et in angustiis omnibus sit. Et evellet te de hujus mundi habitatione, in quo tantam hominum multitudinem decepisti et perdidisti. Et emigrare te faciet de tabernaculo tuo, id est de corpore illo nefandissimo, in quo omnis plenitudo iniquitatis, plusquam in aliquo alio homine habitavit. Et radicem tuam de terra viventium ; ut oninis vita tua semper sit in terra morientium, et nunquam in malo deficientium. ante se innumerabiles. Hic igitur in sola malitia A non sit, sed ut in honore nullo sit, et in miseriis, gloriabitur, qui dixit in corde suo: Non movebor generatione in generationem sine malo (Psal.'x, '6), › — ‹ cujus os maledictione et amaritudine plenum est, et dolo (Psal. x111, 5). Cui nunc Propheta non absque indignatione dicit: « Quid gloriaris in malitia? › Quæ est ista, o omnium hominum turpissime et nequissime, gloria tua? Quæ est ista polentia tua, quæ nihil aliud nisi malitiam et iniquitatem operatur ? Non sufficit tibi male agere, sed insuper in scelere gloriaris, qui lætaris cum mala feceris, et exsultas in rebus pessimis (Prov. 11, 14). ‹ Videbunt justi, et timebunt, et super eum ridebunt, et dicent. Videbunt, inquit, justi. Sed quid videbunt? Interitum, et perditionem, et illam terribilem præcipitationem hominis hujus nefandissimi. Et quid timebunt? Dominum et Creatorem Tota die injustitiam cogitavit lingua tua. › Tota, inquit, die, toto tempore vitæ suæ hoc cogi tabit et mente tractabit, quomodo injustitiam et B suum, cujus omnipotentiam et super hunc in hoc iniquitatem operetur, quomodo sanctos interficiat et decipiat, quomodo miseros homines ad se convertat et secum ad perditionem trahat. Sicut novacula acuta fecisti dolum. Sæpe enim novacula acuta, dum pilos radere debet, carnem vulnerat; sic ille nequissimus, dum se justitiam defendere, et malos homines perdere simulabit, contra sanctos arma convertet, et eos digne satis interficiendos esse prædicabit. ‹ Et tunc quidem erit tribulatio talis, qualis non fuit ab initio seculi, usque nunc, neque fiet (Matth. xxiv, 21). › Et pauci quidem erunt, qui ejus dolis et deceptionibus non seducentur, cum eum potentissimum, sapientissimum, et miraculis coruscare viderint. Dilexisti malitiam super benignitatem, iniquitatem magis quam loqui æquitatem. De ejus malitia et iniquitate Apostolus loquitur, dicens : « Quia nisi venerit discessio primum, et revelatus fuerit homo iniquus, filius perditionis, qui elevabitur et extollet se supra omne quod dicitur Deus, aut quod colitur, ita ut in templo Dei sedeat, et ostendat se tanquam sit Deus (II Thes. 11, 3): et subditur: Unde non Dilexisti omnia verba præcipitationis in lingua ‹ dolosa (577). Et quis est cui hæc verba quæ inodo dicta sunt præcipitationis et dolosa videantur? Et quis unquam tanta præcipitatione tantaque barathri submersione dignus est, quanta ille cujus lingua dolosa tantas blasphemias loqui non pertimescit? De eo namque dicit Apostolus, quod Dominus Jesus interficiet eum spiritu oris sui, et auferet illustratione adventus sui (ibid., 8). Nec tamen dubium est quin major eum adhuc in judicio præcipitatio exspectet; unde subditur: Propterea destruet te Deus in finem, evellet te, et emigrabit te de tabernaculo tuo, et radicem tuam de terra viventium. 405 Propterea, inquit, quia tam nequam es, tam superbus, tam iniquus et dolosus, destruet te Deus in finem. Quid est in finem? penitus et ex toto, non sic tantum, ut (577) Apud S. Aug. legitur: Dilexisti omnia verba submersionis, linguam dolosam. Super quæ hæc ait. Quid est lingua delosa? Ministra fallacia sæculo potentissimum, et super omnes alios esse videbunt. Et super hunc ridebunt. Ridere enim gaudere est, quia risus gaudium est. Ecce homo, qui non posuit Deum adjutorem suum, sed speravit in multitudine divitiarum ‹ suarum, et prævaluit in vanitate sua. Apparet quam iniquus erit homo ille, de cujus interitu omnes justi videbunt, et gaudebunt, et contra quem tale testimonium perhibebunt. Ecce, inquit, homo, omnium hominum perditissimus qui Dei adjutorium nunquam quæsivit, qui totum se ad serviendum diabolo tradidit, et a sua iniquitate nomen accepit, ut quia Christo Domino per omnia contrarius futurus erat, Antichristus diceretur. Qui speravit in multiCtudine divitiarum suarum, quia cum omnibus mundi hujus divitiis superabundaret, et omnibus, quæ ad lætitiam et jucunditatem pertinent, affluentissime frueretur, Deum se esse dixit, et sicut Deum se adorari præcepit. Et prævaluit in vanitate sua. » Quia sicut voluit, ita factum est. Hæc est enim illa bestia, de qua in Apocalypsi legitur: « Quia data est ei potestas in omnem tribum, et populum, et linguam, et gentem, et adoraverunt eam omnes qui habitant terram, quorum nomina non sunt scripta in libro vitæ, et agni (Apoc. xu, 8). Sic igitur homo iste prævaluit in vanitate sua, faciens omnia secundum desideria iniqua cordis sui. ‹ Ego autem sicut oliva fructifera in domo Domini speravi in misericordia Dei mei in æternum, Det in sæculum sæculi. Ille, inquit, de quo usque nunc locuti sumus speravit in multitudine divitiarum suarum; ego autem speravi in sola misericordia Dei mei, et sperabo in æternum et in sæculum sæculi. Fuit autem David sicut oliva fructifera in domo Domini, quia Spiritus sancti oleo inunctus, et plenus multos alios iiluminavit, et sanavit, et misericordiæ pinguedine lætificavit. Hæc est illa oliva de radice Jesse, de qua illa virga egressa est, in cujus fore requiescit Spiritus sapientiæ et intellectus, Spiritus consilii et fortitudinis, Spiritus est lingua dolosa, aliud in corde gestantiurn, aliud ore promentium. Sed in his subversio, in his submersio. > est usque ad unum. Quia, inquit, tales sunt, et a sanctorum Patrum fide recesserunt, non est inter eos aliquis qui faciat bonum, quia quod ex fide non est, malum est. Nam ipse quoque orationes eorum, sicut scriptum est (Psal. cviH, 7), fiunt eis in peccatum. Non est igitur in eis qui faciat bonum, at vero nec in aliis omnibus usque ad unum. Unus igitur populus, et ipse solus, qui faciat bonum, per quem populus Christianus significatur. Nulla enim aka fides est que salvare possit, nisi sola fides Christianorum. Et hoc quidem sequentia manifestant. scientiæ et pietatis, et Spiritus timoris Domini (Isa. x1, A Ante conspectum sanctorum tuorum. Bonum, inquit, suave et ad videndum delectabile est nomen tuum. Sed ubi ? ante conspectum sanctorum t3orum. Illis quidem quale est, tale apparebit, cæteris vero quale modo superius dictum est, ardens furor ejus, et gravis ad portandum. 406 Dixit insipiens in corde suo: Non est • Deus, Quamvis generaliter de cunctis gentibus quæ Deum ignorant hoc intelligi possit, specialiter tamen de Judæis intelligitur, qui videntes Salvatorem nostrum humana earne vestitum, hominem tantum, et non Deum esse crediderun!, unde etiam dicebant Sceundum legem debet mori, quia Filium Dei se fecit (Joan. xix, 7). E contra vero Apostolus: Non rapinam, inquit, arbitratus est esse se æqualem Deo (Philip. 11, 6). Similiter autem et ipse Dominus: ‹ Si mihi, inquit, non crcditis, operibus credite (Joan. x, 38). › Et alibi: B C Dominus de cœlo prospexit super filios hominum, ut videat si est intelligens, aut requirens ‹ Deum. Ecce quales eos venit. Sequitur : Omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt, non est qui faciat bonum, non est usque ad unum. › Probatum est igitur a divina auctoritate quia non est qui faciat bonum, non est usque ad unum. Ad ilium videlicet unum, per quem, ut modo diximus, populus Christianus significatur. Ipse enim solus est, qui eam intelligentiam habet, de quo in titulo hujus psalmi dicitur: fIntelligentia David; ipse solus requirit Deum, quia ipse solus habet eam fidem quæ ducit ad Deum. Cæteri vero omnes declinaverunt. Unde, et quo? a veritate ad errorem, a luce ad tenebras, a bono ad malum. Et hoc fecerunt simul et æqualiter omnes, ideoque inutiles et vani facti sunt omnes. Inutiles quiden., quia neque sibi ipsi, neque aliis prodesse possunt. Nonne cognoscent omnes, qui operantur iniquitatem, qui devorant plebem meam, sicut escam panis ? Deum non invocaverunt, illic tre♦ pidaverunt timore, ubi non erat timor. Quoniam Deus dissipat ossa hominum sibi placentium. Confusi sunt, quoniam Deus sprevit eos. Noane, inquit, aliquando cognoscent et intelligent omnes qui hæc et illa operantur quoniam Deus dissipat ossa eorum, qui sibi ipsis, et non Deo placere contendunt? Quid enim per ossa, nisi omnem illorum virtutem et fortitudinem intelligamus? Hæc autem maxima ex parte jam dissipata sunt, et tandem omnino dissipabuntur. Per hoc autem non solum Judæos, sed tyrannos quoque et hæreticos intelli Si opera non fecissem in eis que nemo alius fecit, peccatum non haberent, nunc autem excusationem non habent de peccato suo (Joan. xv, 22). › Corrupti sunt, et abominabiles facti sunt in D gere debemus. Omnes enim isti et iniquitatem pavoluntatibus suis. Corrupti, inquit, sunt a fide patriarcharum et prophetarum, quia quem ipsi Deum esse negant, hunc patriarchæ et prophetæ adoraverunt et coluerunt, et ideo digne satis, et Deo et hominibus abominabiles facti sunt in pravis voluntatibus. Non est qui faciat bonum, non (578) In editione Psalterii card. Thommasii titulus psalmi hujus ita inscribitur: In finem, pro Maeleth, intelligentia David. In edit. Rom. Pro Amalech, intellectus David. Aliter habet editio Isidori, Clarii. Vincent in Machalach, intelligentia David. Historia Amalech refertur 1 Reg. cap. xxx, de qua scribit Beda in hoe titulo. Varia etiam est nominis Amalech interpretatio. Amalech interpretatur populus lambens, quia qui terrena nimium desiderant, ea riter operantur, et plebem Dei devorant, sicut escam panis. De talibus namque dicitur: ‹ Quia comederunt Jacob, et locum ejus desolaverunt (Psal. LXXVIII, 7). › Per quod nimirum apertissime significatur, cum quanta aviditate sanctos Dei homines isti flagitiosi interfecerunt. Isti autem sunt, de qui jam ambiendo quasi lambere videntur; pro horum ergo conversione vel punitione psalmus iste forma. tur. Ita Beda: ubi vero pro Amelech habetur Maelech, ut in S. Augustino et Vulgata, nomen illud interpretatur parturiens, sive dolens. Secundum S. Hieronymum hic psalmus vocem continet Prophetæ, peccatores atque impios increpantis; eumque secutus est S. Bruno in ejus expositione, Judæorum perfidiam depingens. bus Apostolus ait: Quia cum cognovissent Deum, A bant. Et isti quidem sunt, qui terræ principibus non sicut Deum adoraverunt, sed evanuerunt in cogitationibus suis et dicentes se esse sapientes, stulti facti sunt. Et mutaverunt gloriam incorruptibilis Dei in similitudinem corruptibilis hominis, volucrum et serpentium (Rom. 1, 21). Unde et subditur; illic trepidaverunt ubi non erat timor; › neque enim hæc talia timenda erant, que ipsi sua malitia excæcati, quasi Deum timebant et venerabantur, qui Christum non interfecissent, nisi et locum, et gentem amittere timuissent; dicentes: Si dimittimus eum sic, venient Romani, et tollent nobis et locum, et gentem. Confusi sunt, quoniam Deus sprevit eos (Joan. x1, 48). › Et merito quidein sprevit illos Deus, et in eorum locum gentes elegit, quoniam et ipsi spreverunt Deam, dicentes; Non habemus regem, nisi Cæsarem et nolumus Func regnare super nos (Joan. xix, 15) ; › et Christo Domino latronem prætulerunt. Quis dabit ex Sion salutare Israel, dum avertet ⚫ Dominus captivitatem plebis suæ Legitur in Prophetarum libris, quia de Sion veniet, qui auferet, et avertet captivitatem a Jacob (Sophon. 1, 7). Ipse est Salvator noster, qui in medio terræ, id est in civitate Jerusalein salutem operatus, omnes suos fideles de diaboli captivitate liberavit. Frustra igitur Judæi alium exspectant, qui eos de captivitate eripiat. Exsultabit Jacob, et lætabitur ♦ 'srael. › In hoc, inquit, et non in alio exsultabit Jacob, ille videlicet qui malignos spiritus et vitia supplantat. Et lætabitur Israel, quando facie ad faciem Deum videbit. Cum enim idem sit Jacob et Israel, secundum aliud tamen dicitur Jacob, et secundum aliud dicitur Israel; et Jacob 407 quidem dicitur in hac vita, Israel vero in alia vita, quia in hac vita supplantator est, in alia vero Deum videbit, sicut Joannes apostolus ait: Nunc filii Dei sumus, et nondum apparuit quid erimus; scimus enim quoniam, cum apparuerit, similes ei erimus, quia videbimus eum sicuti est (11 Joan. III, 2). › IN PSALMUS LIII. FINEM IN CARMINIBUS INTELLECTUS DAVID, CUM VENISSENT ZIPHÆI, ET DIXISSENT AD SAUL: NONNE DAVID ABSCONDITUS EST APUD Nos (579)? Ubicunque David intellectum suum ponit, non ad litteram, sed spiritualiter intelligenda esse ostendit quæ dicit. Quis enim hæc ad litteram intelligere non poterat, quæ in hoc titulo narrantur? Sed aliter ipse, et aliter alii intelligebant. Neque simplex hic narratur historia, quod Ziphæi, qui germinantes interpretantur, venisse dicuntur ad Saul, quatenus ei traderent David. Per Ziphæos itaque Judæi intelligantur, qui divitiarum et filiorum germine abunda (579) Psalmi hujus titulus apud omnes Psalterii expositores eodem modo describitur. Complectitur autem historiam proditionis Davidis a Ziphæis actæ, t habetur J Reg. cap. xxvI. Canit ergo per totum salmum suam Propheta liberationem, atque pro ea gratias Deo agit. Apud Beda:n Ziphæi interpretantur B Salvatorem nostrum ad mortem tradiderunt. ‹ Deus, in nomine tuo salvum me fac, et in vir<tute tua libera me. Deus, inquit, in nomine tuo, id est per invocationem nominis tui, salvum me fac. Invocavit enim Filius Patrem ex nomine, quando ait: Pater, in manus tuas commendo spiritum meum (Luc. xxIII, 46). › Hoc enim nomen proprium illius est, qui omnium rerum pater est; sed Filii quidem naturaliter Pater est; aliorum vero vel adoptione, vel creatione Et in virtute tua libera me, quæ tanta est, ut ei nemo (580) resistere possit. Hæc sola virtus retinet malignos spiritus, ut suam ubique voluntatem facere non valeant; quæ si eis opposita non fuisset, nihil aliud est, quod eis resistere potuisset. Unde et de principe eorum scriptum est: quia non est potestas super terram (581) quæ ei comparari possit, qui factus est ut neminem timeat. Verumtamen sic Dei virtute ligantur, ut nec in porcos habeant potestatem. Deus, exaudi orationem meam, auribus percipe verba oris mei. Non ei orare necessarium erat, cui voluntas sola sufficiebat. Orat igitur, non pro se, sed pro nobis, ut ejus exemplo, et magisterio doceamur, quid in tali eventu agere debeamus. Quoniam alieni insurrexerunt in me, et fortes quæsierunt animam meam, et noa proposuerunt Deum ante conspectum suum. Ut superius quidem Ziphæi, modo autem alieni dicuntur Judæi, quoniam et si carne propinqui erant, mente tamen C et mala voluntate alienos se faciebant, dum tanto odio in eum insurgebant. Isti sunt, de quibus alibi dicitur: Filii alieni mentiti sunt mihi (Psa:. XVII, 46). Fortes autem erant, non viribus, sed iniquitatis et malitiæ superabundantia. Talem fortitudinem illi habent. Et non proposuerunt Deum ante conspectum suum. Si enim ante mentis oculos Deum habuissent, tam impie et tam crudeliter agere nequaquam potuissent; sed excæcavit illos malitia corum, et quid facerent, non consideraverunt. ( Ecce enim Deus adjuvat me, et Dominus susceptor est animæ meæ. Tantum adjuvit Pater Filium, quantum ipse Filius voluit, ad hoc enim venerat ut moreretur; qui si mori noluisset, nullateD nus occidi potuisset. Sed quid nasci profuisset, si mortuus non fuisset? In hoc igitur eum Pater adjuvit, in quo omne ejus desiderium adimplevit, mortem destruendo, diabolum vincendo et hominem liberando. Unde et illud dicitur: Desiderium animæ cjus tribuisti ei. Et Dominus susceptor est animæ ‹ suæ (582). Quis enim alius eam suscipere debuit, nisi divinitas ipsa, quæ ei ineffabiliter conjuncta erat? Statim enim ut Salvator noster spiritum emisit, simul cum divinitate illa sanctissima anima inferni florentes, apud Brunonem nostrum germinantes. Ipse autem a sensu litterali mysticum sensum eruit et explanat. (580) Cod. Ghis., nihil. (581) Id. cod. Ghis., sub cœlo. (582) Cod. Ghis, meæ. claustra penetravit, et inferno exspoliato, sanctorum A noster habuisset, verus homo fuisse non crede. animas, quæ ibi captivæ tenebantur secum eduxit. Fortior igitur ille fuit, qui suscepit animam Christi, quam illi, qui malitiose quærebant animam Christi. De quibus subditur : ‹ Averte mala inimicis meis. › Illa, inquit, mala averte inimicis meis, quæ ipsi mihi facere voluerunt. Voluerunt enim si potuissent auferre memorfam ejus de terra, quorum nomina merito deleta sunt de libro vitæ. Et in veritate tua disperde illos. Tale est hoc quo modo dicitur: «‹ in veritate tua disperde illos; › quale illud, quod alibi ait : « ut justificeris in sermonibus tuis (Psal. L, 6). › Multis enim in locis minatur Dominus mortem, et perditionem populo Judæorum, 408 si ab ejus fide et cultura recedat. Necesse est igitur ut disperdantur et confundantur, quatenus Deus verax sit, et ejus sermones adin pleantur. Voluntarie sacrificabo tibi, et confitebor nomini ◄ tuo, Domine, quoniam bonum est. Ipsi, inquit, insurgunt adversum me, et quærunt perdere animam meam, et quod ego mea sponte facturus sum, ad hoc quasi invitum me cogere volunt. Ego tamen voluntarie sacrificabo tibi, et meipsum offeram, ut eos qui in me credituri sunt hac mea morte ab æterna morte eripiam. Et confitebor nomini tuo. › Et per discipulos, fidelesque meos, ubique gentiuma laudabo nomen tuum. Quoniam hoc bonum est, hoc sanctum et justum est, ut nomen tuum ubique laudetur et prædicetur. Quoniam ex omni tribulatione eripuisti me. › In potestate illius erat, et inimicos compescere, et tribulationes mitigare, et qui quid erat in voluntate, totum erat e' in potestate. Unde et ipse ait: ‹ Potestatem habeo ponendi animam meam, et iterum sumendi eam (Joan. x, 18). › Et super inimicos Respexit utique, vidit, meos respexit oculus tuus. et cognovit, et pœnitentes misericorditer suscepit, in malitia vero perseverantes perdidit, et nunquam eorum amplius miserebitur. PSALMUS LIV. IN FINEM IN CARMINIBUS INTELLECTUS DAVID. Ubi intellectus ponitur, littera excluditur, et major intelligentia quæritur. Exaudi, Deus, orationem meam, et ne despexeris deprecationem meam, intende in me, et exaudi me. > Docet nos Salvator noster quanta instantia orare debeamus, dum unum atque idem toties repetit. Sæpe jam diximus, quia istæ orationes illi necessariæ non sunt, in cujus voluntate et potestate universa posita sunt. Sed si Christi humanitas hoc in corde dicebat, præsto erat divinitas quæ exaudiebat. Contristatus sum in exercitatione mea, et conturbatus sum a voce inimici, et a tribulatione peccatoris. Iste afflictiones omnium hominum communes et naturales sunt, quas nisi Salvator (583) Cod. Ghis., omnesque suas iniquitates. (584) Id. cod., pudet. retur. Necesse igitur fuit, ut eas se habuisse ostenderet, et hæreticos aliter credentes et prædicantes convinceret. Habuit igitur Dominus has affectiones, sed sicut voluit, ita eas habuit, quantum voluit contristatus est, et quantum voluit conturbatus est. Sic in Evangelio legitur (Joan. x1, 33) : quia morte Lazari infremuit spiritu, et conturbavit seipsum. Sed quid est quod ait; ‹ in exercitatione mea? Quæ est ista exercitatio Christi? Non erat otiosus Salvator noster; quotidie prædicationi instabat, et miraculis, et sermonibus suis auditores ad viam veritatis provocabat. Sed in hac sua exercitatione nonnunquam contristatus est, magis quidem de illorum infidelitate, quam de illatis sibi injuriis ab B illorum perversitate. C Quoniam declinaverunt in me iniquitates. › Ideo, inquit, conturbatus sum a voce inimici, et a tribulatione peccatoris, quoniam declinaverunt in me iniquitates; › id est quas iniqui et impii in mea passione ostenderunt, easque in me convertentes et declinantes manifestarunt (583). Dicendo autem inimicum et peccatorem, singularem numerum pro plurali posuit, quod quidem et in divinis, et in sæcularibus litteris usitatissimum est. Et in ira molesti erant mihi. › Valet (584) dicere, quantas molestias homines illi super omnes scelestissimi flagellando, conspuendo, alapis cædendo, et similia faciendo Salvatori nostro intulerunt. < Cor meum conturbatum est in me, et formido mortis cecidit super me. Cito transiit illa conturbatio; et illa formido super eum cadere quidem potuit, manere non potuit. Si enim in illa tanta tempestate aliquo modo non conturbaretur, nostræ naturæ particeps fuisse non putaretur (585). Unde et subditur : Timor et tremor venerunt super me, et conlexerunt me tenebræ. Venerunt quidem timor et tremor super eum, sed nihil potuerunt in eum. Cum enim Judæis ad se capiendum venientibus, obviam perrexisset, omnesque uno verbo in terram stravisset, satis manifeste ostendit, et se non timere, et quidquid volebat in potestate habere. Ubi enim tanta potentia est, ibi timor locum habere non poD test. Per tenebras autem, quæ eum contexerunt, illam iniquorum sævientium multitudinem intelligimus, de qua Joannes apostolus ait: quia lux in tenebris lucet, et tenebræ eam non comprehenderunt (Joan. 1, 5). Quod enim peccatores tenebræ dicantur, audi Apostolum dicentem: ‹ Fuistis aliquando tenebræ, nunc autem lux in Domino (Ephes. v, 10). Et dixi: Quis dabit mihi pennas sicut colombæ, et volabo et requiescam?> Hoc autem tale est ac si diceret: Jam tædet me horum conversatio, jam tædet me 409 hujus loci habitatio, alias transeundum. est, et alius populus, qui me obediat, quærendus est. Hoc est (585) Ex cod. Ghis, editio emendatur. bantur, intelligere debeamus? Qui quanto sapientiores erant, tanto amplius omni iniquitate et malitis abundabant. Et non defecit de plateis ejus usura et dolus. › Si in plateis erat usura et dolus, quid in locis abditis et occultis fuisse putamus? Si palam talia fiebant, multo deteriora in abscondito fieri non dubitamus. enim quod alibi ait ‹ relinquetur vobis domus vestra A cæterosque alios qui munimentum populi esse videdeserta (Matth. xxin, 58). Et angelornm voces, ut Josephus refert, in templo auditæ sunt. Relinquamus has ædes. Assumpsit igitur Dominus pennas, sicut columbæ, et relicta Judæorum terra volavit ad gentes, ibique requievit, qui in Judæa requiem non invenit. Unde ipse ait : « Super quem requiescet Spiritus meus, nisi super humilem, et quietum, et trementem sermones meos?» (Isa. LXVI, 2.) Bene autem columbæ pennas Dominus assumpsit; illius videlicet columbæ, quæ super eum descendisse legitur, quando vox Patris audita est: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui (Matth. xvi, 5). › Ecce elongavi fugiens, et mansi in solitudine. > Quæsivit pennas, et invenit; ipse enim eas habebat, volavit et in solitudine quievit. Solitudo dicitur ubi hominum habitatio non est. Talis autem prius erat populus gentium, quia quasi bruta animalia voluptati deditus erat, et Dei cognitionem non habebat. Et quasi aliquis diceret Utinam hoc a principio fecisset, neque tanto tempore cum illa gente impia et ingrata permansisset! Ait: Exspectabam eum, qui me salvum faceret a pusillo animo, et ‹ tempestate.› Sic, inquit, docebat, ut omnia suo ordine fierent, et ego divinitatis dispositionem exspectarem, quæ (586) in omnibus regebat, et a pusillo animo, et tempestate salvum faciebat. Naturaliter Judæos pusillos animo esse facile intelligere poterit, quicunque eorum historias legerit. Unde et rebelles et increduli sæpe dicuntur.! Quoniam si inimicus meus maledixisset miki, supportassem utique, et si is qui oderat me super me magna locutus fuisset, abscondissem me uti<que ab eo: tu vero homo unanimis, dux meus, et notus meus, qui simul mecum dulces capiebas ‹ cibos, in domo Domini ambulavimus cum conB ‹ sensu, illorum subauditur, malis consiliis acquiescens, me ad mortem tradidisti. Veniat mors super illos, qui te in hoc facinus induxerunt. Nunc autem significationem videamus. Vulgare est ut inimicus inimicum maledicat et persequatur, et de eo mala loquatur. Sed ut amicus dominum et magistrum aliquis tradat, persequatur et maledicat, omnino absurdum, inconveniens, extraneum et importabile est. Quis enim a tali homine se abscondere, talisque hominis insidias effugere valeat? Erat autem Judas usque ad id temporis unanimis cum Domino, sibique familiaris, ejusque secretorum et consilii particeps, quem sicut cæteros Dominus diligebat', quamvis talem aliquando futurum esse C sciebat. Sola præsentia judicat Dominus, nec præterita, nec futura intuetur; qualiscunque fueris, si bonus es, securus esto: Peccator quacunque hora conversus fuerit, dicit Dominus, omnium iniquitatum ejus non recordabor (Ezech. xxxm, 13); › sed vigilandum est semper, quia nescimus diem, neque horam. Tu vero, inquit, homo unanimis, dux meus, id est dux et apostolus, sicut cæteri omnium aliorum a me constituti. Et notus meus, > quem inter primos magisque familiares discipulos habebam. Præcipita, Domine, et divide linguas eorum, <quoniam vidi iniquitatem et contradictionem in civitate die ac nocte. Præcipitati sunt Judæi, quia ubique gentium violenter tracti et servituti subjugati sunt. Divisæ autem sunt linguæ eorum quia non una lingua loquuntur, ut prius, sed alii Græce, alii Latine, alii vero barbarice loquuntur, secundum provincias, et loca in quibus habitant. Qua in re eos dividendos et in omnes mundi partes dispergendos jam ex tunc significabat. Et merito quidem sic dividuntur et ab invicem separantur, ut vel ipsa paucitate deficiant et quiescant, qui die ac nocte ad litigandum et ad contradicendum parati sunt. Usque hodie namque Judæi, ubicunque sunt, D contra veritatem loqui et pugnare non cessant. Hanc autem illorum iniquitatem et contradictionem per singulas civitates, et præcipue in civitate Jerusalem se vidisse Dominus hoc in loco testatur, dicens: Quoniam vidi iniquitatem et contradictionem in civitate die ac nocte. > Circumdabit eam super muros ejus iniquitas, et labor in medio ejus, et injustitia. › Iniquitas, inquit, et labor, et injustitia, radicata et fundata in medio ejus, circumdabit eam super muros ejus. Sic enim se habet ordo: misera illa civitas, quæ in circuitu et medio ejus talibus munitur præsidiis. Quid autem per muros ejus, nisi Scribas et sacerdotes (586) Cod. Ghis., quæ me ubique, etc. Qui simul mecum dulces capiebas cibos, et spirituales videlicet et corporales, secundum illud: Qui intingit mecum manum in paropside, hic me tradet (Matth. xxvi, 23). › Nam et ipse de illis unus erat, quibus Dominus dixerat: Vobis datum est nosse mysterium regni Dei, cæteris autem in parabolis (Marc. IV, 11). Et isti quidem erant illi cibi dulcissimi, quos simul cum Domino capiebat; in domo Domini ambulavimus cum consensu. › Sæpe enim in templum Salomonis 410 cum consensu et reverentia Dominum secutus, se ei coram omni populo et amicum, et discipulum esse ostendit. Unde si Deum non timebat, vel faciem hominum erubescere debuerat. Veniet mors super illos. Super illos qui tui consilii participes fuerunt, qui tibi pecuniam dede runt, et tanti sceleris conscii fuerunt. Et descen dent in infernum viventes. Ecce isti jam judi |