utili cogitatione sive intentione sit occupatum. Vos, domina abbatissa, precor ut matrem, moneo ut sororem, hortor ut amicam, præcipio ut filiæ charissimæ, quatenus R. (10) episcopo Osmundo omni benignitate sanctam et Deo placitam obedientiam, sicut decet, exhibeatis, et ejus dilectionem et familiarem amicitiam atque consilium et auxilium in corporalibus et in spiritualibus habere, et illi quod ex vobis est exhibere in Christi charitate studeatis. Omnipotens Deus, Sponsus vester, sit semper custos vester. Amen. cessibus debemus cavere, quanto eos frequentius A aut lectione, aut oratione, aut psalmis, aut aliqua cognoscimus se nobis ingerere, et quanto callidius deceptor noster nullam in eis esse culpam, aut contemnendam, si qua est, nititur nobis persuadere. Quod non solum in exterioribus operibus, sed etiam in intimis cogitationibus debetis servare, nec minus Deo displicere indecentem cogitationem quam hominibus reprobandam actionem debetis judicare. Denique sicut sponsæ carnalium vitiorum exteriorem fœditatem exsecrantes, per pulchritudinem carnis et vestium aptitudinem student placere; ita sponsæ spirituales Regis regum Filii Dei forditatem interiorem detestantes, per mentis pulchritudinem et ornamenta virtutum ut illi placeant semper debent studere. Pulchritudo certe mentis et nutrimentum virtutum est, cordis munditia, cui visio Dei spiritualiter promittitur; ad quam munditiam nullus nisi per magnam cordis custodiam perducitur. Unde scriptum est: Omni custodia serva cor tuum (Prov. Iv, 23). Ad quam custodiam, post gratiam Dei, quantum ad humanum studium pertinet, hoc est singulare et efficacius consilium, ut semper cor vestrum et ubique, quandiu vigilatis, 193 B EPISTOLA XXXI 192. AD LANFRIDUM ABBATEM COENOBII S. WLMARI. Ut gregem non deserat ob varias molestias. ANSELMUS, Vocatus archiepiscopus, fratri charissimo, domno abbati coenobii Sancti Wlmari LANFRIDO, divino regi consilio et adjuvari auxilio. De petitione vestra, qua mihi infatigabiliter instatis quatenus ab episcopo vestro consilio et precibus meis tentem impetrare vobis licentiam abbatiam, in qua vos divina constituit dispositio, deserendi, sæpe multumque mecum cogitavi, et cum aliis in quiVARIE LECTIONES. 193 19 Cum eodem ms. collata. Sæpe multum ms. sæpe multumque. Qui bene cuncta fugis gravioris crimina noxæ, Forte lutum fetet; non minus illanecat. Hactenus decastichon, quod antehac in vulgus non exierat, ut cætera sui auctoris poemata, inter quæ vidi litteras, unas ad Adrianum IV, alteras ad Alexandrum III, summos pontifices. Eo quoque loci speclant Plutarchi duo ultima capitula ejus tractatus, quam inscripsit: Quomodo videre qui possit an in virtute promoveat. (10) Osmundo episcopo. Sarisberiensi vel Salisberiensi. Ante hunc reliqui episcopi vocabantur Schireburnienses a Schireburnia in Anglia Westsaxonica, vico ignobili, et inamono. Unde mirum est tandiu illic episcopos sedisse. Tandem 1075, synodus auctore Lanfranco Londini est habita, in qua, ut testantur acta ejusdem epistolis Lanfranci admista, et decretis summorum pontificum, Damasi videlicet et Leonis, nec non ex conciliis Sardicensi atque Laodicensi, in quibus prohibetur episcopales sedes in villis existere, concessum est regis munificentia, et synodali auctoritate præfatis tribus episcopis de villis transire ad civitates; Hermanno de Syraburnia ad Serisberiam, etc. Vulgaris autem codicum impressorum lectio habet Sarisberiam et Schereburniam; tabulæ quoque Sarisberiensium episcoporum in bibliotheca Sancti Victoris Parisiensis. Hermanus igitur mox ut sedem invexit Sarisberiam, inchoavit ecclesiam primariam, cujus opus mors præveniens remorata est. Osmundus autem successor operi inchoato colophonem imposuit, ut notavit Malmesberiensis lib. 1 De gestis pontificum Anglorum. Cæterum juxta Sarisberiam positum est cœnobium Wiltoniense ad Wilen flumen in vico non exiguo, cui nomen Wiltuna, a quo et Wiltoniensis Parthemo ut sedem, ita et nomen traxit; originem veroab Edgaro rege, qui illuc introductis monialibus Benedictinis antistitam præposuit filiam suam, nomine Editham, anno 974, ut Lilio placet. Sero quidem, sed non importune (virorum enim sanctorum quolibet tempore memoria solet esse oppor tuna) in mentem venit adnotare qua D. Antonin. scriptis dedit u part. histor. 24, cap. 12; nempe hunc Osmundum (quem Osimundum nuncupat) ob sanctitatis famam, et miraculorum frequentiam in divos relatum fuisse a Calixto III papa, anno 1457, officiumque præscriptum, in ejus memoriam fiendum nomine unius confessoris episcopi. Quæ quidem Osmundi apotheosis a Gegorio IX fuerat ten'ata, sed insurgentibus variis in Ecclesiam tempestatibus prorogata, donec sereniori die illucescente tam sanctum inscriptionis opus fieri posset religiosus et EPISTOLA XXXII 195. AD GERVINUM AMBIANENSEM EPISCOPUM. Non posse monachum in abbatem ordinari, qui clam inscio prælato abscesserit. ANSELMUS, Vocatus archiepiscopus Cantuariæ, reverendo episcopo Ambianorum GERVINO, salutem. Frater ille Northmannus Ecclesiæ nostræ professus quem abbatem electum esse mihi mandastis, et cujus ordinationi me assensum præbere suadetis me et fratribus Ecclesiæ 196 nostræ ignorantibus trans mare abiit, ut nec iter ejus nec causam itineris ejus agnosceremus. Quapropter nec vos, ut litteris vestris intimatis, cum sine nostro assensu ordinare debetis, nec ego in hoc assensum præbeo, nec præbere debeo, in quantum intelligere queo. Si ipse venerit ad me, et ad Ecclesiam suam, sicuti monaB chus qui taliter de Ecclesia sua discessit, venire debet, et postea aliquis de eo miti de præfata re locutus fuerit, respondebo inde secundum quod respondere intelligam. Valete. bus consilium spirituale speravi, sum locutus; et A intellexi, quamvis propter compassionem qua tristitiæ fraternitatis vestræ compatior valde vobis congauderem si Dei miseratione consilio et permissione archiepiscopi et episcopi 19 vestri, desiderium vestrum assequeremini; periculosum tamen mihi esse tam inusitatem rem petere et consulere. Timeo enim me non parum peccare, si mea instantia locus vobis commissus omni rectore destituitur atque et rerum et morum et ordinis, majori, imo omnimoda vastatione destruitur. Si enim ad aliud ibi vestra non prodesset præsentia, nisi quia non ibi regnare potest nec libere exerceri sine aliqua reprehensione malitia, ita nec male ibi est, sicuti esset, si esset sine rectore, aut in ordinis aut in rerum destrucctione, non tamen possetis conqueri quasi ibi inutiliter viveretis, ubi tantum malum et corporale et spirituale, ne locum prædictum destrueret, comprimeretis. Quanto magis tunc se vestra consolari potest prudentia, cum sint aliqui sub illa qui ejus consilio et gubernatione uti desiderant, et voluntaria subjectione illi obediunt. Est et aliud unde in tribulatione vestra debetis gaudere, quia non est dubium vos illam bono zelo Dei habere, et timore Dei cujus consideratione illam fugere non audetis, sustinere. Certe ubi tot rationes sunt consolationis et spirituallis lætitiæ, non magnum pondus babere debet amaritudo tristitiæ. Quippe non solum considerat Deus, quantum studium alicujus in aliis proficiat, sed etiam, aut forsitan magis, quantum laborem in intentione proficiendi, et dolorem quia non proficit secundum intentionem, sustineat. Nostrum enim est laborare et seminare, Dei vero est incrementum et effectum dare. Quod nostrum est, quamvis eo adjuvante sit, nobis retribuit; quod autem suum est, sibi attribuit. Quod si hæc mens vestra non vult aut non valet suscipere, 378 non prohibeo, si per episcopum vestrum, et per eos ad quos res hæc pertinet, Deo diponente, ad desiderium vestrum ordinate potestis pertingere. Valete. C EPISTOLA XXXIII 197, AD RICARDUM MONACHUM. Monachum professum non teneri voto peregrinationis a se facto in sæculo. ANSELMUS, gratia Dei archiepiscopus, fratri et filio RICARDO monacho salutem, et benedictionem. Audivi, Frater mi, quia antequam monachus fieres, in ægritudine vovisti te iturum ad S. Ægidium; et idcirco modo timidus et nimis sollicitus es de voto illo solvendo, ita ut quiescere non possit cor tuum, nisi ad S. Ægidium iveris. De qua re non debes tantum credere tibi quantum abbati tuo, cujus consilio et ordinationi animam tuam commisisti, et aliis qui melius te sciunt quid magis placeat 19 Deo et magis prosit animæ tuæ. Quapropter consulo tibi et præcipio ut, omnino dimittens intentionem præfati itineris et sollicitudinem voti illius, in proposito quod assumpsisti quietus et immobilis permaneas, et quiete 199 ad hoc quod proposuisti, id est ad obedientiam et pœnitentiam pro peccatis tuis, et ad alios bonos mores studeas. Certus enim esse debes quia cum VARIE LECTIONES. 194 Episcopi ms. Episcopi vestris. 195 Cum eodem ms. collata. 196 Ecclesiæ ms. Ecclesiæ nostræ. 197 Cum eodem ms. collata et cum Edit. Goth. et Col. 1573. 198Quid placeat Edit. qui magis placeat. "Quiete Edit. in quiete. JOANNIS PICARDI NOTE. prudentius. Antonino erat in votis illic attexere epi- D Sabell., Plat., Bergomens., Schedel., putet intelligendos de sanctis Edmundo rege aut archiepiscopo, cum ille longe ante, hic vero cœlitum numero fuerit ascriptus anno 1246. testibus Walsingh. in Neustria, et Matth. Paris, aut 1248, ut notat Molan. in addit. Usuard. prid. Non. Decemb. His plura refert Malmesb. in episcopis Sarisberiensibus, interumque Polydor. lib. ix, pauca quidem, sed optima et præclara. Migravit tandem ad superos sanctissimus pontifex anno 1099, episcopatus sui XXIV, Sarisberiæ sepultus (consentientibus Henrico Huntidon, lib. vii, et Matth. Parisio) prid. Non. Decemb. ut Baron. Post Molanum advertit. Quibus, hæcce exciderant, collecta hic reposuimus. teipsum Deo totum vovisti et reddidisti per mona- A suo, viriliter semper proficere, ut illi qui superioris propositi sunt eos qui inferioris sunt superent chicam professionem, solvisti omnia vota minora humilitate 202, in qua quantum 203 homo magis proquarumlibet actionum quæ prius sine jurejurando et fidei alligatione 200 promisisti. Esto ergo quietus et securus, et ego te ea auctoritate quam per gratiam Dei habeo super te, ab illo voto absolvo. Vale. EPISTOLA XXXIV 201 AD WILLELMUM MONACHUM CESTRENSEM. Profitetur se non esse tantum virtute quantum carminibus cum monachus depinxerat. ANSELMUS gratia Dei archiepiscopus, fratri et filio charissimo, monacho Cestrensi Willelmo, salutem. C Quamvis me talem nesciam qualem me suis carminibus tua prædicat benevolentia, non tamen in- B gratus esse debeo quoniam hoc facit dilectionis abundantia. Sæpe enim solet dilector dilecti vitia aut non sentire, aut levia judicare; bona vero, quæ non sunt, epinari; et quæ sunt, exaggerare. Quod quando sola facit charitas nec error est suscipiendus propter affectum moris, nec amor contemnendus propter culpam erroris. Sed sic debet amor nutriri ut error corrigatur, sic error debet expelli ut amor retineatur. Gratias tibi ago quia me talem diligis esse qualem me prædicas: et hortor ne me talem opineris, sed potius ores ut talem Deus faciat quadem esse me diligis et existimas. Cum enim scriptum sit: Ne laudes hominem in vita sua (Eccli. x1, 30); et alibi: Orate pro invicem ut salvemini (Jac. v, 16); non debet homo hominem in hac vita magno conatu affectu laudare, sed magis ut laudabilis fiat pro orare laudem vero Deo committere, cui proprium est merita judicare. Non dico bonorum virorum virtutes ad exemplum bene vivendi aliis non esse monstrandas, sed eisdem ipsis non esse exaggerandas. Quoniam autem opus charitatis non debet esse sine retributione, pro carminibus prosam, pro laude redde exhortationem. Certe, filii mi, cum in me amas et laudas bona quæ in me opinaris esse, ipso tuo opere testaris quia amabilis est et laudabilis omnis qui studet bonus esse. Cum ergo omnes velimus non dico laudari, sed amabiles et laudabiles esse, nihil tantum studere debemus quam ut boni in conspectu ejus qui non fallitur, judicemur esse. Bonus autem quisque fidelis ab eo judicatur, qui in suo ordine perfectionem attingere conatur. Nam etsi omnes ad perfectionis summam pariter pervenire non possumus, non tamen erimus extra numerum bonorum, sicut scriptum est: Imperfectum meum viderunt oculi tui, et in libro tuo omnes scribentur (Psal. cxxxvпt, 16), si ad eam perfectionem incessanter et fortiter conari velimus. Conentur igitur laici in suo ordine, clerici in suo, monachi in 200 D ficit, tanto magis sublimatur et aliis virtutibus excellit. Quapropter, fili charissime, semper memor esto cujus propositi gradum ascenderis, nec unquam tibi vitæ tuæ sanctitas sufficiat, nisi eas illos 204 qui inferiorum graduum sunt, transcenderis. Sicut enim illi qui inferioris propositi sunt, laudabiliter ad virtutes superioris ascendunt, ita illi qui majora sectari proposuerunt, vituperabiles sunt si ad æqualitatem minora elegentium descendunt. Quoniam ergo monachum te habitu profiteris, hortor, precor, consulo ut semper in conspectu Dei intus studeas esse quod foris in conspectu hominum videris. Non autem hic loquor quasi hoc non facias, sed ut semper ad meliora paterna exhortatione succensus proficias. Vale. 379 EPISTOLA XXXV 205 AD WALTERUM CARDINALEM. Secum illo de Ecclesiæ necessitatibus non posse sine ejus assensu et aliorum episcoporum consilio agere aut eis providere, eo maxime tempore quo hostes in Angliam irruerent. Domino et reverendo Romanæ Ecclesiæ legato et cardinali episcopo WALTERO, ANSELMUS, Vocatus archiepiscopus Cantuariæ, fideles orationes, et fidele servitium. Quod mandat mihi prudens vestra sollicitudo, ut aliquo in loco 206 conveniamus de causis Ecclesiarum Dei fraterno ac charitativo ad invicem consilio actuari et quæ corrigenda sunt correcturi, utique secundum intentionem vestram valde laudabile 208 est, et secundum quod expedit, valdi utile esset, si congruo tempore fieri posset. Sed vestra prudentia non ignorat quia nos duo nihil efficeremus 209, nisi rei suggestum esset, ut ejus assensu et auxilio ad affectum perduceretur 10 quod disponeremus. Est et aliud, quia ego a Cantuarberia elongari nullatenus audeo, quoniam quotidie exspectamus ut hostes et ultra mare in Angliam per illos portus, qui Cantuarberiæ vicini sunt, irruant. Propter quod dominus meus rex ore suo mihi præcepit, antequam ab illo apud Notingeham discederem, et postquam Cantuarberiam redii, mihi mandavit per litteras proprio sigillo signatas, ut Cantuarberiam custodiam, et semper paratus sim ut quacunque hora nuntium eorum qui littora maris ob hoc ipsum custodiunt, audiero, undique convocari jubeam equites et pedites, qui accurentes violentiæ hostium obsistant. Et idcirco de Cantuaria exire non audeo nisi in illam partem ex qua hostium exspectamus adventum. Precor igitur sanctitatis vestræ discretionem quatenus æquo et pacato animo suscipiat has nostras VARIE LECTIONES. 204 Illegatione Edit. alligatione. 201 Cum eodem ms. collata. 202Sunt humilitate Edit. Pic. sunt superent humilitate. In quantum ms. in qua quantum. **Ea illo ms ea illos. 205 Cum eodem ms. collata. "Aliquo loco ms. aliquo in loco. De causa ms. de causis. Laudabile ms. valde laudabile. 20 Efficiemus ms. efficeremus. "Et ejus... produceretur ms. ut ejus... perduceretur. rationabiles, et quæ infirmari nequeunt, quoniam A elongare ab urbe in qua eram, nisi versus hostes veræ sunt, excusationes. Sciat pro certo vestra reverentia quia eumdem animum quem habetis, ut corrigantur quæ corrigenda sunt, habeo. Sed exspecto reditum domini mei regis, et episcoporum et principum qui cum eo sunt, quatenus illi quæ agenda sunt, opportune et rationabiliter suggeramus. Et sic, Deo adjuvante, ejus assensu et auxilio efficacius expleamus quod desideramus. Si tamen vobis placet ut per dilectissimum fratrem nostrum reverendum abbatem H. 211 mihi consilium vestrum mandetis, de quibus rebus et quomodo cum rege loqui debeam, hoc libenter suscipio. Sed et si regi monendo consulere aliquid de hujusmodi rebus per eumdem abbatem et reverendum episcopum Wintoniæ prudentiæ vestræ placuerit, laudo et postulo. B bentem adjutorium aut consiiium de aliis vos scitis, Vale. EPISTOLA XXXVI 229. AD EUMDEM. Calumnias impositas excutit, et se nec schismati favere, nec rebus Ecclesiæ tunc posse consulere significat. Domino et reverendo episcopo Albanensi et cardinali WALTERO, Cantuariensis 213 divina dispositione archiepiscopus ANSELMUS, orationum fidelitatem cum servitio. qui timebantur, tunc monitus ut vobis occurrerem, quatenus colloqueremur de his quæ corrigenda sunt in hoc regno, rationabilem et susceptibilem reddidi causam, quia propter prædictum periculum et præceptum regis venire non poteram, et nihil efficeremus nos duo, absente rege et aliis quorum assensu et consilio et operatione ad effectum duci posset colloquium nostrum. Ego enim ipse video quæ corrigenda sunt, et habeo voluntatem, quam nullus homo mihi potest augere, corrigendi, Deo adjuvante, per assensum et auxilium domini mei regis et aliorum ad quos pertinet, cum locus et opportunitas erit. Quod autem conquerimini vos moratos esse, velut infructuosam arborem et peregrinum non ha de me autem ego scio quia non prohibui vos fru- Litteris a vestra sanctitate mihi directis, si lice- mum 214 ipse voluissem, si congruo tempore factum esset, id est quando dominus meus rex, et episcopi, et principes hujus regni vobis præsentes aut propinqui erant. Postquam vero licentiam accepistis a rege redeundi Romam, et rex in expeditionem suam cum archiepiscopo Eboracensi et quibusdam aliis episcopis et principibus suis ivit, et vos ab illis, et ego a vobis discessimus, veluti non nos 215 in hac terra amplius invicem visuri; et postquam rex mihi præcepit ut illam partem regni sui in qua maxime irruptionem hostium quotidie timemus, diligenter custodirem, et quotidie paratus essem hostibus resistere si irruerent, sicut in periculo vastandi vel perdendi terram; cum nullo modo auderem me C scio eos schismaticos, aut sic divisos ab Ecclesia fuisse, ut dicunt. Et si aliquis eorum qui hoc vobis dicunt me præsente hoc diceret, ostenderem rationabiliter non ita esse. Illi enim non abnegabant canonicum Romanum pontificem, quicunque esset, nec Urbanum negabant esse pontificem; sed dubitabant propter illam quæ modo nata 218 est dissensionem, et propter dubitationem illum suscipere quasi certum differebant; nec ullum judicium eos ab Ecclesia segregaverat, et omnino obedientiam Romanæ sedis tenere se fatebantur, et sub professione obedientiæ Romani pontificis me consecraunt. Denique dominus papa sciebat me esse consecrarunt, et a quibus, et cui regi feceram quod feci. Et tamen (11) pallium VARIE LECTIONES. D 219 Cum eodem ms. collata. "Cantuariensi ms. Cantuariensis Non vos Edit. Pic. non nos. 216 Quæritis cur ms. quæritis a non offendisse. 218 Mundo nata ms. modo nata. 19 Indicium eos ms JOANNIS PICARDI NOTE. (11) Pallium quod archiepiscopus Cantuariæ solet habere, mihi per vestram charitatem,etc.misit. Pallii ad se transmissi rursurs meminit in sequenti epistola, Urbanoque gratias scribit eo nomine, qui ut hono rificentissime misit (erat enim luculo inclusum argenteo) sic Anselmus devotissime, juxta ac lautissime excepit, nam Walero legato id deferente obviam ivit pontificia indutus vestimenta et nudato pede. Sacrum autem insigne depositum in altare suscepit et humeris composuit, sicque diurna illa decoratus stola rem sacram peregit Dominico de quarto Idus Junias anno 1095 (hunc enim Florentius Vigerniensis, et quod archiepiscopus Cantuariæ solet habere, mihi A disse, quantum potuistis, et ea occasione negotium per vestram charitatem, non ut schismatico, sed ut accepto, non ut reprobans, sed ut approbans misit, et sic quod de me factum erat confirmavit. Ipse hujus confirmationis auctor, et dominus Gualterus 380 episcopus Albanensis et cardinalis hæc eadem sciens, minister ejus et exsecutor. Si vobis hæc calumnia attendenda videtur, cur eam ante pallii concessionem mihi tacuistis; si negligenda putatur, vos judicate quam diligenter sit a vobis inculcanda. Plura possem adhuc dicere ad infirmandum verbum malitiæ eorum quid hoc quod dicitis vobis obtendunt ad excusandas excusationes in peccatis, sed sapientiam vestram scio non indigerc aperte rei multiplici ostensione. Videat igitur prudens simplicitas et simplex prudentia vestra qualiter super hæc quæ B dixi suscipere et exaggerare debeat confictas calumnias, et calumniosas confictiones adversum me ab illis qui fecerunt contra me pro excusatione sua, ne videamini velle infirmare 220 quod auctoritate domini papæ et vestra exsecutione non ignoranter est confirmatum, Nempe non sic accepi (teste Angliæ regno) nomen domini Urbani papæ in vanum, ut hoc me ab illo vel a fidelibus ejus meruisse cognoscam. Dicitis vos causam meam, teste Deo, defen 220 propter quod venistis, impeditum usque nunc. Pro bona quidem voluntate defensionis gratias ago, impedimentum autem hac occasione factum vobis utique 221 nescio. Et si rei medulla diligenter consideratur sicut potest, et prudentia vestra me defendit quantum potest, certus sum quia conscientia vestra in his quæ supra dicta sunt accusare me non potest. Quod, sicut dicit, nec mecum nec cum aliis loqui sicut voluit potuit vestra reverentia carens obedientia Romanæ Ecclesiæ, sciat ipsa cur non potuit. Ego autem scio me diu et multum desiderasse et exspectasse loqui vobiscum, antequam possem; et cum tandem potui, non tantum potuisse quantum volui. Rogatis me ut fratres nostros Cantuariensis Ecclesiæ quiete ac pacifice possidere dimmittam res suas. Ad quod respondeo quia nullus magis desiderat quietem ac pacem illorum quam ego, nec magis sollicitus est pro utilitate ejusdem Ecclesiæ; et idcirco voluntas mea est ut res ejus, Deo annuente, disponam ad utilitatem præsentem et futuram, prout melius sciam et potero. Valeat beatitudo vestra, et dignetur Deum, ut me et omnes actiones meas dirigat orare VARIE LECTIONES. Confirmare ms. infirmare. "Utique ms. utique nescio. JOANNIS PICARDI NOT.E. Honedenus notarunt) et reliquos astantes illud oscu- C dis virtutibus auditorum animos demulcens, in ira latos fuisse pro reverentia sancti Petri. Quem ritum, quia cognoscere operæ pretium existimavi, lubuit observare. Pallii autem archiepiscopalis formam, aliaque scitu non indigna describit Onufrius in Explicatione vocum ecclesiasticarum, et Joan. Durantus lib. De ritibus Ecclesiæ, cap. 9, num. 41, 42 et cæteris. Quid autem nysterii contineat, Jarlandus Chrysopolitanus lib. v sui operis (quod Candelam nuncupavit) docet ex epistola Leonis papæ in hanc sententiam : « Archiepiscopo pallii honor decernitur ut purpureo crucis ejusdem vestimenti signaculo a tergo et pectore depicto demonstret populo signaculum redemptionis nostræ, et pia cogitet mente de passione Redemptoris dicens: Mihi autem absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi (Gal. vi, 14).» Leoni conjunxerat Amalarium. Verum quia et hunc noster Hugo est imitatus lib. 1 De officiis ecclesiasticis, cap. ultim., ubi vice auctarii interpretatur spinulas ejusdem pallii missi, præter- D quam quod rursus de illo agat lib 11 De sacramentis, cap. 16, parte quarta. Paschalis secundus scribens ad Guidonem Vienna Galliarum archiepiscopum singulare quodpiam mysterium advertit a superioribus incogitatum. « Palio ad missarum tantummodo solemnia illis sollummodo diebus uti fraternitas tua meminerit, qui tuis prædecessoribus Romanæ auctoritate Ecclesiæ concessi sunt; cujus te volumus per omnia gremium conservare. Hujus enim indumenti honor humilitas atque justitia est. Tota ergo mente fraternitas tua se exhibere festinet in prosperis humilem, et in adversis (si quando adveniunt) inveniatur cum justitia erecta, amica bonis, perversis contraria, nullius unquam faciem pro veritate loquente tremens, misericordiæ operibus juxta virtutem` substantiæ insistens et tamen supra virtutem insistere cupiens, infirmis compatiens, bene valentibus congaudens, de alienis gaudiis tanquam de propriis exsultans, in corrigendis vitiis pie sæviens, in foven judicium sine ira tenens, in tranquillitate severitatis justæ censuram non deserens. Hæc, frater charissime, palli dignitas ; quam si sollicite servaveris, quod foris accepisse ostenderis, intus habebis. » Sic Paschalis in epist, quam Floriacensis Bibliotheca exibet integram lecturienti. Peculiariter, quandoquidem ita tulit sermo, notabimus, Lanfranco collata fuisse duo pallia, ut ipsemet scribens Alexander III commemorat epist. 3. « Nunquam, inquit, res quælibet de arca pectoris mei ejicere quavis occasione poterit inauditam illam humanitatem, quam mihi extremo hominum, tantis indigno honoribus Romæ exhibuistis, quodque duo pallia, unum de altari ex more, et alterum quo sanctitas vestra missas celebrare consueverat, ad ostendendam circa me benevolentiam vestram mihi impendistis. » Post Lanfrancum id prodiderunt Chron. Beccens. ms. in ejus gestis, et Willelm. Malmesb. lib. II De pontif. Anglis. Cætero de honore, petitione et usu pallii tota est centesima Gratiani distinctio, ex cujus 1 can. cum præcipiatur metropolitanum fidem suam exponere tribus a consecratione mensibus, et ab Ecclesia Romana pallium postulare, merito Roger. Honed. suspectus videtur parum fideliter notali anni, quo Anselmus pallium receperit. Cum enim testimonio suo Anselmus fuerit sublectus et inauguratus pontifex anno 1093, miti profecto non fit verisimile eum juris ecclesiastici non inscitum recepisse pallium sesqui anno post consecrationem. Unde seipsumquodammodo damnans, dolensque quod per Anglici regis malignam pervicatiam non daretur aut prorogaretur facultas eundi Romam, dicebat supra ad calcem epist. 24. Si Metropolitanus episcopus per totum primumаппит,пес рарam viventem,nec pallium requiro, juste ab ipso honore removendus sum. Qua de causa Matthæus Paris exactius supputavit hanc receptionem anno 1094 in Historia majore. |
