Ecol. 55, 29.

facere, est

est. Nam ad hoc quidem, ut a gehenna liberemur, opus est, ut abstineamus a malitia: ut vero regnum consequamur, amplectenda et usurpanda est virtus: nisi quisquam illud dixe rit, quod et bonum non facere, malitiae pars quaedam sit. Nam otii istud est et segnitiei: otium vero malitiae pars est: immo vero non pars, sed causa et mala radix. Omnem quippe malitiam docuit otium: itaque cavendum, ne stulte quaestiones istas indagemus et inquiramus: nempe, quem Nihil boni sit habiturus locum, qui nihil boni fecit. Nihil enim boni male facere. facere, hoc ipsum est malum facere. Dicas enim velim, si famulum quempiam haberes, qui etsi nec furaretur, nec conviciaretur, nec contradiceret, immo nec inebriaretur, nec reliquorum malorum quidquam designaret: sederet tamen perpetuo otiosus, nec aliquid eorum, quae servus hero suo praestare debet, faceret: non flagellares illum? non ut perversum castigares? Dic quaeso. Atqui nihildum mali operatus esset. Itaque hoc ipsum malum est. Producamus autem et ad reliqua vitae genera sermonem. Sit agricola quisquam, qui nulla in parte laedat nostra bona, nec illis insidietur, nec furtum intentet: duntaxat consertis dom manibus otiose sedeat, nec seminans, nec sulcum proscindens, nec boves subjugans nec vitem colens, nec alium quemquam eorum laborum faciens, qui ad terrae culturam pertinent. An hujusmodi non puniemus? Atqui nihil injuriae intulit, ne culpare talem possimus. Verum hoc ipso, quod otiosus fuit, injuriam intulit. Injuriam enim committit communi ratione, qui, quam debet, utilitatem suam non praestat. Itaque si et in domesticis, et in opificibus, et in toto corpore magna est injuria, non solum mali quidquam facere, sed et bona omittere, multo magis istud uti que in corpore Christi erit.

ta ratio, in

4. IN libro sententiarum Prosperi ex Augustino 98. Justitiae to. Tota justitiae ratio est, ut declinentur mala, et fiant bona: quo sit posi- cujus observantiae inter quaslibet adversitates forma servan da est: quia hoc solum nunquam amittitur, quod operi pietatis impenditur.

ta.

1. B. BERNARDUS sermone 1. in festo Pentecostes : Quia mandatum accepimus, ut declinantes a malo, faciamus quod bonum est, vide, quemadmodum spiritus in utroque 1. Cor. 12, 4. adjuvat infirmitatem nostram. Nam divisiones gratiarum dum a malo sunt, idem autem spiritus. Propterea ad declinandum a et faciendum malo, tria operatur in nobis, compunctionem, supplicatioin nobis ope- nem, remissionem. Porro ad faciendum bonum, quid in retur spiritus nobis spiritus bonus operatur? Profecto monet, et movel,

Ad declinan.

bonum, quae

sanctus.

t docet. Monet memoriam, rationem docet, movet vo

untatem.

Psal. 102, 4.

peratur gra

2. AUGUSTINUS lib. de gratia et libero arbitrio ad Valentinum, cap. 9.: Quia ipsa bona opera ille in nobis Phil. 2, 15. operatur, de quo dictum est: Deus est enim, qui operatur Liberum arn vobis et velle et operari pro bona voluntate; ideo dixit bitrium coosalmus: Coronat te in miseratione et misericordia: quia tiae Dei. jus miseratione bona operamur, quibus corona reddetur. Yon enim quia dixit: Deus est enim, qui operatur in vobis et velle et operari pro bona voluntate: ideo liberum arbirium abstulisse putandus est. Quod si ita esset, non superius dixisset: Cum timore et tremore vestram ipsorum alutem operamini. Quando enim jubetur, ut operentur, berum eorum convenitur arbitrium: sed ideo cum timore tremore, ne sibi tribuendo, quod bene operantur, de nis tanquam suis extollantur operibus.

Scripturis

gratiae et li

concursus.

3. ET cap. 15. ejusdem libri: Ne putetur, nihil ibi cere ipsos homines per liberum arbitrium, ideo in Psalmo probatur icitur: Nolite obdurare corda vestra. Et per ipsum Eze- beri arbitrii hielem: Projicite a vobis omnes impietates vestras, quas Psal. 94, 8. pie egistis in me, et facite vobis cor novum et spiritum Ezech, 18, 31. ovum, et facite omnia mandata mea. Ut quid moriemini omus Israel, dicit Dominus, quia nolo mortem morientis, icit Adonai Dominus: sed convertimini, et vivetis. Memierimus, Deum dicere; sed convertimini, et vivetis: cui diitur: Converte nos Deus. Meminerinus Deum dicere: Psal. 84, 5. Projicite a vobis omnes impietates vestras, cum ipse justifi

Voluntas

semper libe

non semper

et impium. Meminerimus ipsum dicere: Facite vobis cor Ezech. 18, 51. Ovum et spiritum novum; qui dicit: Dabo vobis cor noum, et spiritum novum dabo vobis. Quomodo ergo, quod licit: Facite vobis, hoc dicit: Dabo vobis? Quare jubet, i ipse daturus est? Quare dat, si homo facturus est, nisi quia dat, quod jubet, et adjuvat, ut faciat, cui jubet ? ra est, etsi Semper est autem in nobis voluntas libera, sed non sem- bona. er est bona. Aut enim a justitia libera est, quando servit eccato, et tunc est mala: aut a peccato libera est, quando ervit justitiae, et tunc est bona. Gratia vero Dei semper Gratia Dei est bona, et per hanc fit, ut sit homo bonae voluntatis, sit voluntas, Jui prius fuit voluntatis malae. Per hanc etiam fit, ut ipsa plere mandaJona voluntas, quae jam esse coepit, augeatur: et tam mag- ta. a fiat, ut possit implere divina mandata, quae voluerit, cum valde perfecteque voluerit. Ad hoc enim valet, quod criptum est: Si volueris, conservabis mandata: ut homo, qui voluerit et non potuerit, nondum se plene velle cognos

facit, ut bona

et possit im

Eccl. 15, 16.

Servamus

mandata, volumus.

Psal. 36, 23.

Deus facit,ut faciamus.

Ezech. 56, 27.

cat, et oret, ut habeat tantam voluntatem, quanta suffieit ad implenda mandata. Sic quippe adjuvatur, ut faciat, quod jubetur: tunc enim utile est velle, cum possumus: et tunc utile est posse, cum volumus: Nam quid prodest, si quod non possumus, volumus: aut si quod possumus,

nolumus ?

4. ITEM cap. 16.: Certum est enim, nos mandata sersi vare, si volumus: sed quia praeparatur voluntas a Domino, ab illo petendum est, ut tantum velimus, quantum sufficit, ut volendo faciamus. Certum est, nos velle, cum volumus, sed ille facit, ut velimus bonum, de quo dictum est, quod Philip. 2, 15. paulo ante posui, quod praeparatur voluntas a Domino, de quo dictum est: A Domino gressus hominis dirigentur, et viam ejus volet: de quo dictum est: Deus est, qui operatur in vobis et velle et operari. Certum est nos facere, cum facimus, sed ille facit, ut faciamus, praebendo vires efficacissimas voluntati, qui dixit: Faciam, ut in justificationibus meis ambuletis, et judicia mea observetis et faciatis. Cum dicit: Faciam, ut faciatis: quid aliud dicit, nisi: auferam a vobis cor lapideum, unde non faciebatis: et dabo cor carneum, unde faciatis et hoc quid est, auferam cor durum, unde non faciebatis : et dabo cor obe Psal. 140, 3. diens, unde faciatis? Ille facit, ut faciamus, cui dicit ho mo: Pone Domine custodiam ori meo; hoc est enim dicere: Fac, ut ponam custodiam ori meo: quod beneficium Dei jam fuerat consecutus, qui dixit: Posui ori meo custodiam.

Peal, 38, 2.

Psal. 22, 6.

nisi:

ut

5. IDEM Augustinus in Enchirid. ad Laurentium, Rom. 9, 16. cap. 52. Restat, ut propterea recte dictum intelligatur, non volentis neque currentis, sed miserentis est Dei, totum Deo detur, qui hominis voluntatem bonam et prae Psal. 58, 11. parat adjuvandam, et adjuvat praeparatam. Praecedit enim Matth. 6, 10. bona voluntas hominis multa Dei dona, sed non omnia: Gratia prae. quae autem non praecedit ipsa, in eis est et ipsa. Nam subsequens. utrumque legitur in sanctis eloquiis: Et misericordia ejus praeveniet me, et misericordia ejus subsequetur me. Nolentem praevenit, ut velit, volentem subsequitur, ne frus

veniens et

Liberi arbitrii sumus.

Rom. 9, 16.

tra velit.

nec

dam

6. HIERONYMUS lib. II. adversus Jovinianum: Liberi arbitrii nos condidit Deus, nec ad virtutes, nec ad vitia ne cessitate trahimur. Alioquin, ubi necessitas est, natio, nec corona est. Sicut in bonis operibus perfector est Deus: non est enim volentis neque currentis, serentis et adjuvantis Dei, ut pervenire valeamus ad cal

sed mi

em: sic in malis atque peccatis semina nostra sunt, inentiva et perfectio diaboli.

1

ས

cessaria sit.

7. CONCILIUM Tridentinum sess. VI., can. 2.: Si Gratia Dei quis dixerit, ad hoc solum divinam gratiam per Christum ad quid neJesum dari, ut facilius homo juste vivere, ac vitam aeternam promereri possit, quasi per liberum arbitrium sine gratia utrumque, sed aegre tamen et difficulter possit, anathema sit.

Eas

II.

Quid est peccatum?

Augustino teste: Peccatum volun

1)

Lib. de duabus anima

bus c. 11. et lib. 1. retrac. cap. 15 et 13. Lib. deGe

est retinendi vel consequendi, quod nas. ad lit. imperfect. c. 1.

justitia vetat, et unde liberum est absti

c. 27. lib. 1. cont. 2.

Aug. lib. 2,. de consensu

ncre. Et alibi docet: 2 Peccatum esse 2) Lib. 22. cont. Faust. dictum, vel factum, vel concupitum con- epist. Pelag. cap. 13. tra legem Dei. Ambrosius 3 vero: Quid 3) Lib. de Paradiso c. 8. est peccatum, inquit, nisi legis divinae praevaricatio, et caelestium inobedientia praeceptorum?

Evangelist. c. 4. Beda in

cap. 3. epi. 1. Joannis.

PATRE S.

nitio.

1. AUGUSTINUS lib. de duabus animabus contra Manichaeos, cap. 11.: Peccatum est voluntas retinendi vel Peccati deficonsequendi, quod justitia vetat, et unde liberum est abstinere.

2. IDEM lib. I. retractationum: Definitio peccati, qua diximus, (scilicet in libro jam citato) peccatum est voluntas retinendi vel consequendi, quod justitia vetat, et unde liberum est abstinere: propterea vera est, quia id definitum est, quod tantummodo peccatum est, non quod est Originale etiam poena peccati. Cur igitur (inquiunt Pelagiani) pec- quomodo vocatum dicitis parvulorum, quorum voluntatem non tenetis sit. ream? Respondetur, non eos proprietate voluntatis, sed origine reos teneri. Porro Adam habebat utique volunta

peccatum

luntarium

tem, qua voluntate cum peccasset, peccatum per eum intravit in mundum. Et post pauca: Propterea non pertur bat de parvulis quaestio: quia ex illius origine rei tenentur, qui voluntate peccavit.

3. CAPITE vero 13. sic ait: Illud, quod in parvulis dicitur originale peccatum, cum adhuc non utantur libero arbitrio voluntatis, non absurde vocatur etiam voluntarium, quia ex primi hominis mala voluntate contractum, factum est quodammodo haereditarium. Non itaque falsum est, quod dixi (scilicet in libro de vera religione, cap. 14) usque adeo peccatum voluntarium malum est, ut nullo modo sit peccatum, si non sit voluntarium.

4. ITEM in libro de Genes. ad literam imperfecto, cap. 1. Catholica fides est, omne, quod dicitur malum, aut peccatum esse, aut poenam peccati: nec esse peccatum, nisi pravum liberae voluntatis assensum, cum inclinamur ad ea, quae justitia vetat, et unde liberum est abstinere, id est, non in rebus istis, sed in usu earum legitimo. Usus autem rerum est legitimus, ut anima in lege Dei maneat, et uni Deo plenissima dilectione subjecta sit, et caetera sibi subjecta sine cupiditate aut libidine ministret, id est, secundum praeceptum Dei.

5. RÜRSUS Augustinus lib. XXII. contra Faustum Peccatum Manichaeum, cáp. 27.: Peccatum est factum vel dictum quid sit. vel concupitum aliquid contra aeternam legem. Lex vero aeterna, est ratio divina vel voluntas Dei, ordinem naturalem conservari jubens, perturbari vetans.

Peccatum

quid.

6. ITEM lib. I. contra duas epistolas Pelagianorum, cap. 13. Peccata sunt, quae secundum carnis concupiscentiam vel ignorantiam illicite fiunt, dicuntur, cogitantur. Quae transacta etiam reos tenent, si non remittantur. 7. AMBROSIUS in libro de Paradiso, cap. 8. Quid est peccatum, nisi praevaricatio legis divinae, et caelestium inobedientia praeceptorum?

8. AUGUSTINUS libro II. de consensu Evangelistarum, cap. 4. Denarius tanquam justitiae numeras, in decem praecep tis legis ostenditur. Porro peccatum est legis transgressio.

9. VENERABILIS Beda in cap. III. epist. 1. Joannis super ea verba: Omnis, qui facit peccatum, et iniquitatem facit: Nemo dicat, aliud est peccatum, aliud inquitas. Nemo dicat, dicat, ego peccator sum, sed iniquus non sum. Omnis enim, qui facit peccatum, et iniquitatem facit, et peccatum est iniquitas. Virtus hujus sententiae facilius in lingua Graecorum, qua edita est epistola, com