Languor est voracitatis vitio contracta ægræ mentis desidia.

turbatæ mentis anxietudo, et rei bonæ bene ge- A rendæ tædium. Ejus comites sunt desperatio, rancor, torpor, timor, acidia, querela, pusillanimitas.

Desperatio est ad vitæ statum, vel virtutum reditum, fracta spei gubernatio; vel est spei de salute aut venia obtinenda abjectio.

Rancor est ex atrabili, aut nimia pigritia virium, animi et corporis enervatio et corruptio.

Torpor est languentis animi pigritia, remissa motio, corporis totius hebetudo.

Timor est per quem menti fluctuans angustia ex contrariorum exspectatione generatur.

Delicatio est sibi aut potus lauti, deliciosi, et cari ultra statum et necessitatem appetitio.

Oblivio est per quam animo vitiis ob gulam sepulto, honestatis et salutis negligentia inducitur.

CAP. X. De luxuria et comitatu ejus Luxuria est ex immundis descendens desideriis lubrica, et effrenata mentis corporisve prostitutio. Ejus comites sunt voluptas, lascivia, ignavia, petulantia, titubatio, blanditiæ, delicia.

Voluptas est cum quadam lubrica suavitate ad illicita fædæ mentis inclinatio.

Lascivia est indecens motus dissoluti corporis in loco verecundo ex intemperantia carnali pro

Acidia est ex nimia confusione animi nata tristitia sive tædium, vel amaritudo animi nimia, qua jucunditas spiritalis exstinguitur, et quodam B diens. desperationis principio mens in seipsa subvertitur.

Querela est latentem cordis molestiam verbis impatientibus aperire, et se minus posse quam possit ostendere.

Pusillanimitas est ex rerum adversarum tædio iners et inconsiderata fracti animi dejectio.

CAP. VIII. De avaritia et comitatu ejus. Avaritia est gloriæ, divitiarum, seu quarumlibet aliarum rerum insatiabilis et inhonesta cupiditas. Ejus comites sunt philargyria, perjurium, violentia, usura, fraus, rapina et fallacia.

Philargyria est per quam, singulari appetitu pecuniæ corradendæ, continentiæ frena laxantur: C interpretatur enim amor argenti.

Perjurium est fraudulenta commodi consequendi aut damni devitandi gratia, veritatis agnitæ abnegatio pejerando facta.

Violentia est per quam malitia seu injuria, commodi gratia, in inferiorem potenter et per exercetur.

vim

Usura est pecuniæ aut alterius rei mutuo datæ cum fenore receptio.

Fraus est per quam familiari rei, inopiæ vel malitiæ causa, clandestina subreptione consulitur. Rapina est ex avidæ mentis proveniens impetu violenta alienarum rerum direptio.

Fallacia est per quam motibus deceptoriis veritas rei palliatur, vel odium alterius vel proprium commodum intenditur.

CAP. IX. De ingluvie ventris seu gula et comitatu

ejus.

Ventris ingluvies est immoderata qualiumcunque ciborum potuumve hiantis concupiscentiæ satisfactio. Ejus comites sunt ebrietas, crapula, mentis hebetatio, languor, delicatio, oblivio.

Ebrietas est per quam menti quædam sui oblivio generatur ex superfluorum potuum indulgentia.

Crapula est solius corporis causa, illecebrosus et avidus ciborum appetitus.

Mentis hebetatio est acuta rationis obtusio carnalis intemperantiæ crassis sensibus inducta.

Ignavia est de virtutum laudabili exercitio languida utriusque hominis dejectio.

Petulantia est ex carnalium cogitatuum conceptione totius corporis lascivus in rem amatam impetus.

Titubatio est lubrica carnalitatis instantia fracti animi vitium exterius prodiens, aut ex immodica venere membrorum vacillatio.

Blanditiæ sunt cum quadam dulcedine vitiosorum delectaminum sensualis extrinsecus facta exhibitio.

Deliciæ sunt corporalis illecebrositatis cum quadam superfluitate usurpatio.

CAP. XI. De humilitate, et ejus comitibus. Cognito jam horrendo procinctu superbiæ qui trahit ad sinistram, humilitatis exercitum attende qui ducit ad dexteram. Civibusque cognitis Babyloniæ, cives attende Hierosolymæ.

Humilitas est ex intuitu propria conditionis, vel conditoris, voluntaria mentis inclinatio. Ejus autem hi sunt comitatus principales: Prudentia, justitia, fortitudo, temperantia, fides, spes et charitas.

CAP. XII. De prudentia, et comitatu ejus.

Prudentia est in sui custodia boni, malique provida sagaxque dignoscentia. Ejus autem comites sunt timor Domini, alacritas, consilium, memoria, intelligentia, providentia, deliberatio.

Timor Domini est in fide, et bonis moribus divinorum præceptorum vigilans custodia. Initium siquidem sapientiæ timor est Domini.

Alacritas est animijad bonum opus perficiendum læta et circumspecta promptitudo.

Consilium ex examinandarum gubernandarumque causarum subtilis animi prospectus. Memoria est ad mentis intuitum imaginaria quædam repræsentatio præteritorum.

Intelligentia est statum præsentium rationabili vivacitate pensitare et dignoscere.

Providentia est per quam subtilitate sagaci futurorum eventus colligitur.

Deliberatio est ante quodlibet incœptum plena maturitatis et solertiæ consideratio,

CAP. XIII. De justitia et comitatu ejus.
A

- Justitia est per quam communitatis gratia tene-
tur, et sua cuique dignitas non negatur. Cujus co-
mites sunt lex, severitas, æquitas, correctio, juri-
sjurandi observatio, judicium veritas.

Lex est per quam facienda jubentur, et non facienda prohibentur.

Severitas est per quam judiciaria vindicta sequendo veri rigorem districtius in peccantem exercetur.

Equitas est lance justitiæ ex æquo librata dignissima meritorum retributio.

Correctio est erroris innati vel consuetudini introducti freno rationis inhibitio.

Jurisjurandi observatio est quæ, plebescito civibus promulgato, transgressionem ejus temerariam B arcet præstito juramento de conservatione illius perpetua.

Judicium est per quod, ex audientia meritorum, dignum redditur vel supplicium vel meritum. Veritas est per quam probabili ratione dictum aliquod vel factum immutatum profertur.

CAP. XIV. De fortitudine et comitibus ipsius. Fortitudo est immobilis inter adversa animi laborum et periculorum susceptio. Cujus comites sunt magnanimitas, fiducia, tolerantia, requies, stabilitas, constantia perseverantia.

Magnanimitas est generosa quædam excellentia animi res difficiles et arduas pulchre et fortiter administrantis.

Fiducia est, ex virtutum conscientia, immotam mentem inter adversa sibi constituere, et de bono exitu confidere.

Tolerantia seu patientia est diuturna alienæ improbitatis vel molestiæ sufferentia.

Requies est per quam menti quædam securitas ex contemptu perfunctoriæ varietatis affertur.

Stabilitas est mentis, fixa nulla locorum vel temporum varietate, per diversa jactatæ retentio. Constantia est sui similis, et statu suo dignus, perpetuus, et immotus vitæ tenor.

Perseverantia est quæ virtutum quadam perfectione (longanimitate perficiente) confirmat animum, ne ante consecutum finem desistat ab incœpto.

CAP. XV. De temperantia, et ejus comitibus. Temperantia est in illicitos animi impetus rationis firma et discreta dominatio. Ejus comites sunt discretio, morigeratio, taciturnitas, jejunium, sobrietas, afflictio carnis, contemptus sæculi.

Discretio est dijudicandis rerum causis provida humanorum motuum moderatrix ratio.

Morigerationis est, servata propria virtute, se juste pieque moribus secum commorantium contemperare.

Taciturnitas est cum quadam fructuosa animi quiete a verbis etiam utilibus linguæ suæ coercitio.

Jejunium est interiorum vigilantia discreta parcimoniæ custodia.

C

D

Sobrietas est pura ab illecebris utriusque hominis temperantia, dicta quod ebrietate seorsum ac separata sit.

Afflictio carnis est per quem lascivæ mentis seminaria castigatione discreta comprimuntur. Contemptus sæculi est ex intuitu caducorum ratione inductus amor æternorum,

CAP. XVI. De fide et ejus comitibus.

Fides est in studio sancto, quæ ex præmissorum veritate ad invisibilia futura mentem facit pendere. Est enim argumentum rerum non apparentium. Ejus comites sunt religio, munditia, obedientia, castitas, reverentia, continentia, affectus. Religio est per quam reverenti famulatu cæremoniæ divini cultus exercentur.

Munditia est consummata integritas utriusque hominis intuitu divini vel amoris vel timoris. Obedientia est innixa pio studio propriæ voluntatis voluntaria abnegatio.

Castitas est per edomitas vitiorum furias munda et honesta totius corporis habitudo.

Reverentia est castus Deo exhibitus ob fidem, quam de eo habemus, cultus.

Continentia est per quam carnalium affectuum impetus consilii moderamine refrenantur. Affectus est concepto per fidem sancto gaudio pii amoris in proximum effusio.

CAP. XVII. De spe et ejus comitibus.

Spes est animi motus immobiliter ad ea quæ certa ratione expetit accipienda suspensus. Cujus comites sunt contemplatio supernorum, gaudium, modestia, confessio, patientia, compunctio, longanimitas.

Contemplatio supernorum est per sublevatæ mentis jubilum mors carnalium affectuum. Gaudium est ex contemptu præsentium veniens festinæ mentis jucunditas spiritalis.

Modestia est pudici et honesti habitus de laudabili profectu verecundia.

Confessio est per quam animæ morbus latens spe consequendæ veniæ in Dei laudem aperitur. Patientia est æternæ respectu gloriæ voluntaria et insuperabilis contrariorum perpessio.

Compunctio est quoddam animæ suspirantis incendium natum vel timore supplicii vel amore præmii.

Longanimitas est ad complenda justa desideria infatigabilis laborum sustinentia.

CAP. XVIII. De charitate et comitatu ejus.

Charitas est mentis affectus, et pius amor ad Deum et proximum ferventer et ordinate porrectus. Ejus comites sunt gratia, pax, pietas, mansuetudo, liberalitas, misericordia, indulgentia, compassio, benignitas, concordia.

Gratia est in qua mutuæ benevolentiæ alterius ad alterum affectuosus cultus ostenditur.

Pax est concordantium in bono animorum ordinata tranquillitas.

Pietas est ex benignæ mentis dulcedine gratia A cordis secundum naturam singularis et unicus, omnibus auxiliatrix affectio.