mus Deo pro peccatis nostris ? Præparemus nos qua- A si videamus in proximo diem vocationis nostræ : et ita aptemus, ut securi eamus ad judicium ; quia recepturi sumus sine dubio, prout gerimus in hac vita, sive bonum sive malum. Deus nos junxit'in hac vita, faciamus ut nos simul jungat in æterna vita; et videamus ibi prolem nostram, quam sibi Deus jam assumpsit. Hæc sunt vestra studia, hæc sollicitudo, hæc suspiria vestra. Quod mando vobis per nuntium istum, ne veniatis ad me, nisi a me mandati per sigillum meum; vobis dico, domine et frater charissime Burgundi, suspicite bono animo, si me amatis. Omnipotens Deus regat corda vestra, et dirigat ad gaudia æterna. Amen. 326 391 EPISTOLA LXIV 27. HUGONIS LUGDUNENSIS ARCHIEPISCOPI AD ANSELMUM. 329 B EPISTOLA LXV 832. ANSELMI AD HUMBERTUM COMITEM ET MARCHIONEM. Gaudet de acceptis ejus litteris, simulque beneficia ab illo in se collata perstringit. Et ut Ecclesiam tueatur, non vero illi dominetur, admonet. 338 Suo reverendo, et charissimo Domino UMBERTO 33, comiti, et marchioni, ANSELMUS servus Ecclesiæ Cantuariensis, fidele servitium cum orationihus. 334 Litteras a dignatione vestra mihi directas magno gaudio suscepi, quoniam honore, et amore, et opulentia bonæ voluntatis plenas inveni. Quantus enim mihi est honor, cum vestra celsitudo, cujus se homines gaudent esse parentes mei, dignatur dicere me sibi consanguinitate copulari; quantus vero amor intelligitur, cum de tam longe mihi studet scribere se de bonis quæ de me audit valde gratulari ! Quantum etiam voluntas ejus bona in his quæ Dei sunt coram Deo ferveat, aperte monstratur cum de bonis quæ sola fama de longinquo regno audit, ad magnum gaudium et lætitiam excitatur. Utique licet ea quæ de me vel de actibus me bona referentur, debeant, quantum in me est, nulla aut fere nulla judicari, vestra tamen benevolentia 35 non minori quam si vera essent apud justum Judicem gratia meretur remunerari. Tantam utique gratiam vestram nescio me aliquo servitio meruisse, nisi quia, ut verum fatear, vestram prosperitatem 36 vestrosque successus scio me semper, etiam antequam vos vidissem, non ficto corde dilexisse. Memor enim me naturaliter a progenitoribus, vobis, ut Domino, debitorem esse, nunquam passus sum cordi meo vestrum amorem deesse. Nec sum oblitus quia cum Romam tenderem, benigna vestra largitas Lugduni prompta fuit me conducere atque necessaria quælibet impendere. Qui amor multum crevit cognita per multos vestra vita et probitate, quia ad servandam pacem ac justitiam cum pietate utimini vestri principatus potestate. Quem etiam valde majorem habere me deinceps debere intelligo, qui hoc vestra mereri dignatur erga me dilectio. Quamvis non egeat vestra bona intentio nostra admonitione, ad me tamen pertinet ut epistola mea ad vos non sit sine aliqua exhortatione. Sicut enim ignem vento agitatum videmus exardescere, ita bona voluntas per exhortationem ad meliora se solet accendere. Videtis, mi charissime domine, qualiter mater nostra Ecclesia Dei, quam Deus pulchram, amicam et dilectam sponVARIE LECTIONES. Sanctitati vestræ notum esse volumus, meritis et intercessoribus vestris id obtinentibus, nos Hierosolymis incolumes rediise. Quod vobis idcirco notificare dignum duximus, quoniam id vobis non ingratum fore credimus 28. Audivimus autem a rege Anglorum vos nimium inquietari, et multa contra Deum ejusque Ecclesiam ab eo inconsulte agi; unde divinam nos oportet implorare clementiam ut inimicos vestros, imo sanctæ Dei Ecclesiæ perturbatores convertat, et vestræ sanctæ obedientiæ subjiciat. C Quod si, peccatis nostris exigentibus, id ad præsens fieri non poterit, et, persecutione ingruente, vos cedere, aut etiam locum mutare, necesse fuerit, sanctitatem vestram submissis precibus exoramus ut ad puerum vestrum declinare non dedignemini, et ad domum vestram, quæ vestra fuit, et quæ modo vestra est, et de die in diem semper melius vestra erit. Quod non solum nos, sed et commissa nobis Ecclesia humiliter implorat, quæ sanctissimis orationibus vestris nobiscum devotissime se commendat, et ad obsequium vestrum promptissima, faciem vestram videre desiderat. Præsentium gerulum, Elvredum nomine, vobis commendamus. Qui ab Apulia usque Lugdunum " nobiscum veniens, fideliter nobis servivit. 326 D 331 330 328 Mandatis per ms. mandatus per Edit. mandatum fuerit per. Collata cum eodem ms. Fore duximus ms. fore credimus. Vestros sanctæ ms. vestros immo sanctæ. Hæredum nomine ms. Elvredum nomine et recentiori caractere in eodem ms. Lelvredum nomine. Usque ad Lugdunum ms. usque Lugdunum. Collatta cum eodem ms. Guiberto ms. Umberto. Sibi et consanguinitate ms. sibi consanguinitate. "Benevolentiam ms. benevolentia. 36 Prosperitatem ms. vestram prosperitatem. 835 JOANNIS PICARDI NOTE. quoque Hilarius Pictaviensis : de quo etsi Fortunatus non prodiderit, eximia tamen viri sanctitas, canonum ecclesiasticorum tenax custodiæ, et præclara ad filiam Abram de servanda virginitate epistola, locupletissime testantur. D. Genebaldus, Lauduni Clavati primus pontifex, et Urbicius, ex senatore Claromontis Alvernia episcopus, sic se gessere aliquandiu. Sed cum ad uxores redissent, accerbam incestus senserunt pœnam. Ille enim septem annis ergastulo inclusus pænituit, teste Hincmaro in Vita sancti Remigii, Hic vero lacrymis scelus expiavit. » auctore Gregor. Turon. lib. 1 Hist. Franc., cap. 44. sam suam vocat, a malis principibus conculcatur; A EPISTOLA LXVI 839. ANSELMI AD BURGUNDIUM ET RICHEZAM UXOREM EJUS. Hierosolymam profecturum,quid sit acturus,monet. Ut generalem omnium ab infantia peccatorum confessionem præmittat: et ita res suas disponat ut uxorem non sine auxilio et consilio relinquat. ANSELMUS gratia Dei achiepiscopus Cantuariæ, fratri, et amico dilecto, BURGUNDIO, et uxori ejus, sonori suæ RICHEZE, salutem et benedictionem Dei, et suam, quamtum potest. Mandastis mihi, domine et amice charissime Burgundi, vos velle ire Hierosolymam pro servitio Dei et salute animæ vestræ, et hoc vos velle facere concessione mea, et filii vestri, mei nepotis, AnB selmi. Gaudeo de vestra bona voluntate, et consulo et precor, ut si hanc viam faciatis nec vobiscum peccata quæ fecistis portetis, nec domi peccatum relinquatis; et ut deinceps voluntatem bene vivendi, sicut verus Christianus vestri ordinis, habeatis. Facite confessionem omnium peccatorum vestrorum nominatim ab infantia vestra, quantum recordari potestis. Videte ne peccatum habeatis super uxore vestra, cujus bonitatem 392 vos melius cognoscitis quam ego: sed ita remaneat, ut sit non sine 41 auxillo et consilio, quidquid Deus de vobis faciat; nec expellatur a domo et honore vestro, contra voluntatem suam quamdiu ipsa vivet, ut possit Deo servire pro salute corporis et animæ vestræ, et pro anima sua et filiorum vestrorum. Disponite totam rem vestram, sicut C faceretis si in præsenti vos moriturum et Deo reddiVARIE LECTIONES. contemnunt, alias regni cælorum portas, quia certe per illas non introibunt quorum claves Petrus apostolus portat. Omnes namque qui nolunt subjecti esse legi Dei, absque dubio deputantur inimici Dei. Ergo, mi domine, ne putetis Ecclesiam quæ in vestro principatu est vobis esse datam in hæreditariam dominationem, sed in hæreditariam reverentiam et in tuitionem. Eam ut matrem vestram amate ut sponsam et amicam Dei honorate. Qui enim illam conculcant, extra illam cum dæmonibus conculcabuntur; et qui illam glorificant, in illa et cum illa inter angelos glorificabuntur. Reverendam dominam meam, uxorem vestram, cum prole vestra saluto, quibus vobiscum nostras Ecclesiæ nostræ orationes in vera charitate concedo. Omnipotens Deus sic vos in hac vita dirigat et protegat, ut in futuro ad æternam beatitudinem provehat. 840 338 Christi, Christiana ms. Christi decreta Christiana. In charitate ms. in vera charitate. eodem ms. Cognoscetis ms. cognoscitis. Non sine ms. non sit sine. JOANNIS PICARDI NOTE. (15) Apostolici decretis. Id est papæ, hoc enim vocabulo reperio plerosque scriptores nuncupare papam Ronianum; imo et Nicolaum II papam, dist. 79, can. Apostol. et can. Si quis, ubi lepida paronomasia dicit non esse habendum apostolicum sed apostaticum, qui apostolicam sedem non conscenderit unanimi cardinalium clericorumque suffragio. Ad quem locum videntur respexisse abbas Urlspergensis ad annum 1106, et Bibliothecarius Malmesbur. lib. vi De regibus Anglor. loquens de Anselmo Voce Deo dilectus Urbanum apostolicum, alterum apostatam (scilicet Guibertum antipapam) pronuntiavit. Nec semel tantum bac utitur dictione; nam lib. 11, cap. 12, ita scribit: Sane iste Leo (videlicet IX) de quo epitaphium loquitur, fuerat Romæ apostolicus, etc. Præcedenti quoque lib., cap. 3, de Leone V scribens; et lib. 1 De gestis. pontif. Angl., in Vita Anselmi creberrime, et alibi passim. Henricus Huntidon. lib iv eamdem usurpat vocem, D numerans Romanos papas qui sederunt regnante Adelardo Westsaxonum rege. « Apostolici autem, inquit, ejus tempore fuerunt Sergius papa, Joannes," etc. Noster Anselmus rursus utitur epist. 24 hujus libri, nec non 87 et 92 infra. Theodorus Studita, scribens ad Paschalem primum, inquit, "Paschali papa Romæ in omnibus summa virtute prædito, lumini magno, principi sacerdotum primo, » domino nostro apostolico pape Paschali, etc., apud Baron. tom. IX. anno 817. His accedunt epistolæ Gabrielis patriarchæ Alexandrini, et Joannis Conii chorepiscopi Alexandrini missæ anno 1393 ad S. D. N. 340 Clementem VIII, apud eumdem Baron. in appendice ad tom. VI. In quibus epistolis Clemens octavus vocatur tertius decimus apostolorum mundanorum. Ob quem locum venit in mentem locutionis majoribus nostris consuet qua papam vernacule apostolum vocabant. Quod animadverti primo in antiqua precum capitularium apud nos fieri solitarum ferma his omnino verbis et litteris: Prion por nostre segnore Lapotoire: por tote la cort de Rome, etc. In codice Victor. ms. qui habet Vita sanctorum patrio descriptas sermone, in Vita sancti Sylvestri, une bonne fame pris apostoile. Rursus, in festo Cathedræ sancti Petri: Explicit la chaiere seint Pere l'Apostre comment fu Evesques d'Antioche et puis Apostoles de Rome. Helinandus monachus Frigidimontis ita papam appellat, x apostrophe sui poematis De morte, scripti ante 400 annos, de Cardonal ou d'Apostoile. Sic etiam Villarduinus in Hist. et Chron. Franciæ in III vol., Carolo VIII Francorum regi dicata. Hinc traxerunt originem pleræque aliæ voces, nempe sedes, cathedra, litteræ, decreta apostolica, id est papalia, non aliam prefecto ob causam quam quod etsi omnes episcopi fuerint successores apostolorum, ut scribit D. Hieronym. ad Evag. tom. II. attamen in Romana Ecclesia semper apostolicæ cathedra viguit principatus. D. August. epist. 162, vel, ut placet Ruperto Tuitiensi. lib. 1 De divin offic., cap. 27, quod cæterorum apostolorum successores, patriarchæ Petri autem successor pro reverentia principis apostolorum, apostolicus nominatur. I EPISTOLA LXVIII "45. ANSELMI AD GUILLELMUM ARCHIEPISCOPUM ROTHOMA GENSEM. Ut revocet abbatem S.Edmundi ab abbate S. Ebrulii; intrusum: et illi Ecclesiæ res et homines, quibus injuste spoliata est, restituantur. turum rationem de tota vita ves'ra sciretis. Nostram A EPISTOLA LXVII 2. ANSELMI AD RICHERAM. Quod nec in Anglium tuta conscientia redire possit, nec in ea pacifice vivere. Quodque filius ejus, nepos suus, sacratus sit. ANSELMUS, archiepiscopus Cantuariæ, sorori suæ charissimæ, RICHERE, salutem et Dei in omnibus tribulationibus ejus consolationem. Domino et Patri reverendo, archiepiscopo Rothomagensi, GUILLELMO, ANSELMUS, servus Ecclesiæ Cantuariensis, fidele servitium cum orationibus. Clamavimus, et iterum clamavimus, et adhuc clamamus ad Deum 34, et ad vos, et ad totam Ecclesiam Northmanniæ, maxime ad episcopos et abbates, et omnes religiosas personas, de abbate cœnobii Sancti Ebrulfi, qui quemdam suum insipientissimum juvenem, professione monachum in via, ita, sicut jam vobis scripsimus, inordinate et B irreligiose in ecclesia Sancti 47 Edmundi pro abbate ingessit. Videte ne nobis nocesse sit, ut familiariter reverendo meo Patri loquar, clamare ad Deum de vobis, ad quem pertinet hoc corrigere, si contemnitis. Dicit, ut mihi relatum est, idem abbas illum non esse suum monachum, sed de Sancto Severo. Sed secundum quod ipse in Anglia confessus est, sicut ab audiente didici, professus est ecclesiæ suæ, et ideo non est verum 348 quod negat eum suum esse monachum. Denique ipse, quomodocunque sit de professione, ipse, inquam, Ecclesiam impedivit. Ipsum cogite, quantum ad vos pertinet et quantum potestis, ut eam expediat. Nimis chare vendidit nobis lupulum suum, ecclesiam rebus suis, et homines ecclesia sua, violentia, illis nolentibus sine C quorum consensu fieri non debuit, spoliavit, et talem monachum, qualem sæpe vobis ostendi, in eandem ecclesiam immissit; et ad injuriam Det, et contumeliam monachici ordinis, ibi dimisit. Obsecro, facite ut reddat ecclesiæ quos abstulit, et recipiat quos intulit. Valete. Seio, soror dilectissima, quia, excepto viro " vestro, non est homo in mundo cujus salutem et prosperitatem tantum nosse et audire desideretis, quantum meam, et filii vestri Anselmi qui mecum est; ego enim sum unicus frater vester, et ille unicus filius vester. De his quæ erga nos sunt, legati nostri plenius vos docere poterunt viva voce quam ego per litteras. Sciatis tamen quia filius vester, nepos meus charissimus, postquam a vobis discessit, longam et gravem ægritudinem passus, tandem, Deo miserante, integram sanitatem recepit. De me vero dico quia sanus corpore sum; sed in magnis tribulationibus versatur cor meum. Ita ut nec Angliam audeam propter timorem Dei fugere; nec in ea possim in ulla pace, aut tranquillitate, aut quiete vivere. Quotidie ita est cor meum suspensum, velut in proximo sim exiturus; sed quomodocunque sit de me, de vobis gaudeo, quia nunti vestri mihi retulerunt vestram salutem et prosperitatem. Quoniam autem et prosperitas et adversitas hujus vitæ breves sunt et transitoriæ, istas contemnamus, et æternam adversitatem fugere, et perpetuam prosperitatem mereri bene vivendo contendamus. Cum ergo, soror charissima, in hac vita non habeatis in quo cor vestrum possit delectari, convertite illud totum ad Ecclesia Belvacensis vestro consilio directa, Deum, ut in futura vita de illo possit lætari. Vale. et auctoritate roborata (16), dommum Gualonem Si vir vester redierit, et ad me venire voluerit D abbatem Ecclesiæ Sancti Quintini elegit, et electum mando ut nullo modo veniat. desiderat sibi constitui episcopum. Est enim, in VARIE LECTIONES. 846 849 EPISTOLA LXIX """. ANSELMI AD PASCHALEM 11 PAPAM. Protestatur Gualonem abbatem esse dignum episcopatu. Reverendo domino et Patri PASCHALI, summo pontifici, ANSELMUS, servus Ecclesiæ Cantuariensis, debitam subjectionem, et fideles orationes. 850 "Collata cum eodem ms. "Excepto vestro ms. excepto viro vestro. "Vere vivendo ms. bene vivendo. 345 Collata cum eodem ms. Adhuc ad Deum ms. adhuc clamamus ad Deum. "47Sancti N. ms. Sancti Edmundi. Non verum. ms. Non est verum. 349 Collata cum eodem ms. Beccensis ms. Belvacensis. JOANNIS PICARDI NOTE (16) Dominum Gualonem. Sic apud Ivonem Carnot., epist. 41, 220, 245; epist. tamen 49, 50, 169, 171, legitur Galonem : et in epistola Paschalis papæ, missa Adamo, coenobii Dionysiani ad Lutetiam Parisiorum præfecto, quæ exstat in ms. Victoriano. Rursus ejusdem Ivonis epist. 120 et 193, scribitur Gallonem, sed 260, apud continuatorem Aimoini, lib. v, cap. 50, ap. Andream, lib. ni Histor. Francorum, Eadmerum lib. 11 Vitæ nostri Anselmi. scriPATROL. CLIX. 850 ptum est, Vualo, non Gualo aut Gallo; adeo fuere inconstantes librarii in eodem nomine. De varietate lectorem monere placuit, ne inter legendum remoraretur aut in bivio relinqueret. Sed horum nominum posterius reor esse germanius, quia idiomati Picardico vicinius. Quod enim Celta Galli pronuntiant per g Belgæ atque adeo Picardi per duplex w. Bellovaci quoque etiamnum perdurat familia ejusdem nominis, les Vualons. Vuoloni autem Bellovacus 4 cordia vestra subveniat, et quod bene incœptum est sine dilatione perficiat. Omnipotens Deus diu nobis vestram paternitatem in prosperitate conservet. Amen. EPISTOLA LXX 952. ANSELMI AD ATHELIZ ABBATISSAM WINTONIENSEM. quantum humana potest judicare cognitia, sic aptus A quas nostis, tribulationes quas passa est, miseriet utilis ad hoc in omnibus quæ in eligendo episcopo consideranda sunt, ut melior et aptior in eadem Ecclesia inveniri nequeat. Sed quoniam desideranti nihil sufficit, donec quod desiderat assequatur, non est contenta eadem Ecclesia suis precibus, sed et aliorum, quos suum desiderium apud vestram celsitudinem adjuvare posse existimat, auxilium studiose postulat. Est enim experta in præteritis temporibus et in simili negotio multos esse quorum consuetudo est malum dicere bonum, et bonum malum, et quærere plus quæ sua sunt quam quæ Jesu Christi; et qui acuunt linguas suas sicut serpentes: quos timet ne simulata columbina simplicitate suo veneno bonum inceptum inficere et an Non esse tristandum de Wintoniensi episcopo propter justitiam expulso. Anselmus archiepiscopus matri reverendæ, et filiæ charissimæ ATHELIZ 353, abbatissa Wintoniensi, salutem et benedictionem. Qualiter et cur domiuus Willelmus electus episcopus de Anglia exeat non est opus hic scribere, quia per multos alios hoc potestis cognoscere. nihilare 393 contendant. Quamvis igitur longe B Quanto autem gaudio et cum quanta gratiarum nunc sim ab illa, tam propter familiarem 851 dilectionem quam invicem habemus, et propter notitiam, instant mihi quatenus quid de ejusdem viri testimonio sentiam, sanctitati vestræ fideliter suggeram: et quantum in me est, apud eam, ut quod desiderant nulla occasione annihiletur, precibus, quibus possum, efficiam. De persona itaque quam eligunt, secundum conscientiam meam loquor, quia in prædicta Ecclesia ad episcopatum nec meliorem, nec æqualem inveniri posse intelligo, nec aliquid de illo aut fama, aut experimento, quod ejus obstet electioni, aliquando sensi; sed multa quæ ejus electionem approbant, experimento et fama cognovi. Quapropter licet de vestra auctoritate, quod ex vobis est, non dubitemus, tamen quibus possumus mente ad vestigia vestra prostrati precibus flagitare præsumimus quatenus eidem Ecclesiæ post multas, actione, quia hunc honorem illi facit Deus, suscipere debetis, religio et prudentia vestra intelliget, si intente consideratis (17). Major enim gloria et laus est illi apud Deum et bonos homines quia spoliatur et expellitur pro justitia, quam in omnibus $54 divitiis et omni mundana possessione ditaretur, violata justitia. Gaudeant igitur et exsultent amici ejus, quia nulla violentia, nullo timore potuit superari, nec ulla cupiditate a veritate separari. Hæc sit vestra de ejus expulsione consolatio, et ad hoc ut Deus illum corroboret et consoletur vestra quotidiana sit oratio. Saluto et benedico filias vestras, et meas, quantum possum. Valete. EPISTOLA LXXI 355. Oratorii villæque suburbanæ monachis Cantuarien- 853 Atheltz ms. Atheliz 351 Familiaritatem ms. familiarem dilectionem. 352 Collata cum eodem ms. 856 Quam si omnibus ms. quasi omnibus. 355 Seu magis diploma Anselmi collatum cum eodem ms. JOANNIS PICARDI NOTE. patria fuit, ubi cum puer operam dedisset Ivoni, tum ecclesiæ Quintinianæ præposito, canonicorum regularium militiæ eodem duce nomen dedit. Postmodum Ivo Carnotum pontifex factus est Vualone in ejus locum subrogato. Mortuo denique Fulcone Belvacensi antistite ab optimis clericis delectus fuerat ad episcopatum: nequiores vero, corrupti muneribus Stephan Garlandi, hominis perditissimi, refragabantur electioni, quanquam electo nihil haberent adversarii quod objicerent. Tandem post varias altercationes inter electum et improbos clericos habitas integro biennio, perplures ob causas quæ in episcopis Parisiensibus propitio Deo sumus enarraturi, Fulconi Parisiorum antistiti suffectus est. Cum autem Parisiensem ageret episcopum, Paschalis litteras a me nupperine commemoratas dedit ad abbatem Sancti Dionysii his verbis: Paschalis episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri abbati et monachis Sancti Dionysii salutem et apostolicam benedictionem. Et confratris nostri Galonis Parisiensis episcopi relatione comperimus, etc. Vide in Paschali II, infra. Hæc Paschalis, quæ quia nusquam emissa contigit videre, et ad Gaionis prædicationem faciebant, hic addenda existimavi. Obiit autem Gualo anno centesimo decimo quarto supra millesimum, vi Kalend. Mart. Hunc diem legi in Necrologio ecclesiæ Quintinianæ cujus cœnobiarchiam gesserat, in hanc sententiam. Obiit sanctæ recordationis dominus Galo secundus abbas hujus Ecclesiæ, postea Parisiensis episcopus. (1) Major est illi glòria, quia expellitur pro justitia. Ne hæc legens lector non intelligat, et negligat, meminerit anno 1103 magnum conflagrasse discordiæ incendium inter Anselmum et Henricum primum, Anglorum regem. Hic enim pro libitu volebat conferre et investire, ut illius temporis refricem vocabulum, aunulo virgaque_pastorali, episcopos et abbates. Anselmus reluctabitur constanter, pronuntians non tantum regem posse donare quempiam dignitate ecclesiastica, sed ne quidem esse consecrandum hujusmodi, aut cum illo conversandum. Sub hoc dissidium Henricus dedit episcopatum Wintoniensem Willelmo Giffardio, multum dissentienti refragantique, sed et electores conviciis incessenti. Unde malens obedire Deo quam homini Henrico, tantam ejus sibi contraxit iram, ut facultatibus spoliatus universis, Anglia exierit; nec redierit quod Anselmus, qui zelo libertatis ecclesiasticæ ignem accenderat, exstinxisset, ipso Henrico primum aquas injiciente. Quamobrem Wintoniensem antistitem de pastore expulso morentem solatur Anselmus, com monens tum maxime lætandum cum quis justitiæ nomine angitur. archiepiscopus, reddo monachis ejusdem Ecclesiæ A affectum studiose intendas, nisi, quod absit! hujusmedietatem altaris Christi, quam in manu mea habebam post mortem prædecessoris mei Lanfranci archiepiscopi, qui eis aliam medietatem cognita veritate quod ad illos pertineret, in via sua reddiderat. Similiter manerium quod Sistede vocatur eisdem monachis reddo, quoniam ad res eorum pertinere et pertinuisse scitur. Testes Willelmus Ecclesiæ Christi archidiaconus, Haimo vicecomes, Haimo filius 356 Vitalis, Robertus filius Watsonis 357, Wimundus homo vicecomitis, Radulfus nepos episcopi Gundulfi, et alii plures. EPISTOLA LXXII 958. ANSELMI AD SAMUELEM DUBLINE CIVITATIS EPISCOPUM. 1 Ipsum reprehendit quod res Ecclesiæ suæ pro libito det extraneis, et monet ut eas restituat. Anselmus archiepiscopus Cantuariæ, venerabili fratri, (18) Samueli Dublinæ civitatis episcopo, salutem. B modi causa in illis obsistat quæ hoc fieri omnino prohibeat. Præterea audivi quia facis portari crucem ante te in via. Quod si verum est, mando tibi ne amplius hoc facias, qui non pertinet nisi ad archiepiscopum a Romano pontifice pallio confirmatum ; neque decet te ut ulla præsumptione insolitæ rei te notabilem et reprehensibilem hominibus ostendas. Vale. EPISTOLA LXXIII 860. ANSELMI AD PASCHALEM PAPAM. Obnixe deprecatur ut fiat certior de ratione investiturarum ecclesiasticarum. Domino et reverendo PASCHALI, summo pontifici, ANSELMUS, servus Ecclesiæ Cantuariensis, debitam subjectionem et fidele servitium. In primis quantas mea potest humilitas celsitudini vestræ gratias agit, quia legatos nostros tam benigne et honorifice suscepistis et tractastis, ut in hoc me de pietate vestra ultra meritum posse confidere cognoscam. Chartam quam mihi a vestra majestate attulerunt, ea qua debui reverentia suscepi; sed rex Angliæ nec eam videre, nec illam quam illi misistis, voluit mihi ostendere. Nam archiepiscopus Eboracensis et alii duo episcopi 1 cum quibus legati nostri vestræ se exhibuere præsentiæ, redeuntes aliud viva voce retulerunt quam scriptura chartæ mihi præcipiebat. Asserunt enim publice in ea veritate quam servare debent episcopi, vos secrete verbis per eos mandasse regi quia si in aliis recte Cageret, investituras Ecclesiarum nec prohiberetis, nec excommunicationi subjiceretis si eas faceret, sed hoc chartæ noleba is committere, ne forte alii principes, quibus hoc ipsum interdicitur, occasionem conquerendi inde possent accipere. Mihi quoque ex vestra parte in eadem episcopali veritate dixerunt ut illis de hac re crederem et eorum consilio me VARIE LECTIONES. Audivi quod libros, et vestimenta, et alia ornamenta Ecclesiæ, quæ dominus Lanfrancus archiepiscopus dedit avunculo tuo domino Donato episcopo ad opus Ecclesiæ cui tua fraternitas præsidel, tu, pro voluntate tua, exponis et ea extraneis das. Quod si verum est, miror cur ita facias, cum ipsa ornamenta non ei, sed Ecclesiæ data sint, sicut fratres Cantuariensis Ecclesiæ filii attestantur : unde moneo, et monens rogo te, quatenus si aliquid de prædictis rebus extra Ecclesiam datum est, celeriter illud restitui facias. Item audivi quod monachos qui in ipsa Ecclesia ad serviendum Deo congregati erant expellas et dispergas, nec redire volentes ullatenus recipere velis. Quod si ita est, non te decet; officii siquidem tui scitur esse magis dispersa congregare, quam congregata dispergere. Quapropter mando tibi nt si aliqui abjecti sunt, et redire volunt, seseque in Dei servitio sub obedientia custodire, eos suscipias; et saluti eorum per paternum 359 856 66 Hanno filius ms. Haimo filius. 857Filius N. ms. Filius Watsonis. 358 Cum eodem ms. collata. 59 Serviendum congregati ms. serviendum Deo congregati. 60 Cum eodem ms. collata. Et alii episcopi ms. et alii duo episcopi. JOANNIS PICARDI NOTÆ. episcopos ab archiepiscopo Eboracensi duobusque episcopis, quos debet Cantuariensis archiepiscopus mittere, esse inaugurandos. Primo autem Dublinæ archiepiscopo fuit nomen Gregorii, ut speciatim Giraldus observavit, subdens hanc honoris accessionem contigisse anno 1152, aut, si lubet, 1151. Illum enim annum ponit Honeden. in Annal. Et horum quidem (qui eodem floruere, scilicet 1130 usque ad 1200 et supra) scriptorumque Anglorum fides, si quidpiam auctoritatis sibi compararit, nescio ut fuerit conciliandus D. Bernardus, qui etsi D. Malachiam appellet modo episcopum 315. 316, 317 epistol., in ejus Vita nominet archiepiscopum, et quidem fato functum anno 1148. biennio scilicet ante pallia in Hiberniam per apostolicum legatum delta ni forsan dicas, quod Baleum de Malachia loquentem scripsisse recolo, nempe quod obtinendi pallii gratia Romam accessisset. Verum penes auctorem sua fides esto. (18) Samueli Dublinæ civitatis episcopo. Dublina, D lam 149, infra, ubi ostendimus Hiberniæ et Scotiæ vel Dublinia (sic enim constanter et passim lego apud Sylvestrum Giraldum in Topographia Hiberniæ, ejusdemque expugnatione) vulgo Dyuclin in Annal. Rogeri Honed. posteriori parte, est regni Hibernici caput Giraldo Hiberniæ Expugn. caput 28. Hæc, ut ex Anselmi potissimum inscriptione liquet, episcopatus titulum sustinebat tantummodo, Anselmo archiepiscopo; qui, ut alias vir disciplinæ Christianæ consultissimus, unumquemque pro conditione salutabat honorifice, id minime prætermisisset. Unde castigandus venit Parkerus in Antiquit. Ecclesiæ Britannica referens Anselmu ninunxisse hunc Samuelem in archiepiscopum Dublinensem, cum, testibus Honedeno supra, et Girald. Silvest., cap. 17 Topograp. Hibernie. Joannes, Papyrio, alias Paparo vel Papirus, ab Engen. Il legatus in Hiberniam, quatuor attulerit pallia, umum Aramachianæ, alterum Dublinensi, tertium Cassiliensi, quartum Connactiensi Ecclesiis. Posterior vero Giraldi articulus videtur repugnare notis ad episto |