tus. De Gerardo archiepiscopo Eboracensi nondebeo A contra adversarios ejus sicut illi mandatum est, dein tali re aliquid absens de absente et inaudito definire, præsertim cum ipse crimen illatum neget; et ideo non audeo dare consilium, ne consilium meum ab aliquo pro definitione accipiatur. Quapropter si vobis videtur, de hoc apud regem, omnino ex mea parte, nisi ipse a vobis requisiverit, quod vobis mando, si melius non potestis, respondete. De lite quæ est inter nostros et homines Roberti de Monteforti, precor ut faciatis per regem, ut aut pax integra, aut treviæ inter eos, donec redeam, ponantur. De omnibus nostris rebus intus et foris, curam, sicut hactenus fecistis, habeatis et sicut scitis me in vobis confidere, precor. De rebus ac familia Roberti nutritii vestri, qui mecum est, gratias ago, quoniam ea 406 fenditis; et instantissime precor ut omnia quæ ad illum pertinent quieta manere omnino faciatis, et hoc ipsum Guillelmo de Metestante ex mea et vestra parte præcipiatis. Dico enim vobis quia malo in meis propriis quam in ejus rebus aliquam pati injuriam. Deo annuente, ante Assumptionem sanctæ Mariæ de Becco proficisci volo, et in festivitate apud Carnotum esse; et deinde, sicut Deus disponet, vestris orationibus prosequentibus, iter nostrum peragere. Quod nonnulli me reprehendunt de familiaritate quam habeo ad illos quos rex non diligit, scitote quia nihil facio contra honorem ejus aut unde juste reprehendi debeam. Propter rixas quæ fiunt de ecclesia de Hergas, jubete Rodulfo 07 præposito ut VARIE LECTIONES. 40 Aut tremæ ms. aut treviæ. 407Rudolpho ms. Rodulpho. JOANNIS PICARDI NOTE. Hubertus legatus tuus, religiose Pater, ad me B veniens ex tua parte me admonuit quatenus tibi et successoribus fidelitatem facerem, et de pecunia quam antecessores mei ad Rom. Eccles. mittere solebant, melius cogitarem. Unum admisi, alterum non admisi. Fidelitatem facere nolui, nec volo, quia nec ego promisi, nec antecessores meos antecessoribus tuis id fecisse comperio. Pecunia tribus ferme annis, in Galliis me agente. negligenter collecta est. Nunc vero divina inisericordia me in regnum meum reverso, quod collectum est per præfatum legatum mittitur; et quod reliquum est, per legatos Lanfranci archiepiscopi fidelis nostri, cum opportunum fuerit, transmitt tur. Orate pro nobis, et pro statu regni nostri, quia antecessores vestros dileximus, et vos præ omnibus sincere dilegere et obedienter audire desideramus. » Hucusque Guillelmi litteræ, quas inter Lanfranci epistolas nactus sum. Sed Guillelmum scripsisse Gregorii litteris ad C parentem in quibus sic eum monuerat anno 1073 XI Nonas Aprilis, indictione xII: « Rebus vero S. Petri, quæ in Anglia colliguntur, sic te ut tuis invigilare admonemus, sic liberalitati tuæ ut tuæ committimus, ut pium et propitium debitorem Petrum reperias, et eum tibi ex debito subvenire admoneas, quem sibi multa te tribuisse non latebit.» Huberti vero apostolici in Angliam legati ad colligendum divi Petri vectigal, fit mentio epist. 32 lib. n, et 42 lib. t. Quod autem Guillelmus Danorum lege pendi marcam dimiditatam jubet, videtur intelligendum de regibus Danis, qui per aliquot annos regni Anglici habenas tenuerunt. Quorum unus, nempe Kanutus primus rex Daciæ, Norvegiæ et Angliæ, revertens Roma, quam petierat voli causa, anno 1030 litteras ad Anglos dedit, præcipiens universum æs alienum solvi ante reditum suum: et inquit, denarios, quos Roman að sanctum Petrum debetis, sive ex urbibus, sive ex D villis. Has autem litteras anno 1032 scriptas esse memoriæ dedit Ingulphus abbas Croilendensis in sua Historia, ubi integrum earum apographum exscripsit religiosam quoque Kanuti peregrinationem denarravit; nec non Malmesber, lib. и De regibus Anglor., cap. 11; Honed. Annalium priori parte, anno 1031; Polyd. lib. vit Angl. Histor.; Lilius in Chronic.; Henric. Hantid. VI: Rex vero Cunt, inquit, Romam splendide perrexit ; et eleemosynam quæ vocatur Romscot, quam antecessores sui dederant Ecclesiæ Romanæ, perenniter assignavit. Ramoscot igitur, seu Romscot, est annuum vectigal quod reges Angliæ pensitabant annuatim summis pontificibus Romanis; eamque ob rem Angli vernacule appellabant Pitrepens vel Pitrepence, quasi pensum seu denarium Petri, ut episiol. 32 lib. 1, et 42 supra. Petri Blesensis 136, edit. Parisiens. 1515 (nam edit. Mogunt. separavit ab epistolis, separatamque inscripsit invectivam), et capit. Auditis, De Prescription. lib. 11, et capit. Ea quæ, De censibus lib. I. Et hunc quidem denarium stiam cum Angliæ regnum teneretur eptarchia, reges pependerunt Ac imprimis Iuas, Occidentalium Anglorum rex, annum salutis circi er 740; Eelvufus vel Adulf (ut scribitur lib. II Chronic. Etheluverdi, cap. 4 (itidem Westsaxonum seu Occidentalium Anglorum anno 855, ut Asserus Syreburnensis (nunc Saresberiensem dicunt) episcopus, in Historia Elfredi Anglosaxonum regis, tradidit hisce litteris " Romæ quoque omni anno magnam pro anima sua pecuniam, id est ccc mancussas portare præcepit; quæ taliter ibi dividerentur: scilicet, c mancussas in honorem sancti Petri specialiter ad emendum oleum, quo impleantur omnia luminaria illius ecclesiæ in vespera Paschæ ; et c mancussas in honorem sancti Pauli, eadem conditione ad parandum oleum in ecclesia Sancti Pauli apostoli, ad implenda luminaria in vespera Paschæ, et in galli cantu; c quoque mancussas venerabili papæ apostolico. » Pene singula Asseri verba Florentii Wigornensis perscripsit Chronic., pagina 300 Guillel. Malmesberieusis lib. 11 De Reg. Auglis, cap. 2, rem totam brevius et specialius absolvit : Romam, inquit, composito regno ivit, ibique tributum, quod Anglia hodieque pensilat, sancto Petro obtulit coram Leone papa quarto. Mancussas autem nunc memoratas Rogerius Honedenus appellant manculas; et Malmesberiensis proxime marcas. At Guillelmus Lamberdus scholiis ad veteres Saxonum leges asserit manculam et marcam eadem esse, nempe nummum valentem xxx denariis. Sed de his nimis, cum Anglicana historiæ studiosis sint notiora quam luculentius explanarem. Necessario tamen (xplanatius hæc observavi propter quosdam, me audiente referentes hanc denarii Romani pensitationem ad Joannis vulgariter appellati sine terra, regis Angliæ, tempora, quanquam utraque sit ex diametro opposita : hæc enim coacta, illa spontanea fuit, ut prolixe narrat Matth. Paris in Hist. niajore. eam teneat in manu mea donec redeam, et interim A tensi absolutus fuerit. Consideret igitur prudentia inveniat qui in ea serviat. Omnipotens Dominus vos et vestra sub sua gratia custadial, et vos semper 408 in viam salutis dirigat. Amen *°9. EPISTOLA LXXXVI 410. ANSELMI AD HENRICUM REGEM ANGLORUM. Gratulatur regi de se sollicito. Suo charissimo domino HENRICO, glorioso regi Anglorum, ANSELMUS, archiepiscopus Cantuariæ, fi dele servitium cum orationibus. vestra quia non expedit nec decet vos abbates ut animam ejus quisque sibi trahendo scindatis, sed in vobis esse maternam pietatem, et plus vos diligere animam proximi quam propriam voluntatem ostendatis. Ille enim se magis ostendit esse matrem, qui dicet alteri: Habeto tu solus infantem vivum, nec ambo eum occidamus, ut cum venerit verus Salomon, dicat: Date huic infantem virum, hæc est mater ejus. Nam vera mater mavult filium suum in alieno sinu vivere, quam in suo mortuus fovere. Notum autem sit sanctitati vestræ quia sicut cognoscere potui, magis expedit propter plures causas cum Carnoti remanere quam ad vos remeare. Unde, si auderem, religioni vestræ consulendo sug Gratias magnas ago celsitudini vestræ pro amore magno quem erga me vos habere ostenditis, et propria sollicitudine quam de me sicut de fideli vestro habetis, scilicet ne in itinere incœpto propter imbeci litatem et infirmitatem corporis mei nimio laboris gravamine deficiam. Sed jam usque in vallem B gererem quatenus vos non falsam, sed veram maMoriannæ 411 progressus eram, quando vestram su scepi epistolam, unde timui ne domino papæ displi los. Amen. EPISTOLA LXXXVII 418. ANSELMI AD GERONTONEM ABRATEM. Clericus in duabus Ecclesiis obstrictus sacramento religionis, in qua debeat manere? Expedit propter plures causas eum Carnoti remanere quam ad Gerontonem remeare. trem esse probaretis. Valete. EPISTOLA LXXXVIII 417. ANSELMI AD HENRICUM REGEM ANGLORUM. Quid responderit papa ad consultum de sacerdotiorum collatione, quodque Anselmus papæ sit pariturus. Suo reverendo domino HENRICO regi Anglorum ANSELMUS Cantuariensis archiepiscopus, fidele servitium cum orationibus. 419 Quamvis per Willelmum de Warelwast 1 cognoscatis quid Romæ fecerimus, tamen quod ad me pertinet, breviter ostendam. Romam veni, causam pro qua veneram domino papæ exposui. Respondit se nequaquam velle dissentire a statutis antecessoCrum suorum, et insuper præcepit mihi ut nullam 399 haberem communionem cum illis qui de manu vestra investituras acceperunt Ecclesiarum, post hujus prohibitionis notitiam, nisi poenitentiam agerent, et sine spe recuperationis quod acceperant desererent, neque cum episcopis qui tales consecrarunt, nisi ad apostolicæ sedis judicium se præsentarent 420. Horum omnium testis potest esse prædictus Willelmus, si vult. Qui Willelmus, quando ab invicem discessimus, ex vestra parte commemorans amorem et benignitatem quam semper erga me habuistis, submovit me sicut archiepiscopum vestrum ut talem me facerem quatenus sic intrarem in Angliam, ut sic esse possem vobiscum sicut fuit antecessor meus cum patre vestro, et vos me eodem honore et liberiate tractarelis, qua pater vester antecessorem meum tractavit. In quibus vertis intellexi quia nisi me talem facerem, reditum m um in Angliam non velletis. De amore quidem et benignitate gratias ago. (21) Ut autem ita sim vobiscum sicut VARIE LECTIONES. ANSELMUS, servus Ecclesiæ Cantuariensis, reverendo abbati et amico suo GERONTONI 416 salutem. Quidam monachus, sicut ab illo didici, alligatus Ecclesiæ vestræ per quamdam professionem quam in habitu clericali vobis fecit, et similiter monasterio Sancti Petri, quod Carnoti situm est, ubi habitum monachi assumpsit per aliam professionem, dicit se D nullatenus posse habere solutionem a vobis neque ab abbate Carnotensi, ut vel in Carnotensi monasterio vel in vestro animam suam salvet; quod facere nequit nisi aut a vobis aut ab abbate Carno 413 08 Vos nunc et semper ms. vos semper. 409 "Amen ms. omittit 410 Cum eodem ms. collata. "Morianæ ms. Moriannæ. Incopi, pervenirem ms. incœpi ipse pervenirem. "Mihi loquerer ms. m cum loqueretur.“ Et post ms. ut post. Cum eodem ms. collata. 416 Anselmus archiepiscopus Cant... Gerontino ms. Anselmus sei vus Ecclesiæ Cantuariensis... Gerontani. "Collata cum eod. m ms.et cum Edmeri Historia Novorum edita. 41 De Warelimast ms. et Edm. de Warelwast. "Manu vestra Edm. manu tua. ""Repræsentarent Edm. præsentarent. JOANNIS PICARDI NOTÆ. (21) Ut autem vobiscum sim sicut antecessor meus fuit cum patre vestro, facere non possum. Girginus foret hisce verbis extricandis necessarius. Cum enim sub finem illius sæculia millesimi vocaretur Simonia, sacerdotii, virgæ, aut annuli pontificii data potestas a laico principe, sed et homagium (ut vulgo loquar) eidem factum, vel quodpiam obsequium ejusdem rei gratia, videbitur Lanfrancus hac purus macula, imo antecessor meus fuit cum patre vestro, facere non A hoc quod mens humana, quamvis 428 suo sensu intentione bona, desiderat. Sicut enim aurum in for 421 422 EPISTOLA LXXXIX “. B nace probatur, ita mentes electorum suorum igne tribulationis examinat. Quod si vobis ejus paterna correctione aut probatione contigerit, nolite deficere, sed ex ipsa tribulatione, sicut filii, studete proficere. Non est enim inusitatum servis Dei in hac peregrinatione adversitatibus multimodis concuti, quoniam non sunt de hoc mundo; et quanto magis hic vexantur, tanto magis mundum cognoscunt, et ad requiem transire desiderant de hoc mundo. Quapropter moneo et precor vos ut filios charri-simos, quatenus, si res exegerit, quanto attentius vos hostis hominum a statu religionis vestræ dissipare tentaverit, tanto vos ad servitium Dei colligere strictus studeatis. Sic namque contra hostem fortius pugnabitis et Dei auxilium efficacius impetrabitis. De his non est necesse me vobis multum scribere, quia Dei gratia vos 29 hæc scitis, et testimonia Scripturarum vobis sunt præsentia: et domni prioris, si illi credere volueritis, vobis consulere et vos confortare poterit sapientia. Quod petitis ut domno priori committam totam curam animarum vestrarum, secrete et publice, donec ego ad vos redeam, hoc utique feci et facio, sicut mihi ipsi, ut ipse secundum sapientiam quam Deus sibi debit, et secundum zelum domus Dei quem in corde gerit, judicet et disponat, puniat et parcat, quatenus animæ in innocentia nutriantur, et vita quantum VARIE LECTIONES. ANSELMI AD FRATRES CANTUARIENSES. De suo reditu in Angliam a Cantuariensibus monachis peroptato. ANSELMUS, archiepiscopus Cantuariæ, dominis 425 fratribus et filiis charissimis in Christi Ecclesia Cantuariæ conversantibus salutem et benedictionem 46 Dei, et suam, quantum potest. De reditu nostro dulce desiderium vestrum, quia de dulcedine dilectionis procedit 7, gratanter accipio, amo et approbo, etiamsi aliter Deus disponere voluerit quam sicut ego vobiscum desidero Sæpe enim Deus servorum suorum vitam ordinal contra 426 491 Servati ms. et Edm. servata. 499 Vobis Edm. votis. 23 Amen ms. et Edm. omitt. 494 Cum eodem ms. collata. Anselmus vocatus archiepiscopus Cantuar Dominis ns. Anselmus archiepiscopus Dominis. Conversantibus et benedictionem ms. conversantibus salutem el benedictionem. 427 Dilectio. nis vestræ procedit ms. dilectionis procedit. Mens quamvis ms. mens humana quamvis. Grata et vos ms Dei gratia et vos. JOANNIS PICARDI NOTÆ. et ipse Guillelmus Nothus, hujus Henrici (ad quem C 429 ex quo in vulgus ederentur necessario cognoscenda, pro locorum, personarum, et temporum ratione ; alia vero aut reticenda prorsus, aut non tam manifesta, fienda, ut videret Lantranci prudentia, cui fides erat dictorum paparum. Quamobrem, si quid præstitit Lanfrancus, quod detrectet Anselmus, nemo temerarie vito dederit probissimo antistiti, cum discipulus præceptoris ron carpat, sed affirmet se non audere quod præceptori licuit (si res exigeret aliquando) ob interdictum Ur bani II et Paschalis II se audiente promulgatum. Cæterum hie animo succedit, Malmesberiensem sui immemorem fuisse libro in De reg. Anglis, ubi de Gregorio VII papa sic scribit: Hic quod alii inusitaverant,palam extulit, excommunicans electos.qui investituras de manu laici per annulum et baculum acciperent. Graviter, inquam, memoria lapsus est Malmesbita ita scribens : « Cum Nicolaum I papam ducentis ferme annis ante Gregorium et Leonem IV, Dante Nicolaum constet idem cavisse sub anathematis poena, quam legere est tomo II conciliorum, his verbis: Ut per laicos nullo modo quilibet clericus aut presbyter obtineat ecclesiam, nec gratis, nec pretio. » Quin et Alexander II Gregorii VII prædecessor probavit, servandamque præcepit hanc cæterasque Nicolai constitutiones. Etenim hanc Gratianus retulit Alexandri nomine cap. 6, quest. 7, can, Per laicos. Ubinam vero loci hæc statuta renovarit, exprimit ipsemet, scribens in hunc modum : ALEXANDER episcopus, servus servorum Dei, omnibus episcopis catholicis, cunctoque clero et populo, possibile est, Deo adjuvante, radicitus de domo Dei A sic me alia bona officii mei faciens a communione 480 extirpentur et excludantur. Scio quia singuli nostram desideratis absolutionem; sed quoniam singulis hoc facere mihi nunc possibile non est, omnibus vobis Dei et nostram, quantum in me est, opto, oro, mando, absolutionem et benedictionem. Disciplinam ordinis vestri semper amate: pacem inter vos et obedientiam ad priorem inviolabiliter servate. Dominus sit semper vobiscum. Amen. EPISTOLA XC 491. ANSELMI AD ERNULFUM. Ejusdem argumenti. ANSELMUS archiepiscopus reverendo et charissimo fratri, domno priori ERNULFO, salutem et gratiam Dei. malorum abstineam, conqueretur rex cum omnibus episcopis et principibus suis, (22) quia cum illum coronare nolo, aufero ei coronæ suæ honorem, quem ei primas regni sui debet per consuetudinem. Unde justum illis videbitur, et opere complebunt, ut dignitas Ecclesiæ nostræ ad aliam Ecclesiam transferatur. Quod cum fiat, me vivente, in regno, neque per me aut per alium prohibere potero, confirmabitur Ecclesiæ nostræ intolerabilis imminutio. Quod autem dicunt quod non oportuerit eum pro uno verbo fugere, qui suum sanguinem pro ovibus suis et pro Ecclesia Dei debuerit effundere, dico quia non est parvipendendum illud verbum, in quo tam gravia mala continentur quæ jam dixi ", in quæ 485 Quod vos et amici nostri doletis quia rediens B sine periculo animæ meæ et sine detrimento EcRoma in Angliam non veni, hoc facit dilectio; sed quod pastoralem curam sine ulla ratione relinquere videor, non hoc æstimant sapientes religiosi quibus rem ostendo, neque ego intelligo. Non enim ego eam, quantum in me est, relinquo, sed ibi ubi eam me exercere oporteret, conversari sicut vos, si diligenter intenditis, cognoscere potestis, nequeo. Audistis enim quibus ex præcepto Apostoli communicare non possim sine animæ meæ periculo; quorum communionem regi communicans, dum ipse eis communicat, vitare non valeo. Hic consideret aliquis quid facere possim 32, cum veniam ad regem coronandum, et missam celebrabo, et ipsi circa me erunt. Certe illos expellere nequeo, cum illis orare non audeo, regi subtrahere solitum officium non debeo, quoniam dominus papa et illi concedit, et mihi, ut faciam si præsens sum, præcipit. Si mihi dixit ut domi maneam, ad curiam non eam, et 438 clesiæ mihi commissæ nullatenus me possum ingerere. Denique non timeo sanguinis effusionem, aut quamlibet corporis mei destructionem, aut rerum amissionem. Quæ si personæ meæ evenirent, libenter paterer propter veritatis assertionem. At nihil horum super me cadet; sed Ecclesiam nostram et homines ad eam pertinentes, si in Anglia cum rege contenderem, gravis oppressio frustra contereret, et multitudo vexatorum ad culpam meam ærumnas suas, me exsecrando, converteret. Melius itaque mihi videtur ut me absente quælibet tribulatis, si vitari nequit, in Angha debaccchetur, quam per meam præsentiam 400 et tolerantiam quælibet prava consuetudo in futurum confirmetur ; aut mulctitudo hominum, me aspiciente, propter me tribulationem se pati lamentetur. Si objicitur quod majus est damnum animarum quod continget 436 propter meam absentiam, quam malum temporale quod conVARIE LECTIONES. 434 Sico quia ms. scio quia. Cum eodem ms. collata. "Possum, cum, ms. possim, cum. "Præcepit, si mihi præcipit ms. præcipit, si mihi dixit. Quia jam dixi ms. quæ jam dixi. In Angliam ms. in Anglia. Quod cognoscitur ms. quod continget. 436 JOANNIS PICARDINOTE. salutem charissimam, et benedictionem apostoli- non Porro has Anselmi litteras Lugduno fuisse datas anno 1103 inde constat quod observaverimus in epist. 76 Anselmum Romam profecturum excessisse Anglia anno 1104, et in Galliis supra tres menses esse commoratum, propter uimios æstus similisque corpusculi imbecillitatem, ita ut se dederit in viam Nonas circiter Augustas; hunc enim diem produnt epistolæ 81 et 5. Præterquam, quod a vero abhorreat, virum multo confectum senio iisse et rediisse tam brevi ut eodem reverteretur anno quo discessisset. maximeque hiberno tempore. Hanc vero separationem Auselmi regiique legati Guillelmi Guarlenastii contigisse haud procul a Lugduno, Eadmerus, Malmesberiensis, et alii sunt auctores. D versus igitur Lugdunum Anselmus multas insequentium epistolarum scripsit ad regem, reginam, antistites, cænobiarchas et coenobitas, aliique ad eum. (22) Quia cum illum coronare nolo. Quo sensu id dicat Anselmus, non video, quia antequam Henricus cum primo revocasset in Angliam, jam insignia regis sumpserat ipsomet teste, epit. 40 supra. Præterea ut monstravimus ad epistol. 88, hæ litteræ fuere scriptæ Lugduni intra annum 1105; Henricum autem fuisse in regem Angliæ unctum anno 1100, postrid. Kalend. August. uno testantur ore Hontidon. lib. vII Malmesbur. lib. v De reg. Angl., Flerent. Wigorn. in. Chronic., Honed. in Annal. I part., Neubrig. lib. 1, cap. 3. 437 440 pactum aliquod quod contra ordinem sit, propter tenendam aliquam potestatem, quam dicimus obedientiam, considerate et in quantum possibile est, et in quantum scitis, avertite malitiam ". Quidquid futurum sit, Dei tuitioni vos et omnes fratres nostros cum omnibus quæ ad Ecclesiam nostram pertinent commendo. tingeret per meam præsentiam, et ideo istud propter A nostræ sacramentum, aut fidei alligationem, aut illud esset contemnendum, jam dixi quia, si super me venerit, inconcussam servarem patientiam. Verum quoniam non debemus facere mala ut veniant bona, non debeo attrahere super quoslibet 7 innocentes quælibet mala ut arimabus aliorum eveniant bona. Dixi utique in præterito anno, cum me minarentur expellere, quia nollem exire propter injunetam mihi curam et obedientiam; sed et hoc dicebam propter illos qui hoc minabantur, ne pro solis verbis illorum exirem, non propter aliquam utiliter remanendi fiduciam. Mox enim ut discordia et contentio inter regem et me appareret, pariter et mala corporalia ferverent, et bona spiritualia penitus frigerent. Quod imponitur mihi, quia quasi astute infamaverim regem et regnum ejus, et episcopum Lin- B colniensem, non per me manifeste, sed latenter per monachos nostros, certe falsum est, quia nullus homo a me ad hoc monitus est. Sed nec ipsi fratres nostri Eadmerus (23) et " Alexander, qui maxime de hoc accusantur, ita sicut de eis dicitur, cognoscunt esse ; et vos scitis quia delatores, parvis magna addentes, mendaces solent esse : denique antequam nos veniremus Romam, multa dicebantur de Anglia intra Romam et extra Romam. In his omnibus neque per me, neque per sapientiores me, meliori possum uti consilio quam dispositionem Dei exspectare et rem ejus committere judicio. Hoc autem scitote quia voluntas mea est ut, adjuvante Deo, nullius mortalis homo fiam, nec per sacramentum fidem alicui promittam. Consilium nostrum petitis quid agere debeatis inter eos et cum eis quorum communionem mihi dominus papa interdixit. Quæ res ita dubia est, ut minus difficile sit non communicare eis quibus rex communicat, præsertim cum mihi soli Romæ a papa ista interdicta sit communio; nec audeo præcipere ut illis communicetis, quibus ego non communico; sed si ita permanseritis sicut vos dimisi, nequaquam vos reprehendo. Non enim potestis a toto regno discordare, nec participes estis eorum malitiæ si quis a vobis petierit quod honestatem et religionem vestram non 439 deceat ; præmeditati estote ne aut minæ, aut blanditiæ, aut aliqua astutia persuadeant vobis aliquid unde vos postea poeniteat. Consilium et curam fratrum, quidquid contingat, propter Deum et charitatem proximi nolite deserere, nisi vos violentia de Ecclesia expulerit. Si D ingruerint adversitates et tribulationes, tunc fortiores estote, et in tentatione fratribus vestris nolite deficere. Si quis exegerit ab aliquo monacho Ecclesiæ EPISTOLA XCI 442. ANSELMI AD ANTONIUM SUBPRIOREM. ANSELMUS archiepiscopus fratri et filio charissimo Gaudeo et gratias ago Deo et vobis pro bono zelo quem habetis, et quia ordinem vestrum libenter custoditis, et ut alii illum servent, strenue studetis. Precor autem, sicut sæpe precatus sum, ut in hoc bono proposito perseveretis, quia Deo gratum est, et ab eo præmium bonum reportabitis. Est quiddam unde olim quosdam audivi conqueri. Dicunt enim quia aliquando cum fit ante vos proclamatio de quibusdam negligentis, quæ sine mala intentione possunt intelligi, et solius levitatis culpæ imputari 43, dilectio vestra in pravam suspicionem in audientia eas interpretatur; veluti sunt signa, aspectus et similia, in quibus nulla malitiæ certitudo deprehendi potest. Moneo ergo vos ut dilectum dilectorem meum, et consulo, ut filio charissimo ne hoc faciatis, nisi cum res ita aperta fuerit ut a malitia excusari non possit. Nocet enim multum. Potestis enim culpam pro sola violatione ordinis acriter puC nire, et omnem pravam suspicionem, quando probari nequit, avertere. Sic autem et vos diligent, et se sine verecundia corrigent. Vale. 437 EPISTOLA XCII ***. ANSELMI AD GONDULFUM. Grates persolvit episcopo de se bene merito. ANSELMUS, Dei dispositione archiepiscopus, reverendo et charissimo coepiscopo GONDULFO, salutem et quod melius sit et potest. Gratias ago vobis pro bene factis magnas, sed multo majores pro vestra bona voluntate, quæ semper plus facere vult quam possit. Bonum desiderium vestrum de reditu nostro, et consilium de vera dilectione procedens amo et laudo; sed de effectu 445 ejusdem voluntatis certum quid promittere non audeo; sed Dei ordinationi, cui subjacent omnia, me et quæcunque de me sunt, commendo. Ipsum ora, et omnes amicos meos rogo, ut orent quatenus ipse me in beneplacito suo disponat, nec unquam VARIE LECTIONES. 7 Super me quaslibet ms. super quoslibet. Dinerus ms. Edmerus. Religionem non ms. religio441 Avertere malitiam ms. avertite maliliam nem vestram non. "Ecclesiæ vestræ ms. Ecclesiæ nostræ. "Cum eodem ms. collata. "Culpæ possunt imputari ms. culpæ imputari. "Cum eodem ms. collata. 445 De affectu ms, de effectu. JOANNIS PICARDI NOTÆ. (23) Et Alexander, qui maxime, etc. Hic Alexander (cujus etiam Willelmus Malmesber. in Cantuariensibus archiepiscopis subinde meminit, ubi maxime de Anselmo scribit) fuit Cantuariensis monachus, et ad Anselmum, Anselmi nostri nepotem destinavit lib. 1 ex Anselmi archiepiscopi dictis concinnatum, et 19 capit. distinctum, ex centur. 10 catalog. scriptorum Britanniæ. |