Obrazy na stronie
PDF
ePub

trum. Cari sunt parentes, cari liberi, propinqui, familiares: sed omnes omnium caritates patria una complexa est: pro qua quis bonus dubitet mortem oppetere, si ei sit profuturus? Quo est detestabilior istorum immanitas, qui lacerarunt omni scelere patriam, et in ea funditus delenda occupati et sunt et fuerunt.*

Sed si contentio quædam et comparatio fiat, quibus plurimum tribuendum sit officii, principes sint patria et parentes, quorum beneficiis maximist obligati sumus: proximi, liberi, totaque domus, quæ spectat in nos solos, neque aliud ullum potest habere perfugium: deinceps bene convenientes propinqui, quibuscum communis etiam fortuna plerumque est. Quam ob rem necessaria præsidia vitæ debentur iis maxime, quos ante dixi: vita autem victusque communis, consilia, sermones, cohortationes, consolationes, interdum etiam objurgationes in amicitiis vigent maxime: estque ea jucundissima amicitia, quam similitudo morum conjugavit.

* Sunt et fuerunt. Alluding evidently to C. J. Cæsar, and to M. Antony.

† Maximis. This reading seems justly preferred by Ernesti, and most editors, to maxime, which J. F. Heusinger adopts. Magno beneficio ejus, magnoque merito sum obligatus. Epist. in Fam. xi. 16.

rum."

[ocr errors]

Estque-conjugavit. This sentence is superfluous, as it is but a repetition of the preceding; "Nihil autem-bonoAnd the question is not here as to the degree in which friendships are agreeable, but as to the duties which friendship imposes. Facciolati and other editors reckon this, therefore, among the interpolations,

CAP. XVIII. Quædam officia aliis magis quam aliis debentur. Exercitatio capienda est, ut boni ratiocinatores officiorum esse possimus.

SED in his omnibus officiis tribuendis videndum erit, quid cuique maxime necesse sit, et quid quisque vel sine nobis aut possit consequi, aut non possit. Ita non iidem erunt necessitudinum gradus, qui temporum ;* suntque officia, quæ aliis magis, quam aliis debeantur: ut, vicinum citius adjuveris in fructibus percipiundis, quam aut fratrem, aut familiarem: [at,] si lis în judicio sit, propinquum potius et amicum, quam vicinum defenderis. Hæc igitur et talia circumspicienda sunt in omni officio, et consuetudo exercitatioque capienda, ut boni ratiocinatorest officiorum esse possimus, et addendo deducendoque videre, quæ reliqui summa fiat: ex quo, quantum cuique debeatur, intelligas.

Sed ut nec medici, nec imperatores, nec oratores, quamvis artis præcepta preceperint, quidquam magna laude dignum sine usu et exercitatione consequi possunt: sic officii conservandi præcepta tradun

CHAPTER XVIII.

*Temporum. Under peculiar circumstances, the duties which friends and relations owe to each other may give way to other ties. For instance: the preference which a near neighbour is entitled to claim during harvest.

+ Ratiocinatores. Arithmeticians: quæ reliqui summa: id est, quantum relinquatur, deductis et additis quæ oportuit. Erasm.

tur illa quidem, ut facimus ipsi; sed rei magnitudo usum quoque exercitationemque desiderat. Atque ab iis rebus, quæ sunt in jure societatis humanæ, quem ad modum ducatur honestum, ex quo aptum est officium, satis fere diximus.

Intelligendum est autem, cum proposita sint genera quatuor, ex quibus honestas officiumque manaret, splendidissimum videri, quod animo magno elatoque,† humanasque res despiciente factum sit. Itaque in probris maxime in promtu est, si quid tale dici potest:

Vos etenim juvenes, animum geritis muliebrem, Illa virago viri.‡

Et si quid ejusmodi:

Salmaci, da spolia, sine sudore et sanguine.

*Aptum. This is a participle derived from a verb no longer in use; perhaps, apiscor. Cicero has used it in the sense; composed of, prepared from, or with. Atque ex his tribus generibus honestorum notatis, quartum sequitur, aptum ex illis tribus. Fin. ii. 14. Totus aptus ex sese. Paradox. ii. Causæ aliæ ex aliis aptæ. Tusc. v. 25. See i. 28. apta compositione membrorum. iii. 29. apta pinnis. For aptum, some early editions have here, ortum, which Facciolati prefers: others, as well as some MSS., actum.

Elatoque. In one MS., this word is found transposed, but is not omitted in any.-It does not apear in Heusinger's text.

Virago viri. These are verses, probably, of Ennius; but whether applied to Clelia, (Val. Max. iii. 2.) or to whom, is altogether uncertain.

§ Salmaci, da. That Ennius composed these verses, Festus attests. In many MSS. the two words are joined, and s added-Salmacidas; a few, and the Venetian edition of 1493, give Salmaci, das. A fountain in Caria, near

Contraque in laudibus, quæ magno animo, [et elato*] fortiter excellenterque gesta sunt, ea nescio quo modo quasi pleniore ore laudamus. Hinc

rhetorum campus de Marathone, Salamine, Platæis, Thermopylis, Leuctris: hinc noster Cocles, hinc Decii, hinc Cnæus et Publius Scipiones, hinc M. Marcellus, innumerabiles alii: maximeque ipse populus Romanus animi magnitudine excellit. Declaratur autem studium bellicæ gloriæ, quod statuas quoque videmus ornatu fere militari.

CAP. XIX. Tertiam virtutem, quæ erat fortitudo, proponit Cicero: quas virtutes debeat habere comites: quibus vitiis infici soleat.

SED ea animi elatio, quæ cernitur in periculis et laboribus, si justitia vacat pugnatque non pro salute communi, sed pro suis commodis, in vitio est. Non enim modo id virtutis non est, sed est potius immanitatis, omnem humanitatem repellentis. Itaque probe definitur a Stoicis fortitudo,

Halicarnassus, and a nymph who habitually bathed in it, bore the name of Salmacis. Metamorphos. iv. 285. The use of its waters was represented by the poets as making men effeminate: hence the apellation was probably bestowed proverbially on men of suspected courage, who might be supposed ready to surrender their spoils, uvid poti καὶ ἀναιμωτὶ, to a braver antagonist.

* Elato. This word, which the Heusingers excluded in a preceding paragraph, is, in their edition, here inserted on the faith of ancient editors.

cum eam virtutem esse dicunt propugnantem pro* æquitate. Quocirca nemo, qui fortitudinis gloriam consecutus est, insidiis et malitia, laudem est adeptus. Nihil honestum esse potest, quod justitia vacat.

Præclarum igitur illud Platonis. Non solum, inquit, scientia, quæ est remota ab justitia, calliditas potius, quam sapientia est appellanda: verum etiam animus‡ paratus ad periculum, si sua cupiditate, non utilitate communi impellitur, audaciæ potius nomen habeat, quam fortitudinis. Itaque viros fortes et magnanimos, eosdem bonos et simplices, veritatis amicos minimeque fallaces esse volumus: quæ sunt ex media laude§ justitiæ.

CHAPTER XIX.

*Propugnantem pro. The precise passage in their writings in which this definition appears, has not yet been discovered. Pugnantem is found in early editions, and in some MSS. Another instance of the compounded verb with the preposition repeated, occurs lib. xi. ep. 6. "Cum equestris ordinis princeps esset, proque mea salute acerrime propugnaret."

+ Illud Platonis. In Epitaph. àσά TE ÉTIOTÝμn xcopsζομένη δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς, πανουργία, οὐ σοφία, φίανεται.

Animus. In the writings of Plato now extant, no passage has been discovered of this exact import: One occurs, approaching it in sense. In Lachete

Ἐγὼ δὲ ἀνδρίας μὲν καὶ προμηθείας πάνυ τισὶν ὀλίγοις οἶμαι μετεῖναι. θρασύτητος δὲ καὶ τόλμης καὶ τοῦ ἀφόβου μετὰ ἀπρομηθείας πάνυ πολλοῖς καὶ ἀνδρῶν, καὶ γυναι κῶν, καὶ παίδων, καὶ θηρίων. Ταῦτα οὖν ἃ σὺ καλεῖς ανδρεῖα, καὶ οἱ πολλοὶ, ἐγὼ θρασέα καλῶ.

Ex media laude.-Which are points in a man's charac

« PoprzedniaDalej »