CAPUT VI. Quæstionem rebaptizationis a Cypriano et asseclis inter adiaphora non fuisse. repositam. Auctor libelli de Doctrina Lovaniensium aliter expedire se conatur (1): nempe ait Cyprianum, Firmilianum, « aliosque sequaces Episcopos, persuasos fuisse quod Stephani rescriptum non fuerat judicium definitivum, eo quod rem illam haberent pro adiaphora. » Atque iterum : « Hoc sibi voluerunt Cyprianus, Firmilianus et alii, Helenus, Dyonysius, Augustinus, qui affirmant Stephanum non de dogmate, sed de aliarum gentium moribus et factis judicasse; potuisse illic labi, ideoque ejus usque ad Synodum Nicænam judicio impune atque innoxie non fuisse obeditum. » Hæccine a doctis viris proferri potuisse? Habebant hæc Cyprianus, Firmilianus et eorum sequaces pro adiaphoris atque indifferentibus; nempe cum, facto Concilio LXXXVII Episcoporum, pro sententia hæc dicerent (2) Episcopus quidem ordine tertius : « Qui hæreticorum baptisma probant, nostrum evacuant; » octavus decimus : « Secundo baptismate (in Ecclesia dato scilicet) qui non fuerit baptizatus, regno cœlorum fiet alienus; › vigesimus : « qui hæreticorum baptisma probat,quid aliud quam hæreticis communicat? » vigesimus primus: « Quot sint baptismi, viderint aut præsumptores,aut fautores hæreticorum. Nos unum baptisma, quod non nisi in Ecclesia datum novimus, Ecclesiæ vindicamus; » vigesimus tertius: « Si non obtemperat error veritati, multo magis veritas non consentit errori; » quadragesimus septimus: Me non movet, si aliquis Ecclesiæ fidem et veritatem non vindicat, quando Apostolus dicat: Quid enim si exciderunt a fide quidam illorum (3)? » quinquagesimus octavus : « Non sibi blandiantur qui hæreticis patrocinantur; qui pro hæreticis ecclesiastico baptismo intercedit, illos christianos et nos hæreticos facit; >> sexagesimus primus: « Qui hæreticis Ecclesiæ baptisma concedit et prodit, quid aliud sponsæ Christi quam (1) Doctr. Lov. p. 56. (2) Conc. Carthag. III, int. Cypr. Oper. p. 330 et seq. (3) Rom. 111. 3. Judas existit ? » Sic eam quæstionem inter indifferentia reponebant. Huc accedit quod suam sententiam non humanis ratiociniis, sed divinis testimoniis muniebant. Legant Cyprianum quicumque dubitaverint; audiant Episcopos in Concilio Carthaginensi ita decernentes : Quintum : « Baptisma, quod dant hæretici et schismatici, non esse verum, ubique in Scripturis sanctis declaratum est: et secundum Scripturarum sanctarum auctoritatem decerno, hæreticos omnes baptizandos; » octavum : « Lectis litteris Cypriani dilectissimi nostri, quæ tantum in se sanctorum testimoniorum descendentium ex Scripturis deificis continent, ut merito omnes per Dei gratiam adunati consentire debeamus; censeo omnes hæreticos et schismaticos, qui ad Ecclesiam catholicam venire voluerint, non ante ingredi, nisi exorcizati et baptizati fuerint. » Quare, cum errorem damnant, cum veritatem inculcant, non nisi veritatem in Scripturis revelatam, nec nisi errorem in Scripturis damnatum intelligi volunt, qui hæc pro adiaphoris habere dicuntur. NOTE. Lorsque S. Augustin, dans sa controverse avec les Donatistes, discute les lettres attribuées à S. Cyprien, il s'exprime conditionnellement, en faisant des réserves sur l'authenticité ou l'intégrité de ces pièces. Presque tous les écrits de S. Augustin renferment des traces de ses soupçons. « Vel S. Cyprianus, vel quicumque illam scripsit epistolam. (Lib. 2 contr. « Cresc. c. 32).. - Profertis concilium Cypriani, quod aut non est factum « etc. Neque enim propterea sumus Cypriano meliores, si tamen censuit ‹ hæreticos denuo baptizari etc. Aliter sapuit Cyprianus, si scripta ejus « esse constat, quæ pro vobis proferenda arbitramini etc. Profertis conci<«lium qui secundum vestram, et sicut vultis illius (Cypriani) etc. Quod «eum (Cyprianum) sensisse recitatis. » S. Augustin soupçonnait même le fameux concile de Carthage de n'être pas autre chose qu'une supercherie des Donatistes. Inconnues à toute l'antiquité, les lettres de S. Firmilien et de S. Cyprien semblent n'avoir été produites par les Donatistes que vers la fin du IVe siècle. CAPUT VII. An Augustinus aliique Patres eam quæstionem inter adiaphora habuerint. Quod autem idem auctor etiam Augustinum recenset inter eos qui hæc pro adiaphoris habuerint, quis crederet ab homine in Augustini lectione versato dici potuisse? Nempe Augustinus hæc ubique profitetur: Cyprianum quidem in errore fuisse, sed ideo excusatum, quod res nondum fuisset Concilii generalis totiusque Ecclesiæ catholicæ auctoritate firmata (1). Non ille ad hæc levia et falsa confugit: Stephanum noluisse rem de fide facere, aut in disciplinæ factique quæstione labi potuisse; sed errasse Cyprianum, atque id vel postea correxisse « in regula veritatis: quod suppressum sit ab eis qui hoc errore nimium delectati sunt (2): » vel hunc nævum candidissimi pectoris cooperuisse ubere caritatis, ac passionis falce purgasse (3); » et nunc aliud quam hic senserat videre, « in æterna illa luce veritatis, ubi certissime cernit quod hic pacatissime requirebat (4). » Quæ plane demonstrant, non adiaphoram ac variabilem disciplinam, sed a Deo revelatam, certissimam et inconcussam veritatem. Nempe hanc veritatem Augustinus tuebatur: verba Christi, quibus baptismus consecratur, tantæ esse virtutis, ut etiam inter hæreticos valeant; signum militum Christi etiam in desertoribus recognoscendum esse; Sacramenta Christi etiam inter hæreticos, non ipsorum, sed Christi et Ecclesiæ esse; remedium vulneri, non sanitati adhibendum, adeoque corrigendum in hæreticis id quod pervertissent, nempe fidem; non id quod ab Ecclesia integrum abstulissent, nempe baptismum, hoc est, fidei sacramentum (5). Hæc qui ne (1) Aug. de unic. Bapt. cap. xi, n. 22; tom. ix, col. 553, et pass. de Bapt. contra Donat. et aliis lib. et Ep. de hær. Don, tom. 11 et ix. (2) Id. Ep: ad. Vinc. xc, n. 58, tom. 11 col. 246. (3) Lib. de unic. Bapt. cap. x11, num. 22, et alibi pass. (4) Lib. v de Bapt. contra Donat. cap. xvii, n. 23; col. 152. col. 619, et (5) Vid. Ep. cv. ad Don. cap. ..., n. 12; tom. 11, col 300, 302; et lib. iv cont. Cresc. cap. xi, n. 15; tom. 1x, co!. 492, et pass. Cont. Epist. Parm. lib. 11, cap. xi, n. 29, 30; col. 45, 46; et Serm. ad pleb. Fæs. n. 2; tom. ix. passim. Lib. 1, de Bapt. cont. Don. cap. xiv, n. 22; col. 91; de unic. 111, n. 4; p. 528. Bapt. cap. garent, recurrere jubebat ad stateram dominicam, ubi non ex humano sensu, sed ex divina auctoritate rerum momenta pensantur (1). : Et quidem permulta causæ munimenta promebat ex Scripturis quod autem de baptismo hæreticorum nihil peculiariter scriptum esset, allegabat cum Stephano Ecclesiæ consuetudinem, universalem illam quidem quæ per totam ecclesiam ab ipsa origine propagata, « non nisi ab Apostolis tradita merito crederetur (2). D Neque vero aliud Stephanus prædicabat. Et quidem urgebat consuetudinem, sed universalem, sed ab Apostolis constantissimo tenore ad nos usque deductam, quam liber anonymus (3), apud Rigaltium, Stephani tempore adversus Cyprianum Cyprianique asseclas conscriptus, appellat « vetustissimam consuetudinem ac traditionem Ecclesiæ; et addit : « Sit unusquisque nostrum contentus venerabili Ecclesiarum omnium auctoritate et necessaria humilitate. » Tum : « Damnari utique debet quod contra priscam et memorabilem cunctorum emeritorum Sanctorum et fidelium solemnissimam observationem judicatur; » suggillatque eos qui errores et vitia universarum Ecclesiarum correxisse se putent, ac, monstri simile, Episcopos talia cogitare. Nec alio spiritu scribit Eusebius (4), qui antiquam traditionem a Cypriano primo mutatam agnoscit. Attestatur Hieronymus celebri illo loco : « Illi ipsi Episcopi, qui rebaptizandos hæreticos statuerant, ad antiquam consuetudinem revoluti, novum emisere decretum. Quid facimus? Ita et nobis majores nostri, et illis sui tradidere majores (5). » Quin, ipsa etiam flagrante discordia, Cyprianus ejusque collegæ Africani consuetudinem sibi adversari ultro fatebantur. Id sæpe Augustinus notat; et ipse Augustinus eam consuetudinem universalem et robustam vocat (6), quam Stephanus tueretur; et quidem, uti memoravimus, ab apostolica traditione venientem, hac etiam data regula : « Quod universa tenet Ecclesia, nec Conciliis institutum, sed semper retentum est, non nisi ab Apostolis traditum rectissime creditur ; » quod assidue sanctus Doctor inculcat. (1) Lib. 11, de Bapt. cont. Donat. cap. xiv, n. (2) Ibid. lib. iv, cap. xxiv, n. 30; col. 140. 19; col. 107. (3) Int. Op. Cypr. edit. Prior. et Rigalt. 1679, post Epist. LXXIV: (4) Euseb. Hist. lib. vii, cap. 111, edit Vales. (5) Hieron. Dialog. advers. Lucif, tom. iv, part., II, col. 303, 304 . (6) Aug. lib. iv, de Bapt. loc. jam cit. Hæc Augustini dicta, qui, Catholici licet, ad variabilis et adiaphoræ disciplinæ detorquent negotia, hi profecto improvidi, Ecclesiæ matri firmissimas auctoritates de dogmatis fidei, etiam traditione tutandis, extorquere conantur. Sed frustra sunt instat enim Augustinus errorem esse id quod Cyprianus tuebatur, nondum quidem ab Ecclesia declaratum satis, sed interim errorem in eternitatis manifesta luce purgatum (1). Quin etiam de Donatistis hæc habet: Audent etiam rebaptizare Catholicos; ubi se amplius hæreticos esse firmarunt (2). ► Jam ergo hæretici, ideo quod hæreticos; sed « amplius hæretici, ideo quod etiam Catholicos rebaptizabant. » Unde libro adversus Cresconium ad Donatistas ait: Hæretici quidem estis, quod non tantum divisi, verum et in rebaptizando diversum sequimini (3). » Idem docet adversus Petilianum (4), et alibi semper. Notum illud Vincentii Lirinensis (5): « Auctores ejusdem opinionis catholici, consectatores vero hæretici judicantur:> posteaquam, scilicet, pronuntiavit Ecclesia. Et antea quidem, eodem teste Lirinensi (6), res ad veram Ecclesiæ doctrinam pertinebat, sed nondum Ecclesiæ universalis judicio declarata. Scribit enim de Agrippino, quem auctorem Cyprianus sequebatur (7): « Primus omnium mortalium contra divinum canonem, contra universalis Ecclesiæ regulam, contra sensum omnium Consacerdotum, contra morem atque instituta majorum, rebaptizandum censebat. » De Stephano vero: « intelligebat vir sanctus et prudens nihil aliud rationem pietatis admittere, nisi ut omnia, QUA FIDE a patribus suscepta forent, EADEM FIDE filiis consignaretur.» Reliqua videant qui his victi non fuerint. (1) Aug. lib. v, de Bapt. cap. xvi, n. 23; col. 152. (4) Id. de unic. Bapt. cont. Petil. cap. 11, n. 3; col. 528, et pass. (5) Vincent. Lirin. Commonit. 1, cap. x1. (6) Ibid. cap. 1x, X, XI. (7) Ibid. cap. ix. NOTE. § Hæc Augustini. Bossuet a transposé le passage: Unde libro adversus Cresconium, que la première rédaction plaçait plus loin, |