Inquiri aliquando a Domino Bibliothecario vestro utile erit, quæ sit illa Cosmographia quam in indice memorari notasti. Celeberrimi Domini Corberi favori jam tum sum obstrictus, eumque data occasione a me officiosissime salutari rogo.

Adjectas rogo ut Domino Benzelio tradi cures.

Cum novissimorum Sinicorum scheda, me curante edita, incidisset Parisiis in manus R. P. Bouvet, Jesuitæ, ex Sinarum imperio reducis, et illuc mox reversuri, nec displicuisset ipsi, dedit ipse litteras ad me humanissimas, quibus operam offert, si quid ex Sinia et vicinis regionibus expetam; itaque rogo ut ipse, cum quibusdam amicis apud vos, alibive, ut lenæ, Kilonii, etc., cogites (sed mature) de quibusdam quæstionibus omnigenis mihi suppeditandis quamprimum. Fortasse Dominus Reiherus et Schelhammerus singulatim aliqua utiliter monebunt.

Pro monitis circa inducias sacras transmissis gratias ago. Ego non video cur inducias expetere debeamus, nisi vocabulo aliquid aliud, quam vulgo solemus, designatur. Ex monitis non possum agnoscere aliquid in schediasmate de induciis dictum fuisse, unde nobis lux oboriretur.

Perplacet methodus quam proponis, ut ne a Facultate transmittatur scriptum quod designatis, antequam designatio privatim ad summum Ducem sit transmissa, ut monitis fortasse non inutilibus locus esse possit.

Dominus de Spanheim scribit mihi se Domini Abbatis Calixti librum commendasse studiose, quod non dubium est ipsum mox intellecturum.

Grata erunt quæ Dominum Wagnerum mihi scri

pturum significas, præsertim si id faciat crebrius et sine apparatu, ut sese res offerunt, et quamvis mihi semper ad singulas respondere non liceat. Spero id non absque fructu fore.

Dictum est mihi te editionem nescio quorum Bosianorum aliquando curaturum ; quænam ea, discere gratum erit.

Pro Exercitatione de muliere heterodoxa ago gratias, et talia tam late dispersa in corpus colligere, non exiguæ doctrinæ esse agnosco. De Bourignonia potuissem ipse suppeditare quædam non injucunda. Quidam Bertrandus Gallus, qui quadraturam circuli a se, si Diis placet, inventam ipsi dedicaverat, dicebat in dedicatione Antoniam esse Alpha in theologia, se vero Bertrandum esse Beta in mathesi. Vale. Leibnizius.

XXXV

LEIBNIZIUS SCHMIDIO S. D.

Ex autographis editis a Veesenmeyer et in publica auctione Dni Libri a Dno Philips emptis denuo inspexit Foucher de Careil.

Hanoveræ, 26 nov. 1697.

Etiam mihi Berolino scriptum est (quod jam diu futurum significaverat illustris Spanhemius), Electorales ad Dominum Abbatem litteras responsorias cum duobus aureis numismatibus fuisse dimissas, quas nunc redditas ex tuis intelligo. Multas autem ob causas (cum præsertim de re hic jam retulerim) convenire judicatur, ut Dominus Abbas quam pri

mum det litteras ad Serenissimum Electorem nostrum, Academiæ nunc directorem, et, relationem nonnullam de rursus edito a se atque aucto paterno circa Tolerantiam Reformatorum ac Berolinum ad ipsum Electorem misso a se cum litteris libro instituens, et suarum litterarum copiam adjiciat, tanquam clementissimi Electoris nostri judicio committens an aliquid porro in eam rem agendum statuendumve videatur. Id ergo rogo ut mature ipsi cum officiosissima a me salute significes, ne qua interponatur mora, et, si fieri potest, relatio proxima septimana offeratur. Quodsi tamen forte Dominus Abbas suarum litterarum ad summum Electorem Brandeburgicum datarum exemplum vel copiam ad manum non habeat, suffecerit huc mitti quæ ab Electore ipsi sunt responsa.

Nomina eruditorum juvenum, tum Sneebergæ lenæque degentium, tum alterius auditoris tui, Themidi simul et mathesi operam dantis, nosse gratum erit, et plura de ipsis intelligere. Puto tamen etiam Dominum Wagnerum tuum paulatim, quæ forte adhuc in parte matheseos interiore desunt, adjecturum : neque enim in eo festinatione opus est, et mihi recte videtur fecisse, quod occasionem anatomes experiundæ non neglexit. Certe illa pars matheseos, quæ habetur sublimior, revera facilis est, ut commode obtineri suo tempore possit. Nosse velim an nonnihil præstiterit in observationibus cœlestibus: nam de eo speciatim fui interrogatus. Certe studiis ejus quacunque ratione consulendum judico, et rationes credo non defuturas. An certi aliquid de Domini Sturmii junioris discessu didiceris, intelligere gratum

erit : jam diu enim est quod ea de re nihil ad me relatum fuit.

Fieri potest ut sub anni exitum breviculum aliquod iter a me instituatur; itaque rogo ut significes an tunc fortasse Dominum Wagnerum socium animi causa haberi possim. Dabo operam ut ne tempus suum male collocatum putet.

Pro notitia chartarum politicarum Bosianarum gratias ago; vir fuit haud dubie Bosius magnus et solidæ doctrinæ.

Sinensium rogo ut meminisse velis per te et per amicos, simulque indicare an alicubi observatus in Sole Mercurius, ab Eimarto præsertim Kirchioque.

Tuas ad Coburgensem Consistorii præsidem responsorias remitto; ipsius litteras ideo adhuc servo, ut eis Guelfebyti mox utar, nisi mavis eas tibi mature remitti.

Non ingratum erit, si litteras ab illo juvene juris simul matheseosque cultore de ratione studiorum accipias, ita tamen ne statim ideo in spêm erigatur, sed ea ratione ut significes hoc non inutile fore ut aliquando fortasse ea notitia ad ipsum commendandum uti possis. Quod superest, vale et fave.

LEIBNIZIUS.

P. S. Domino Wagnero alias respondebo, rem nunc satis expendere non licuit; fortasse, ubi Guelfebytum venero, potero chartaceum molimen videre, antequam ad orichalcinum accedatur. Spero etiam, quæ summo Duci, Antonio Ulrico, mittenda sunt, mox absolutum iri, quod ubi factum erit, indicari peto, curarique quod jam condictum.

P. S. (in separata scheda.)

Spero urgeri a Domino M. Wagnero experimentum Mercurii, et artificem quoque mechanopœum rem suam urgere. Domino Junio optime cupio, et spero cum tempore fructum ei laboris non defu

turum.

XXXVI

LEIBNIZIUS MOLANO S. D.

Original autographe inédit de la bibliothèque royale de Hanovre.

Hanoveræ, 10 dec. 1697.

Guelfebyto redux attuli mecum, quod adjunctum vides, scriptum Domini Abbatis Calixti (1).

XXXVII

MOLANUS LEIBNIZIO S. D.

Ex autographo nondum edito Hanoverano.

Hanoveræ, 21 dec. 1697.

Mitto tibi, excellentissime et nobilissime vir, et amice honoratissime, mea ad Calixtum cogitata. Simulavi me scriptionis auctorem ignorare, et propterea ad paragraphum finalem, ne manum deprehenderet, de industria omisi quæ de correlatione controversiarum et methodo expositoria moneri par erat. Vale et fave. G. A. L.

(1) Leibnizius propria manu schedæ verso addidit : << Tuum ad Calixtum scriptum monitaque tua magna cum voluptate legi; sed vereor ne Dominus Calixtus... auctoris manum agnoscat. »