E. FORMATIO PER COMPOSITIONEM. § 166. Compositio propria in eo consistit, quod duo vocabula ita inter se connectuntur, ut prior pars vocabuli non jam peculiarem flexionem habere possit. Ubi autem res ita se non habet, impropria est compositio. Jam vero compositio a derivatione discriminatur, quod hæc vocabulo affigat elementum in se et per se significationis expers, cujus saltem significatio nos fugit, illa vero partibus per se significantibus constet. Cæterum composita non solum ex derivatis, sed etiam ex anterius compositis vocabulis efformari possunt; quæ ultim dicuntur bicomposita, ex gr. : miþgardavaddjus, ufarhiminakunds, galiugabropar, gabaur þivaurd, un'ilamalsks, unhanduvaurhts, ïnnalgaggan. Aliud insuper est discrepantia, quod in compositione prior pars vocabuli, in derivatione autem posterior majoris sit momenti. Hinc de compositione tractantes eam in triplici classe ordinabimus, prout prima pars nominalis, pronominalis vel particula erit. Annotatio 1. Utrum in gothica lingua verbalis occurrat compositio, non certo constat. Slahals, si forte compositum est (§ 150, b), ex slahan simul atque ex s'ahs de luci potest. Idem dicendum est de vinpiskauro (a vinþjan), spaiskuldrs (a speivan) et piu pigiss (a piubjan). Nec non et lapaleiko ex adjectivo laps potius quam immediate ex verbo lapon derivari videtur. Cæterum alia exempla vix repcries. ‹ Annotatio 2. Voces hybridæ nusquam occurrunt in gothico sermone, quippe cum vocabulorum ut motastaps, smakkabayms non constat, ad quamDSIN linguam prior pars pertineat ; afarsabba:us equidem, galiugaxristus, galiugaapaustaulus posteriorem partem ab hebræa lingua mutuata sunt, verumtamen cumu significatione civitate sunt donata. › 1. COMPOSITIO NOMINALIS. 1. SUBSTANTIVA. § 167. Huic regulær generali compositio nominalis subj cet, quod prior pars compositi in forma fundamentali simpliciter adhibeatur. In nonnullis tantum rarioribus casibus præfertur forma apocopata consonantice finita, quæ quidem accusativo regulariter convenit, licet ut accusativus nou habenda sit. Cur plenæ fo me gudalaus, gudafaurhts, veinatriu, veinagards, lausavaurds cum gudhus, guþblostreis, veindrugkja, laushandus, lausqiþrs, etc., occurrant, ratio dici nequit. Ut ut est, diligenter cavendum est, ne ilia pro dativis habeantur, nam si de vocabulis primæ, nullo autem modo de vocabulis secundæ tertiæve vocalicæ declina ionis dici posset, ipsa significatione in plerisque cas bus repugnante. A regula supra data excipiuntur tantum ea vocabula, quorum stirps vocalice desinit, ut in piumagus, ninklahs, freihals, vel polysyllaba est, ut in sigislaun, þiudangardi, mikilpuhts, ubilloj's, ubi forma brevior loco longioris sigisalaun, þiudanagardi, etc., euphonic causa eligi potuit. Qoad anomala substantiva usurpatur vel simplex stirps, cx. gr.: brupfaps, manleika, vel plena forma in a, ut nahlamɛis, manaseps, vel tandern forma in a genitivi speciem præ se ferens, ut baurgsvaddjus, prutsfill. Vocabula autem consonanticæ declinationis in compositione suum n rejiciunt, longa vocali remanente in brevem respondentem commutata, eo modo : vaihstastains a VAHHSTAN, augadaura ab AUGAN, ginakunds a QINON, marisairs a MAREIN, Jam vero substantiva cum substantivis, adjectivis, participiis, raro autem cum particulis componuntur. Exempla compositorum substantivorum cum substantivis, adjectivis et participiis hæc sunt : a) Vocalicæ dec'inationis : aa) Cum fundamentali vocali a : vigadeina (a viys), figgragulp (a figgrs), kaisaragild (a kaisar), himinakunds (a himins), gilstrameleins (a gils:r), alevabayms (ab alev), veinabasi, veinatains, veinatriu, veinagards (a vein), eisarnabandi (ab eisurn), ritodufasteis, vitsd..laisareis, vito alaus (a vitop), liugnapraufetus, liugnavaurds (a lingn), lukarnastapa (a lukarn), daura vards (a daur), launavargs (a laun), vaurdajiuka (a vaurd), gupaskaunei, gudalaus, gudafaurhts (a gup), akranalaus (ab akran), bloparinnands (a blop), hleprastakeins (a hleiþra), motastaþs (a mota), stauas ols {a stau 1),weilawaɣrbs (a weila), friaþvæmil·ds (ə friaþra). Annotatio i.-In substantivis, quorum fundamentalis vocalis in -ja desinit, rursus est distinguendum, an syllaba derivativa, aut longa brevisve syllaba stirpalis præcedat; in priori enim casu forma apocopata i, in posteriori vero, forma plena -ja in compositione usurpatur : andilaus ab andeis (thema ANDJA), pusundifaps a pusundi (them. þUSUNDJA), arbinumja ab arbi (them. ARBJA), frabja marzcins a frapi (them. FRAþJA), vadjabokos a vadi (them. VADJA), lubjaleisei a lubja? (them. LUBJA). bb) Cum vocali fundamentali i ; matibalŋs (a mats), drauhtivito p (a drauhts), gast gods (a gasts), naudibundi, naudi paurfis (a naup), gabaur þivaurd (a gabaur ps), aurtigards (ab aurts?). cc) Cum vocali fundamentali u; asiluqairnus (ab asilus), fotubandi, fotubaurd (a fotus), grunduvaddjus (a grundus), gi puhafts (a gipus), lustusams (a lustus), faikuþraihns, faihugairnei, faihuskula, fzhufríkei, faihugavaurki (a faihu), handuvaurhts (handus). dd) Cum fundamentali vocali r : broprulubo vel tro pralubo (a bropar). Annotatio 2.-Rejecta vocali finali fundamentalis formæ occurrunt : gupblostreîs, gudhus, halsagga, veindrugkja, gut þiuda, þiumagus, siĝisluun, þiudangardi. Licet, quomodo midjungards efformetur, lateat, hoc tamen ex quod im deperdito midjun vel midjuns effici probabile est. Quod in glossario junct. inscripsimus piu pspillon convenientius in piup spillon dividendum est, coll. piup tavjan Mc. 11, 4; Luc. VI, 9, 35, 35. Annotatio 4. Quamvis substantiva cum verbis non componantur, verba tamen e substantivis composits derivari possunt, ut puthaurnjan a þuthaurn, faihugeironjan a faihugeiro. Annotatio 3.-Sola exempla substantivi cum participio compositi haec sunt: mannahun et weilohun. › ee) Anomala pauca quæ occurrunt exempla supra fuerunt relata, quibus certo adjicienda sunt bruþjaps, nahtamats, baurgsvadājus; nec non et manleika, manasefs, manamaur þrja a manna derivata huc referri possunt, cum his thema MAN (§ 93, 1) fundamentum jaceat; to prutsfill favet analogia Toū baurgsvaddjus. b) Consonantice declinationis vaihstastains (a vaihsta), smakkabagms (a smakka), viljahatþei (a vilja), gum kunds (3 guma), miþyardavaddjus{» miþgarda?). augadauro (ab augo), qinakunds (a qino), marisaive (a marei), aglaitivaurdei (ab aglaitei). II. ADJECTIVA. § 168. Idem in genere de adjectivis compositis atque de substantivis dicendum est. Composita equidem cum verbis occurrunt, sed tantum composita To fulls: fullafahjan, fullafraþjan, fullaveisjan. Exempla adjectivorum cum substantivis, adjectivis participiisque compositorum hæc sunt: a) Cum fundamentali vocali: armahairtei (ab arms), jugga!auþs (a juggs), laggemodei (a laggs), mukamodei (a muks?), þrasa! al þei (a þras?), blva. resei (a balus?), dvalavaurdei ( a drals), lausavaurdi, lausavaurdei, lausavaurds (a laus), godakunds (a gods), fullatojis, fullarits (a fulls), ibna'eiks, ibnaskauns (ab ibns), liubaleiks (a liubs), untilamalsks (a tils), allavaurs:va, alaþarba, ulumans (ab alls). b) Cum fundamentali vocali i: hic adest probabi liter eadem discrepantia, quam supra (§ 167, annot. 1) de substantivis animadversa fuit, licet sequentia tantum occurrant exempla : midjasveipdins (a midja), aljakuns, aljaleiks, aljaleikops (ab aljis), hrainjahairts (a hrains). c) Cum fundamentali voca'i u desunt. – Rejecta finali vocali formæ fundame. talis reperiuntur: allbrunsts, allsverei, altraldands, allandis (ab alls), hauh puhts, kauhhairts, hauhhairtei (a hauhs), laushandus, lausqiprs, luusqiprei (a laus), aglaitgastalds (ab agla¦ts), anþarleiks (ab anpar), managfalps (a manags), ubilraurds, ubiltojes (ab ubils), mikilþuhts (a mikils), niuklahs (a niujis), freihals (a freis). › III. NUMERALIA, § 169. a) Numeralia plene flecia cum componuntur, eisdem regulis atque substantiva et adjectiva subjacent; adhibentur ego in forma fundamentali vocalice finita: ainubaur (ab ains), hundafaps (a hund), pusundifaps (a pusundi), et etiam in forma apocopata: ainw .rjizuk, ainwa þaruh. Numeralia decades e becatontades designantia, ut tvaitigjus, prestigjus, tvahunda, prijahunda, quemadmodum ainshun, non sunt proprie composita, cum utraque pars vel etiam prior flectatur (§ 166). b) Numeralia autem defcctive vel minime flecta in compositione immutata remanere videntur : fideortigjus, fimftigjus, fim/hunda, saihstigjus, ah:audogs, niuhunda; datur tamen pro fidvor etiam forma apocopata fidur : fidurdogs, fidurragineis. c) Multiplicativa efformantur adhibito falps, cui forma apocopata numeri præp nitur: ainfulþs, tvafal ps (), preifalps (?), fidur falps, taihuntarhundfalps, etc. II. COMPOSITIO PRONOMINALIS. § 170. Pronominalis compositio est sive propria, sive impropria. Prior occurrit tantum in componendis adjectivis pronominibus sama et silba: sumaleiks, samakuns, sama'auds, samasairals, sama frapjis, samaqiss, silbasiunis, silbavileis, silbav ljands. De irregulari seinaigairns vid. ad Tim. II, 1, 2. Improprie autem adjectiva-efformantur juvantibus particulis ei, uh et hun. e) Cum ei : ïkei, þuei, ïzei, saei, etc. (§ 109) coll. particnlis þadei, þarei, þaþroei, svaci, akei, sunsei, mippanei, etc.; b) Cùm uk: sah, wazuk, warjizuk, wa páruk (§§ 108, 111), coll. particulis panuh, þaruk, þiswaruh, piswaduh; c) Cum kun: washun, coll. jam memoratis mannahun, weilokun, ainshun, et particulis pishun, wan Conspicua sunt etiam vocabula improprie composita, quæ cum pronomine sa, so, þata et nonnullis ejus casibus efformantur : nom, sawazuk, þatist, patain, þutninei; gen. þiswazuh, þiswaduh, pishun; dat. (instr.} þcka'dis. Denique ex casu instrumentali pronominis interrogativi componuntur etiam'welands el welciks. III. COMPOSITIO PARTICULARUM. vailaqizs, vailavizns, vuildmerjan. Vai (vaja): vaidedja, vaifuirwjan, vajamerjan, vajamereins. Missa: missadeds, missaqiss, missaleiks, missatanjands. Fi'lu: filudeisei, filuvaurdei, filufaikus, filugalaubs, filuvaurdjan Suns: sunsaiv, sunsei. lalis: hulisaiv. þan (pana): panamais, þan (seips. Af: afaikan, afletan, afgrundiþa, afguds, afgestopans. A far: aforgaggan, dfarlaistjan, afardags. Bi bimaitan, bivindan, bibuurgrins, bifaiho, bireiks, bipe et etiam biwe, Luc. 1, 18. Gaganisan, gateihan, gahaitan, gaminam, gaya · haftjan, gagaleikon, gagamainjan, gayatilon, yagaveir þjan, gagavair þnan, yadaila, galaubeins, gaguds, gafulgins, gahahjo, galemiba. Dis: distairan, dishaban, distákeins, dīsviss. Du dnginnan, dustodjan, duatŋaggen, duátsnivan, duatrinnan, dugavindan, duþe, duwe. lindar: hîndarléi þan, hindarvéisei, kindarveis. þairk: þairħarbaidjan, þairksaiwan, þairkga trikon. Id:ïdveitjan, îdveit, iddaljo. In: ïnagjan, însandjan ingaleikon, însakis, învinda. Mip: mipriman, miþanakumbjan, miþgatiukan, miþuskramjan, nëþixsandjan, miþfraḥunþans, miþ S v a: svalauds, svaleiks; coll. correlativis welaude, galeikonds, miþvissei, miþgasinþa. wzieiks (§ 170). Inn:inngaggan, înnvairpan, înnatbairan, înnatgeggan, innalliuhan, inngalei pan, innufsliupan, mipinngalei pan. Inna innakunds, innagahts. U i: utbairan, ulgaggan. Faura: fauragaggan, fauraq þan, fauragiman, fuuragahaitan, fauragateihan, fauragaggja, fauradauri, faurama pleis. Anda: andabauhts, andabeit, andahait, andakafis, andaþahts, andalauni, andanah'i, andanem, andanumts, andastaþjis, andastaua, andavaurd, andavaurdi, andarizn, andauleizns, andaneips, andanems, andanemeigs, andasets. Un þa : unþaþliukan. Tvis, tuz: tvisstandan, tuzverjun. H. PRÆPOSITIONES. 172. Inter præpositiones etiam nonnullas particulas inclusimus, quæ in compositione tantummodo occurrunt, ut fair, fra, fri, ga, dis, ïd, un. Hic vero paucis tantum exemplis advocatis ordinabimus, de aliis jectorem ad glossarium remittentes, in quo unicuique particulæ singula composita subjiciuntur. Ana: anabiudan, andînsukan, anamakts, anavairþs, analeiko. And andbindan, andtilon, and bahts, andvairps, andangjo. At: atauyjan, algaraihtjan, algaggs. Un : unverjur, unkunnands, unþrahms, ungalaubjands, unandsakans, unbilais'ips, unusspillops, unfairlaistips, unufórikands, unagei, ungalaubeins, unbimait, unhails, unandsoks, unatgahts, ungatass, unkindarve s, unfaurveis, unveriggo, unanasiuniba. Und: undgreipan, undredan, undrinnan. Undar: non componitur. U ɛ: usbeiðan, urreisan, usgasaiwan, usvahsans, usstase, usvaurhts, ussindo. Ufufbrikan, ufhropjan, ufhouseins, ufkunpi. Vibra: vibragaggan, vi pragamoljan, viþravair ps. Faur: fuurbiudan, f.urbigaggan, faurbauhis. Fra: frabugjan, fragifts, fralets. Fram: framgahts, framaldrs, framvigis, framvair his. Fri: frisahts. §173. Ex præcedentibus paragraphis equidem constat, quanta sit ad formanda vocabula gothicæ linguæ aptitudo; verumtamen comparantibus nobis ultilanam versionem cum græco textu perspicuum erit, huic aptitudini suos fines fuisse, linguæque indolem Gotho semper non permisisse, quasdam formationes vel compositiones græci sermonis in suam jinguam traducere. Quapropter, fatentibus equidem nobis gothicam I nguam ex ea ipsa, quantum possibile a) Substantivorum. Ex abundantia formarum, quæ ad formanda substantiva ex verbis et nominibus derivata præsto sunt quasque supra (§ 142 sqq.) evolvimos, vix credas nè unius quidem vocabuli græci interpretationem Gotho fuisse impossibilem. cc) Verba in -i5w: • Cum ἀναθεματίζειν afaikan, ἀφανίζειν fravardan, βασανίζειν balvjan, βυθίζειν sagjan, ἐγκεντρίζειν irtrisgan, canitev kaurnjan, etc., reperfuntur ¿yičrev newa visan (et etiam newjan, atnewjan), ¿Oičɛv biuhts visan, Sacμovičsoðar vods visan, unhúlþons haban, ὀργίζεσθαι prairhs visan, ἀπελπίζειν usrena virpan, vdpíčeo vairaleiko taujan, napopyičstv briggan în ἀνδρίζεσθαι παροργίζειν prairhein, ψωμίζειν mal giban, ραπίζειν lofum slahan, jadičev usbliggvan vandum, άmozegaĥičerv haubiþ afραβδίζειν ἀποκεφαλίζειν maitan, ἐδαφίζειν air hai guibnjam, εναγκαλίζεσθαι από armins niman, evayyediğɛotαɩ aivaggeljan merjan. › dd) Verba in -ów : • Cum ßɛ?«æʊv gaþrastjan, gatulgjan, dovloūv gaþiran, Sākoūs bandvjan, gakannjan, Oxværovv gadaupjan, ἐπιδιορθοῦν algaraihtjan, ζημιοῦν gasleipjan, (μέρο çoữv gabairhtjan), óμowûv galeikon, redscoōv usfulljan, ⚫llinc ad perfectiorem tantum interpretationem vel ad indolem gothicæ linguæ proprius assequendam attribuendum est, si Gothus, Col. 11, 22, và àñoxprσer per pairh palci is brukjaidan; Mth. vi, 12, τὰ ὀφειλή μaτz úμāv per þatei skulans sijaima; Col. 1, 24, auðýμatá pov per þoei vinna; Tim. I, 1v, 15, σoû ǹustiuhan, vexpoũv dauþjan, etc., reperiuntur ôžoūr *роxoлń per palei peikais pu converterit, quemadmpozonń modum Col. 1, 10, εἰς πᾶσαν ἀρέσκειαν per in allamma patei galeikai; Mc. vii, 5, 8 пaрádoris per þatei anafulhun et Luc. vi, 7 xαrnyopia per til du vrohjan traduxit, licet in aliis locis verbalia leikains, anafilk, vrohs cum eadem significatione usurpaverit. › 6) Adjectivorum. Versalia græca in -Tos per participium plerumque convertuntur, vid. § 190, 3. c) Verborum. Hic præcipue gothica lingua græcæ cedit. Verba præsertim in -gvw, ¿hw, -ihw, ów El -św gotho circumscribenda fuerunt. ἐλευθε galiug taujan, úžioɔ̃v, ¿xavoūv vair þana briggan, ïèsvbe- ee) Alix circumscriptiones cum visan, vairþan, naban, etc., hæ sunt : • Διαφέρειν vulpris visan, batiza visan, ἱλάσκεσθαι hulps visan, vrpcev anda pahts, usskavs, vars visan, πεινήν gredags visan (et etiam gredon), πικραίνεσθαι baiirs visan, προς οφείλειν sku'a visan, συνήδε τύκι (4vizneigs Disan, υγιαίνειν hails vis n, συμβάνει yagiss visan, φρεναπατάν frapjamaraeins visan, προκεῖσθαι in gayreftai visan, καταδιώκειν galaisla vairpan, πλήτ τεσθαι us fima vair pan, κερδαίνειν du gavaurkja haben, επαίρεσθαι in arbaitai briggan, ἀνήκειν du pauγια þaurftai fairrinnon, coll. σπαταλᾷν vizon in axeljam. Annotatio.---Verba e comparativis derivata a Gotho in genere exprimi non potuisse videntur. Excipitur tantum minznan; alibi autem occurrit managizo haban (*)sovúČerv), favizo haban (ikuttóvsev), minz haban (voτepoūv), batiza visan (dwxgépei), ufarassau ganoljan (περισσεύειν). 2) Formationem per compositionem : a) Substantivorum. Ilic iterum distinguendum est, prout se habet prior pars compositi ad posteriorem. aa) In respectu adjectivo : • Αγριέλαιος vilpeis alevabagms, καλλιέλαιος gods alevabagms, xevodožia lausa hauheins (etiam lausavaurdi, armahairtei et similia), ɛvodía daun voþi, taxELVOφροσύνη hauncins gahugduis, ἀρχιτελώνης faurama pleis motarje, αρχιερεύς aukumists gudja, etc., ἀρ χισυνάγωγος (auramable s synagogeis. bb) In respectu genitivo : Tezoyovia barne gabauris, vicleo ia sunive gadeds, youcoscia vitodis garaideins, yeyos airpos vaurstvja, siaholapsia galingagude skalkinassus, siowlodárens εἰδωλολατρεία εἰδωλολάτρης galingam skalkinonds, eidahévrov patei galingam sal sada, Εθνάρχης fanramafleis piudo, κοσμοκράτωρ sa fairum habands, ἀνδραποδιστής mannans gaivands, ἀνδροφόνος mannans maurprjands, πατραλίας altan Niggrands, μητραλης ai pein biggrands, ὀφθαλμέδου Lɛix in augum skilkinon, beoσéteix gup blotan; col'. siswλetov galiuge staps (cum lukarnas!aþs), yevioLa mel gabaur þais (cum gabaur þivaurd), fáriopu slaks lofin, rion eisarn bi fotuns gabugan (et etiam fotubandi). cc) In respectu præpositionali: 4 'Υπολήνιον dal uf mesa, περίχωρες Jata bisunjune land, προαύλιον faur gard, ἐπαύριον iftuma dags. dd) In respectu correlativo : Nuznμepov naht jah dag. › b) Adjectivorum. na) Quamvis Gothus & privativum sive per un-, sive per -laus convertat, quidam sunt tamen casus, in quibus illud circumscribere præfert. • Sic αμεταμέλητος, Rom. xr, 29, inu idreiga, ἀφιλάρgʊpos, Tim. 1, m, 3 ni faihufriks, vopos Cor. I, '1x, 21 vitodis laus (et etiam alibi usurpatum vitodalaus). › bb) Quædam adjectiva ex præpositionibus et substantivis formata ejusdemque significationis ac substantiva supra (2, a, cc) memorata, convertere Gothus non potuisse videtur : Dicit igitur faur marein pro napáleos Luc. vi, 17; uf vaira pro inavopos Rom. vir, 2; us synagogein usvaurpans pro ἀποσυνάγωγος Joan. xii, 42; coll. in heitom pro péocovσa Mih. vi, 14; aljar visands pro άráv Cor. I!, x, 1, 11. › cc) Exempla aliarum circumscriptionum hæc sunt : • Θεοδίδακτος αι «upa ustasis, θεόπνευστος gudiskaizos ahmateinais, ¿dejómtozos leitil galaubjands, pe Indovos frijonds viljan scinana, izάyyeko; ibna aygilum, δευτερόπρωτος anpar fruma. » c) Verborum. aa) Priva ivum & in verbis quandoque equidem per un- convertitur (§ 172, coll. gloss. h. v.), communiter autem circumscribitur : 'Arposiv ni vitan, άreceiv, àñotiiv ni galaubjan, ¿dvvateīv unṁahteigs visan, ¿pedeiv únkarja visan, ἀσταθεῖν ungastopans visan, ἀτακτεῖν ungatevi ps visan, ἀστοχεῖν afairzifs visan, ἀσθενεῖν siuks visan (unhails visan), ἀθυμεῖν in unlustau visan, ἀχρειοῦσθαι unbruks vair pan, ἀκαιρεῖσθαι analatips vair pan, ἀθετεῖν νακακά gataujan. › bb) Ubi vero prior pars compositi ädverbialem respectum præbet, Gothus præcipue circumscriptione utitur : • Ορθοτομεῖν raihlaba raidjan, ὀρθοποδεῖν raiktaba gaggan, ὑψηλοφρονεῖν hauhaba hugjan, ἑτεροδιδασκαλεῖν alja eikos laisjan, ὑπερφρονεῖν mais frapjan, ἀγαθοποι:ῖν piup taujan, κακοποιεῖν unpiup tanjan, ψευδομαρτυpaev galing veitvodjan. › cc) Res eadem se habet, ubi objectivus respectas adest: • Καρποφορείν akran bairan, ξενοδοχεῖν gastins andniman, τεκνογονεῖν barna lairan, τεκνοτροφεῖν larna fodjan, ὑδροποτεῖν valo drigkan, ζωγρείν gafahanama tiuhan vel haban, οἰκοδεσποτεῖν garda valdan, ναυαγεῖν usfar þon gataujan us skipa, apropaɣeiv du diutam veilan, λογομαχεῖν vardam veihan, λιθοβολεῖν stainam vairpan, ζωοποιεῖν liban taujan, coll. ανακλίνειν gavaurkjan anakumljan, αὐξῆσαι valsjan galaujan, κατα xa)únτtofaι gahuljan haubiß sein, Cor. I, x1, G 6 CAPUT QUARTUM. DE CONNEXIONE VOCABULORUM SEU DE SYNTAXI. 174. Ilucusque vocabula in se et absolute speclavimus; sed vocabula, per se satis insulsa, eum scopum in sermone babent, ut cogitationem ob oculos, si ita loqui fas est, ponant, hominumque mentes mutuo commercio colligent. Jam vero hunc scopum attingere nequeunt, nisi forma certa sint induta certoque ordine instructa. Nostrum et igitur, cæteris absolutis, eas nunc dotes docere, quibus vocabula gaudere debent, ut hanc illamve cogitationem significent. Cogitatio vocabulis expressa dicitur sententia. Unaquæque sententia necessario aliquid exhibet, quod prædicatur (prædicatum) et objectum, de quo prædicatur (subjectum). Jam vero prædicatum vel in verbo jacet, vel peculiari vocabulo exprimitur; in priori casu idea prædicati in stirpe verbi, et nonnisi per exceptionem in flexivo elemento latet. Cum autem in eodem flexivo elemento verbi etiam subjectum inc'uli potest, potest unicum verbum totam senten tiam efformare. Accessoria subjecti per attributum, accessoria autem prædicti per objectum iudicantur. Quamnam vero formam singula sententiæ vocabula induere debeant, partim ex mutua eorum relatione, partim ex eorum dependentia (rectione) sequitur ; quonam insuper ordine singula vocabula instruenda sint, determinatur tum et præcipue ex natura ipsorum, tum in certis casibus ex eorum potentia. Denique prout unicum et identicum aut multiplex et diversum est sive subjectum, sive prædicatum, sententia simplex aut composita evadit. § 175. Propriam equidem grammaticam ad id intendere decet, ut linguam cx se ipsa illustret et exponat, et præcipue in syntaxi ostendat, quomodo, intellectus legibus moderatus et arbitrio tamen indulgens, populus, qui hac lingua locutus est, cogitationes exprimere valuerit; ea igitur esse deberet grammatica gothici sermonis; cum autem ejus monumenta, quae probabilissime omnia ad nos pervenerunt, meras pro |