pro me oretis, et tanto attentius quanto scitis me A Tam male enim sum in archiepiscopatu, ut certe, si de dilectione vestra confidere, quoniam nunquam sine culpa dicere possum, malim de hac vita exire cognovi me magis quam nunc orationibus indigere. quam sic vivere. APPENDIX SPURIORUM DIALOGUS1 BEATE MARIE ET ANSELMI DE PASSIONE DOMINI Sanctus Anselmus longo tempore cum jejuniis, B valuit decem usuales ". Judas vero ita avarus fuit 11 M. Ismaelitici quibus etiam Joseph 1 venitus fuit ante quatuor millia annorum, et hæreditaria " successione fuerant devoluti 12 ad illos Judæos qui filium meum emerunt, et unusquisque denarius quod, quando denarios vidit, Christum pro eis vendidit, et licet Christus ei prædixisset sæpius, tamen ille Judas per hoc non fuerat emendatus 15. A. Fuisti tunc cum filio tuo et discipulis 16 ejus ? M. Non; sed scias quod quando "filius meus cœnaverat, et pedes" discipulorum lavaverat, et corpus suum et sanguinem discipulis dederat ", et dulciter prædicaverat, ac Judas pontifices adierat, filius meus de monte Sion cum discipulis suis per portam ad natatoriam Siloe, ubi erat hortus, quem introivit, et, discipulis dormientibus, ascendit ad montis Oliveti pedem, quantum ad jactum lapidis a discipulis, et oravit sic Patrem: Exaudi me, Domine, quoniam benigna est misericordia tua; secundum multitudinem miserationum tuarum respice in me. Ne avertus faciem tuam a puero tuo quoniam tribulor, velociter exaudi me. Intende animæ meæ et libera eam, propter inimicos meos eripe me (Psal. LXVin, 17-19). 29 A. Quare oravit ? 21 M. Propter tres rationes. Prima, quia delicate nutritus fuit, utpote filius Virginis et de stirpe regia natus, quia nobiles magis dolent, quando læduntur, VARIE LECTIONES. Collatus est cum ms. Thuano 519 ms. Planctus beatæ Mariæ virginis ad Anselmum de passione Domini. Beatus Anselmus episcopus longo tempore jejuniis, lacrymis et orationibus gloriosam Virginem exorabat, ut ei dilecti filii sui passionem dignaretur perfectius revelare; cui tandem apparens beata Virgo dicebat Tanta et talia passus est meus filius prædilectus quod nullus fidelis sine lacrymarum effusione potest exprimere, ms. Sanctus Anselmus longo tempore cum lacrymis, et orationibus, et jejuniis rogavit sanctam Mariam virginem, ut ei revelaret qualiter ejus Filius passus est. Tandem beata Virgo sibi apparuit, et dixit. Tanta et talia passus est dilectus filius meus quod nultus sine lacrymarum effusione dicere potest. Tamen quia glorificata sum, amplius flere non possum, et ad preces tuas et pro salute multorum tibi passionem mei Filii per ordinem ms. Tamen quia glorificata sum, flere non possum: ideo Fili mei passionem per ordinem. Beata Virgo ad singula respondebat ms. beata Maria ad singula respondit. In ms. non est capitulorum distinctio, nec sunt tituli Anselmus. Dic mihi, charissima Domina, quale fuit initium passionis Filii tui? Mar. Quando, etc., ms. Quæsivit ergo primo, et dixit: Charissima Domina, dic mihi qualiter passio Filii tui inchoata est, Respondit Maria, quando, etc. Cum discipulis suis ms. omit. suis Tradens... argenteis ms. tradidit... danariis. Maria Hismaelitici ms. Maria respondit: Ismaelitici. "Et Joseph ms. etiam Joseph. "Multos annos, et bæreditaria ms. quatuor millia annorum, hæreditaria. "Fuerant devoluti ms. fuerunt devoluti. "Unusquisque denarius valebat triginta usuales ms. quilibet denarius valuit decem usuales. "Tam avarus... tradidit ms. ita avarus... vendidit. Tamen ille Judas per hoc non fuerat emendatus. ms, sed ille per hoc se non emendaverat. "Tunc cum filio tuo, et discipulis ms. tunc in consilio cum Discipulis. Scias quando ms. scias quod quando. "Et quando pedes ms. et pedes. "Et corpus suum et sanguinem suum discipulis dederat, ms. Corpus suum et sanguinem dederat discipulis. "Ad natatorium ms. Ad natatoriam. Oravit sic Patrem: Exaudi ms. oravit ad Patrem diceas Exaudi. "A puero tuo ms. a me. i 24 quam ignobiles"; secunda, quia tanta angustia eum A CAPUT II. A. Quare, cum eum tantum diligeres ? A. Ubi ergo, dulcissima, fuisti 45 ? M. Fui in domo sororis meæ, matris Joannis B evangelista. A. Quomodo ergo vel quis nuntiavit tibi quod actum fuit ? 46 M. Audi nunc, Anselme, quod multum est 7 lamentabile. Venerunt discipuli currentes, et lacrymabiliter clamantes: 0 charissima domina 48, dilectus filius tuus Dominus et magister noster 19 captus est, et nescimus quo ducatur jam ligatus, vel quid fiat ei 50, vel utrum sit occisus. A. Flevisti tunc, domina ? De Christi comprehensione. Post hoc filius meus ad discipulos rediit, eosque dormientes invenit, quibus et dixit: Non potuistis una hora vigilare mecum? (Matth. xxvi, 40.) Et adjecit: Ecce appropinquat qui me tradet (Ibid., 46); et ecce Judas venit cum turba magna, dixitque Judæis Duo consimiles sunt, scilicet Jacobus et " Jesus; unde do vobis signum: Quemcunque osculatus fuero, ipse est; tenete eum (Matth. xxvi, 48). Et cum Judas accederet cum turba, processit Jesus ad eos, dicens: Quem quæritis? Qui responderunt: Jesum Nazarenum. Quibus Jesus: Ego sum. Et cum dixisset Ego sum, omnes ceciderunt retrorsum. Iterum dixit Jesus: Si me quæritis, sinite hos abire. Ut Scriptura impleretur : Quia quos dedisti mihi, C De Christi deductione ad Annam, et Petri negatione. non perdidi ex eis quemquam (Joan. xvm, 4-9). Tunc ANSELMUS. Quo tunc fuit ductus filius tuus dileaccedens Judas osculatus est eum 35, cui dixit Jesus: ctus ? Juda, osculo Filium hominis tradis ? (Luc. xxII, 48.) At illi injeceruntmanus in Jesum, et tenuerunt eum (Matth. xxv1, 50). Tunc Petrus eduxit gladium et percussit servum principis sacerdotum "7 qui vocabatur Malchus " (Joan. xvIII, 10). 81 34. A. Contigit ibi aliquod miraculum? : M. Licet scirem quod genus humanum esset redempturus ; tamen propter maternum affectum, doloris gladius, de quo Simeon prædixerat (Luc. 11, 35), animam meam pertransivit 52. CAPUT III. 53 54 MARIA. De horto prædicto per vallem Josaphat per portam Auream, et ductus fuit in " palatium Scribarum, et pontificum et Pharisæorum, juxta templum, in domum Annæ 55; et quæsivit Annas de doctrina ejus et discipulis. At ille respondit: Ego palam locutus sum mundo; ego semper docuiin syVARIE LECTIONES. "Dolent quam ignobiles ms. dolent, quando læduntur, quam rustici. "Quia Deus fuit, et ideo omnia quæ pati debuit, præscivit videlicet conspuitionem ms. Et quia Deus erat, sciebat omnia quæ passurus erat. Præscivit videlicet consputationem. Hujusmodi. Tertia, etc. ms. hujusmodi. Licet enim fur sciat quod mori debeat, tamen nescit quid mors sapiat, nisi quando funis stringit collum. Sed Filius meus omnia prescivit tanquam Deus et homo. Tertia, etc. Et misereri ms. sibi misereri. Quando sic oravit. Pater, si possibile est ms. quando oravit: Pater, si potes. "Angelus Domini ms. omit. Domini. "Eum, dicens ms. eum, et dicens. Debes redimere ms. redempturus es. Quibus et dixit ms. quibus dixit. Dicens etiam: Ecce ms. et adjecit: Ecce. "Turba Judeorum magna; dixitque Judæis Duo itaque pares sunt, scilicet Jacobus et ms. turba magna et dixit Judæis Duo sunt consimiles, Jacobus videlicet et. "Scriptura impleatur ms. Scriptura impleretur. Tune Judas osculabatur eum ms. Tunc accedens Judas osculatus est eum. 36 Tunc Petrus ms. Petrus vero. 37 Principis sacerdotum ms. omit. sacerdotum. Malchus ms. Marchus. "Gladium tuum in ms. gladium in. "Patrem, meum, et ms. Patrem, et. "Piissima Domina ms. dulcis Maria. Tunc cum illo ? ms. tune ibi? M. non. A. Quare, cum eum tantum diligeres? ms. hæc. omittit. "Ut mulieres ms. ut juvenculæ. "Dulcissima fuisti tune? ms. tunc dulcissima fuisti? Vel a quo nuntiatum tibi fuit factum hujusmodi ? ms. vel quis tibi nunciavit quod factum fuit ? Nunc quod multum est ms. nunc, Anselme, quod nimis es. 48 Venerunt discipuli currentes et lacrymabiliter clamantes: O charissima Domina ms. Venerunt apostatæ, discipuli lacrymabiliter currentes ad me et clamentes; Bona Domina. "Filius tuus magister noster ms. Filius tuus, Dominus et magister noster. Ducatur, vel quid fiat ei. ms. ducatur jam ligatus, et nescimus quid factum sit ei, vel uirum sit occisus. "Genus humanum redimere deberet ms. redempturus esset humanum genus. "Gladius animam meam pertransivit. ms. Gladius de quo Simeon prædixerat, animam meam transfixit. "Horto prædicto per ms. horto per. "Josaphat in civitatem, et ducebatur in ms. Josaphat, per portam Auream ductus fuit in. "Domum Annæ ms. omil Annæ. nagoga, et in templo se ubi omnes Judæi conveniunt A de te, cum iste princeps discipulorum te negaverit ? 59 61 O dulcis Jesu " non te negabo in æternum. Ego au- "; et in occulto locutus sum nihil. Quid me interro- 66 62 63 M. Statim cum discipuli mihi dixissent quæ facta fuerant, omnia ossa mea contremuerunt, surgensque cucurri cum Maria Magdalena juxta templum, audiensque tumultum in domo Annæ, volui intrare, sed non sum permissa 67. Unde stabam foris plorans et clamans Heu! dilecte fili mi, lumen oculorum meorum, quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis fontem lacrymarum (Jer. 1x, 1) ut plangam inperfectionem filiis mei? Maria vero Magdalena circuibat undique, et introspiciens per fenestras, quæ audiens negationem Petri, commota sunt omnia viscera ejus pro 69 desolatione unici filii me, eo quod princeps discipulorum eum negasset, ei dixit: 0 Jesu bone", qualem finem sortius es, vel quid fiet C A. Die mihi, domina 78 charissima, quid fecisti cum hoc audires? M. Gladius Simeonis pertransivit animam meam. 81 De Christi deductione ad Caipham. ANSELMUS. Die mihi quid factum fuit post hæc ? MARIA. Mane facto eduxerunt eum de domo Annæ, et duxerunt eum ad Caipham principem sacerdotum . Tunc primo postquam captus fuerat vidi eum, el accurrens quasi leæna raptis fetibus videbam illam desiderabilem faciem spulis Judæorum maculatam, dicens lacrymando: Heu! dilectissime fili, quam 82 miserabilem te 83 modo video, quæ toties dulcissimo tuo aspectu gaudebam? Et volens illum amplecti, non fui permissa accedere, sed trusa a Judæis huc et illuc, contumeliose sum amota, et populus undique concurrebat, sicut quando fures et latrones condemnantur. A. Habuisti aliquam $5 spem quod liberari pos set ? 86 M. Etiam; sciebam enim quod ingeniosus fuit et facundus, et sperabam quod se excusaturus esset, si ad judicium veniret. Tunc stetit quasi agnus VARLE LECTIONES. 63 "In templo ms. et in templo. "Judaei conveniunt ms. Judæi convenerunt. Interrogas? Tunc ms. interrogas? Interroga eos qui me audierunt, quod locutus sum eis. Ecce hi sciunt quid dixerim eis. Tunc. Dabat ei alapam inexpertæ crudelitatis, dicens ms. dedit alapam Jesu, dicens. Ligaverunt oculos ei tanquam furi : ms. velaverunt oculos ejus tanquam latronis. Et percutientes eum dixerunt, Prophetiza nobis, qui es ms. et illuserunt ei dicentes: Prophetiza, quis est. Qui notus ms. quia notus. 6 Et conversus Jesus respexerit ms. et Filius meus respexit. Verbi Domini quid dixerat ei : Quia priusquam ms. Verbi quod dixerat Filius meus Jesus: quod priusquam. Cum hæc fierent ms. quando hæc facta sunt. Mihi dixissent, quæ facta fuerant, omnia ossa mea contremuerunt, surgensque ms. mihi quod factum fuerat nuntiaverunt, contremuerunt omnia ossa mea. Surgens cucurri. Tumultum, volui intrare, sed non fui ms. tumultum in domo Annæ, volebam intrare, sed non sum permissa. Interfectum Filii ms. interfectionem unici filii. "Et audiens... commota est totis visceribus pro ms. quæ audiens... commota sunt omnia viscera ejus pro. "Jesu bone, ms. Jesu dulcis. "Princeps discipulorum te negaverit. O Jesu ms. princeps omnium, ut dignoscitur, te negavit. Dulcis Jesu. "Negabo in æternum. Ego autem stabam ms. negabo. Ego stabam. "Cum ergo Petrus eum tertio negasset, Filiusque meus eum respexisset, et propter quod eum negaverat, flevisset amare ms. Et cum Petrus tertio negasset, Filius meus cum respexit, et eo quod negaverat, amare flevit. Cui cum dolore dixi, Petre ms. et tacta dolore cordis intrinsecus dixi ad eum Petre. "Jesu? qui ms. Jesu, vel ubi est Jesus? Qui. "Heu charissima Domina ms. heu Domina bona. "Tractatur et cruciatur ms. cruciatur et occiditur usque. Die Domina ms. dic mihi Domina. Quid factum ms. Die mihi quid factum. Principem sacerdotum ms. Pontificem. Tunc primo, postquam captus fuerat, vidi eum, et ms. Ibi eum tunc vidi, postquam captus fuit, et. Dicens lacrymando, heu dilectissime Fili ms. crines dilanians, ejulans et plorans, altaque clamans, heu dulcissime. Miserabiliter te ms. miserabilem te. "Dulcissimo ms. amantissimo. 85Tunc aliquam ms. omit. tunc. Etiam: sciebem enim quod ms. Etiam, cum desiderio sperabam ut mater: sciebam itaque quod. mansuetissimus, et non aperuit os suum; fuit A omnis qui ex veritate est,audit vocem meam. Dixit ei etiam ita amicabilis quod sperabam quod debe- Pilatus Quid est veritas ? (Joan.xvın, 33-38.) Hanc rent ejus misereri. Et modico tempore dilapso, adeo quæstionem non solvit ei Christus, quia si solvisconsputus fuit quod quasi leprosus apparebat. In- set, eum utique liberasset, et ideo genus 99 humavenerunt enim isti multa falsa testimonia contra eum, num redemptum non fuisset. Tunc Judas videns quod dicentes eum 89 esse legis destructorem, et populi damnatus esset, pænitentia ductus, retulit triginta subversorem . Tandem duo falsi testes accesserunt, argenteos principibus sacerdotum et senioribus popudicentes: Hic dixit Possum destruere templum Dei, li, dicens:Peccavi tradens sanguinem justum 100. At et post triduum a1 reædificare illud (Matth. xxv1,60, illi dixerunt: Quid ad nos? tu videris. Et projectis 61). Et Caiphas dixit: Dic nobis si tu es Christus argenteis in templum,recessit ab eis,et abiens laqueo (ibid. 63). Jesus respondit: Si dixero vobis, non se suspendit (Matth. xxvi, 3-5). Pilatus autem, concredetis mihi. Si autem interrogavero vos, non revocatis principibus sacerdotum, et magistratibus et spondebitis, neque dimittetis (Luc. xxu, 67, 68). plebe, dixit ad eos ; Nullam causam invenio mortis Amen, dico vobis, amodo videbitis filium hominis se- in homine isto 101 ex his in quibus eum accusatis" dentem a dextris virtutis Dei,et venientem in nubi- (Luc. XXIII, 4, 14.) At illi invalescebant, dicentes: bus cali. Tunc princeps sacerdotum scidit vestimenta B Commovet populum 103 per universam Judæam,inci 93 92 sua, et ait : Quid adhuc desideramus testes? Audistis blasphemiam. Quid vobis videtur? Tunc omnes clamabant: Reus est mortis (Matth. xxv1, 64-66). Hac prolata sententia, gladius Simeonis pertransivit animam meam 94. CAPUT V. De Christi ad Pilatum deductione. ANSELMUS. Quo tunc ductus fuit? MARIA. Ad judicem Pilatum. A. Sperasti ibi aliquid, domina charissima? M. Multum speraveram, cum turba convenisset cui sæpe dulciter prædicaverat, et quorum infirmos sanaverat, et eos in deserto paverat, quod eum de manibus Judæorum liberare deberent. Tunc unanimiter 95 C piens a Galilæa usque huc (ibid., 5). CAPUT VI. De abductione ad Herodem, et reductione ad 105 108 102 106 Tunc Pilatus audiens Galilæam, et quod Galilæus esset, misit eum ad Herodem,qui et tunc erat Hierosolymis 104. Herodes autem viso Jesu gavisus est valde; erat enim ex multo tempore cupiens videre eum, eo quod audierat multa de eo, et quia sperabat aliquod signum ab eo fieri. Interrogabat ergo Jesum multis sermonibus (Luc. XXIII, 6-9); videlicet, si esset iile puer, quem pater suus volebat interficere et propter eum multos pueros necaverat 107. Item: Si esset ille qui cæcum illuminaverat, et qui Lazarum suscitaverat, et adolescentem filium viduæ in porta civitatis Naïm; et multa alia miracula fecisset 109; et rogavit eum ut aliquod signum faceret, promittens quod eum de manibus 10 Judæorum eriperet. Jesus autem nihil ei respondit (ibid., 9). Et posuit Herodes coronam super caput ejus, promittens quod si faceret ei signum, quod ipsum regni sui participem faceret, et pariter cohæredem "". Ista corona Romani coronantur imperatores 112. Jesus autem non respondit ei. Stabant autem principes sacerdotum et Scribæ constanter accusantes eum (ibid., 10). 111 clamabant coram Pilato : Crucifige, crucifige eum (Luc. xxш, 21). Et imposuerunt ei quod dixerat se filium Dei esse (Matth. xxvII, 43), et quod prohibuisset tributa dari Cæsari (Luc. xx111, 2). Tune Pilatus quæsivit "de regno suo, dicens: Tu es rex Judæorum? Et respondit Jesus: A temetipso hoc dicis, an alii tibi dixerunt de me? Respondit Pilatus: Nunquid ego Judæus sum? Gens tua et pontifices tui tradiderunt te mihi, quid fecisti ? Respondit Jesus: Regnum meum non est de hoc mundo; 98 si ex hoc mundo esset regnum meum,ministri mei utique decertarent, ut non traderer Judæis. Dixit itaque Pilatus: Ergo rex es tu ? Respondit Jesus: Tu dicis: ANSELMUS. O dulcissima, quid tunc sperabas? Quia rex sum ego; ego ad hoc natus sum, et ad hoc MARIA. Sciebam Herodem esse regem naturalis veni in mundum ut testimonium perhibeam veritati; D elegantiæ, et ideo 13 sperabam quod regi excellenVARLE LECTIONES. 91 92 98 96 103 112 87 Mansuetissimus ms. mansuetus. 88 Item, fuit etiam ms. omit. Item. 89 Enim multa falsa testimoniam dicentes eum ms. isti multa falsa testimonia contra eum, dicentes eum. 90 Perversorem ms. subversorem. Et post triduum ms. et in triduo. Respondebitis, neque ms. respondebitis mihi, nec. 9 Scidit vestimenta sua, et ait ms. scindens vestimenta sua ait." Animam meam. ms. animam et cor meum. 95 Et imposuit ei turba quod ms. Et imposuerunt ei quod. Quæsivit eum ms. omit. cum. 97 Pontifices tradiderunt ms. Pontifices tui tradiderunt. Nunc autem regnum meum non est de hoc mundo ms. hæc omittit. 99 Et ideo genus ms. et tunc genus. 100 Tradens sanguinem justum ms. tradens justum. 101 Causam mortis in homine isto ms. causam in hoc homine. 102 Eum accusatis ms. eum accusant. Populum docens per ms. omittit docens. 104 Audiens Galilæam et quod Galilaus esset, misit Jesum ad Herodem, qui et tunc erat Hierosolymis. ms. audiens quod Galilæus esset, misit eum ad Herodem, qui et ipse Hierosolymis erat illis diebus. 105 Ille puer, quen ms. ille quem. 106 Volebat interficere ms. volebat occidere. 7 Pueros interfecerat ms. pueros necaverat. Qui cæcos ms. qui cæcum. 109 Alia miracu'a fecisset :10 el ms. alia. Et. 110 Ut eum de manu ms. quod eum de manibus. Promittens quod si ei faceret signum, quod ipsum regni sui participem faceret, et pariter cohæredem ms. hæc omittit. 11 Ista corona Romani coronantur Imperatores, ms. hac corona omnes Imperatores coronantur. 113 Mar. Sciebam Herodem esse Regem naturalis elegantiæ ? et ideo ms. Mar. Sperabam ut mater, o Anselme : sciebam enim Herodem esse regem elegantem; et ideo. 108 tissimo filio meo parcere debuisset. Sprevit autem A præstitit. Estimabam siquidem nudato corpore for 116 filium meum, et indutum veste alba remisit eum 122 190 C 197 mosis membrorum lineamentis victi parcerent; sed VARIE LECTIONES. 123 116 Præmisit quos 114 Non erant amici ad invicem, ms. erant inimici. 115 Sciens autem ms. sciens igitur. dam ms. providit quosdam. 117 Convocatis Pilatus omnibus Judæis dixit ad eos: ms. convocans Pilatus omnes Judæos, dixit. Sed neque Herodes ms. hæc omittit. 119 Nam remisi vos ad illum. Ecce ms. remisi ad vos illum et ecce. Propter homicidium ms. propter seditionem et homicidium. 121 Pilatus dixit ms. Pilatus 2. dixit. Magnis ut crucifigeretur, clamantes: Crucifige ms. magnis: Crucifige. Sperans quo crudelitati Judæorum satisfacere deberet : apprehensum Jesum flagellari fecit in statua ligatum ita quod a ms. sperans crudelitati Judæorum satisfacere, apprehendit Jesum et flagellavit in columna ligatum, ita ut a. 14 Manus manum ms. manus magnum. 196 Ibi aliquid ms. inde aliquid 126 M. Multum speraveram propter hanc causam, quam tibi manifestabo. Delicata enim et ms. Mar. Etiam Anselme, quasi mater. Propterea causam tibi pandam. Delicata siquidem et Et membrorum principalium compages mihi matri ejus solummodo nota spem præstitit. Estimabam siquidem nudato corpore formosis membrorum lineamentis victi parcerent; sed heu in momento temporis, totalis corporis ejus superficies ita sanguine superfundebatur, ac si purpura circumdatus, et in stuporem ms. Et formosa membrorum principalium compago inde mihi solummodo ex materua familiaritate fuit nota, et nulli alii experta; ideoque existimabam quod nudato corpore decentissimo membrorum lineamento victi compaterentur. Sed heu ita totalis corporis ejus superficies sanguine perfusa est, ac si purpura circumdatus in stupore. 128 Ac veniebant ad eum et dicebant ms. et venerunt ad eum, et dixerunt. 199 Franciæ. Hæc corona non ms. Francorum quæ non. 180 Cum lancea percutientes capiti ejus imprimere conabantur, ita ms. igitur plectentes capiti ejus imprimebant, ita. 131 Sic cruentatum ms. sic onatum. "Responsum non dedit ei ms. non respondit ei. "Dicit ei Pilatus ms. dixit ergo ei Pilatus. Et exinde quærebat ms. et inde volebat. 1 Non es amicus ms. non eris amicus. |