maximas res gerebat, Coloniam venerat, ut novale Patrum lustraret) sensit, cum Canisium praesentem non offenderet, magnopere mirabatur, quid ei praeter spem obvenisset. Postquam patri funebria persolvere didicit, extemplo ad eum literas amoris et officii plenissimas expedivit, in quarum exordio, eum de morte patris aequo animo ferenda solatus, monet, ut quam primum Coloniam revertatur. Canisius, ut erat ad Fabri nutum factus, rebus utcunque compositis, et bonis magnam partem in pauperes tributis, Coloniam advolat, quem acerrimae novercae literae e vestigio consecutae in patriam revocabant, quibus gravissime querebatur, fundos paternos alienis erogatos, de haereditate nondum plene conventum, illum a peregrino homine per speciem religionis ob spem praedae circumventum, a suis avulsum; rediret ad suos, matris orbitatem solaretur, notos et agnotos spe sua non destitueret, ignotos negligeret. Haec et his plura, quae ira et indignatio pleno thylaco suggerebant, mater Canisii noverca ad Fabrum. Faber Canisio recepto recreatus, ad novercam ipse cum Canisio rescripsit, docuitque se Canisio non fuisse bonorum in alienos partiendorum auctorem, nec Petrum ad se, spe ullius commodi aut nummi allectum, cum uterque et tota societas in verba paupertatis jurarint. Non erit abs re partem longioris epistolae apponere, unde spiritum et sapientiam Fabri discas. VENERANDA ET CARISSIMA IN CHRISTO DOMIN A, litera ad Ca cam. M. Petrum Canisium filium tibi quidem sem Petri Fabri per hactenus carissimum, nunc vero degenerem nisii noverprorsus factum esse conquereris, idque mea unius opera factum arbitraris. Ego contra, cum videam honestissimum et optimum adolescentem firmissimo spiritus et amoris glutino mihi conjunctissimum ac unum prope mentis ac voluntatis consensione factum esse, non possum non ex animo optima quaeque illi velle et peroptare, usque eo ut propinquis ejus et consanguineis omnibus quidvis me debere arbitrer. Consanguineos dico non eos duntaxat, qui Christianae unionis et evangelicae perfectionis vinculo sunt devincti, sed eos etiam, quos secundum carnem amicos et conjunctos habet. Hinc fit, ut multum et frequenter Deo Optimo Maximo supplicem, ac preces fundam pro anima parentis illius nuper in Christo defuncti, pro tua consolatione, pro liberis, propinguisque vestris. Itane vero, inquies? Quid igitur est, quod M. Petrum a nobis avocasti, quem nobis praesentia sua, consilio, adjumento, et consolationi esse non ignorabas? Quid facias, obsecro, Christiana Domina, si ex una parte videas Christum Jesum in ipsius mente et spirituali profectu veluti deliciis quibus. dam perfrui, atque conquiescere velle? ex altera vero carnales amicos atque propinquos in ejus carnali praesentia, bonisque fluxis et caducis glo riari modis omnibus percupere? Certe (si modo aequum me hic arbitrum admittere velis) consultius potui facere nihil quam illum in spirituali suo studio adjutum velle, neque tamen in eo gloriam aliquam quaerere, et simul operam dare, ne ex ejus fortunis vel teruntius unus in meum usum convertatur. Quaestio, ut audio, tota est de rebus temporalibus, paucis curae, quonam anima M. Petri perveniat. Sed id graviter et moleste multi ferunt, si, quae haereditario jure illi obvenerunt, alienentur. Dolemus glebam a gleba disjungi, animas vero nostras a suo conditore Deo,`cui adhaerescere summae felicitatis, abstrahi, avellique non dolemus. Hoc autem, super quo vel emori cupio, si, hactenus, quod quidem sciam, illorum temporalium bonorum quidquam in rem meam cesserit. Fidelis Deus, qui hac in parte me fide. lem fecit, ut spero in gloriam suam, ut ne quidem statuere queam gloriam propriam in temporalibus. Cur ergo hic, inquies, non illum id facere prohibes, quod scis nobis omnibus esse longe gratissimum? quantum ille bonorum distraxerit, non mihi penitus est perspectum; neque tamen, ut libere, quod sentio, eloquar, ejus factum improbo. Si vis perfec- Quae enim alienare dicitur, ea in pios usus conde, vende, versa esse intelligo, atque ita, si vere ratiocinari et da paupe velimus, non tam alienata videri debent, quam tus esse, va quae habes, ribus etc. proprio germanoque possessori Deo, cujus sunt omnia, quae hujus orbis finibus continentur, restituta. Et quod hic crimen? quam secum advexit supellectilem, eam et apud ipsum et in ipsius esse nia pellun Kesselius. Repressit his literis Faber importunitatem tum novercae, tum cognatorum, sed ita, ut omnem socii Colomoverent lapidem, quo nostri Colonia pellerentur. Leonardus Retenti tamen Canisius et Leonardus Kesselius, de quo, ubi locus admonebit, plura referemus: atque MDXLIV. haec quarto et quadragesimo supra millesimum quingentesimum acta conjicio. Proximo, qui fuit quadragesimus quintus, a patriae et patrimonii curis, Noviomagum reversus, se penitus expedivit, ac deinceps oblitus sanguinem et propinquos, totum se Christo consecravit. STUDIA prosequitur, sacris initiatur, docet, concionatur, legationes obit. Caput IV. Erat Canisius ingenio ad sublimiora divinarum rerum studia factus, corporis et sui negligens, omniumque fere alienarum a literis occupationum incuriosus, uti amant esse, qui mente caelestia pertractant. Attentissimus ad sacrorum oraculorum interpretationes, patrum sanctorum lucubrationes, sententiarum in obscuris dictis varietatem consensumque, cum avidissimis auribus aliorum dictata hauriret, oculis perlegeret, animo versaret, quaereret, in utramque partem disceptaret, ex quo magnas sibi eruditionis opes, ingentemque thesaurum sapientiae comparabat, quo postea ad condendos libros egregie usus est. Honore prolytarum, qui dignitatis gradus in academiis est summo proximus, affectus, coepit ingenii sui divitias multis vigiliis et sudoribus collectas exponere, eademque opera in Lyceo Montano Coloniae sacram Evangelii historiam explanare, et sacrarum literarum auditoribus in academia Pauli epistolam Timotheo inscriptam enarrare, simulque in aede sacra ad populum patria lingua pro concione verba facere. Hoc ipso fere tempore sacris rite initiatus, Coloniae in coenobio |