cupit, is Theologi huius (rov Jenyógov Feolóyov) voces veluti stellam mente accipiat."

،،

Conjiciunt Ephesini Patres haereticorum commotionibus ac temporum turbinibus solicitati oculos suos et intuentur s. Joannis stellam, in coelo Ecclesiae aeterna claritate coruscam: memorant (ut ex locis jam citatis constat) etiam s. Mariam Dei Genitricem, quae quasi altera stella, omnibus lucidior, Joannis stellae cursum humillime sequens, quum Joannes Ephesi versaretur, sua quoque praesentia ecclesiam Ephesinam decoravit, sua etiam doctrina (quippe quae per Archangelum mysterio Incarnationis ante omnes mortales initiata maximeque quoad suam voluntatem, mentem ac vitae rationem cum mysterio hoc connexa esset) eam illustravit, virginea Domini Apostola. Claret ecclesia Ephesina, tantorum luminum fulgoribus et Patrum animos tenet. At ubi oculos suos Patres illi ad ecclesiam et cathedram Ephesinam, ad tumulum Theologi congregati Romam convertunt, Romanam cathedram excellentiorem omnibus praedicant et congruo honore eam Apostolicam vocant. Sola solo hoc nomine nominatur, discernitur.

Et titulus hic Apostolicae Sedis non formatus primo est ab Ephesinis Patribus, ut antiquam in Ecclesia et ab ipso Domino institutam reverentiam eximiam erga Sedem Romanam nova demum appellatione eaque aptissima exprimerent atque manifestarent. Alia jam Concilia, alii scriptores, tempore Ephesinae Synodo praeeuntes, titulo usi sunt. Innocentio I., qui ineunte saeculo V. in cathedram Romanam ascenderat, clavum Ecclesiae tenente, quum Pelagiana haeresis animos commoveret, Concilium Milevitanum, contra Pelagianos convocatum, emisit epistolam ad Sedem Apostolicam 6o), dicunt episcopi, se caussam hanc,,Innocentii Apostolico pectori insinuare" neque multis opus esse verbis. 61) Et quum Anastasius adhuc, cui proxime successit Innocentius, Sedem Romanam teneret, Concilium Africanum decrevit: „ut literae mittantur ad fratres et coëpiscopos nostros et maxime ad Sedem Apostolicam, in qua praesidet venerabilis frater et collega noster Anastasius."62)

60) Cf. Ed. Maur Opp. S. Augustini Tom. II. Jep. 176. n. 1. pag. 620. etiam n. 5. Cf. ep. 178 n. 2 etc.

6) 1. cit. ep. 176. n. 3.

.....

62, καὶ μάλιστα πρὸς τὴν ἀποστολικὴν καθέδραν, ἐν ᾗ προκάθηται.. Avaotuouos. Vide Codic. Canon. Eccl, Afric.. Can, 68. apud Hard, Concc. Tom, I, pag. 902,

Sed jam in scriptis s. Athanasii Magni hunc, de quo agimus, titulum Sedis Apostolicae ad designandam insignem in modum prae caeteris cathedris omnibus Sedem Romanam adhibitum esse, constare mihi quidem videtur. In historia Arianorum, a s. Athanasio ad Monachos conscripta, haec leguntur de audacia et persecutionibus Arianorum: „Sed, uti palam est, dum sese, amentium instar, impietatis vinculis constringunt, gravius in se judicium attrahunt. Nam neque Liberio, Romano episcopo, ab ipso initio pepercere, sed usque ad ejus urbis cives suum propagarunt furorem, nihil reveriti, quod Apostolicus thronus ille sit, nihil quod Roma sit metropolis Romaniae: nec recordati sunt, se antea illos Apostolicos viros in literis suis nuncupasse (καὶ οὐχ ὅτι ἀποστολικός ἐστι θρόνος ἠδέσθησαν, οὔθ' ὅτι μητρόπολις ἡ Ῥώμη τῆς ̔Ρωμανίας ἐστὶν, εὐλαβήθησαν, οὔθ' ὅτι πρότερον ἀποστολικοὺς αὐτοὺς ἄνδρας γράφοντες εἰρήκασιν, εurnuó revoαv)“. 63) Energia quadem et emphasis. Athanasius his verbis praedicat, Romanam Sedem esse Apostolicam, episcopos Romanos ab ipsis persecutoribus antea Apostolicos esse nominatos. Deest quidem in textu graeco articulus :-ò, oi, quo Sedem et antistites Romanos ut Apostolicos a multis scriptoribus apertissime eminentia quadam prae caeteris omnibus nominatos esse, jam vidimus. Nihilo tamen secius sunt, quae nobis suadeant, minime id tantum indicare voluisse his verbis Athanasium, Romanam Sedem, aliarum sedium instar, ab Apostolo fuisse fundatam primoque occupatam. Nam Arianos non pepercisse sedibus ab Apostolis fundatis, ex historia constat. Ipse s. Athanasius in eodem, quod hic laudavimus, opere jam antea narravit aliive scriptores referunt, Eustathium, Antiochenum episcopum, conficta contra eum criminatione immani cum multa presbyterorum diaconorumque turma extorrem factum fuisse, violenter omnino actum fuisse in ecclesiam Antiochenam furoremque animos ita turbasse tantisque Antiochenam ecclesiam motibus agitasse, ut ad perditionem paene civitas deduceretur. 64) Scriptor operis Athanasius erat Alexandrinae cathedrae episcopus, ipse omnibus, quae tum temporis Ecclesiam affligebant, persecutionum miseriis obrutus. Cur ergo, quum Romanam quoque

63) Athanas. Hist. Arian, ad Monach. n. 35. Ed. Maur. Tom. I. pag. 364. 64) Athanas. 1. cit. n. 4. pag. 346. Cf. Moehler: "Athanas. der Gr. etc." 2te Aufl. pag. 303 sq. Etiam Julius episcopus Romanus ad Eusebianos scribens, conqueritur, quod Arianus furor episcopos male tractasset ecclesiasque perturbasset, quarum fundatores fuissent Apostoli. Cf. Moehler 1. cit. p. 359 sq.

ecclesiam petitam temporum afflictionibus narrat, primatum silentio premens, ipsam quidem ab Apostolorum uno fundatam urgeat? Postea denique Romanam ecclesiam antistitemque Romanum Ariana persecutione petitos deturbatos que esse, eum in modum quasi immanitatis Arianae furorisque in Ecclesiam Dei culmen proponit ac urget, ut dubitare vix aut ne vix quidem possis, non esse simplicem fundationis ab Apostolorum uno factae sensum, qui titulo ἀποστολικοῦ θρόνου, ἀποστολικῶν in loco citato ab Atha nasio concludatur et proponatur: sed esse eximium titulum, qui praerogativam quandam praeclaram Romanae Sedis et episcoporum Sedi Romanae praesidentium prae ceteris sedibus ex sententia scriptoris exprimat. Neque mirum est, illo jam tempore nomine proprio Sedis Apostolicae praerogativam Sedis Romanae extolli. Nam profecto, illo tempore, quo Ariana haeresis miseriis et persecutionibus affligebat Ecclesiam, quae esset Romanae Sedis, vividi ac validi unitatis ecclesiasticae centri, in Ecclesia gravitas ac vigor, omnium oculis luce clarius apparuit. Intellexerunt tunc omnes, non posse feliciter Christi Domini, invisibilis Ecclesiae Capitis, dignitatem divinam contra immanes haereticorum incursus servari ac protegi, nisi omnes undique ecclesiae, omnes omnium ecclesiarum episcopi firmissime sese conjungerent atque intimo nexu adhaererent visibili Capiti, Ecclesiae in Petro ejusque in Sede Romana successoribus divinitus dato. Declaravit Sardicensis Synodus, illo tempore habita, optimum sibi visum esse, ut ad Sedem Petri singuli undique episcopi deferrent. Magni sane momenti fuit Ariana haeresis ad explicandam in Ecclesia Dei primatus ideam, auctoritatem, ad vim ejus ostendendam. 65)

"

65) Cf. Moehlerum (Athanas. d. Gr. pag. 356-366) de hac re egregie disputantem. Inter alia clarissimus scriptor haec dicit: Weil die Arianer in egoistischer Absonderung ihre Angelegenheiten gegen Athanasius betrieben, und slets verlangt hatten, dass die allgemeine Kirche mit der zerstörenden Richtung eines Theiles derselben ohne Umstände übereinstimmen solle, anstatt dass der krankhafte Theil Gesundheit von dem Ganzen erhalten möge; verordnet die Synode von Sardika, dass die Theile mit dem Ganzen stets in Uebereinstimmung handeln sollen. Da aber der Pabst, auf welchen die Würde Petri übergegangen, das Haupt ist, mit welchem alle Glieder in organischer Verbindung stehen, so sollten auch alle Bewegungen der Einzelkirchen in Einverständniss mil demselben vor sich gehen. Wie durch die allmächtige Kraft des Erlösers das Getrennte eins wurde, so lag im Arianismus, der die Gottheil des Heilandes läugnete, der Keim der Absonderung, der Eigenmächtigkeit, der Zerstörung, wie seine ganze Geschichte beweiset. Wie daher die katholische Kirche dem Arianismus entgegenarbeitete, so lag es in der Natur der Sache, dass sie durch eine geheime innere

Non est ergo, cur miremur, quod Arianorum tempore initium sumpserit etiam nova ad nominandam primam Sedem appellatio, exprimendae huic auctoritati ac vi apta; imo consonum omnino id esse generali agendi rationi Ecclesiae apparet. Talem autem ad recte congrueque insigniendam Sedis primae auctoritatem et potestatem inesse in titulo Sedis Apostolicae idoneitatem atque convenientiam singularem, id jam probandum et explicandum suscipimus.

Caput tertium.

De titul Sedis Apostolicae ad insigniendam Sedem Romanam singulari vi et idoneitate.

S. 5.

Id nobis oneris jam incumbit, ut nominis, de quo disputamus, ad Cathedram Romanam rationem explanemus: ut qua convenientia nomen illud quasi proprium huic Cathedrae datum sit, ostendamus. Sed priusquam quae sit nostra de tituli Sedis Apostolicae sensu ac vi sententia, in publicum proferamus, nonnullae hujus nominis eiusque originis interpretationes et expositiones proferendae nobis hic et recensendae videntur, quae ex uno quidem scripto in alia transmigrarunt; quas tamen rem, de

Stimme zugleich der absondernden Tendenz desselben begegnete, und darum mit dem unsichtbaren Mittelpunkte und Haupt der Kirche, zugleich den sichtbaren Mittelpunkt und das sichtbare Haupt hervorhob. In der Vertheidigung des Athanasius, des Repräsentanten der kathol. Kirche im Kampfe für die Gottheit des Erlösers, wurde also ernstlich auf das Haupt der sichtbaren Kirche hingewiesen. So griff Alles ineinander, und das Eine bedingle das Andere. Die, welche die Würde des unsichtbaren Hauples vertheidigten, schlossen sich an das sichtbare an, und wurden durch dasselbe vertheidigt; auf diese Weise wurden sie ihren Kirchen wieder gegeben, um das unsichtbare Haupt wieder vertheidigen zu können. So wurde die Geschichte des Alhanasius ein sehr merkwürdiger Punkt für die Geschichte des Primats, und ihre Wirkungen erstreckten sich auch in dieser Beziehung weit in die Zukunft hinein." Veritatem hanc aliquatenus agnitam etiam a Gieselero invenire potes in ipsius Lehrbuch der Kirchengesch. Vol. I. pag. 444 et 468. Asserit enim scriptor, per Arianas disceptationes et turbines valde auctam esse Sedis Romanae auctoritatem, amplificatas de primatu Petrino ideas. Sed erronee et Protestantium more clariorem rei semper creditae et retentae in Ecclesia explicationem et appellationem pleniorem et accuratiorem quasi novam rem introductam tunc demum aestimat. Cf. quae infra adversus Gieselerum disputabimus §. 6. Adnot. 47.

66

qua agitur, minus recte aut prorsus sinistre ac male explicassé nostro quidem judicio existimamus. Citemus unum tantum alterumve scriptorem nominatim ut patronum talis expositionis, aliorum idem dicentium nomina silentio mittentes. Usitatas, puto, de tituli sensu ejusque origine expositiones minus rectas sub paucis hisce nominibus collectas adspicies.

I. Stephanus Baluzius, Vincentii Lerinensis Commonitorium notis illustrans, ubi cathedra Romana titulo Sedis Apostolicae honorifice et praeclare a Vincentio distincta legenti occurrit, notat ad declarandum titulum: „Apostolica Sedes i. e. Romana, quam Apostoli Petrus et Paulus sanguine suo consecraverant, quamque vulgo intelligunt Occidentales, quum Sedem Apostolicam simpliciter dicunt, quod ea sola Apostolica esset in Occidente." 1) Haec Baluzius. Ut jam id omittamus, quod Romanam Sedem duorum Apostolorum Petri et Pauli sanguine consecratam minus recte dicat; quum in ecclesiam quidem Romanam uterque Apostolorum sanguinem suum una cum doctrina profuderit, ecclesiam Romanam uterque martyrio consecraverit (quare ad huius explicationis tenorem Romana ecclesia titulo Apostolicae esset nominanda: quod tamen in usum non abiisse, jam supra notavimus), Sedem vero Romanam solus Petrus tenuerit, solus itaque Petrus Sedem hanc sanguine consecrare potuerit: sed ut hoc omittamus, non solum Occidentales, sed etiam Orientales titulo Sedis Apostolicae ornare Sedem Romanam, testimoniis Patrum graecorum, collectivis quoque Conciliorum graecorum vocibus jam probavimus. Commonitorium Vincentianum conscriptum est anno 434: hunc annum dissertis verbis statuit ipse Vincentius 2); statuunt qui Patrologiae, quam dicunt, scribendae operam navarunt; statuit non semel ipse in eodem opusculo Baluzius 3). Itaque triennium ferme antequam Commonitorium in lucem prodiret, Ephesinum Concilium in Asia celebratum est ab Orientalibus potissimum episcopis. Quod quidem Concilium titulum, de quo tractamus, intellexisse, agnovisse, adhibuisse, Orientales episcopos, quorum nonnullos nominatim recensuimus, usos esse isto nomine, nobis constat. Talibus ac tantis testimoniis loquentibus, quomodo, quaeso, de titulo Ba

1) Vide Baluzium Commonit. Vinc. Lerin. Cap. 8. notis illustrantem. (Ed. August. Vindel. pag. 26 et 27.)

2) Commonit. II. Cap. penult. Ed. cit. pag. 93.

3) Cf. Baluz. pag. 11 et 90.