Vers. 32, Aut. Sie reposuimus ex ms. codice Germ. Alii, Ut. Vers. 40, Exigui. Mss. tres, Exiguam, male. Vers. 64, excelsi. Mss. 4, celsi. 10 Vers. 75, vincit. Mss. codices Jol. et Germ., vicit. Vers. 100, tribuis. Mss. Germ. et Jol., tribues. 12 Ver-. 117, Sollicita. Mss. codices Germ, et Vict. 1, Sollicite. DISSERTATIONES IN SANCTI PAULINI VITAM ET SCRIPTA. (AUCTORE LEBRUN.) DISSERTATIO PRIMA. DE EPISTOLIS. 755 Quas ante conversionem Paulinus scripsit epistolas, ille omnes penitus excidere. Ut autem his que supersunt a conversione datis epistolis chronologie ratio statuatur, ponimus Paulinum a seculo conversum in Hispaniam secessisse anno 390. Vide cap. 5 Vit. S. Paulini, n. 1, et c. 15, n. 1. Exeunte anno 393 a Lampio Barcinonensi episcopo Paulinus Barcinone creatus est presbyter die Natalis Domini. Vide c. 15 Vit., n. 1. Aliquanto post ordinationem suam, ineunte scilicet anno 394, paulo ante Pascha, scripsit Barcinone ad Sulpicium Severum epistolam 1, in qua de sua al sacerdotium promotione certum faciens, eum ad se invitatut Barcinone sacras paschales ferias ipso sacerdote concelebraret. 756 Vide epist. 1, n. 10 et 11, et Vit. c. 16, n. 1. Sub idem tempus circiter Pascha collocamus scriptam de eadem consecratione ad Amandum presbyterum epistolam 2. Vide n. 2, 3 et 4, ac Vit. c. 15, n. 2, et c. 16, n. 2. Eodem anno 394, paulo post Pascha, sicut statuerat Paulinus (vide epist. 1, n. 11, et Vit. c. 16, n. 1), Barcinone profectus in Italiam venit, ubi peramanter ab Ambrosio exceptus est. Vide Vit. e. 17, n. 1, et ep. 3, n. 4 Inde Romam se contulit, ubi quorumdam clericorum ipsiusque Romani pontificis sensit invidiam. Vide Vit. c 17, n. 2. Hline Nolam recessit, ubi consistens epistolas 3 et 4 in Africam transmisit, alteram Alypio patri, id est episcopo; hanc enim dignitatem ipsi competere didieerat hand dubie ex litteris quas ab Alypio se recepisse protitetur 757 epist. 3, n. 1; alteram autem Augustino fratri, queniscilicet presbyterum adhuc agere audiverat, cuique, ut ait n. 4, officio sociatus æquabatur, Atque ex tertia quidem epistola n. 2, habemus quariam hanc simul cum illa datam fuisse. Ex principio vero e istole 6, quam at Augustinum sub initium anni 395 indubitanter scripsit Paulinus, hanc eamdem ad Augustinum, scilicet quartam; immo et alteram ad Alypium, tertiam ante hiemem superiorem, id est autumno anni 394, directam fuisse certo cognoscimus. Augustini ad Paulinum epistola 27 sub initium anni 395 a nobis collocatur. Quippe acceptis Paulini litteris sibi ante hiemem scripti, hane illi epistolam perferendam Augustinus tradidit Romaniano, uti n. 4 significat; qui Romanianus, ad quem data est epistola 7, in Italiam rei familiaris et domesticæ causa navigabat; forte verno tempore prædicti anni 395, certe Augustino nondum episcopo, ex epistola S. Augustini ad Paulinum 31 et Paulini 7 ad Romanianum. Vide Vit. c. 27, n. 1. Anno quoque 595, secundo scilicet ex quo se Nolam receperat Paulinus, scripsit ad Severum epistoJam 5 per Vigilantium, qua respondet Severo, qui se excusaverat quod Nolam apud Paulinum se recipere A B hactenus per geminas ægritudines non licitum fuisset (vide Vit. c. 16, n. 4 et 2) sicut statuerat. Vide Vit. c. 16, n. 1. De sua etiam ægritudine Pauliaus agit, et commemorat quomodo Africæ et Campaniæ episcopi missis prima æstate vice sua clericis sibi in infirmitate detento adfuerunt. Vide epist. 5, n. 14, et Vit. c. 26, n. 1. Tum narrat quantum Romæ ‘a quibusdam clericis et ab ipso summo pontifice scanda lizatus fuerit. Vide epist. 5, n. 15, et Vit. c. 17, n. 2, et supra art. 3. Epistolam 6 scripsit Paulinus antequam Augustini rescriptum, quod superius est 27 Augustini epistola, a Romaniano recepisset. Nempe vir ille sanctus iicredibili Augustini desiderio ex ipsius lectione incers sus, cum nuntium, quem ante hiemem in Africam transmiserat, in itinere videret remorari, ac de litte ris suis perlatis dubius esset, officium suum diutius suspendere non valuit, sed ad Augustinum secundas litteras dedit Romano et Agili, ut sui in eum animi studium et observantiam, simulque ejus videndi des siderium flagrantissimum testaretur, Vide Vit. c. 27, n. 1. Epistolam in nova S. Augustini editione tricesimam priniam ad Paulinum jam demum episcopus Augustinus, acceptis posterioribus Pauliai litteris, reddidit per Romanum et Agilem ei continuo referendam. ¡a hac epistola de sua ad episcopatum promotione certiorem fecit Paulinum, quo ille intelligeret se de profectione in Italiam ejus invisendi causa cogitare non posse; ipsumque ecclesiasticis curis expeditiorem, hondum enim episcopus erat Paulinus, ad trajiciendum in Africam invitaret. Contigit autem Augustini promotio, imminente Domini Natali, ex homilia 25, inter 50, c. 3, atque certo certius ante annum 397, quo concilium Carthaginense in, die prima Septembris aut 28 Augusti, celebratum sancivit, ut ordinandis episcopis vel clericis decreta conciliorum prelegantur, que nimirum sanctio constituta fuit ipsius Augustini rogatu, qui et eidem concilio subscripsit. Verum de anuis 395 et 396, uter illorum Augustini ordinatione 758 insignitus sit, res est apud nos haud satis explorata. Prosper sub Olibrio et Probino consulibus, id est anno Christi 595, scribit: Augusti nus B. Ambrosii discipulus, mira facundia doctrinaque excellens Hipponç-Regio in Africa episcopus ordinatur. Quotquot Augustini gesta scripsere, hanc omnes adeo liquidam autoritatem velut epocham chronologicam ratam, fixam, minimeque dubiam habuere : unde religio est ab illa discedere. Hanc igitur ad Paulinum epistolam, ab Augustino recens episcopo datam, ad anni 398 exordium revocari oportuit. Hine etiam superiorum inferiorumque aliquot epistolarum tempus ligendum fuit. Reversis ex Africa Romano et Agili, non continuit sege Paulinus quin continuo nuntium gratissimum exinde acceptum de sanctis viris, atque imprimis de A constituebat. Vide Vit. c. 52, n. 1. Hic autem error Augustini ad episcopatum provectione, communicaret cum Romaniano, ad quem epistolam 7 biduo post ejus reditum de lit super ea ipsa re, de qua apud illum, prout sanctum Dei hominem ketari par erat, gratulatur. Vide Vit. c. 29, n. 5. Ad Licentium epistola 8 in vulgatis Paulini et Augustini editionibus jungebatur epistoke superiori ad Romanianum, unoque tenore decurrebat. Nos, quia in duas divisam vulgatani hane ad Romanianum epistolam exhibebant mss. codices Cluniacensis optime notæ ac pervetustus et Bigotianus unus epistolarum S. Augu-tini 60 annorum, in duas etiam distinximus, priorem ad Romanianum, posteriorem ad Licentium ejus filiam qui propriani suam de manu patris acciperet. Et quia in eodem fasciculo missæ sunt, nullus huic posteriori appositus est titulus, nisi is, ad Licentium, qui in miss. codicibus Clun. et Big. reperitur. Priorem epistolam claudit fausta hæc precatio: Incolumem te ætate quamplurima, et beatum semper cum lota domo tua, ut cupimus, habeamus in Christo, domine frater merito Lonorandiss me et deside · rantissime. Posterior incipit in illis verbis, Audi ergo, fili, leg m patris ini, id est Augustini; et egregio clauditur carmine ad seculi fugain hortatorio. Unaqueque habet suum argumentum. Prioris argumentum : Ad Romanianum scribens, gratulatur Ecclesie Hipponensi quod Augustinum meruit episcopi collegam. Argumentum posterioris: Licentium Romaniani filium, pro quo scripserat Augustinus ejus olim magister, horLatur Paulinus et prosa et carmine, ut contemto aulæ fastu se dedicet Christo. Nemo non videt duas esse epistolas. Epistolas 9 et 10 ad Amandum presh. et Delphinum Burdegalensem episcopum Paulinus scripsit eodem anno 396 simulque misit. Vide Vit. c. 30, n. 1. Haud procul ab initio hujus epistoke 9 in codice ms. Viennensi appictus est asteriscus ad hæc verba, et vigor potuit hebetari. Quis me dicentem excitavit? etc. Tum in margine adscribitur: Hic videtur deesse de epistola multum, quia continuatio pene nulla est. Antiquarii hujus conjecturam firmat quod Paulinus, qui ab initio hujus epistoke Amandum singulariter allocutus fuerat, ab asterisco ad finem usque tanquam ad plures sermonem dirigit, et concionanti ad populum similis est. Hæc vero labes, si qua est, perquam antiqua est, cum et in vetustissimo codice Regio inveniatur, necnon in ms. Vaticano et editis quinque. In annum 397 referimus epistolam 11 ad Severum. Vide Vit. c. 50, n. 2. In ea profitetur Paulinus se numquam destituturum invitare 759 Paulinum, et quani studiosissime hortaturum. Cumque nequaquam Severus polliceatur se venturum, idcirco epistolam 17 non nisi post duos annos collocamus. Hoc anno 397 ponendam duxinius epistolam 12 ad Amandum ob causam presbyteri Basilii de qua sub finem agitur. Vide Vit. cap. 31, n. 1 et 2. Hujus epistoke portitor fuit Sanemarins, quem ex servo libertum fecerat Paulinus, ut sub Ecclesie Burdegalensis autoritate in domo Domini serviret, delegatis ad parentum ipsius memoriam obsequiis. Vide Vit. cap. 31, n. 1, et ep. 12, n. 12. Paulina S. Paule filia et uxor Pammachii diem supremum obiit circa finem anni 397. Paulinus non nisi post multos menses mortem ejus cognovit et propter loci remotionem et puntiorum raritatem, eamque accepit ex litteris cujusdam amici, Olympii scilicet, idque in hieme; cujus tempestatis inclementia prohibitus ne Pammachium adiret, ut in volis habebat, prolixam illi scripsit epistolam 15, in qua primo pias ejus lacrymas in funere conjugis, tum deinde impensas pro defunctæ solatio egenis eleemosynas landibus prosequitur : quæ ultima pars epistolam olim 33 tere integram occupabat in vulgatis editionibus, partemque posterioremi epistoke ad Alethium PATROL. LXI. accidit aut amanuensium oscitantia, aut verosimilius compactorum incuria qui librorum folia aut quaterniones præpostere constrerunt, ita ut quæ posteriora esse deberent priorem locum obtinerent, vel posteriorem quæ priora. Genus hoë perturbationis natum videtur esse ex eo quod prisco ævo numquam aut perraro vel paginæ numeris, vel quaterniones litterarum notis, uti nunc, distinguerentur. Hujusmodi confusio cum in hujusce epistoke primarium aliquot exemplar invecta esset, in alia deinde ex eo derivata promanavit. Et celavit errorem inæqualitas paginarum in exemplaribus diversis dumi nexus ille in primario exemplari finem unius paginæ cum alterius initi vitiose copulans, in cctypi paginam interiorem incurrit. Hine factum ut hæc Paulini consolatoria ad Pammachium epistola super obitu Paulina conjugis duas in partes discerperetur; quarum prior abrupta exstabat in his verbis: Ista autem, ut Apostolus ait, quæ secundum hominem, hoc est de infirmitate est, carnulis est tristitia; posterior autem juncta erat epistoke ad Alethium, et incipiens ab illis verbis, mortem operatur, in his desinebat: Est enim conjux fidei, soror virginitatis, filia perfectionis; cui Paula mater, soror Eustochium, tu maritus. Partem illam priore. exhibebant vulgatæ editiones variis e codicibus manuscriptis expressæ, eandemque repræsentat ms. gius. Posteriorem partem epistole in antea vulgatis codicibus Alethio inscriptæ ad Alethium non pertinere inde intelliges, quod ad Alethium scribens Paulinus per longinqua terrarum intervalla dicit eum a so discretum, ep. 33, n. 1, cum ab urbe Roma tridui tantam itinere abesset Paulinus Noke; et revera Alethium in Galliis fuisse cum ad eum scriberet Pau. linus deprehendere est ex fratre Victore ibi memorato, qui se illi et Severo ac Desiderio amici, Gailis impigrum annuis recursibus tabellarium præbebat. Ad hæc epistole ad Alethium pars prior see unum habet apicem qui consolatoriam redoleat. At pars olim posterior ad aliquem Paula generum data est, cujus 760 uxori in flore artatis vita functæ soror fuerat Eustochium, et Paula mater, ut habet conclusio epistoke: qui Rome tum degeret, et largissimas ibi eleemosynas in pauperes erogaret. Cento igitur erat Alethio inscripta in vulgatis epistola, duabus constans partibus; priore ad Alethium in Galliis agentem, fratrem Florentii episcopi Cadurcensis, ut videbitur Dissertatione 3, n. 2; posteriore ad quemdam Pauke generum pascendis Romæ pauperibus intentum. Ex variis mss. codicibus error deprehensus est: audax enim antiquarius, cujus manù codex Cluniacensis exaratus est, cum sententiam non constare animadverteret, in duarum ejus partium commissura succi sis novem fere lineis ut aliquis uirimque appareret sensus, epistolam ad Alethium conclusit in his verbis, fidei tue ligno et eloqui suavitate. Tum deinde subjunxit ad Pammachini consolatoriam, hoc exordio Domino merito prædicabili et honorando fratri' ammachio Paulinus. Deo gratias, quod laboris et timoris mihi compendium facit conscientia virtutis et prudentiæ tuæ; et cetera usque ad finem, cui Paula mater, sorar Eustochium, tu maritus. Sed publico lenge utilior fuit aliorum religio, qui ne syllabam quidem antiqui exemplaris, quamvis, ut diximus, a compactore turbati, abire passi sunt, quam non exprimerent; sie enim cicatricem reliquerunt, ex qua agnosci aliquando vulnus et curari posset. Ea c'catrix apparuit post illa verba percusso corde, sive, ut habent codices Regins et Viennensis, percusso cordis, el ante proxime sequentia, mortem operatur : quo in intermedio asteriscum appinxerat Rosyeydus in editione Antuerpiensi, in margine adnotans, Desunt non pauca; sed totam nihilominus partem sequentem, ad finem usque, ad Alethium datæ adscribens, Rectius et verius eodem ipso interstitio adnotatum est in Viennensi codice: Hic deest finis superioris epistolæ, et initium sequentis quæ scribitur ad Pammachium. Ita codices 24 In parte priore sub initium proposuerat Paulinus duo se in Pammachio laudaturum: primum pias ejus lacrymas in funere Pauline conjugis, tum deinde impensas egenis eleemosynas pro defunctæ solatio. Num, inquit (ep. 13, n. 3 et 4), ut evocationem ad Deum suncle sororis meæ, ila devotionem pietatis in Christo tuæ pariter audivi .. .. conjugem.... non vacuum fletibus, neque vano pomparum inanium honore comitatus es; sed remediis salutaribus et viris operibus, hoc est eleemosynis, prosecutus, debito ordine primum caro funeri jus'a persølvens, piis lacrymis et largo caritatis rore perfusus, religiosius exsequias honorasti. Itaque istius pietatis in te opus ante laudabo, etc. Tandem non longe ab initio partis posterioris Alethio indite: Veniam enim jam, ait (epist. 13, n. 11), ad prædicationem operum tuorum, el 762 ad pios actus de lacrymarum sanctitate transibo; atque hinc ad finem usque, Pammachii largitiones in egenos etiam magnificentius quam pias lacrymas exB tollit. Nunc integram ipsam epistolam 13 coagmentatam, et ad antiquos aliquot codices recensitam; uno ductu intueri juverit, ut vel inde argumenti totius ratio partiumque omnium ordo et connexio planiores fiant. Anno 398, ut credimus, advenit apud Paulinum in diebus quadragesime Cardamas, el a Delphino ac Amando litteras ei attulit, quæ illum faciebant certiorem de negotio Basilii feliciter gesto, de quo sùperius egimus ad ep. 12, et præterea de diuturno ac gravi morbo Delph ni; sed eodem indice et ægritudinem et sanitatem cognovit Paulinus. Post Pascha Domini respondit Delphino et Amando per litteras 14 et 15, quarum portitor fuit idem Cardamas, quem per il temporis Faulinus apud se detinuerat. Vide Vit. cap. 32, n. 2, et ep. 14, n. 1 et 3, et ep. 15, n. 1, 2 et 4. duo Viennensis et Cluniacensis in hoc conveniunt ut A strictior, ex idea autoris totiusque operis œconomia. partem posteriorem epistoke in vulgatis codicibus Alethie inscriptæ, ad Pammachium a Paulino datam esse confirment. Præterea Catenam in omnes Pauli epistolas ex Patribus Græcis æque ac Latinis, demto Augustino, confecit Florus Lugdunensis, divisitque in libros duodecim. Horum librorum undecimus ex Paulini Nolensis episcopi opusculis totus constat, ibique insignia duo loca ex hac Alethiana ante vulgo credita epistola refert sub titulo, ex epistola ad Pammachium. Prior locus est in illud epistola ad Ephesios cap. 1, vers. 13, 14: Signati estis Spiritu promissionis sancto, qui est pignus hereditatis nostræ; ubi hæc Florus: Ex epistola ad Pammachium: Ita per Christum Deo vincti et insiti sumus, ut Dei arrhabonem teneamus, etc., usque ad possessionem hereditatis æterna, ep. 15, n. 26 et 27. Hæc habebantur sub titulo epistoke ad Alethium in editione Antuerpicnsi anni 1622, pag. 300. Insuper Florus, in illud Epistola ad Hebræos cap. xi, vers. 1 et 2: Caritas fraternitatis maneat, et hospitalitatem nolite oblivisci, bec Paulino refert: Ex epistola ad Pammachium : Et vide rationem. Facile judicabis parricidali crimine contemni pauperes nostro arbitrio, quos nullo videmus a nobis Dei opere discretos, etc., usque ad præmia operum recipiendo, ep. 13, n. 20 et 21. Haec item ipsa quae Paulini epistolæ ad Pammachium Florus imputat, reperiuntur in epistola ad Alethium inscripta in eadem editione 761 Antuerpiensi, a linea 25 pagina 295 ad lineam 20 paginæ 297. Quare dubii nihil superest quin hanc epistoke Alethio inscript posteriorem olim partem, ad epistolam qua Pam.nachium consolatus est Paulinus, pertinere Florus existimaverit. Sed et unam dumtaxat Paulini ad Pammachium epistolam se agnoscere satis ostendit Florus, duo illa fragmenta referre se dicens ex epistola ad Pammachium: si plures censuisset, illas haud dubie a numero discreturus, eo more quo laudavit alias Paulini epistolas. Nec vero alius quisquam, quod quidem sciam duas ad Pammachium epistolas agnovit; C sed et duæ non erunt, si probentur unius et ejusdem partes duæ. Certum est ex dictis illi epistole ad Paminachium, que sub nomine epistolæ ad Alethium in vulgatis ante habebatur, partem priorem deesse. Id notum est præcipue ex adnotatione Viennensis codicis, et ex abrupto ejus ac sine sensu initio. Quo enim spectant illa verba, mortem operatur, nisi ad antecedentia quædam quibus compleatur sententia? Nec minus certum est alteri illi quæ in vulgatis titulo ad Pammachium prænotatur deesse partem posteriorem. Nobis vero constat, si priori parti connectatur posterior, ne apicem quidem huic epistoke ad integritatem defuturum. Coalescunt autem hæ partes, et sibi mutuo adstringuntur nexu triplici: Primus est locus Apostoli II ad Corinth, cap. vii, v. 10, Seculi autem tristitia mortem operatur. Ait Paulinus in fine vulgata ad Pammachium epistoke: Ista autem, Apostolus ait, quæ secundum hominem, hoc est de infirmitate, carnalis est tristitia. Tum initio partis posterioris epistoke que in vulgatis ad Alethium inscribebatur, legimus: Mortem operatur. Jungimus ut Apostoli locus expleatur: Ista autem, ut Apostolus ail, que secundum hominem, hoc est de infirmitate, carnalis est tristitia, mortem operatur: el confecta res est. Alter nexus est in his verbis partis posterioris : Quod licet autore diverso, tamen uno per utrumque sanctorum Dei Spiritu et verbo Scriptura concinit. Quæris duos hic memoratos sacros scriptores, prioris partis finem adi: ibi ref rt. Pauliaus ex Ecclesiastico c. XXXVIII, v. 19: A tristitia euim festinat mors, et cooperiet virtutem. Subjungit locum Apostoli : Qua secundum hominem, hoc est de infirmitate carnalis est tristitia, mortem operatur. Sic demum concludit : Quod licet autore diverso. nempe Jesu Siracide, et Paulo, tamen uno per utrumque sanctorum Dei Spiritu et verbo Scriptura concinit: Mors enim vera virtutis adopertio est, ele. Sed ecce nexus tertius, etiam ad ut Theridius et Fostbumianus Paulinum convenerant: stolam ad Jovium virum in Galliis clarissimum, soumcum Gallias repeterent, per eos anno 399 dedit epique affinem. Vide ep. 16, n. 1, et Vit. c. 35 et 34. Paulinus toto superiore anno 398 a suorum puerorum discessu usque ad hiemem Sulpicium Severum exspectaverat, a quo cum non accepisset litteras, nec reliquo illius anni tempore, neque sequentis initio (Vide ep. 17, n. 1), credidit eum ideo non misisse litteras, quod ipse adfuturus esset, et idcirco singulis eum diebus exspectabat. Itaque Romam anno 399 ad solemnitatis apostolic diem adventantem prolectus est solemni consuetudine, præsumens illic amplectendum sibi carissimum Severum. Ab Anastasio papa peramanter ac honorifice exceptus est. At Severi sui conspectu frui non da um est. Itaque litteris quæ ejus nomine ipsi redditæ sunt se co::solatus est, in quibus causatus infirmitatem suam Severus illi speni præsentie sue a limebat. Vide ep. 17, n. 1, 2 et 4, et Vit. c. 55. Has litteras Paulinus accepit ab homine Sabini Severo affinitate conjuncti. Romæ per totos decem dies occupatus rescribere non valuit; multo minus domum regressus ubi eum gravis detinuit ægritudo, eaque diutina. Cum revaluisset per Amachium S. Delphini subdiaconum Severoque notiss:mum scripsit. Vide ep. 17, n. 5, et Vit. c. 35. Hoc eodem anno et tempore collocamus epistolam 18 ad Victricium Rotomagensem episcopum, in qua eamdem suam ægritudinem commemorat. Hujus epistolæ portitor fuit Paschasius S. Victricii diaconus, quem Romæ cum comperisset Paulinus secum adduxit Nolam, cum quodam Rotomagensis Ecclesiæ catechumeno Urso qui apud Paulinum gravissimo languore confectus est; sicque detentus Nole Paschasius. Cum autem Ursus sana et robusta esset valetudine, et Paschasius reditum meditaretur, per ipsum 18 epistolam suam ad Victricium dedit Paulinus, in qua Paschasium diutius apud se retentum excusat, et illustrissimi confessoris Victricii vitaın, sicut didicerat a Paschisio, describit. Eam damus A ciculo missa fuit cum epistola 23. Vide ep. 24, n. 1. Dissertat. 4. Aute annos pene duos litteras brevissimas a Delphino Cardamas attulerat ad Paulinum. Vide ep. 19, . 1. Sub finem anni 399, in hieme scilicet, iterum idem Cardamas tunc exorcista a Delphino et Amando litteras reddidit Paulino, 763 eumque certiorem fecit de Delphini valetudine. Vide ep. 19, n. 1, el ep. 21, n. 5 et 6. His respondit Paulinus et Amando epistola 21, in qua laudat Cardamatem, et Delphino epistola 19, quae licet amplissima sit, tamen cum Paulino ad Delphinum scribendi occasio raro occurreret, alteram apposuit epistolam, certe quidem conscriptam inter Anastasij electionis anniversarium ac tempus quo Paulinus Romam se conferre consueverat, id est a fine anni 399 ad diem Junii 29 anni 400. Vide ep. 20, n. 1 et 2, ac Vit. cap. 37, n.4. Hacce epocha quibusdam ad Delphinum et Amandum epistolis tempus præfiximus. Cum Cardamati de inquirenda Pauliui valetudine mandatum dedisset Del- B phinus, in epistola 20 scribit Delphino se bona esse valetudine, non tamen robusta; et Anastasii sunımi pontificis benevolentiam in se commemorat, Vide ep. 20, n. 1 et 2, idque jam observavimus ad epist. 17. Vide etiam Vit. c. 35, et c. 37, n. 1, Harum epistolarum portitorem fuisse Cardamatem nemo non agnoscit ex supra allatis. Nihil obstat quominus 22 ad Severum epistolam, quæ vigesimam septimam antecessisse debet, hoc anno collocemus. Severus epistolam ad Paulinum dederat Marracino. Vide ep. 22, n. 1, At Romam cum advenisset, eam tradidit Soriano Marracinus nolens in Paulini conspectum venire. Sorianus vero monachus admodum pius gaudens optata Paulini videndi occasione litteras in se recepit, attulitque Paulino, cui se probavit. Ea propter Severo respondens Paulinus postquam veri monachi imaginem adumbravit, ponit eam esse Soriani qui probabiliter hanc Paulini epistolam erat delaturus. Vide Vit. c. 37, I 5, et c. 35, necnon epist, 22, n, 2. et 3, n. Severus, qui semel tantum quotannis Paulino scribere consueverat, hoc anno circa hiemem, ut videtur, iterum scripsit, quo ei amorem suum magis testificaretur, ac mutuum a Paulino repeteret, eique misit coquum ad præparandos monachorum cibos aptum, nomine Victoreni suæ solitudinis socium, gladio alias circumcinctum, S. Martini spiritualem filium, sanctxque vitæ B. Clari consortem, quem Severus in sua epistola dixerat virtutibus ornatum. Apud Paulinum aliquandiu pro tota domo coquinariam artem exercuit, et Paulini capillos totondit. Vide Vit, c. 38, n, 1, ep. 23, n. 1, 2, 3, 4, 6, 9 et 10, ac epistolam quæ vigesimam tertiam præcedit. Si potuit exeunte anno 400, sed potius anno 401 ineunte, per eumdem Victorem Severo probabiliter respondit Paulinus, Severi amicitiam ac benevolentiam valde commendans, suamque mutuam ei denuntians, et deinde multa de Victore disserit: hæc recludit initium epistole 23 usque ad num. 10, quod olim epistolam totam ad Severum 3 in vulgatis antea codicibus constituebat; quarta vero in iisdein edd. codicibus sic inchoabat: Venio nunc ad majorem fratris erga me Victoris operam. At quis non videat et ex his primis vocibus præcedentis epistola cohærentiam, unam eandemque esse. Itaque unam constituimus epistolam 23. In hac postremna parte postquam ostendit necessitatem Deum et proximuin adamandi, hoc fine concludit : Quo magis tua carilate gloriamur in Domino, quæ sola nos facit vel unum de magnis et innumeris debitis Deo solvere. In omnibus enim aliis bonis vix nos tantum vel in paucis initiatos, in tua 764 tantum dilectione profitemur esse perfectos. Illius epistole fine commonitus de perfectionis videlicet et caritatis verbo ad Severum facit exordium epistoke 24, quæ antea in editis secunda erat : huic nullum prefixima titulum, quia in eodem fas Expostulat etiam cum Severo quod multa dilectione injustis laudibus cum cumulasset in quadam epistola, quæ periit, alia plane ab ea quæ vigesimam tertiam Paulini præcedit. Vide ep. 24 Paulini, n. 1 et n. 23, ac Vit. n. 2. Ex Victoris colloquiis epistolas 25 et 26 conscripsit Paulinus, idcirco eas ad hunc annum 401 referimus quo Victor aliquandiu mansit apud Paulinum. Vide Vit, c. 58, n. 1, et c. 39, n. 1. V gesima quinta viro cuidam nobili inscripta est, cujus nomen ignoratur. Vide Vit. c. 39, n. 1. Vigesima sexta dala est Sebastiano, eremite in Aquitania, ut videtur, Vide Vit. c. 39, n. 2. Locum in vulgatis S. Hieronymi epistolis obtinuerant illæ epistola at eas Paulini esse et stylus arguit, et persona Victoris, His inter Paulinianas epistolas locum dederunt Gravius, Schottus et Rosveydus; eas quoque Paulini esse censuit Erasmus in sua Hieronymiana editione. Sed, quod notatu dignissimum, omnium prima S, Hieronymi epistolarum editio Romana an. 1468 epistolam ad Sebastianum Paulino et Therasiæ adjudicat, eaque sub illorum nomire vulgatur. Hoc ipso anno Paulinus 27 epistolam scripsit, qua pluribus Severi litteris se responsurum dicit, n. 2, duabus saltem, quarum priorem a Posthumiano Theridioque acceperat, posteriorem a Soriano et Virino. Vide ep. 27, n. 1, et Vit, cap, 40, n. 2. Cuin his omnibus Severi epistolis se responsurum polli ceatur (Ep. 27), n. 2, nec solummodo omnibus Severi in priori epistola querelis satisfaciat, videntur multa desiderari in hac 27 epistola. Vide Vit. cap. 40, n. 2. Anno 402 Melania senior ab Hierusalem Romam advenit, eanique Neapoli Nolam redeuntem Paulinus humanissime excepit. Ep. 29, n. 6 ct 8, et Vit, c. 41, n. 2. Particulam de ligno divinæ crucis munere Johannis episcopi Hierosolymitani illustris hæc vidua attulit Paulino, ac dono dedit tunicam de agnorum vellere. Ibid. Ad hos potissimum dies a Severo misC sus Victor advenit apud Paulinum, hoc est decedente hieme (Vide ep, 29, n. 6, et 28, n. 3, ac Vit, n. 2), mittebatque ad eum Severus pallia camelorum pilis texta, (Ep. 29, n. 1). Scripserat hanc anno superiore Severus epistolam, et Victorem cum Paulino acturum hiehem sperabat, et postea statim reversurum. Vide ep. 28, n. 3. At Victorem, qui abeunte hieme advenerat, Paulinus vernis mensibus detinuit. Ibid. Et quia adhuc breve spatium videbatur Paulino, qui adeo infirmus per id tempus fuerat ut rescribere non valuerit, per mediam æstatem Victorem etiam retinuit, nec abire passus est nisi sub finem æstatis ut ad Severum autumno perveniret. Vide ep. 28, n. 3. Eidem præbuit deferendam ad Severum epistolam 28, cui adjunctum habebat Theodosii Panegyricon cum quodam in S, Felicein carmine. Ep, 28, n. 6. Huic epistolæ addidit alteram, 29 scilicet, et contextam de agnorum vellere tunicam ad Severum mjsit Paulinus, quam sibi de Melaniæ benedictione pignus esse dicebat, Vide ep. 29, n. 5. Ex palliis camelorum pilis contextis, quæ a Severo 765 attulerat Victor ineunte anno, materiam captat Paulinus se confitendi peccátorem qui poenitentiæ habitu et labore indigeret. Vide ep, 29, n. 1, 4 et 5, ac Vit. c, 41, n. 2 et 3. Reliqua præconium conficiunt Melaniæ. Ibid., n. 6, et Vit, c. 41, n. 3. Hoc quoque anno, nec serius, Paulinus ad Severum 30 misit epistolam, quam Augustinus tractans de originali peccato citavit; quia cum Severus Pauliņi et Therasi:e imagines postulasset, ut videtur hac 30 epistola, et denegasset Paulinus, concessit Severo ut eas dictaret pictoribus proponens illis memoriam in qua eos haberet pictos. Vide ep, 30, n. 2 et 6, et Vit. Idque Severus fecisse videtur, quandoquiden: anno sequenti Paulinum in æde sacra pingi curaverat (Vide ep. 32, n. 2, et Vit, c. 44, n. 2); unde hoc anno scriptam fuisse colligimus hane epistolam 30, quam nec multo ante conscribere potuit; qua enim spe Paulinum D adeundi Severus ducebatur, ea sane dejectus est cum A dicat eum scribit ad Sanctum et Amanduny se aliquid Paulini imaginem postulavit. Non apparet a quo reddita fuerit hæc epistola. Vide Vit. c. 41, n. 4. Ecclesiam Paulinus construi jussit Fundis oppido ubi possessiones olim habuerat et familiare doinicilium. Cum hæc basilica esset propemodum construcla ac mox consecranda anno 403 (Vide ep. 52, n. 17; ep. 31, n. 4; et Vit. c. 44, n. 1), litteras 31 et 5 dedit ad Severum, qui etiam ædificandis religiosis locis operam dabat. Vide ep. 52, n. 1 et 10. In primis Severus elaborandum curavit basilice baptisterium quod hinc Martini, illine Paulini imaginibus decoravit. Vide ep. 52, n. 1 et 2. Victor a Severo ad Paulinum missus petiit ab eo reliquias sanctorum in ecclesia a Severo constructa recondendas: cui, cum nuilas haberet Paulinus præter eas quas mox delicandæ Funda a basilice reservabat, tradidit conditum tubello aureo fragmentum de ligno veræ crucis quod habebat ex dono Melanie. Vide ep. 31, n. 1. Cumque pateret pagina, prolixiorem denuo epistolam 32inchoavit, in qua conqueritur se a Severo vel majori honore vel injuria affectum, quippe qui ipsum cum S. Martino contulerit, etc. Vide ep. 52, n. 2 et 5. Has per Victorem misit Paulinus litteras. Vile Vit. c. 44, n. 2. In hoc eodem forsan itinere Paulino litteras Alethii detulit Victor eorum communis tabellarius, et per eumdem responsivam Alethio videtur Paulinus dedisse epistolam 33, que integra non est. Vide ep. 33, n. 1, 2, et Vit. c. 45, n. 4. Quidam existimant Paulinum sermonem de Gazophylacio seu de Eleemosyna misisse simul ad Alethium, cui nominatim inscriptus est in ms. codice Vaticano. Vide Vit. c. 45, n. t. Huic sermoni inter epistolas dedimus locum (Ep. 34 ) ut suo numero constaret. Quis fuerit adethins ille, vide Dissertat. 3, n. 2. B Paulinus, carmine 27, initio anni 404 edito, Delphinum Burdegalensem episcopum in sanctorum nuinero adscribit, cujus reliquiæ has terras commendabant: itaque serius quand presenti huic anno 45 € non debemus ad cribere epistolam ad Delphinum 55, qua brevissimæ priori ejus epistole respondet, ex qua fortasse, vel alio indicio, mortem fratris circa idem tempus cognoverát : pro ejus anima et pro se Delphini preces postulat. Ad Ama.dum eadem de causa dedit epistolam 36. Anno 404 ad Paulinum litteras misit Victricius Rotomagensis episcopus per Candidianum ( Vide ep. 37, n. 1), quibus respondit Paulinus epist. 766 57, sub fiem anni 404. Vide huic epistole assignatum tempus Dissertat. 4, cap. 3, n. 2. Ad Paulinum scripserat Aper de sua ad Christum conversione. Vide ep. 38, n. 1. Hoc anno 404 ei respon lit Paulinus epistola 38. Vide Dissert. 5 quis ille fuerit Aper, et quale Paulini cum eo commercium. Aper rursus ad Paulinum scripsit Epist 33, et questus est possessiones filiorum suorum causas sibi esse necessitatis qua terrena curaret, cum eas vendere debuisset. Ad Aprum et Amandam conjugem rescripsit super ea re Paulinus suo et Theraste nomine anno 405, ut colligitur ex tempore transmissarum uirimque litterarum. Paulino et Sancto intercesserat olim commercium litterarum antequam Paulinus ad Christum converteretur. Vide ep. 40, n. 1, 2 et 6. Paulo post conversionem suam ad Sanctum scripsit, et hine diuturnæ taciturnitati se rejudit. lbil., n. 3. Diuturnum, quo ex tunc cum Sancto usus est Paulinus, silentium inducit ad credendum Paulinum jam a multis annis Noke commorantem hanc scripsisse epistolam 40. Adde quod in ea dicit senectutem canis caput non spargere modo, sed et perfundere. Ibid., n. 6. Possumus solummodo judicare eum scripsisse antequam ad episcopatum fuerit promotus, atque idcirco ante annum 409; cum scribat una cum Therasia (Vide tit. ep. 40), et certissime post annum 397, quo in Occidentem reversus est Ruftinus, quem profecto in accepisse a doctissimo et sibi carissimo viro qui minetum peregrinatus fuerat: cam itaque cirea annun 405 collocamus. Postquam huic epistole 40 veluti clausulam apposuit, aliud aggreditur argumentuin; de hymuis scilicet quos a Sancto acceperat : quod eleganter spectari potest veinti altera epistola priori adjecta sine ullo titulo; et sane in Cluniacensi et Viennensi mss. codicibus separatim leguntur. In Viennensi quidem 41 epistola a quadragesima quatuordecim aliaruia interjectu dividitur; in Cluniacensi porro quamvis priorem proxime sequatur posterior, ab ea tamen proprio hoc titulo distinguitur : Sancti Paulini episioia ad nescio quem, suppresso nomine; cum in Viennensi codice prima omnium epistola inscribatur Sancto et Amando; tum sequantur ad Sulpicium Severum octo, tres ad Delphinum Burdegalensem episcopum, totidem ad Amandum : ac demum ilia: Legimus in tergo epistole, sub titulo, Hem ejusdem Paulini epistola XVI. Qui fuerint illi Sanctus et Amandus, vide cap. 25 Vite S. Paulini, n. 1 et 2. Ad Florentium Cadurcensem episcopum epistolam 42 a Paulino seriptam putamus auno 405 aut circiter. Vide Vit. c. 47, n. 1, etc. 45, n. 2. Victor a Severo missus ad Paulinum anno 405 attulit litteras ejusde a Severi, quibns a Paulino postulabat ut ad vindemie dies remissus Vitor occurreret. Vide ep. 42, n. 4 et 2. Simul et epistolam Desiderii presbyteri re ididit qui ab eodem petebât intelligentiam benedictionum quibus alios suos morti proximus Jacob donavit. Ibid., n. 3. Post modicum adventus sui Nolam tempus Victor se ad iter relegendum præparavit, ita ut Paulinus vix breves ad Desideriuin et Severum litteras fecerit (Ibid., n. 1 et 2), que bine perierunt. At vero jam jam profecturum Victorem subiti rerun obices retraxerunt, dum hiems navigationem et itinera metus clauderent, quibus impeditus necessitati logam dilationem ad finem asclausit, ille proculdubio erat 767 ne ipsi Romanoque hiemis praestitit. Ibid., n. 4. Metus qui itinera rum aut hostium exercitus in occurrerent : quod referre fas est ad descensum Alarici in Italiam anno 405, aut Rhadagaisi anno 495 (Vide Prosper. in Chronic) Cum vero retulerius ad annum 403 epistolam aliam Paulini ad Severum ipsi a Victore redditam, hunece metum rejiciendum censemu in descensum Rhadag.isi, qui multo majorem quan Alaricus in Italia concitavit terrorem. Rhadagaisi exercitus nonnisi circa hiemem deletus fuisse dicitur (Ind.), qui licet ante fuisset; Romani etiam exercitus milites qui a thuc multis in locis dispersi esse poterant, quique ut plurimum barbari erant, metum viatoribus incutere potuerunt. Coactus igitur fuit Victor Nole exspectare donec adventasset verna tempestas aan 406, ut in Gallias rediret. Sic exspectantem eum invasit gravissimus morbus quo in extremis positus est, et ab omnibus desperatus. Vide ep. 43, n. 1. Convaluit tamen, sed plus temporis in reficienda valetudine, , quam ægritudine tolerata produxerat (Ibid.), et vicino tantum apostolorum Natali plane restitutus est. Ibid. Tam cito dimittere eum noluit Paulinus, sed retinuit donec secum Romam illum sei itineris annui socium duceret, ut illine proficiscerɛ◄ tur in Gallias reversurus, et ad vindene dies Severo remissus occurreret, ipso scilicet tempore quod præscripserat Severus, verum sequenti tantum anno (Ibid., n. 2). Duas breves epistola, quas anno superiore, cum Victor proficisci vellet, al Severum et Desiderium scripserat Paulinus, einem Victori deferendas dedit (Ibid., n. 4 et 2. et Vit. c. 47, n. 4 et 5); sed duas prolixiores ad costem scriptas iis adjecit. Ibid., n. 2, et Vit. c. 47, n. 5. Ea que ad Severum prolixior erat scripta excidit, nec etiam quid remahet earum quas ad illum deinde scribere patuit. Istiare ad Desiderit:n 45 superest, in qua proposike de patriarcharum benedictionibus questioni respon dere humiliter recusavit; quarum expositionem a D |