores; oxo; domus Cor. I, 1, 16 per gadaukans inquilini; tpáπeču tab::la argentariorum Luc. xix, skaujans argentarii ; μáxedkov macellum Cor. I, x, 25 skiljans carnifices; ¿xpobvrtía i circumcisio Eph. 11, 11 unbimaitanai in circumcisi. Ilinc etiam particpia et adjectiva : tò άrokokós perditum Luc. xix, 10 pai fralusanans perditi: tò ïdzov proprium Joan. xv, 19 svesai proprii. Nec non et Joan. vi, 57 mửy ô (omne, quod) per all patei, imo pro рecbúτso presby„pɛcóútspo teri Tini. I, v, 19; Tit. 1, 5 praizbytoirei (presbyterium).

§ 193. Sæpe græca et gothica sibi invicem respondent, scilicet :

4) Infinitivi et substantiva : siņns visus tò flímec; mats Luc. viii, 55 cibus paytīv; anagal Thess. I, 1v, 11 tranquillitas novɣúčev; liugos Tim. I, iv, 3 matrimonium yapɛīv. Et vice versa : afsluupuan stupefieri Luc. rv, 36 bóμfo5 ; guþ blotan colere Deum Tim. 1, 11, 10 OcoσéCɛ; lausjan separare Cor. 1, vu, 27 λύσις ; du fishem ad piscandum Luc. v, ὁ εἰς ἄγραν ; viþragamotjan et du gumotjan ad contradicendum Joan. xi, 13; Thess. 1, iv, 17 się úœúvenow; fastan jah bidjan j junarc et orare Gor. 1, vil, 5 »note « xai προσευχή.

2) Participia et substantiva : Luc. 11, 27 oruhti consuetudo pro τὸ εἰθισμένον ( nisi Got us τὸ ἔθος cum D hic legerit quemadmodum 1, 9; 11.42); IV, 16 to sia665; 1v, 5 midjungards teria (habitabilis) ń oixmμévn; VI, 3 aigin facultates rà úrάpxovтa; xiv, ·3; xvi, 1; xix, 8; a hts res và Undproved Cor. I, XII, Phil. 11, 8 ufarassus superfluitas rò nepéxov; Matth. vIII, 16 daimonareis demoni cus Saipovičoμievos, daipovisteis Luc. vn, 36, etc.; Esdr. 11, 41 liu þareis cantator&dov; Luc. xx, 17 timrjans agricola of oixodquoūvres, etc. Item Luc. 1, 27; 11, 5 napłisos peμmatuμs desponsata virgo convertitur magap in fragiftim; m, 23 ŵy 'Inooûs woei ¿tāv τpeánov-a àpxóuevos vas iesus sre jere prigeligive uf gakun pai (sub manifestatione ejus, id est, tanquam docentis, quemadmodum etiam Euthymius explicat: pxipe

νος τῆς εἰς τὸν λαόν ἀναδείξεως αὐτοῦ ἤτοι τῆς διδασκα hias. El vice versa : usguldan Luc. xiv, ¡2 redditum avraлódoya; galeikaif x, 21 quod deicctatur ridsxia

delectatio; bine Gal. n, 15 nuɛis qùoei (ex natura) lovdačni vertitur veis ïudaiers visandans (qui sunus }; Rom. x1, 24 napà quoer aljakuns visands ; Cor. 1, vi', 6 τοῦτο λέγω κατὰ συγγνώμην Jata gipα gakunnands; xvi, 7 ¿v mapódy ideīv þairkleipands saiwan; Tim. 1, 1, 4 tízva özer év úñotayṛ barna haban ufhausjandona; Thess. II, 1, 8 v κόπῳ καὶ μόχθῳ vinnands arbaidai.

Annotatio.-Una cum substantivis in -nde de quibus § 85, quæque proprie sunt participia, sed propriam habent declinationem, participia præs. etiam pro substantivis usurpantur. Sed tunc lantum discerni potest, utrum sint proprie substantiva vel partic pia, cum nec in nominativo sing, nec in dativo plur. occurrunt : Cor. II, 1x, 7 klasana giband (dóτnv) frijoþ guþ; Luc. v, 5 qaþ du imma : tulajand (iniorata); Luc. 1, 47 sreyneid akma meins gupa nasjand (σwrúpi) meinamma; Tit. 1,3 ti anabusnai nas jandis unsaris ; Luc. 1, 58 hausidedun bisitands (mɛpiorzoz); Iv, 14 gavi bisitan de (ń nepixwfos); vil, 17 usïddja þala vaurd and alla ïxda'a jah and allans bisitands (mɛpixŵpovs). Ite' fijands (¿x0pós) et frijonds (pidos), vid. glos....; fraujinonds (Seorárns) non enim fraujinond, ut ad Luc. и, 29, adjectiv. sumendum est, et consequenter fraunjinonds legendum, vid. Mc. ix, 25 ahma þu unrodjands). Sunt autem participia ex. gr. : airzjands (πhúvos) deceptor, quia Cor. II, vi, 8 airzjandans ponitur; item lutonds (ppevaráτns) Tit. 1, 10; galeikonds (antic) Thess. 1, H, 24; katands (èxpos) Luc. vi, 27. Incerta sunt Cor. II, vi, 18 allvaldands (πavtoxpάrop); Tim. I, 1, 5 midumonds (μeoirne); I, 1, 7 merjunds (xxpu); 11, 1, 11; Mc. xiv, 7 drobjands II, (σraciaors). Altera nota, qua dignosci potest participium, in eo est, quod casus, quem verbum regit, sequatur: Eph. w, 1 galeikondans gu þa; Mth. x, 25 sa garda valdands (oixoŝaomóras); Eph. vi, 12 sa fairwu habands (xoopoxpáτwp). Plura duplicem habent formam, ut daupjands ßarriorns, quod accusativo daupjand Mc. vii, 28 substantivum, genitivo au · tein daupjandins, dativo da pjandin (Mth. xi, 11, 12, etc.) participium es1. Quod autem hac participia etiam substantive usurpentur, ex eorum connexione cum possessivis constat, ut Cor. I, 11, 1 galeikondans meinai; ideo etiam fraveitands allaize (indexos) Thess. I, iv, 6 participium esse potest. »

3) Adjectiva el substantiva, vid. § 196, II, d.) 4) Participia, adjectiva, numcralia, adverbia, etc., substantive ponuntur, vid. §§ 195, IV; 196, 197.

3) Pro nomunibus urbium et regionum frequenter adhibentur nomina populoruın : Luc. x,12 giþa izis þatei saudaumjam (Sodomitis gr. Zodoua; sodomis) sutizo veir þiþ þau þizoi baurg; Cor. II, x, 10 ἐν κλίμασι τῆς ̓Αχαΐας in terra Achaiae goth. in lands akaje in terra Achaiorum. Sed x¡, 32 adest baurgs damaska urbs Damascus, pro Δαμασκηνῶν πόλις (urbs Damascenorum, ita ut adjectivum pro genitivo sit ). Et tandem horum nominum loco usurpatur compositum vel appositio, ut pro terra Judæa ('lovdaix xúpu) Mc. 1, 5 ïudaialand.

195. Cum substantivum significat objectum antea notum vel proxime determinatum, recipit articulum.

1. Jam vero objectum nasci potest sive per contex. tum, sive per se, sive ut antea notum proponitur. 1) Objectum ex contextu nosci potest,

a) Cum scilicet de eo supra mentio facta est : Mth. v, 25 sijais vaila kugjands andastavin (sine articulo) þeinumma. ïbai wan atgibai þuk sa andastana stauïn jah sa stqua þuk gibai andbahta; vIII, 8 sa hundafaps (scilicet vs. 6 indigitatum) qap; 15 aflailot îja so keito, vs. 14 ligandein în heitom stante; item Mc. 1, 31 so brinno propter in brinnon vs. 29; Mth. v, 21 pata skip gahulip varþ, vs. 23 prædente innatgaggandin în skip; 1x, 15 ibai magun sunjus brupfadis qainon and pata weilos bei miþ im ist brupfaps. ip atgaygand dayos, þan afnimada af im sa brupfaps, jah pan fastand; Mc. 11, 20; Mih. ix, 22 ganas so qino, qino bloþarinnandei vs. 20 præeunte; 28 duatïddjedun imma paiblindans (scilicet vai blindans de quibus vs. 27 mentio fit); xxva, 14 ïesus stop fara kindina jak frah ïna 84 kindins; Mc. 1, 42 pata pruts fill aflaip propter pruisfill habands vs. 40. Item 11, 22; 11, 5; iv, 7, 27, 39; v, 33, etc., vid. in Gloss. v. þuta 1) a) a); b) Cum hoc vocabulum non equidem præcedenter memoratur, sed ad alterum ut synonymuş ve! ut genus ad speciem vel vice versa refertur : Mth. ix, 24 ni gasvall so mavi relatum ad vs. 18 þatei dau htar meina gasvalt; item Mc. v, 39 þata barn ni gadaupnoda relatum ad vs. 23; Mth. ix, 53 rodida sa dumba, vs. 32 adest manna bauds; Luc. vii, 20 pat vairos qehun, scilicet hi tvai siponje vs. 19, quos Joannes misit; vs. 24 dicun1ur þui airjus; tv, 35 sa unhulpa urrann propter ahma unhulpons unhrains vs, 33; item ix, 42 et prius vs. 39; 1x, 33 pai unhulpans galiþun propter vs. 27 habaida unhulpons et vs. 56 ganas sa daimonareis qui idem est homo, saei habuida unkulþons; x, 20 þai ahmans ïzvis ufhausjand relatum ad vs. 17 unhulpons ufhausjand unsis; xx, 10 hai aurtjans in sandidedun, dum vs. 9 vaurs:vjans in genere vocantur. Alia exempla vid. in Clcss. v. þata 1) a) );

c) Cum hoc vocabulum eadem stirpe atque præ:cedens oritur (verbum conjuga'um est), vel similis

est significationis; Mc. x, 7 sa isl sa arbinumja. hirjiþ usqimam îmma jah unsar vairþið þata arbi; Luc. xx, 14; Mc. xiv, 56 managai galiug veitvod idedunana ina jak samaleikos pos vert vodipos ni resun; Cor. I, vi, 18, 19 m2þ jaurafillja galaþoþs varp was, ni bimaitai, þatabimait ni vaihts ist; Luc. vi, 49 bistagg_flodus iah suns gaaraus jah varp so usvalleins þis raznıs mikila. Alia exempla vid. in Gloss. v. þata 1) a) 7).

2) Objectum jam cognitum præsupponi potest, ex. gr.:

a) Cum scilicet personæ vel res ita desiguantur, u, licet nomen sit appellativum, tamen nihil nisi cognitum indicet, ut in Evangeliis: þai bokarjos Mc. 1, 22; þai fareisaieis Mc. v, 7; þai gudjans Mtb. XXVII, 6, id est, Judæoruin summi sacerdotes; þai sinistans Mc. v.1, 5; item þai fauramaþljos Neh. v, 17; hai siponjos Mth. xxvi1, 64, id est discipuli Jesu; so managei Mth. ix, 25, etc., id est multitudo ingens populi, quæ sequebatur, vel congregabatur, docente vel agente magistro; item Skeir. VII, b, c so filusna. Alia exempla vid, in Gloss. v. þata ().

b) Nomina propria articulo non indigent; sed quandoque occurrit pai iudaicis, u! Joan. vi, 1, 35; VII, 48, 52, 57; x, 31, 33; x1, 36, quibus in locis non equidem de tota Judæorum gente quæstio est, sed de iis antum, qui certis casibus aderant. Alia exempla articuli nominibus propriis præpositi vid. in Gloss. v. pata 2).

c) Alia objecta, quæ ad biblicam historiam vel ad res Christianas pertinent, articulum recipiunt in prægnanti sensu : so baurgs Mc. 1, 19 urbs, hoc est, Jerusalem; so alhs Mc. xv, 29 templum, scilicet in Jerusalem; so dulps Joan. xII, 20 festuin, nempe Pascha; sa sunus Joan. vi, 40 filius, nimirum Dei ; so xristus Mc. xv, 32 unctus, id est, Christus spectatus, promissus, etc. Hic autem memorandum est, quod tam sa sunus mans quam simpliciter sunus mans, non autem sunus gups dicatur, vid. Gloss. v. þata f) α); þata vaurd Luc. 1, 2 et Rom. x, 10 verbum est Dei, nempe Evangelium (ut etiam Mc. vi, 35 so aivaggeljo legitur); so vailamereins Cor. 1, 1,21 prædicatio Christi; so lapons Thess. 11,1, 11 vocatio ad salutem; so usstass Luc. xx, 33 resurrectio mortuorum; pos anabusnins Mc. x, 19; Luc. xvi, 20 legislatio mosaica. Ad demonstrandum stat etiam articulus in sa fairwus hic mundus et so manaseps id., vid. Gloss. v. þata f) 7), quibus adde etiam so libains hæc vita Mc. iv, 19; Luc. vi, 14; so aids hoc sæculum Tim. II, 11, 4; þata þeihs hoc ævum Rom. xili, 11; þata mel hoc tempus Col. iv, 5; Thess. I, v, 1.

II. Objectum determinari potest

1) Omnimodis attributis (§ 245), ut :

a) Adjectivis et participiis: Mth. xxvn, 61 vas jainar marja magdalene jah so anpara marja; 64 ist so speidizei airzi pa vairvizei pizai frumein; Luc. 11, 7 was gataiknida izvis þliuhan faura pamma anavair þín hatiza; Rom. vi, 17 ni

ik vaurkja þata ak so bauandei în mis fravaurhts; Cor. II, x1, 5 man ni vaihtar mik minnizo gutaujan þaim ufar mikil visandam apa ustaulum; Eph. 11, 11 pudos simle vesuþ namnidans unbimaitanai fram þizai namuidon bimail. Alia exempla vid. Gloss. v. þata c) aj et b); b) Adverbis vel præpositionalibus expressionibus, quæ adjectivorum vices gerunt: Tim. II, iv, 10 demas mis bilaiþ frijonds po nu ald; Gal. iv, 26 so iupa iairusalem frija ist; Mc. 1, 38 gaggam dupaim bisunjane haimom; Col. n, 14 afsvairbands pos ana uns vadjabokos; Skeir. Ill, b so bi guphrainei anabudana vas. Alia exempla vid. Gloss. v. pata) el 8);

2) Genitivis vel pronominibus possessivis: Cor. 1, 1, 16 ik daupida pans staifanaus gadaukans; 18 batavaurd galgins paim frulusnandam dralipa ist; Phil. m, 18 qipa pans fijands galgins xristaus; Skeir. IV, a so faheds meina usfullnoda; Joan. vi, 13 so veitvodi pa heina nist sunjeina; Mth. v, 47 goleiþ þans frijonds ïzvarans; Luc. vn, 1 usfuilida alla þo vaurda seina; Mth. x, 25 jubai garda valdand baiailzaibul haihaitun, und wan filu mais pans innakundans is; IX, 4 vitands iesus pos mitonins ize. Alia exempla vid. Gloss. v. þata e), ¿), n);

2) Per alls nec non et jains: Luc. 1x, 2 însandida ins gahailjan allans þans unhailans; Cor. 1, xvi, 15 ufhausjaiþ allaim þaim gavaurstvam; Neh. v. 13 gatavidedun þaa vaurd alla so managei; Luc. ix, 25 wo allis þaurfte ga:aujiþ sis manna gageigands po manased alla; Mih. vii, 28 ni makta manna usleipan puirk pana vig jainana. Alia exempla vid. Gloss. v. þala 6) el ‹) ;

3) Sententiis relativis sequentibus: Mc. 11, insailidedun pata badi, ana pammei lag sa uslipa; x, 39 sve pauk þana stikl, panei ik driggha, driggkats jah þizai daupeinai, þizaiei ik daupjada; xn, 23 în þizai usstassai, þan usstandand, warjamma īze vairþiþ qens? etc., v.d. Gloss. v. pala b);

4) Ubi hujusmodi sententia relativa facile cogitari potest: Mth. vmi, 27 þai mans sildaleikid,dun, scilicet homines, qui in nave concomitabantur; Mc. vi, 14 vaurkjand pos mahteis în îmma, id est, potentiam de qua fit narratio, vel cui suscitato mortuo credebant; Joan. xi, 3 iþ sa gards fulls varþ daunais, nempe domus ubi erat Jesus; xix, 2 þai gadrauhleis usvundun vippja, nimirum milites, quibus Pilatus Jesum vincire jusserat. Alia exempla vid. Gloss. v. pata d).

III. Ubi appositio determinandi causa vel explicandi post substantivum ponitur, articulum capit: Mih. XXVI, 71 ïesua þamma nazoraiau; xxvII, 26 marja so magdalene; Joan. vi, 4 pasca so dulps indaie; x11, 4 ïudas seimonis sa iskarioles; xv, 1 rinnon po kaidron; Luc. 11, 43 jesus sa magus; ix, 7 herodes sa taitrarkes; Mc. vi, 14 ihannes sa daupjands et alia participia nec non