Rozdział VI. Cudzoziemcy.

Pogląd 219. Cudzoziemcy chrześcianie, Niemcy 220. Ormianie i inni 221. Wołochowie i inni 222. Cudzoziemcy nie chrześcianie byli Żydzi, (los ich w Czechach 223. w Polsce i na Węgrach 224.) Tatarzy 225. Cygany 226.

Rozdział VII. Słowiańskich a niemieckich miast dalszy rozwój i reorganizacya ich rozpoczęta.

Pogląd na pierwotny stan miast w Europie zachodniej 227. Pierwotne słowiańskie były raczej grodami aniżeli miastami 228-9. Stan ich wewnętrzny 230. i prawa 231. Słobody miały stan inny 232. Początek i rozwój miast 233-5. Zastanawiają urządzone w nich cechy 236-7. Co znaczył miejski obywatel 238. Prócz stołecznych były miasta królewskie i miasteczka, które i prywatni posiadali 239-40. Czemu się w miastach nie rozwinął stan średni 241. Reorganizacya miast 242.

Rozdział VII1. Feudalność i lenność słowiańska w dzierżawach i dziedzictwach rozpłynąwszy się, w jakim stosunku do ludu stanęła.

Charakter Słowian przeciwny feudalności, nie dał się jéj rozwinąć na piękne 243. mimo usilnych o to starań w Czechach i na Węgrach. W Polsce miała najmniejsze powodzenie 244-5. Rossyjskie pomieścia czém były 246. Feudalności na kraj i na lud wpływy 247-8.

Rozdział IX.

Wpływ słowiańskiego prawa Litwę feudalną w ziemiańską i miejską zamienił.

Stany litewskie za pogaństwa 249. Smerdy 250. lud 251. W Prusiech i Inflantach 252. na Białejrusi i we właściwej Litwie 253. Polepszona jego dola 254. przez miasta 255. Tabe

la prestacyjna 256. Celtyzmu w stanach litewskich zabytki 257-8. Feudalizm zwichnięty 259.

DZIAŁ III. Kościół i jego prawa.

Rozdział 1. Pogląd.

Dwojakie kościoła i cerkwi znaczenie 260. Rozwój hierarchii 261. Porządek rzeczy przedstawić się mających 262.

Rozdział II. Kościół katolicki uorganizowany trwał w rozdwojeniu.

Stosunek do świeckiej władzy 263. Dyecezye 263-4. 080ba duchowna 265-6. Pleban, Proboszcz i podwładni ich 267. Biskup i Arcybiskup, tudzież ich podwładni 268. Duchowieństwo klasztorne 269. Duchowieństwo cerkiewne czarne czyli zakonne 270. i białe czyli świeckie 271. Rangi w duchowieństwie 272. bractwa 273. Staroobradcy 274.

Rozdział III. Nie nadał się protestantyzm Słowianom, i wielkiego ich mimowolnie i samowolnie nabawil klopotu.

Początek protestantyzmu 275. Po śmierci Jana Husa rozwinięty w Czechach 276. zagroził upadkiem kościołowi i cerkwi 277. Jego stanowisko 278. Uorganizował się i zasady prawo położył sobie w Polsce 279. Stan u innych Słowian 280.

Rozdział 1V. Protestantyzm zbliżał mimowolnie i oddalał od siebie cerkiew i kościół.

Stan cerkwi w państwach Polski 281. Szczegółowo o Rusi i Moskwie 282. Zagrożona od protestantyzmu cerkiew zbliżała się do kościoła 283.

Rozdzial V. Prowincyonalno-kanoniczne prawo zupełnie rozwinięte.

Pogląd 284. Władza plebańska 285. biskupia i arcybiskupia 286. Stosunek obu do świeckiej władzy 287. Kolatorskie prawa 288. Rzecz święta 289. jej prawa 290. stosunek do Papieża 291. annaty 292. Ciężary ponoszone dla kraju 293. Prawa cerkwi 294. osobę 295. i rzecz 296-7. uwzględniające. Cerkiew zunijowana 298. Kościół protestancki 299. 300.

Rozdział VI. Osobny rodzaj funduszu stanowiły dziesięciny.

Historyczny rozwój dziesięcin 301. Węgierskie różniły się od czeskich i polskich 302. Stan dziesięcin w cerkwi 303.

Rozdział VII. Sady duchowne.

Pogląd 304. Zabytki pogaństwa między ludem 305. Właściwym Sędzią grzechów jest Biskup, Arcybiskup i Papież 306. Zetknięcie się ich sądów ze świeckiemi 307. Jakie grzechy rozpoznawano 308. i jak karano 309. Wpływ praw kolatorskich na duchowne sądy 310. Odwoływanie się do Rzymu 311. Sądy duchowne cerkiewne 312.

Rozdział VIII, W rozerwanym kościele i cerkwi różni różnie, a najwięcej, dla kraju równo jak dla siebie szkodliwie, Jezuici wichrzyli.

Jezuici nie uczynili tych przysług, jakich się po nich spodziewał kościół 313. To też zwinął on ich zakon, a przywróciwszy, nie ma z nich pociechy 314.

DZIAŁ IV. Gospodarstwo narodowe.

Rozdział 1. Pogląd.

Zamiana ciężarów na opłaty 315. prócz niezbędnie potrzebnych, które zatrzymano 316.

Rozdział II. Ciężary zamienione na czynsze, charakter swój pierwotny, w ziemskich powinnościach wydatny, zachowały.

Wszystkie ciężary spadły na lud 317. Ponosiły je gminy 318. Stosunek krajów przedkarpackich do zakarpackich 319. Ciężary fińskie i litewskie 320-2. ruskie i moskiewskie 323.

Rozdział III. Policya.

Na pograniczach utrzymywały policyą straże 324-5. Zakres policyjnych czynności 326-7. Szczegółowo o drogach publicznych 328. pocztach 329. strażach ogniowych 330. konfederacyach i rokoszu 331. Rząd policyjny 332. Osobną komissyą na to ustanowiła Polska 333.

Rozdział IV. Skarbowość.

Pogląd 334. Zabytkiem dawnej skarbowości był podatek gruntowy uchylany i przywracany 335. tudzież podymne 336. Podział skarbu na królewski i królestwa w Polsce i na Węgrach rozwinięty 337. Litewska skarbowość 338. i moskiewskiego państwa środkowała 339. Dochód skarbowi królewskiemu i carskiemu czyniły ekonomie i lasy, o czém szczegółowo 340-44. polowanie 345-7. górnictwo i mennica 348-51. kopalnie i warzelnie soli 352-3. cło 354. Carski miał regalia prócz tego. Z dochodów tych utworzono listę cywilną w Polsce i na Węgrach 355-6. Skarb królestwa w obu tych państwach ustanowiony, mając dochód z poborów, musiał okada

strować dobra ziemskie, w czém odznaczyła się Polska 357. Kwarty z poborem związek 358. Cło również do tego skarbu wpływało 359. tudzież podymne 360. i przychody niestałe 361. wrazie potrzeby powiększane 362. Dawne pomocne istniało już tylko na Węgrach 363. Budżet królewski a królestwa 364. Administracya skarbowa podrzędna była w rękach Poborców 365-6. tudzież komory skarbowéj 367. z połączenia których powstała Komissya skarbowa, dziś w Polsce Komissyą przychodów i skarbu nazywana 368. Pokazywały się i pierwsze zarody banków 369.

Rozdzial V. Wojskowość, tudzież wojskowe i cywilne prawa.

Bardzo rzadko i mało znacząco walczono na morzu, nie posiadając floty (któréj historya napotyka się króciuchno), a przeciwnie na lądzie walczono przeważnie, 370. Za wiedzą sejmu Król wypowiadał wojnę i zaciągał wojsko 371. Różnica zaciążnego żołnierza, a na ruszenie pospolite ciągnącego obywatela 372. Główna siła Polaków na jezdzie 373. Rossyan na piechocie polegała; obu państw wojsko na dwa dzieliło się autoramenty 374-5. Artylerya, arsenały, twierdze i zaprzęgi wojskowe 376. Pospolite ruszenie wzięło nowy, za powodem Węgier obrót 377. w Czechach 378. i w Polsce 379. Prusacy je na okazowaniu oparli 380. Takież w Polsce, na Litwie i na Węgrach przyjąwszy sejm 381. raz na zawsze kto ma wyruszać w pole oznaczył. Dzisiejsza landwera pruska jest kopią tych urządzeń 382. Kozacy już do zaciągu, już do ruszenia należeli 383. Żołd, kwatera, zimowe leże, nagroda wysłużonego żołnierza zaciążnego 384. starszyzna wojskowa czyli Oficerowie różnego stopnia 385. na uwagę zasługują. Prawa wojskowe i wojenne w artykułach się hetmańskich mieszczą; z nich układano zbiory praw, a w Polsce zamierzono ułożyć kodeks wojskowy 386. Reorganizazya wojska w Polsce i w Rossyi przedsięwzięta, zamierzyła całą siłę narodu na regularném oprzeć wojsku. Werbowano go lub rekrutowano z krajowców 387. Poczet polskiego nowo zreorganizowanego wojska zaciążnego 388. Instytuta naukowe, administracyjne i sądowe 389. Ostatecznie Komissyą urządzono wojny 390.