Obrazy na stronie
PDF
ePub

B

mus mihi aperitur campus disserendi de theologicis doctrinis, in quibus quam profunde versatus fuerit, ex his, quæ allaturus sum, constabit. Et sane quamvis inenarrabilia sint Dei attributa, cum Deus inaccessibilem lucem inhabitet, et immensa, incomprehensibilisque sit ejus natura; attamen tales de ejus essentia, omnipotentia, æternitate, immutabilitate, ac bonitate notiones præbet, ut nulli alteri, quam supremo enti, primæ causæ, Deo scilicet convenire posse, fateamur. Ab illis itaque verbis Exodi cap. 1. Qui est, misit me ad vos, essentiam Dei designatam intelligens, ait: pag. 49, col. 2. Dicat ergo, qui semper est, qui idem semper est, qui nunquam cœpit esse, qui nunquam desinit esse, qui a nullo suscipit esse, qui omnibus dat esse, qui de proprio non mutatur inesse, vel non esse. Ille, qui sic vocatur, misit me ad vos: hoc enim nomen nulli alii convenit, hoc nomen solius Dei est. › Eadem de Deo habet S. Bruno in comment. ad cap. XIV in Job, p. 248, c. 1. ‹ Quia enim Deus semper est, idem est, immutabilis est, et cunctis rebus, et temporibus semper præsens est. Ideo ipse solus est, quia nulla alia res ita est. › Hujusmodi naturæ divinæ imago, adeo proprie Deum repræsentat, ut illi soli conveniat. Quis enim suum esse ita sibi proprium asserere potest, ut semper a se fuerit, a nullo acceperit esse, sed omnibus rebus, quando ei placuit, dederit esse, quem nulla alia causa præcessit, qui infinitus est, omnes scilicet excellentias, et virtutum proprietates in se continet, nec ullis finibus est circumscribendus? (2) Qui infinitus est, omnipotens esse debet, adeoque omnipotentia est Dei attributum, de qua a Brunone super cap. 1 Genesis, p. 1, c. 12, hæc habemus. In principio creaturarum omnium creavit Deus cœlum, et terram, et ea scilicet, quæ continentur in eo, id est angelos, virtutesque celestes, et terram jam quasi prægnantem, et parturientein, omniumque eorum materiam, et matrem, quæ ex ea oriuntur. › Præterea pag. 3, co'. 1, de Omnipotentia addit: Duplex firmamentum a Deo factum dicitur; illud nimirum, quod sine intermissione volvitur, in quo sol, et luna, et sellæ apparent. Est autem et aliud cœlum super hoc valde dignioris,

in Cantico intelligatur; sanctus enim est sponsus, A deduxit interpretationes in divinos libros, amplissisancta et sponsa, adeoque quidquid profanum, et terrenum est procul absit. Quarto dicam ab hac sponsa, ad Dei amorem possidendum assumpta, repræsentari Ecclesiam, quam Christus Dominus proprio sanguine sibi acquisivit, atque in eam thesauros veluti omnes sue dilectionis effudit. Sed multo sublimius veritatem significationis attingemnus, si Dei Filium hoc in sponso agnoscamus, qui humanam, post Ade peccatum, commiseratus conditionem, carnem nostram (cujus sacrificium salutis nostræ pretium futurum erat) tanquam sponsam sibi sociavit, illudque spirituale connubium indissolubile celebravit, quod protoparenti Ade prænuntiatum, expectatio fuit omnium sæculorum. Et quia is, qui ab æterno Filius Dei erat, in tempore filius hominis generari debebat, non secundum communem generationem, sed quæ cœlestis omnipotentiæ opus esset, virginem sibi matrem in terris elegit, cujus puritatis ac sanctitatis plenitudine ita delectatus cst, ut nulla alia creatura ei charior fuerit, nullamque ditioribus muneribus cumulaverit. In hoc igitur sacro epithalamio, vel Deum cujuscunque animæ fidelis amatorem inspiciamus, vel pro sponsa Ecclesiam intelligamus, aut Filii Dei in suscipienda carne nostra charitatem agnoscere velimus, vel tandein ad Deiparam mysticos sensus referamus: hæc omnia in Cantico canticorum contineri, ac repræsentari catholici omnes interpretes consentiunt. Hujusmodi mysteria in figuris, et tropicis vocibus a sacro scriptore usurpatis perfecte intelligens S. Bruno, modo Deum cum anima, quandoque Ecclesiam cum Christo, nunc sponsi amicos, alias sponsæ amicas, veluti personas colloquentes inducit, et proprietates, seu characteres cujusque personæ a principio usque ad finem mirifice servat, atque describit. At quod mirabilius est, quamvis ille suo in commentario studuerit brevitati, nihil tamen omissum, sed singula ad propriam significationem perducta conspiciuntur. Fateri non verebor in multis Brunonem cum interpretatione olim Cassiodorio attributa consentire, quod aperte ea usum fuisse demonstrat, non omissis tamen aliis SS. Patribus, qui Canticum canticorum illustrarunt, ut nos opportune adnotabimus. Huic commentario præmittitur ejusdem D excellentiorisque naturæ, super quod antiquus hostis

auctoris illustratio in parabolam Salomonis De
muliere forte, in qua describenda lectores veluti
præparat ad mysterium majoris elevationis quod
in Cantico canticorum explanare sibi proposuerat.
CAPUT II.

DE THEOLOGICIS DOCTRINIS,
§ 1. De divinis attributis.

Expositis ordine, et fine, ad quos S. Bruno suas (2) Infinitus Deus concipi debet, quia nec principium suæ existentiæ habuit, nec finem est habiturus; qui causa efficiens est omnium creaturarum tam visibilium, quam invisibilium; qui ubique est per essentiam suam, præsentiam, el potentiam, qui omnia regit, et gubernat, suamque voluntatem in omnibus adimplet. Vid. D. Thom. I p., q. 7, art.

C

ascendere cupiens, dicebat, in cœlum ascendam, › etc. Deus est immutabilis; nam quamvis in tempore mundum condiderit, attamen mutatus dici nequit. Mutatio in Deo nulla est, sunt hæc Brunonis verba eodem in loco, p. 5, col. 2, ‹ cùi nihil novi accidit, cui et præterita, el futura præsentialiter adsunt, qui priusquam mundum faceret, in suæ mentis dispositione jam factum gestabat (5). 1, 2 et 3.

(3) In Deo non alteram præcedentem altera subsequens mutavit, aut abstulit voluntatem, sed una eademque sempiterna, et immutabili voluntaté, res quas condidit, et ut prius non essent, git, quandiu non fuerunt, ut posterius essent, quando cœperunt. D. Aug. lib. xu De civit. Dei e. 17.

Neque dum aliquid creat in aliquo movetur, quia A Deus, et iste quidem dicit: fuciamus hominem, non

[ocr errors]

quantum ad se nihil novi agit; sed quia ante tempora
disposuit, quomodo, et quo in loco, vel tempore
disposuit, quomodo, et quo in loco, vel tempore
disposita sunt, ficri jubet. Erat igitur mundus,
priusquam fieret, quia in Deo nullum unquam ini-
tium habuit. Deus est æternus. Omnia enim,
quæ temporaliter fiunt, sequitur S. Bruno pag. 5,
c. 1, in ipso quidem ante tempora vivebant. Unde
bene dicitur: Qui vivit in æternum fecit omnia simul.
Simul enim omnia creavit, quia quando, vel qualiter
cuncta fierent, simul disposuit. › Cum ergo nullum
principium in Deo concipi possit; quin imo sit ipse
rerum omnium initium, et causa effectrix cujuscun→
que creaturæ; cum et ipse permaneat, qualis semper
fuit; necessario consequitur, quod tota in æternitate B
idem sit futurus. (4) Quam notionem præbeat S.
episcopus de bonitate Dei, his eximic exprimit :
‹ Deus a se ipso, et substantialiter bonus est;
cælera vero non a seipsis neque sunt, neque bona
sunt, sed a Deo sunt quidquid sunt. Laudemus
igitur Dominum, quoniam bonus est, et substantia-
liter bonus, et qui nunquam potest esse nisi bonus
p. 526, col. 2. ›

§ II. De Trinitate.

Qui de divinis attributis tam præclare disseruit, non minus luculenter augustum Trinitatis mysterium intelligendum dedit. Exponens enim illa verða Genes. cap. 1, pag. 6, col. 1, Faciamus hominem, hæc habet : ‹ Deus ergo est, qui loquitur. Nunquid ad angelos? Absit. Non enim ab angelis creatus est homo; alioquin non unus, sed multi creatores essent; at solus Deus est omnium creator. Sic enim scriptum est II Machab. 1, 24 : Creator omnium terri. bilis, et fortis. Itemque ps. ci, 24: Omnia in sapientia fecisti. Si igitur verum est, quod negari non potest, solus Deus creavit omnia, quos ad hominem creandum invitabat, dicens, faciamus hominem? Audiamus igitur quid in capite libri hujus dicitur. In principio creavit Deus cœlum, et terram. Habes ergo Deum, id est Patrem, habes et principium, id est Filium sic enim ipse ait Joan. viii, 25: Ego principium, qui et loquor vobis. Sed quid sequitur? Et Spiritus Dei ferebatur super aquas. (5) Habes igitur et Spiritum sanctum. Quod autem non solus Pater cœlum creaverit, sed simul cum co Filius quoque, et Spiritus sanctus, dicat Psalmista ps. XXXII, 6. Verbo Domini cæli firmati sunt, et Spiritu oris ejus omnis virtus eorum. Tota autem Trinitas, id est Deus, et Verbum ejus, et Spiritus ejus, unus (4) Ratio æternitatis consequitur immutabilita tem, sicut ratio temporis consequitur motum, ut ex dictis, etc. Unde cum Deus sit maxime immutabilis, sibi competit esse æternum. Nec solum est æternus; sed est sua æternitas; cum tamen nulla alia sit sua duratio. Deus autem est suum esse uniforme. Unde sicut est sua essentia; ita est sua æternitas. Thom. I p., q. 10, art. 2.

D.

(5) In comment. super hunc Psalmi locum S. Bruno pag. 359, c. 1. Breviter in hoc versiculo Trinitatis mysterium declaratur. Quid est enim

extra se auxilium petens, sed in se cum Filio suo, et Spiritu sancto cuncta disponens. Neque minus mysterii sanctissimæ Trinitatis veritatem evincit A. N. ex alio ejusdem Genesis testimonio cap. XVIII, ubi dicitur: Abraham tres vidit, et unum adoravit. Ad hæc S. Bruno sic effatur p. 18, c. 2. ‹ Semper Abraham in fide crescit, semper de Deo majora cognoscere meruit. Ecce enim quod id temporis omnibus incognitum fuit, in Trinitate Deum cernit, et in unitate Deum adorat; non quod Trinitatem ipsam viderit; sed quia per hoc, quod videral, in frinitate et unitate Deum cognoscere meruit; unde cum tantum tres viderit, non tamen nisi unum adorat, non nisi unum Dominum vocat. Sed omissis réliquis hujusce mysterii testimoniis, ex aliis Scripturæ locis depromptis, disertissime agit S. Bruno de Trinitate in 1, 2, et 3 capite, lib. IV Sententiarum, ubi totam theologicam doctrinam perspicue, et apposite instruit, cruditeque tradit. In primo enim capite postquam præmisit illud Deuteronomii cap. VI, 3. Audi, Israel; Dominus Deus tuus, Deus unus est, et illud ps. LXXX, 5. Israel si me audieris, non erit in te Deus recens, neque adorabis Deum alienum ; ego enim sum Dominus Deus tuus; his sapientissime prosequitur: Hæc Judæi legentes, et non intelligentes irrident Christianos, quasi non unum, sed tres Deos colant. Quibus digne satis Dominus in Evangelio ait: Matth. xx, 29. Erratis nescientes Scripturas, neque virtutem Dei. Nos enim non tres deos, sed Deum unum in tribus personis colimus, et adoramus Patrem, et Filium, et Spiri.um sa:.ctum. Deus quidem unus est, et Filius Deus est, et Spiritus sanctus Deus est; non tres tamen Dii, sed unus est Deus. Tres enim istæ personæ una essentia sunt, una deitas, una virtus, una majesias, una sapientia, una fortitudo, una omnipotentia, unum lumen, unum principium, una claritas, et quæcunque aliæ sunt, præter personalem proprietatem, quæ de una persona dicuntur, de omnibus pariter dicuntur. Et qualiter enim Pater, taliter et Filius, et Spiritus sanctus Deus est, omnipotens, fortis, magnus, et sapiens est, et quæcunque alia simili modo dici possunt. Non tamen tres dii, vel tres omnipotentes, sed unus Deus, unus omnipotens, unus fortis, maD gnus et sapiens (6). Personalis autem proprietas hæc est, ut Pater genitor, Filius genitus, Spiritus vero sanctus nec genitor, nec genitus, sed ab utroque procedens credatur, et intelligatur. In progressu autem hujusce capitis exponit A. N. symbolum vulgo Dominus, et Verbum ejus, et Spiritus ejus, nisi Pater, et Filius, et Spiritus sanctus? Unus est Deus, cujus voluntate creati sunt cœli. »

C

(6) • Quidquid itaque de sempiterna, et incommutabili gloria Patris pia possunt corda concipere, hoc simul et de Filio, et de Spiritu sancto, insepa rabiliter atque indifferenter intelligant. Ideo enim hane beatam Trinitatem unum Deum confitemur, quia in his tribus personis nec substantiæ, nec potentiæ, nec voluntatis nec operationis est ulla diversitas. S. Leo M. serm. 73, De Pentec. 1, c. 3.

Athanasianum, atque ex eo eruit doctrinas catho- A potest. Sapientia enim in Patre, et Filio, et Spiritu

sancto una est, et præter ipsam nulla est. Ipsa est de qua dicitur: Omnia in sapientia fecisti, ps. cIII, 24. Et ipsa quidem est Verbum Dei, per quod scriplum est: Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil (Joan. 1, 3). Si ergo hæc sola, et non alia sapientia in Deo est, aut sine sapientia (quod nefas est dicere, aut cogitare) Pater aliquando fuit, aut ante hanc sapientiam nunquam fuit; impossibile est igitur ante Filium Patrem esse.› Ario vero objicienti genitorem naturaliter præcedere genitum; quia qui gignitur, supponit eum a quo generatur; respondet divinam generationem non esse similem creaturarum generationibus, sed singularem, et admirabilem dici in Scripturis. Neque tamen in creatis desunt exempla, quibus patet genitum gignenti posteriorem non esse, ut calor, et splendor, qui non post ignem, sed cum igne statim manifestantur; quare ab Apostolo Dei Filius splendor Patris appellatur (Hebr. 1, 3). Præterea verbum ab intellectione procedit, nec tamen intellectio est prior verbo, quod ostendit S. Bruno, probans intelligentiam, memo→ riam et usum in nobis unum esse, et sine se esse non posse, neque unum prius aliis, aut posterius existere. In tertio autem capite docet A. N. arcana divinitatis esse imperscrutabilia, nec ulli hominum viatori datum ea comprehendere; nam quamvis Moyses, et Abraham dicantur in Scripturis facie ad faciem cum Deo locuti, et quamvis apostoli cum Christo Domino familiariter conversati sint, et a cœlo Patris vocem eum filium dilectum appellantem audiverint, attamen qualis naturæ qualisque essentiæ sit Deus cognoscere non sunt consecuti. Quare his concludit Bruno: Si Moyses, et apostoli, qui Spiritu Dei pleni erant, in quibus et per quos Deus loquebatur, eum sicuti est, videre, et audire, et intelligere non potuere, temerarium esse videtur de ejus nos essentia perscrutari; præsertim cum ipse dicat, Exod. cap. xxxm, 13: Non videbit me homo,

licum dogma de Trinitate confirmantes; præcipue
vero in distinctione personam probat naturæ identi-
tatem, ut jam fecerat in comment. super ps. LX,
pag. 434, col. 1: Habitabit in eo usque in finem.
‹ Habitat, inquit, Pater in Filio, ut idem in eodem.
Quamvis enim alius sit Pater, et alius Filius, non
tamen aliud Pater, et aliud Filius. Habitabit igitur
Pater in Filio usque in finem, et quia neque Pater,
neque Filius habebit finem. Semper igitur in Filio
Pater, et semper in Patre Filius, et in utroque Spi-
ritus sanctus. Dixerat etiam in comment. ps. LXX,
pag. 450, c. 1, non differre Filium a Patre in justi-
tia, quia non differt in substantia. In secundo ca-
pite disserit primum S. Bruno de indivisibilitate es-
sentiæ divinæ, quamvis in tribus distinctis personis B
reperiatur. ‹ Dividitur, inquit, hæc unitas indivisibi-
liter; quia quamvis personæ tres sint, Deus tamen
unus est, qui non per partes divisus, sed totus in
singulis est. Quoniam enim una Dei substantia in
singulis personis est, divisa quadammodo esse vide-
tur; sed quia tota in singulis est, indivisa esse pro-
batur. Tota enim essentia divinitatis est in Patre,
tota in Filio, tota in Spiritu sancto: quoniam et
Pater Deus, et Filius Deus, et Spiritus sanctus Deus,
et hi tres unus Deus. Eadem docet A. N. in cap.
5, lib. iv Sentent. De circumcis. Domini, exponens
illa Joannis verba I epist., v: Tres sunt, qui testimo-
nium dant in terra: Pater, Verbum, et Spiritus, et hi
tres unum sunt. Post hæc, assignat differentiam inter
substantiam temporalem, mutabilem, et contrario-
rum susceptibilem, et substantiam divinam, æter.
nam, immutabilem, nullisque contrarietatibus ob-
noxiam, quam semper simplicem, et unam dicit,
eamdemque numero, semper tamen in pluribus exi-
stentem; quibus positis, ad refellendum Arianorum
errorem descendit. Utitur primum eadem essentiæ
divinæ expositione, in comment. super cap. II
Exodi tradita, hisque argumentis suam conclusionein
deducit. Semper enim, ait, totus Deus sapientia
est, semper et totus virtus est, veritas est, lumen
est, principium est, et similia. Neque aliud est ei
esse, et omnipotentem esse, et hæc omnia in ipso
sunt unum. (7) Omnia hæc est Pater, omnia Filius,
omnia Spiritus sanctus. Quomodo ergo Pater major D ejus.
Filio, vel antiquior esse potest, cum filius æternus
sit, el ante æternum nihil sit? Si ante æternum ali-
quid esse potuit, et antequam Filius esset, Pater esse
potuit. Sed ante æternum nihil esse potuit; non est
ergo Pater antequam filius, præsertim cum Filius
Dei, verbum Dei sit, virtus Dei sit, sapientia Dei sit.
Neque enim antequam Verbum, antequam virtus,
antequam sapientia, Pater esse potuit. Qualis enim
esset, si fortis, et sapiens non esset? Neque enim
sine virtute fortis, neque sapiens sine sapientia esse

(7) Hæc Trinitas unus est, ejusdemque naturæ atque substantia non minor in singulis, quam in ominibus, nec major in omnibus, quam in singulis, sed tanta in solo Patre simul, et Filio, et tanta in

C

et vivet.

Probaverat jam ante S. Bruno in cap. 2, lib. 111 Sent. omnimodam Christi, ut Filii Dei, cum Patre æqualitatem, illustrans vers. 6, ps. xx11: A summo cælo egressio ejus, et occursus ejus usque ad summum Hoc est, inquit, quod ipse ait Joan., xvi, 28. Exivi a Patre, el veni in mundum, iterum relinquo mundum, et vado ad Patrem. Denique a summo ad summum est occursus ejus, quia per omnia æqualis est Patri, secundum divinitatem. De quo et Daniel ait cap. vi, 13: Aspiciebam in visu noctis, et ecce in nubibus cœli filius hominis venit; et datum est ei regnum, et honor, et potestas, et usque ad antiquum dierum pervenit. Usque ad antiquum namque dierum perveniet Dominus, quando similis Patri, et æqualis per omnia apparebit. Si enim esset aliquid secundum

solo Spiritu sancto, quanta simul in Patre, et Filio, et Spiritu sancto. D. August., epist. 170; alias 66, num 5.

clatu De sacramentis, et mysteriis, ubi agit de confirmatione, et peculiariter super illud Joann. cap. xx, 22. Quod Christus daturus apostolis Spiritum sanclum insufflavit super eos. ‹ Poterat, inquit Salvator noster, sine omni insufflatione dare Spiritum sanctum, quem ideo insufflando dedit, ut ab ipso quoque, sicut a Patre ejus procedere intelligamus. Quamvis enim nesciamus quomodo Spiritus sanctus a Patre Filioque procedat (8) (hoc enim hac in vita, in qua non videmus nisi per speculum, et in ænigmate [I Cor. xii, 12], nulli revelatur [9]) certissime tamen scimus et nullatenus dubitamus eum procedere a Patre et Filio, id est de substantia Patris et Filii. Hoc enim ei proprium est, et de nulla alia substantia procedit, a nullo alio mittitur, et a nullo alio datur Spiritus sanctus. Datur enim officio sacerdotum, sed non a sacerdotibus. Sic enim adest virtus Christi per insufflationem, quæ a sacerdotibus in honrem significationis Spiritus sancti, per verba, que dicuntur in nomine suo. Eamdem Spiritus sancti processionem asseruit A. N. in Exod. comment. p. 89, col. 2; ejusque manifestationem apostolis factam in die Pentecostes, de qua inferius a nobis agendum erit.

divinitatem, in quo differret ab ipso, non utique A Patre, et Filio doctissime scripsit S. Bruno in traperveniret ad ipsum. Pervenit igitur usque ad ipsum, quia in nullo distat ab ipso. Alium luculentiorem locum, ubi S. Bruno asserit æqualitatem cum Patre Christi, ut Filii Dei, præstat commentatarius super illa verba ps. cix, p. 538, c. 2: Dicit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis. Ubi refert interrogationem factam Judæis a Christo, Matth. cap. xx11, 45, quid ipsis videretur de Christo, et cum respondissent, credere eum esse filium David, his Christus illos perstrinxit: Quomodo ergo David in spiritu vocat eum Dominum, dicens : Dicit Dominus Domino meo; Sede a dextris meis. Quomodo cum Dominum vocat, si filius ejus est? Et non potuerunt ei respondere verbum. His præmissis, ita disserit S. episcopus: Hæc questio apud Judæos indissolu- B bilis manet; neque enim hoc intelligere potest, nisi qui Deum et hominem esse Christum credit. Unde nobis hæc quæstio facillima est, qui Salvatorem nostrum, et secundum divinitatem Dominum David, et secundum humanitatem filium esse David non dubitamus. Et hoc est, quod ait: Dicit Dominus Pater Domino meo, Filio suo: Sede a dextris meis. Sedere autem cum Deo in una sede, et a dextris sedere, æqualitatem significat. Judæi vero, neque Deo æqualem, neque in cœlis ascendisse, neque simul in eadem sede a dextris cjus sedere credunt. Et ab hac infidelitate sua non prius recedent, donec ponantur scabellum pedum ejus. Hoc autem erit in judicio, quando in sua majestate eum videntes et Deum, et hominem certissime esse cognoscent. Probat ergo Propheta ab auctoritate ipsiusque Patris, quia Filius æqualis est Patri, et quia sedet, et sedebit ad dexteram Patris, donec inimici ejus fiant scabellum pedum ejus. › Præterea eodem in psalmo explanans illa verba: Ex utero ante luciferum genui te, coeternitatem Christi ut Filii Dei luculentissime docet S. Bruno. Et hoc similiter, ait Propheta, dicit Dominus Domino meo, quia genui te. Unde? Ex utero. Quando? Ante luciferum. Nullum tempus ostenditur, quando ante Luciferum dicitur, quia in infinitum ascenditur. Sed quid est ante luciferum, nisi antequam dici, vel intelligi, vel cogitari possit?....... Sed quid est quod ait: Ex utero? Deus enim neque cor, neque uterum habet, neque ulla partium divisio in illo est. Quod igitur ait: Ex utero ante luciferum genui te, tale est ac si diceret, ex meipso, ante omnem creaturam, et antequam dici, et excogitari valeat, genui te. Hunc usque Pater ad Filium. ›

Sed et de Spiritu sancto, ejusque processione a

(8) Nemo tamen existimet in iis, quæ corporeis visa sunt oculis divinam ejus, id est Spiritus sancti apparuisse substantiam. Natura enim invisibilis, et Patri Filioque communis, qualitatem muneris, atque operis sui qua voluit significatione monstravit. Proprietatem vero essentiæ suæ in sua deitate continuit quia sicut nec Patrem, nec Filium, ita nec Spiritum sanctum humanus potest visus attingere. S. Leo M. serm. 73. De Pentec. 1. c. 3.

C

D

Ut autem tenuitati nostræ subveniamus, hortatur nos S. episcopus, ut quæ de ineffabili Trinitatis mysterio tradiderunt SS. Patres consulamus. <Fides ego sanctorum, inquit, nobis sufficiat, neque enim meliores sumus, quam Patres nostri, neque ultra quæramus quæ illis divinitus sunt revelata, et qui nos ipsos, et ea, quæ in nobis sunt intelligere non valemus, ad ea quæ supra nos sunt nos extendere non laboremus. ›

§ III. De incarnatione Domini.

Deus altissimo consilio hominem ad similitudinem suam condiderat eumque Spiritu sapientiæ et intelligentia repleverat, ut ad sui cognitionem, et amorem perduceret; non enim tantæ dignitatis, tantique luminis alia ex causa participem fecit, nisi ut ei facultatem, et copiam suæ cognitionis impertiret. Utinam ergo ab illo præstanti felicique statu per culpam non excidisset! Utinam in innocentia et integritate suæ originis perstitisset (10)! Non obscurata fuisset in eo lux illa qua Dei vultum proxime intueri valuisset, neque privilegia suæ originalis conditionis amisisset. Homo a Deo, inquit S. Bruno serm. 1 De Trinit., quasi mane est conditus, quia retinens Dei similitudinem, vere luci proximus videbatur. Poterat enim de propinquo Deum cernere, scilicet in se et per se, nulla re extrinsecus inter

(9) Distinguere inter illam generationem, et hanc processionem nescio, non valeo, non sufficio > D. August. lib. 11, alias 111, contr. Maxim., c. 14, n. 1.

(10) Talis est homo creatus, ut et peccare, et non peccare posset propria voluntate, ac propterea in co digne punitus est voluntariæ prævaricationis lapsus: quia nulla fuit ad peccandum naturali carnis, aut animæ necessitate compulsus. › S. Fulg., De

veniente. Sed et propinquitatem, et similitudinem A mediator mediatorem Dei, et hominum Jesum Chriamisit, dum se inobedientiæ malo subjecit:

Ab

stum significavit, utriusque Testamenti datorem. › Quærit A. N. utrum homo, an angelus ad solvendam Deo satisfactionem idonei fuissent, et docet in tract. De incarnatione Domini, neutrum ex his tantum beneficium humano generi promereri valuisse. Nullus hominum, ait, hanc hostiam salutarem, Deo. que dignam offerre poterat, quia omnes originali, et actuali peccato obnoxii tenebantur; ac proinde ab hoc sacrificio tanquam invisus et indignus expellebatur. Neque angelus in sua natura id præstitisset; quia cum sit incorporeus, adeoque invisibilis, in sacrificium passionis se præbere non valebat. Forsitan si humanam naturam angelus assumpsisset, et in ea passus fuisset, salutem hominibus univerB sis adtulisset? Sed tanta charitas in angelis supponi nequit; quia ex apostolo, ad Rom. cap. v, 7, aliquis justus vis pro justo moritur, ne dum pro injusto damnetur. Accedebat etiam, quod ante Christi adventum homines propter peccatum ab angelis odio habebantur, et auferri debebat occasio, ne forte si idem homo ab angelo esset redemptus, eumdem angelum pro Deo veneraretur, qui lapides, ligna, et æramenta jam pro Deo adorabat. His igitur, aliisque plurimis rationibus cum angelica victima excluderetur, solus restabat Creator, qui sua miseratione et solita pietate humano compatiens generi, sæpe dictum hominem liberaret, et a diabolica fauce perplexum eriperet, et hoc non in sui natura, ut qui solum hominem redimere venerat, Deus et homo C immolaretur. Hæc supradicta supponunt S. Augustini doctrinam, aientis lib. x De Trinit., c. 10, divinæ omnipotentiæ alios modos non defuisse, quibus salvaret homines; sed quem eligit, convenientiorem omnibus fuisse. Poterat enim Deus peccatum, vel injuriam peccati gratiose condonare, et acceptare satisfactionem hominís, etsi inæqualem, et imperfeetam. Sed in hypothesi, quod Deus hominem liberare, et absolvere noluerit, nisi exigendo satisfactionem talem, quæ condigna sit, et æqua; ita ut illa posita, Deus ex justitia teneatur homini culpam condonare, necessarium fuerit hanc satisfactionem exhiberi a Deo incarnato: sic ut a nullo homine pure, quantacunque gratia exornato, reddi æqualis

hac extrema calamitate placuit Deo in sua miseri-
cordia infinito hominem per Filium suum unigeni-
tum humana carne indutum eripere, et qui angelis
prævaricatoribus non peperceral, saluti hominis
prospicere dignatus est. (11) Hujus magni mysterii,
et sacramenti plures in primis patriarchis figuræ
præcesserunt, ut veritas promissi Reparatoris ad-
ventus, tot ante sæcula prænuntiata, et præsignata,
fidem, et spem redemptionis apud homines obtine
ret. Primum, Abelem a fratre Caino interemptum
dixit Bruno comment. in Genes. p. 14, col. 1, Chri-
stum significare a fratribus suis nempe Judæis cru-
cifixum. Secundo, Jacob Christum repræsentavit.
Advenit Jacob, inquit p. 52, col. 2, advenit Chri-
stas; sed quomodo? Vis audire quomodo? hædorum
pellibus involutus, id est in similitudine carnis pec-
cati. Exinanivit enim se formam servi accipiens, etc.
lloc enim fuit primum hominis indumentum, quando
primus homo de paradiso expulsus est. Tali igitur
veste indutus venit Christus, ferens secum duos
hædos optimos: alterum pro peccato, et alterum
in holocaustum, caruem videlicet, et sanguinem
suum: his etenim peccatum originale, solvitur, et
Deus ab indignatione placatur. Tertio, pro symbolo
Christi intellexit A. N. lapidem super quem ipse
Jacob dormivit. ‹ Lapis ille, ait, super quem Jacob
dormivit, Christus est, qui pluribus in locis lapis
vocatur. Super ejus pectus quoque Joannes evan-
gelista recubans, non minora quam Jacob videre
meruit, › p. 52, col. 1. Et iterum p. 34, col. 1, de
de eodem lapide dicit:lle etenim lapis Christi
carnem significabat, in quo omnis plenitudo divini-
tatis habitabat corporaliter, De quo scriptum est :
Sapientia ædificavu sibi domum. Prov. 1, 9, carnem
scilicet, quam assumpsit, quia Verbum caro factum.
Quarto, Josephuin etiam Christum præmonstrasse
asserit p. 39, c. 1. Joseph enim, inquit, qui accrescens
interpretatur, Christum significat, cujus regnum,
et imperium tantum crevit, ut mundum impleret
universum. Quinto, duplici in loco Moysen Christi
typum gessisse dixit S. Bruno; in comment. enim ad
Exod., cap. 11, pag. 48, col. 2. In diebus illis,
egressus est Moyses ad fratres suos, viditque affli- D non potuisset.
ctionem eorum. Vidit autem et virum Ægyptium
percutientem quemdam Hebræum, quem ipse occi-
dens abscondit sabulo. Similiter et Christus Domi-
nus noster, veniens in hunc mundum, multos Ægy-
ptios, id est malignos spiritus interfecit, virtute pri-
vavit, atque de obsessis corporibus ejecit.› Ad
caput autem XXIV ejusdem Exodi pag. 84, col. 1,
hæc habet: Moyses enim legislator, et Dei populi

[blocks in formation]

‹ Cum vero in divinitate personarum differentiam catholica credat Ecclesia, videlicet Patris, et Filii, et Spiritus sancti, non immerito considerandum est, inquit A. N. eodem in tractatu De Incarn., cui hac assumptio conveniebat (12). Pater autem si intra virginalem uterum assumeret hominem, et ab eodem nasceretur, idem essent, Pater et Filius. Pater secundum divinitatem Filius vero secundum

non decideret, quod Deus fecit! Felicior si in eo remaneret, quod receperit! S. Leo, serm. 70, 2 De resur., c. 2.

(12) Non convenire incarnationem Patri, neque Spiritui sancto egregic solideque demonstrat S. Fulg. tract. De fide ad Petrum, cap. 2.

« PoprzedniaDalej »