Obrazy na stronie
PDF
ePub

Omnipotens Deus vos et a præteritis culpis absolvat, A sapienter veritatem vanitati præponenti, fortiter et in futuro sine fine ab omni peccato custodiat. Amen.

405 EPISTOLA CIII 481.

ANSELMI AD WARNERUM.

Ul sanctum propositum non despiciat quod timore mortis incæpit, sed sancto amore in illo proficiat ; eum cure ac consiliis Ernulphi prioris committit, consulitque ut legat suam ad Lanzonem epistolam.

ANSELMUS archiepiscopus WARNERO salutem et benedictionem Dei, et suam, et bono incœpto optimam subsequi consummationem.

482

B

Benedictus Deus in donis suis, et sanctus in omnibus operibus suis, qui te, fili charissime, in periculo mortis animæ et corporis sua gratia visitavit, et ad utriusque vitam misericorditer revocavit. Cogita et considera quantum signum suæ dilectionis Deus tibi fecit, cum te non solum fugienteum, sed et contemnentem se, et sibi ad mortem tuam adversantem, ad se redire et sibi velle servire paterna cura coegit. Ne æstimes unquam quod tibi minus valeat quod incœpisti, ideo quia timore mortis coactus, et non spontanea voluntate es attractus. Non enim pensat Deus tantum quo initio vel qua occasione homo bonum inchoat, quantum qua voluntate, qua devotione gratiam Dei impensam sibi servat. Nam Paulus apostolus coactus conversus est ad fidem Christianam; sed quoniam toto corde fidem servavit, et in ea cursum consummavit, repositam sibi coronam justitiæ gaudendo in dictis suis nobis indicavit. Habes tecum charissimum fratrem meum dominum priorem Ernulfum præsentem, quia non minus quam C ego tibi et scientia et voluntate potest consulere, et te mea auctoritate absolvere. Deo et illi te committo; illi post Deum tu ipse te nostro consilio et nostra jussione committe. Gratia Dei litteratus es; scientiam quam Deus in amore sæculi te permisit acquirere, ad morem Dei, a quo 483 habes si quid habes, converte, ut pro gloria terrena, ad quam per litteras tuas anhelabas, gloriam æternam adipiscaris, quam aut contemnebas, aut tepide desiderabas. Consuetudines nostri ordinis quem es ingressus, quasi a Deo constitutas studiose serva, quia nulla inutilis est, nulla supervacua. Consulo tibi ut quæras epistolam quam ego feci domino Lanzoni, quando novilius erat (lib. 1, ep. 29). Ibi enim invenies qualiter te in principio conversionis debeas ha- D bere, et tentationibus novitium impugnantibus respondere. Absolutionem et remissionem omnium peccatorum fuorum, quantum possum, oro ut Deus tibi tribuat; et sic te in proposito incœpto nutriat,ut te ad gloriam æternam perducat. Amen.

EPISTOLA CIV 484.

ANSELMI AE RAYNALDUM.

Solatur pium vexatum, qui episcopatum in quem invitus intrusus fuerat, pro veritate rejecit

485

gloriam transitoriam pro honestate contemnenti, viriliter paupertatem superanti, salute et gratia Dei semper protegi et 786 confortari.

Petit dilectio tua ut aliquam tibi mandem consolationem quod ego libenter facio, quemadmodum te magis decere et 497 tibi coram Deo prodesse intelligo. Conscientia tua, virtus tua, perseverantia tua sit in conspectu Dei consolatio cordis tui. Fortiter egisti, quando episcopatum, in quem non secundum Deum invitus intrusus es, pro veritate rejecisti. Non intendat cor tuum ut hoc Deus tibi præmium virtutis retribuat quod pro veritate contempsisti. Pretiosior est valde virtus quam servasti quam quod pro illa respuisti. Valde igitur decoloras pulchritudinem tuam coram Deo, si quod vile et transitorium est, in præmium et consolationem exspectas ab eo. Non dico quod episcopatum habere non debeas, aut illum non merueris, sed moneo ut in conscientia tua de gratia in qua te Deus stare fecit, gaudeas, et tribulationem et consolationem tuam solius Dei dispositioni comittas. Memento quod Spiritus sanctus dicit: Exspecta Dominum, viriliter age, et confortetur cor tuum, et sustine Dominum (Psal. xxvi, 14). Cum sentis necessitates et paupertates circa te fervere, tunc certus esto Deum gratiam suam tibi multipliciter augere. Hanc desidero esse consolationem tuam, in hoc desidero ut confirmes spem tuam. Tunc educet Dominus quasi lumen justitiam tuam, et judicium tuum, tanquam meridiem (Psal. xxxvi, 6). Quia nescio quid Deus de me dispositurus sit, nihil ex me in consolationem audeo promittere, sed voluntatem meam quam mihi Deus dedit et tu meruisti, possum ostendere. Certe si, Deo dante, aliquando opportunitatem habuero, et secundum corpus et secundum animam tibi prodesse desiderio. Omnipotens Deus continua sua te protectione et consolatione gaudere faciat, frater mi charissime. Amen. EPISTOLA CV.

AD GUILLELMUM WINTONIENSEM EPISCOPUM. Hortatur eum ut qua cæperat animi firmitate in ecclesiasticarum sanctionum observatione perseveret.

ANSELMUS archiepiscopus dilecto dilectori suo GUILLELMO. Wintoniensi episcopo, salutem et in omnibus gratia Dei custodiri.

Quamvis per gratiam Dei de vestra confidam constantia, tamen quia indesinenter desidero ut nunquam a rectitudine flectamini, sed semper ad meliora proficiatis, ex abundantia cordis delectat me dilectionem vestram exhortari. Omnes qui contra sinceritatem honestatis et justitiæ suggerunt, venenosi serpentes sunt, filii serpentis antiqui. Rogo igitur vos, ut dilectum amicum, et consulo, ut filio charissimo, ut si quis hujusmodi vobis aliquid contra consilium Dei consulere voluerit, nunquam tan

ANSELMUS, archiepiscopus Cantuariæ, RAYNALDO tum insibilet auribus vestris promittendo, minando,

[ocr errors]
[blocks in formation]

EPISTOLA CVII.

ANSELMI AD MATHILDEM REGINAM ANGLORUM.

blandiendo, rogando, ut mentem vestram invenenet A servatis in mente, et obedientiam fraternæ charitatis in opere; quam si solam contemplationem, aliorum persuadendo. Vos scitis quia Dominus reprobat concontemnendo preces et utilitatem, velitis eligere. silia principum, consilium autem Domini manet in Vale. æternum. Hoc ideo dico quia non dubito antiquum hostem quem fortiter in rectitudine perseverando confudistis, multimodis astutiis inquirere quomodo statum et famam vestræ honestatis possit subvertere, et laudem quam, Deo adjuvante, adepti estis, in derisum, quod Deus avertat, convertere. Nihil nominatim vobis unde caveatis, significo, quia nihil quod aliquatenus bonestatem decoloret, coram Deo parvipendendum existimo. Omnipotens Deus sic vitam vestram semper et ubique in omnibus protegat et muniat, ut nullo modo aliquis hostis vester de aliquo nævo pulchritudinis vestræ rideat. Amen. 406 EPISTOLA CVI

488

ANSELMI AD GUNTERIUM CANONICUM S. QUINTINI.

Eum licet quietis amantissimum, tamen, si electus est, debere fratribus per obedientiam servire et abbatis onus subire.

ANSELMUS servus Ecclesiæ Cantuariensis, dilecto fratri et amico 450 GUNTERIO canonico Sancti Quintini, salutem et Dei semper regi consilio.

401

De benevolo reginæ erga se animo. Dominæ et filiæ in Deo dilectæ MATHILDI, reginæ Anglorum, ANSELMUS, archiepiscopus Cantuariæ, salutem et benedictionem Dei, et suam, quantum potest, et fideles orationes cum servitio.

In litteris suis celsitudo vestra tantum me lætificavit quantum de se bonam spem dedit. Solet enim esse certa spes correctionis humilis susceptio correctionis et monitionis. Gratias igitur ago Deo qui dat B bonam voluntatem vobis quam in responsione vestra mihi significastis; et gratias ago vobis quia eam dulci affectu servatis. Unde oro Deum ut quod ipse vobis misericorditer inspirat, conservet et augeat, quatenus cum anima vestra de corpore exiens ante conspectum ejus præsentabitur, felicitatis æternæ præmium ab eo suscipiat. Si vestra prudentia egeret doceri qualiter ut Deo placeretis deberetis vivere, studerem secundum posse meum hoc ostendere. Sed quoniam. Dei gratia, vos mentis intellectu inter bonum et-malum non ignoro discernere, hoc rogo, hoc precor, hoc moneo, ut hoc sit vestri cordis indeficiens propositum, quatenus in omnibus actibus vestris, magnis et parvis, hoc potius eligatis quod magis Deo placere probatis. Satis pio et dulci affectu in eisdem litteris significastis vos meum in Angliam reditum desiderare; verum neque video illum in cujus potestate maxime est reditus meus quantum ad hominem pertinet, in hoc voluntati Dei concordare, neque animæ meæ expedit ab ea discordare. Et timeo ne tarde intelligat se a recta via deviasse, consilium Dei spernendo, et consilia principum, quæ Dominus reprobat, sequendo. Certus tamen sum quia aliquando intelliget. Omnipotens Deus vestram excellentiam et meam parvitatem aliquando de mutua visione secundum suam voluntatem lætificet, et in vobis gratiæ suæ dona multiplicet.

Sicut audio, cum fratres vestri Bellovacenses canonici Ecclesiæ Sancti Quintini non temere, sed ob multas rationes dominum Odonem 499, qui modo vester abbas dicitur, volunt ab hac prælatione removere, et vestram fraternitatem loco ejus substituere; sed timent ne vestra religio propter amorem quietis quam nunc habetis, non velit intentioni C eorum facile consentire. Quoniam ergo sciunt vos meam humilitatem diligere, et sperant vos plus meo quam quorumdam consilio credere, rogant me quid inde sentiam vestræ charitati ostendere. Utique, si in corpore Christi invicem sumus alter alterius membra, et maxime in una religiosarum personarum Ecclesia, qui non permittit nec vult ut alia membra et totum corpus se utantur ut suo membro, non video quomodo possit se probare membrum illius corporis; et si corpus illud est corpus Christi, quomodo se ostendat esse membrum Christi. Est et aliud, quia nemo, si recte se tractat, sibi soli vult vivere; sed sicut desiderat et credit, si membrum Dei est, omnia commoda aliorum membrorum sua erunt in futura vita; ita debet velle ut si quid boni est in se, aliorum sit in præsenti vita. Consulo igitur, quantum in me est, et precor, frater et amice charissime, ut si tota vestra congregatio, vel melior pars, consilio reverendorum episcoporum Ivonis Carnotensis et Galonis Parisiensis 492. quia Patres vestri fuerunt et vos nutriverunt, vos instanter elegerit ad hoc quod supra dixi, ne omnino refugiatis neque impersuasibilis existatis. Utilius enim vobis esse existimo, si quietem contemplationis per amorem

491

[ocr errors]

EPISTOLA CVIII 49.

ANSELMI AD FARMANNUM, ORDUVINUM ET BENJAMIN. Cur eis non possit concedere ut ad ipsum veniant. D Singulis autem eorum difficultatibus respondet.

ANSELMUS archiepiscopus charissimis filiis FARMANNO, ORDUVINO et BENJAMIN, salutem et benedictionem Dei, et suam.

Scio, filii charissirni, quia dilectionis abundantia facit vos desiderare meam præsentiam, ut et quod corde geritis, sicut filii patri, aperiatis, et consilium singulis angustiis vestris accipiatis. Sed, quamvis bonum sit habere bonum zelum et laudabilem, taVARIE LECTIONES.

488 Cum eodem ms. collata. 489 Amico G. ms. amico Gunterio. 490 Dominum 0. ms. dominum Odanem. Sed tamen ms. sed timent. "Episcoporum Carnotensis et Parisiensis ms. Episcop. Yvonis Cartonensis et Galonis Parisiensis. Cum eodem ms. collata.

493

men si non est secundum scientiam, non est Deo A impellit sine discretione. Neque intelligere ani

495

mam tuam in periculo esse perditionis si mecum
loqui non potes. Nam si essem ubi nullatenus acce-
dere posses in hoc mundo, aut in altera vita, non
tamen de salute animæ tuæ tibi desperandum esset.
Precor igitur et consulo, fili charissime, ut susti-
neas sine scandalo animæ tuæ Dei dispositionem; et
secundum quod vides eum nos et quæ ad nos perti-
nent, ordinare, stude te ipsum, sicut discretus et
qui spem habet in Deo, salvare. De hoc quod tu,
frater et filii Orduvine 98, obtendis mihi quia non
redeo in Angliam, scito quia non fugio mortem, non
abscisiones membrorum, non quælibet tormenta,
sed peccatum et ignominiam Ecclesiæ Dei, et ma-
xime Cantuariensis. Si enim ita rediero ut apertum
non sit quia rex me spoliare, et res Ecclesiæ mihi
commissas invadere, sicut fecit, non debuit, con-
firmabo pravam, imo servilem et pessimam consue-
tudinem mihi et posteris meis, meo exemplo, quod
Deus avertat a me. Nisi ergo peccatum suum cogno-
scere, et Deo satisfacere de boc quod in me pecca-
vit et peccat, voluerit 99; ut nec ipse, nec succes-
sor ejus mihi aut successoribus meis, meo exem-
plo, dicere possit se hoc facere per consuetudinem
nullatenus intelligo, neque aliquis rationabilis in-
tellectus, quomodo ei concordare, aut ad eum redire
possim ad honorem Dei, et Ecclesiæ nostræ, et sa-
lutem animæ meæ. Si fit mihi quod fieri debet, fa-
ciam quod debeo ad honorem Dei. Pax Domini quæ
exsuperat omnem sensum, custodiat corda vestra,
et inlelligentias vestras (Philip. IV, 7).
EPISTOLA CIX.

acceptabile. Vultis habere a me licentiam ut ad me veniatis, sed pro certo verum est quia difficilius, imo impossibilius hoc est, quam vos" cognoscatis; via nimis longa, gens extranea, iter periculosum; monachi de eadem terra capiuntur, male tractantur, equi, et si quid habent, auferuntur. Pecunia magna necessaria, labor gravis, exordinationes multæ ; utilitas non adeo magna, ut alii me non judicent reprehensibilem, si ad hunc assensum exhibeo me facilem. Si mala quæ fiunt in Anglia et in Ecclesia, quæ videtis et auditis, mihi vultis notificare, satis scio, nequeo corrigere; Deo dicite, et ut ipse corrigat exspectando orate. Si consilium de animabus vestris vultis quærere, habetis vobiscum venerabilem fratrem et filium nostrum dominum priorem Ernulfum, virum spiritualem, in quo et bona voluntas, gratia Dei, abundat, et sapientia; quem vobis pro me, quasi alterum me, dimisi. Ad illum quasi ad me recurrite, illi velut mihi vos credite ; illum, sicut me, suscipite. Hoc etiam concedo de 9 domino episcopo Gondulfo, si quis voluerit. Tibi dico, fili Farmanne, qui ideo petis licentiam alibi conversandi, quia in tot perturbationibus animam tuam salvare nequis, ut dicis, non decet ut quandiu vos non possum regere nec colligere, incipiam vos dispergere. Non ergo est consilium ut aut tu hoc petas, aut ego faciam. Denique si uni aut duobus concedo, aut exire de Ecclesia, ut alibi conversetur; aut exire de regno, ut ad me veniat, tot sunt qui similem habent causam, ut non sine magno scandalo, aut sine magna dissolutione fieri possit. Habeat igitur, qui hoc vult, eam discretionem et patientiam quam habent alii, ut pariter in patientia vestra possideatis 407 animas vestras. Tibi quoque filii Benjamin, qui sine me 7 adjuras terribiliter, et obtendis perditionem animæ tuæ, ostendo ut illi cujus animæ debeo et volo consulere, quia tam indiscretam rem non debuisti facere, neque animæ meæ et animæ tuæ tam grave periculum opponere. Cum Ad me pertinet, si audio quod faciatis aliquid enim animam impellis, quantum in te est, in tanquod animæ vestræ non expediat, ut hoc vobis non tum periculum, certus esto quia non est hoc animæ taceam, ne quod Deus avertat, Deus irascatur et tuæ salubre consilium. Quod petis nulla ratione fieri vobis, si facitis quod illi non placeat, et mihi pro potest. Indiscreta et inordinata temeritate forsitan taciturnitate mea. Audio quod vestra excellentia vinfleri posset. Non enim est rationabile sequi quocun- dictam exercet super presbyteros Angliæ, et forisque nos impetus animi, etiam bona intentione, D facturam (26) exigit ab eis, quia non servaverunt

497

C

ANSELMI AD HENRICUM REGEM ANGLORUM.

Corripit regem quod pecuniam inique exigeret a presbyteris Angliæ violatoribus concilii Londinensis ab Anselmo habiti, cum hanc culpam vindicare non perlineat nisi ad episcopos.

HENRICO, SUO charissimo domino, gratia Dei regi Anglorum, ANSELMUS, archiepiscopus Cantuariæ, fideles orationes cum fideli servitio.

VARIE LECTIONES.

Quam vos ms. hoc est quam vos. 495 Mihi credite ms. mihi vos credite. Etiam de ms. etiam concedo de. 47 Qui me ms. qui sic me. "Frater Orduine ms. frater et fili Orduine. "Peccavit, voluerit ms. peccavit et peccat, voluerit.

JOANNIS PICARDI NOTE.

(27) Forisfacturam exigit. Foris factura, forisfactio et foris factum vulgo synonyma sunt. Hic autem forisfactura significat multam pecuniariam a principe vel judice delinquinti impositam, Amende en punition du forfait. Et sic quidam hic accipi suadent Anselmi verba hæc : « Dico enim vobis quod valde timere debetis quia pecunia taliter accepta (ut taceam quantum noceat animæ) non tantum, cum expendetur, adjuvabit terrena negotia, quantum perturbabit. »

:༥

Sic rursus usurpatur in legibus Willelmi Nothi, apud Roger. Honed., pag. 342, fac. 2: « Quod si, inquit, aliter fecerit, solvat satisfacturam. Et pag. sequenti« Reddatur de rebus hominis illius, qui calumniatus est, quod dicitur scapus, et insuper regis forisfactura. » Et folio 345, pag. 2: « Sacca est, quod si quis ibet nominatim aliquem de aliquo calumniatus fuerit, et ille negaverit, forisfactura probationis vel negationis si evenerit, sua erit. »

præceptum concilii quod ego cum vestro favore A tenui apud Londoniam cum aliis episcopis et religiosis personis. Quod hactenus inauditum et inusilatum est in Ecclesia Dei de ullo rege et de aliquo principe. Non enim pertinet secundum legem Dei hujusmodi culpam vindicare, nisi ad singulos episcopos per suas parochias; aut si et ipsi episcopi in hoc negligentes fuerint, ad archiepiscopum et primatem. Precor igitur vos, sicut charissimum dominum, cujus animam diligo plusquam præsentem vitam corporis mei, et consulo sicut vere fidelis corpori et animæ vestræ, ne vos, contra ecclesiaslicam consuetudinem, tam grave peccatum committatis; et si jam incepistis, ut omnino desistatis. Dico enim vobis quod valde timere debetis quia pecunia taliter accepta, ut taceam quantum noceat animæ, non tantum cum expendetur adjuvabit terrena negotia quantum postea perturbabit. Denique vos scitis quia me in Northmannia in pacem vestram suscepistis, et de archiepiscopatu meo me resarcivistis; et cura quia in vindicta talis offensæ maxime pertinet ad archiepiscopatum, quoniam plus sum episcopus pro spirituali cura quam pro terrena possessione. Omnipotens Deus sic et in hoc et in aliis actibus vestris dirigat cor vestrum secundum voluntatem suam, ut post hanc vitam perducat vos ad gloriam suam.

EPISTOLA CX 600.

B

El comiti de Mellentoi qui Ecclesiæ suum favorem promiserat, ecclesiæ introitum permittit,

ANSELMUS archiepiscopus, fratribus et filiis charissimis, domno priori ERNULFO, et aliis sub illo Deo famulantibus in Christi Ecclesia Cantuariæ, salutem et benedictionem Dei, et suam, quantum potest.

Quod tam diu distuli scribere vobis, de hoc quod convenit inter regem et me in vigilia festivitatis Sanctæ Mariæ Magdalenæ, non fuit negligentia, sed opportunitatis, quam monstrare opus non est, absentia 50. Scitote quia rex me revestivit de archiepiscopatu nostro, et promittit se redditurum quod de nostris redditibus hactenus accipit. Quod ipse cum magna lætitia et bona voluntate se ostendit facere ; et omnes qui cum eo sunt, se clamant inde gaudere. Sperat enim rex inter dominum papam et se tantam concordiam ante diem Nativitatis Domini futuram, ut ego utrique possim in Anglia concordare sine offensione. Qua de re ipse legatum suum Romam mittere disponit, ut ante nominatum terminum rei certitudinem accipere possit. Sed quoniam res nondum est in ea pacis et concordiæ inter eos certitudine solidata, ut sine dubietate, si modo in Angliam intravero, confidam me in pace ibi remansurum, elegi potius ad tempus extra Angliam manere, donec legatus præfatus redeat Roma (ita ut interim et res archiepiscopatus in niea sint potestate, et homines nostri sint in quiete), quam ad præsens me in ambiguitatem ingerere, ne forte iterum per discordiam implacabilem necesse sit me de Anglia exire. Equidem existimo hanc mei reditus dilationem nullatenus nocituram ad perfectam concordiam quam speramus futuram. De presbyteris, et quibus rex præcipit ut et ecclesias et feminas habeant, sicut tempore patris sui et Lanfranci VARIE LECTIONES.

ANSELMI AD ERNULFUM PRIOREM ET FRATRES

CANTUARIENSES.

Excusat se quod tardius eos certiores fecerit de conventu inter se et regem, in quo rex revestivit eum C de archiepiscopatu, rebus Ecclesiæ Cantuariensis omnibus restitutis. Nec tamen Anselmus in Angliam intrare vult donec legatus regis Roma redierit. Interim reddita usus potestate privat omni beneficio ecclesiastico omnes sacerdotes qui feminas tenebant.

600

509

°° Cum eodem ms. collata. Negligentiæ, sed opportunitatis quam monstras, opus non est absentia. ms. negligentia, sed opportunitatis, quam monstrare opus non est, absentia. 509 Ad ambiguitatem ms. in ambiguitatem.

JOANNIS PICARDI NOTE.

Et in titulo De iis qui pacem per breve regis habent,
et proxime apposito titulo: «De istis octo libris rex
habeat centum solidos, et consul comitatus, qui
tertium habet denarium forisfacturæ, quinquaginta
solidos.» Iterumque titulo De latronibus pro latroci-
nio interfectis: Ab ipso vero die in quindecim dies D
reddat interfector episcopo tres forisfacturas. » In
eamdem acceptionem videtur quadrare locus cap. 18,
distinct. 2, Cursus Northmanniæ ms. in nostra bi-
bliotheca sic: Ad ducem pertinent omnes forisfac-
ture mobiles. Forisfacturæ autem mobiles sunt
catallia, seu mobilia eorum qui per judicium dam-
nati sunt. Sic Northmanni in suo cursu.

Præterea aliquando forisfactura usurpatur pro ipso scelere, seu peccato aut vi facta alteri, ut titulo De temporibus et diebus pacis domini regis earumdem legum Willelmi: Rex constringet malefactorem, ut emendet, cui forisfacturam fecil.

Ibidem etiam forisfactum synonymus positum est juxta posterius forisfacturæ significatum, his verbis: Si quis forisfactus regis misericordiam pro forisfacto poposcerit.

Joannes Gerson tractatu contra obscenissimum

Joannis Magdunensis carmen, quod vulgo Romantianum de rosa dicitur, et hoc vocabulo utitur inducens pudicitiam ita supplicantem, ut, inquit, remedium ponatur, et brevis provisio de innumerabilibus forisfactis quæ mihi intulit, necdum inferre cessat. Eo quoque accedunt verbum forisfacere, et forisfactus participium, educta ex vernacula nostra lingua forfaict, forfaire, for faicture, peccatum, peccare. Videtur enim ab abverbio foris deduci, ita ut forisfacere sit quasi extra facere, quod peccatum homines toris vel extra jus et æquum faciat seu ejiciat. Possemus et hujus compositionem referre ad voculam monosyllabam for, quæ crebo significat male, et forisfacere, malefacere. Harum autem litterarum et mulctæ pecuniariæ ab Henrico dictæ clericis violatoribus concilii Londinensis, meminit Malmesburiens, in Anselmo. Porro ex Northmannia hanc epistolam fuisse datam anno 1107 colligitur ex Florentio Wigorniensi, et Matthæo Paride, qui colloquium in Castro Aquilensi (ut Anselmus designat epistolam 112 sequenti) habitum inter regem et archiepiscopum, hoc anno recensent. Confer. epistol. 111, 11%, 118.

archiepiscopi habuerunt, et quia rex me resarcivit A mendavit, et regno vestro, in pace vestra celerius

de toto archiepiscopatu, et quia tempore patris
ejus et ejusdem archiepiscopi in concilio prohibitum
est tam exsecrabile conjugium, fiducialiter ea, quam
ex archiepiscopatu habeo, auctoritate præcipio non
solum in archiepiscopatu, sed etiam per totam
Angliam, ut omnes sacerdotes qui 408 feminas te-
nuerint, ecclesiis et omni ecclesiastico beneficio pri-
ventur. Dominus papa nuper mandavit comiti de
Mellento salutem et benedictionem suam, hac videli-
cet conditione si libertati Ecclesiæ voluerit favere,
cui hactenus visus est resistere. Sin autem ab
introitu ecclesiæ tantum illum arcebat, sicut fecerat
prius de illo et de aliis complicibus ejus consiliariis
regis, in litteris quarum exemplar misi vobis. Sed
quoniam idem comes promisit mihi se conaturum B
ut rex papæ præceptis odediat, permisi ei introitum
ecclesiæ, a quo detinebatur. De aliis vero nec ali-
quis nominatur in præfatis litteris, nec ego ullum
certe possum nominare; et omnes, sicut audio, ad
concordiam inter papam et regem nituntur. De his
qui investituras acceperunt, et de consecrantibus
eos, nulla est mutata sententia. Gratias agimus Deo
quia vos, dominc prior, sicut mandastis, de ægritu-
dine vestra convalescitis, et oramus Deum ut vos
in integram sanitatem restituat. Omnipotens Deus.
vos semper sua gratia protegat, semper ad meliora
crescere faciat, fratres et filii charissimi.

[merged small][ocr errors]

ANSELMI AD HENRICUM REGEM ANGLORUM.

Non displicere sibi longiorem regii legati moram C ultra datum tempus Romæ factam, sed suam a grege diuturniorem absentiam: maxime cum rex nullum præstituat terminum.

Suo charissimo domino HENRICO, glorioso regi Anglorum, ANSELMUS, archiepiscopus Cantuariæ, fidele servitium cum orationibus.

Quia vestra magnitudo me in suis litteris tam honorifice, tanto bonæ voluntatis affectu salutat, gratias magnas ago, sicut debeo. Quod autem tam suppliciter me rogatis ut non mihi displiceat quod legatus vester Romam mittendus tantum moratur, utique vestram precem, quantum in me est, contemnere non debeo, sed causa magis est Dei quam mea; unde corde fideli et benigno animo vobis dico quod facere non debeo. Mihi quidem aliquid displicere 54, nisi cum propter Deum displicet, non est D magnum; sed displicere Deo aliquid nullatenus est contemnendum: utique non parum displicet Deo episcopum spoliari rebus suis, quod jam Deo vobis inspirante correxistis. Sed episcopum segregari a suo officio, et Ecclesiam a suo episcopo sine causa quam Deus approbet, nimis grave judiciat. Expedit itaque animæ vestræ quatenus satagatis ut ego, qualiscunque 506 sim episcopus Ecclesiæ, quam Deus vestræ regiæ potestati custodiendam com

507

504

505

restituar, et mihi opportunitas utendi secundum possibilitatem meam officio pro quo ibi positus sum, diutius non impediatur. Valde quoque mihi timendum est ne Deo displiceat, et me dominus papa juste reprehendat, quia, postquam vos et ego simul convenimus apud castrum quod vocatur Aquila, in tam longo tempore non illi misi legatum nostrum, per quem quid de tanta re inter nos factum et quid peragendum sit cognosceret, et ego ejus consilium et jussionem acciperem. Quapropter periculosum est mihi diu exspectare vestrum legatum, quem ante proximam Nativitatem Domini, sicut in verbis vestris intellexi, Roma scilicet rediturum speravi, præsertim cum, nescio quo consilio quave ratione, nullum terminum modo constituatis. Quoniam igitur plus debet mihi esse de hoc quod ego Ecclesiæ mihi commissæ præsens esse nequeo, quam de ulla terrena possessione, precor ut mihi aliquem proximum terminum nominetis per litteras vestras, quando possim legatum vestrum Romam iturum exspectare, quia ego non audeo differre, ut multum dicam, ultra proximam Nativitatem Domini, quin meum legatum mittam. Vale.

EPISTOLA CXII.

ANSELMI AD GUNDULFUM EPISCOPUM, ERNULFUM
PRIOREM, ETC.

Confirmat anathema in presbyteros feminas habentes
juste a suo archidiacono pronuntiatum.
ANSELMUS archiepiscopus, reverendo GUNDULFO

episcopo, et ERNULFO priori, et archidiacono Cantua

riensi WILLELMO, et omnibus in sua parochia religionem sui ordinis amore Dei servantibus, salutem.

Nuper relata est mihi Deo exsecrabilis et omnibus Christianis odibilis superba quorumdam (qui se sacerdotes nominant) præsumptio. Scripsit namque mihi archidiaconus noster Willelmus quia nonnulli presbyteri, qui sub ejus sunt custodia, iterum repetentes prohibitas feminas in immunditiam, a qua salubri consilio et jussione abstracti fuerunt, se revolverunt. Quod cum idem archidiaconus vellet corrigere, omnino ejus monitionem et susceptibilem jussionem nefanda superbia contempserunt. Qui convocatis secum pluribus religiosis et obedientibus sacerdotibus, superbos et inobedientes gladio dignæ excommunicationis percussit. Quam excommunicationem bestiali insania contemnentes, ministerium sanctum polluere, quantum in ipsis est, non formidant. Quapropter ego Anselmus, quamvis peccator. archiepiscopus, ea auctoritate quam mihi dedit per archiepiscopatum Deus Pater, et Filius, et Spiritus sanctus, confirmo eamdem excommunicationem, quam fecit idem archidiaconus, usque ad satisfactionem ejus judico suscipiendam.

VARIE LECTIONES.

Cum eodem ms. collata. Aliud displicere ms. aliquid displicere. Satagitis ms. satagatis. "Qualicunque ms. qualiscunque. Quod Deus ms. quam Deus.

807

« PoprzedniaDalej »