nnias dissipavit. Annis jam plurimis docendi icionandique munere consumptis, quae cogitata imum recteque observata de SS. Apostolorum ctis factisque contra sectarios in adversaria relisset, quaeque in Evangelia anni totius legendo que meditando notasset, literarum monumentis serte consignavit; vocavitque Notas et meditiones. Evangeliorum, festorumque anni prum. Eis sane perutiles, qui de superiore loco m spiritu fructuque de verbo Dei disserere, ad ulumque verba facere in tanta Homiliarum Dia student. Apud Helvetios ad extremam use aetatem degens, adeo carus fuit, ut eripi sibi nocentissimum virum minime paterentur. Naae concessit non sine opinione sanctitatis Frirgi in Helvetiis, MDXCVII. senex quidem et etate defecta, qui tamen propter excellentem docinam ac virtutem videbatur omnino mori non buisse. Haec Myraeus quasi panegyrica Canisio ondens, tetrastico conclusit.

Quis fidei expediet mysteria! Petrus opella
Exigua fidei grande recludet opus.
Petrus, quem coluit felix Germania Patrem,
Quem stupuere olim curia, templa, scholae.

Sed literae et eruditio et praecepta vivendi lipris tradita tum demum prosunt auctori, nec minus ectori, cum rationes vitae a doctrina non dissen

CXCII DE V. P. CANISI L. III. C. VI.

tiunt, quod ut faceret Canisius, omni ope contendit, uti tribus sane libris jam ostensum est.

Jam adversariorum opinio de virtute et eruditione Canisii non minor erat apud plerosque omnes, quam nostrates, quos supra ad testimonium citavi, cum ostendi illum vel auctorem societatis universae existimatum, vel certe ejusdem instauratorem.

CAPUT QUINTUM.

DE JUSTITIA CHRISTIANA.

I.

Quaenam pertinent ad justitiam christianam?

5

de temp.

psal. 4 ethomil. 16. in ep.

per sentent.

1 Psal.56,27. 33, 15. c. 1.

Summatim duo, quae his verbis continentur: Aug. ser. 59. 1 Declina a malo, et fac bonum: sicut et Esaias Chrys, in docet: 2 Quiescite agere perverse, et discite bene ad Eph.Prosfacere. Hoc est, quod Paulus monet, veterem 98 ex Aug. cum actibus suis exuendum, et novum hominem Pet. 5, 10. 11, in justitia et sanctitate veritatis induendum esse. 2) Esa. 1, 16. Prius est in cognoscendis fugiendisque peccatis 5) Colos. 3,8 positum, quoniam ea ipsa maxima sunt mala mor- 4, 22-32. talibus: posterius vero in bonis expetendis atque consectandis versatur.

Tob. 4, 22.

17.Eccl. 3.32. Rom. 12, 9.

10. Ephes.

1. de pentec.

B. Ut autem justitiae hoc officium utrumque "praestemus, Dei gratia per Jesum Christum no- 4) Bern. ser. bis parta et promissa, semperque necessaria est. Ea vero praeeunte 5 atque cooperante, efficitur 5) Aug. de id in nobis, quod Joannes affirmat: Qui facit atas. Item in justitiam, justus est, sicut et ille (Deus) justus Hier, in Jov. est. Addit porro: Qui facit peccatum, ex dia- sess.6.can.2.

bolo est.

Canisius T. III.

6

1

gratia et lib. arbit. c. 9, 15 et 16. Enchir. c. 32.

6) 1 Joann. 3,

7.8.

SCRIPTURAE.

Psalm. XXXVI.: Declina a malo, et fac bonum. Et XXXIII.: Diverte a malo, et fac bonum: inquire pacem, et persequere eam.

I. Petr. III.: Qui vult vitam diligere, et dies videre bonos, coërceat linguam suam a malo, et labia ejus ne loquantur dolum. Declinet a malo, et faciat bonum: inquirat pacem, et sequatur eam.

Tob. IV.: Noli timere, fili mi: pauperem quidem vitam gerimus, sed multa bona habebimus, si timuerimus Deum, et recesserimus ab omni peccato, et fecerimus bene. Eccl. III. Sapiens cor et intelligibile abstinebit se a peccatis, et in operibus justitiae successus habebit.

Rom. XII.: Odientes malum, adhaerentes bono. Coloss. III: Nunc autem deponite et vos omnia: iram, indignationem, malitiam, blasphemiam, turpem sermonem de ore vestro. Nolite mentiri invicem: exspoliantes vos veterem horainem cum actibus suis, et induentes novum eum, qui renovatur in agnitionem, secundum imaginem ejus, qui creavit illum.

Ephes. IV.: Deponite vos, secundum pristinam conversationem veterem hominem, qui corrumpitur secundum desideria erroris. Renovamini autem spiritu mentis vestræ: et induite novum hominem, qui secundum Deum creatus est, in justitia et sanctitate veritatis. Propter quod deponentes mendacium, loquimini veritatem unusquisque cam proximo suo: quoniam sumus invicem membra. Irascimini, et nolite péccare: Sol non occidat super iracundiam vestram. Nolite locum dare diabolo. Qui furabatur, jam non furetur: magis autem laboret, operando manibus suis, quod bonum est, ut habeat, unde tribuat necessitatem patienti. Omnis sermo malus ex ore vestro non procedat: sed si quis bonus ad aedificationem fidei, ut det gratiam audientibus. Et nolite contristare Spiritum sanctum Dei: in quo signati

tis in die redemptionis. Omnis amaritudo, et ira, et dignatio, et clamor, et blasphemia tollatur a vobis um omni malitia. Estote autem invicem benigni, miseriordes, donantes invicem, sicut et Deus in Christo donait vobis.

PATRES.

P

stat.

1. A. AUGUSTINUS serm. LIX. de tempore: justitia Justitiain non aliud est, quam non peccare: non peccare autem, le-quoconsi. gis praecepta servare. Praeceptorum autem observatio duolici genere continetur, ut nihil eorum, quae prohibentur, acias, et omnia, quae jubentur, implere contendas. Hoc st enim, quod Psalmista dicit: Recede a malo, et fac bo- Psal. 55, 15. um. Si a malo recesseris, et non feceris bonum, transressor es legis, quae non tantum in malorum actuum abminatione, sed in bonorum perfectione completur. Neque oc solum tibi praecipitur, ut vestitum suis non spolies dumentis, sed ut spoliatos operias tuis.

a malo absti

2. CHRYSOSTOMUS in psalm. IV. super eum verum: Sacrificate sacrificium justitiae: Non sufficit, si a ma- Non satis est lis abstinea mus, sed oportet etiam bonorum accedere ac- nere. tiones. Quocirca etiam progrediens admonet, dicens: De- Psal. 36, 27. clina a malo, et fac bonum. Non solum enim improbitatis actio, sed etiam a virtute cessatio, ut puniamur, efficit. Nam et qui esurientem non paverunt, et sitienti potum Matth. 25, 42. non dederunt, et qui nudum non vestierunt, non furati sq. sunt, nec avari fuerunt, nec bona aliena ceperunt: sed quia non fecerunt eleemosynam, propterea poenae immortali dati sunt et supplicio, cujus nullus est finis. Ex quo intelligimus, quod abstinere a malis, non satis est nobis ad salutem, nisi adsit etiam bonorum possessio et virtutis actio. Propterea ergo etiam propheta, cum et ab improbitate per compunctionem abduxisset, et ad virtutis actionem aptiorem fecisset, et duritiam mentis emolliisset, et eam per compunctionem teneram reddidisset, incipit verba facere de justitia, et dicit: Sacrificate sacrificium justitiae, et spe- Psal. 4, 6. rate in Domino. Justitiam autem hic, non singularem ali- Justitiae noquam dicit virtutem, sed universam : quemadmodum etiam men genera. viram justum vocamus, qui omnem in se virtutem continet.

le.

a malo absti

3. IDEM homil. 16. in epist. ad Ephes.: Non est Non sufficit satis a malitia liberari, si quidem consequendum sit regnum nere. caelorum: sed et multo virtutum lucro ac proventu opus