olim illustris fidei athleta Athanasius, ingens sibi lucrum et utilitatem duxit, quod unius recordaretur Antonii; quas fidei flammas, quos virtutum igniculos in hominum animis excitabunt tot martyrum trabeatæ, tot purpuratæ, tot russatæturmæ, sub unius fidei rutilanti flammula militantes, et diversis victoriæ coronis insignitæ ? tot confessorum, tot virginum prætextata agmina, in diversas cohortes tributa, diversosque virtutum manipulos cum exultatione circumferentia ?

Inde factum, ut cum Acta martyrum tanta cura et diligentia perquisita, per notarios sanctæ Romanæ Ecclesiæ conscripta, per diaconos cognita, ac demum per ipsos, Romanos pontifices probata, atque in Ecclesiæ archivis recondita, in immensum excrescerent, breve ex iisdem Martyrologium conficeret, quo dies tantum et locus passionis, ut habet S. Gregorius, notaretur; atque ita facilius eorum memoria sacris ditptychis insereretur, et eorumdem in Missariis solemniis commemoratio fieret. Quod quidem Martyrologium Viennensis archiepiscopus Ado, cum Ravennæ ecclesiasticis, ut credo, negotiis occupatus versaretur, a sancto quodam episcopo nactus, qui id a Romano pontifice acceperat, suo Martyrologio præfigendum duxit ; ejus videlicet memor, quod ab Innocentio I olim scriptum : (Innoc. I, epist. 25, ad synodum Chalced., apud August., epist.). Ut inde sumerent cæteræ ecclesiæ, velut de natali suo fonte aquæcunctæ procederent, et per diversas totius mundi regiones puri capitis incorruptæ remanerent.

Fero nunc ad Sanctitatem Vest ram Vetus hoc Romanorum Martyrologium, quod Gregorius pontifex maximus ad Eulogium Alexandrinum episcopum scribens, per orbem universum dispersum et optavit et credidit. Fero quod Ado annis abhinc octingentis tanti fecit, ut venerabile et perantiquum duxerit, sibique velut prima operis sui lineamenta adumbrata proposuerit, quod suis rursus coloribus pingeret, lucis splendore illustraret. Fero quod ad hunc usque diem latuit : cujus desiderio tantopere flagrabat cardinalis Baronius, ut animi sui testes tabulas exstare voluit, quibus editorem excitaret, et gratiam ante beneficium reponeret. Hoc igitur Martyrologium fidentius ad Sanctitatem Vestram defero, quanto plurium gravissimorum virorum patrocinio comitatum venit.

Adjunxi ipsius Adonis Viennensis archiepiscopi Martyrologium, ea fide curaque recensitum, ut affirmare non verear parum id a calamo menteque auctoris abesse. Intererat profecto Reipublicæ Christianæ ne quid magni viri titulo legeretur quod ipsius non esset, ne quid corruptum ejus nomine circumferretur, aliena assutum manu; ne viri auctoritatem secuta posteritas, erroris funiculos necteret; ne quoque Adoni quidquam abjudicaretur, cui certissimum ab unanimi codicum suffragio testimonium esset. Id olim tanti fecit Aloysius Lipomanus Veronensis primum episcopus, inde Bergomensis, vir gravissimus, et concilii Tridentini cum collegis præses, ut auro contra charum duxerit.

Hæc igitur omnia ad Romanam sedem defero, sanctissime Pater, ad cujus olim insessorem Theodorum papam Africani Patres sua detulere; magnum utique et indeficientem omnibus Christianis fluenta redundantem apud apostolicam sedem consistere fontem, nihil ambigentes. De quo rivuli prodeunt, affluenter, universum largissime irrigantes orbem Christianorum. Cui etiam in honorem beatissimi Petri Patrum decreta peculiarem omnem decrevere reverentiam, in requirendis Dei rebus. Quæ omnino et sollicite debent, maxime vero justeque ab ipso præsulum examinari vertice apostolico : cujus vetusta sollicitudo est tam mala damnare, quam probare laudanda.

Accipe igitur, Sanctissime Pater, has primas sanctorum primitias; et ut olim Pauli I beneficio sacra sanctorum lipsana, collapsis vetustate cæmeteriis, per titulos, diaconias et monateria fuere distributa, ut aris honorarentur, ornarentur memoriis, ita Pauli V beneficium loquatur posteritas, quod latentes sanctorum vitæ in apertum producantur, et lucem aspiciant. Ita voveo :

deesse. Et quidem inserta illa fere Coloniam, ubi A prietatum exsultatione, nunc ex municipalium soliber hic scriptus erat, et vicina loca spectant. Eo- lemnitatum proprietate': et est omnis publicæ lætirum rationem hic in notationibus invenies.

tiæ luxuria captatrix. Sed tu peregrinus es mundi Enimvero vetus hoc Romanum Martyrologium, hujus, civis supernæ Hierusalem. Noster, inquit, fontem esse omnium aliorum Martyrologiorum, qui municipatus in coelis (Philip. III). Habes tuos cenvel leviter inspexerit, non dubitabit asserere. Ado sus, tuos fastos ; nihil tibi cum gaudiis sæculi. certe ex hoc fonte suas aquas derivavit. Et ut fontis latex ab origine sua recedens sensim augescit, et in

Cyprianus, epistola 37. rivum aquis undique confluentibus abit : idem fa

Dies eorum, quibus excedunt, adnotate, ut comctum huic Martyrologio : quod nunc a Beda, nunc memorationes eorum inter memorias martyrum ceab Usuardo, nunc ab Adone, nunc ab aliis paulatim lebrare possimus. increvit. Licebit nunc ad fontem digitum semper intendere. Eo enim fine caput fontis, quod hactenus

Augustinus, lib. xx, contra Faustum, cap. 31 la tebat, in apertum produxi.

Populus Christianus memorias martyrum religioTertullianus, de Corona militis, cap. 13.

sa solemnitate concelebrat, et ad excitandam imi

tationem, et ut meritis eorum consocietur, atque Coronatur et vulgus, nunc ex principalium pro- orationibus adjuvetur.

DE HOC VETERI ROMANO MARTYROLOGIO ELOGIA

Gregorius papa ad Eulogium, episcopum Alexan- B Ado Viennensis archiepisc. in præfatione Marty. drinum, epist. 29, lib. vii, ind. 1.

rologii sui. Nos pene omnium martyrum, distinctis per dies Huic operi, ut dies martyrum verissime notarensingulos passionibus, collecta in uno codice nomina tur qui confusi in Kalendis satis inveniri solent, adhabemus, atque quotidianis diebus in eorum vene- juvit venerabile et perantiquum Martyrologium ab ratione Missarum solemnia agimus : non tamen in urbe Roma Aquileiam cuidam sancto episcopo a eodem volumine, quis qualiter sit passus, indica- pontifice Romano directum, et mibi postmodum a tur; sed tantummodo locus et dies passionis poni- quodam religioso fratre aliquot diebus præstit um ; tur. Unde fit ut multi ex diversis terris atque pro- quod ego diligente cura transcriptum, positus apud vinciis per dies (ut prædixi) singulos cognoscantur Ravennam, in capite hujus operis ponendum putavi. martyrio coronati. Se hæc habere vos beatissimos credimus.

Baronius ubi supra. Barionus in prolegomenis ad Maryrologium Ro

Porro in omnibus quæ viderim Martyrologiis Adomanum, cap. 8.

nis impressis, illud ipsum Roma acceptum deside

ratur. Egregiam certe, ac viris eruditis dignam Hoc ipsum simplex absque alio additamento Ro- optatamque navasset operam Mosander, si ejusmodi manum Martyrologium, idemque perbreve, in quo illustre vetustatis monumentum,quod in suo manutantum nomina martyrum, locus, ac dies passionis scripto Adone haberi testatur, una cum ipso Marpositi haberentur, est illud ipsum cujus meminit

cerologio Adonis, quod post Surium.adiseptimum Ado.

tomum Vitarum

,

VETUS ROMANUM MARTYROLOGIUM. .

ADO PECCATOR LECTORI SALUTEM. Ne putes me in hoc opere in vacuum laborasse, Huic operi, ut dies martyrum verissime notarenet rem non necessariam exsecutum fuisse, breviter tur, qui confusi in Kalendis, satis inveniri solent, tibi causam facti aperiam.Primum fuit imperium ac adjuvit venerabile et perantiquum Martyrologium jussio sanctorum virorum, ut supplerentur dies, qui ab urbe Roma Aquileiam cuidam sancto episcopo a absque nominibus martyrum in Martyrologio (quod pontifice Romano directum, et mihi post modum a venerabilis Flori studio in labore domini Bedæ ac- quodam religioso fratre aliquot diebus præstitum. creverat) tantum notati erant.Deinde collecti unde- Quod ego diligenti cura transcriptum, positus apud cunque passionum codices animum in tantum susci- p Ravennam, in capite hujus operis ponendum putavi. taverunt, ut non solum præteritas dierum festivita- Passiones autem sanctorum paulo longius, maxime tes, verum et aliorum, qui per totum annum ibi no- circa finem, Martyrologio huic insertas non mireris, tatim positi erant, latius et paulo apertius describe- cum tibi ratio superius reddita, cum factum sit, rem, infirmioribus fratribus, et minus legere valen- suffecerit. Ora tantum ( impensissime obsecro , ut

) tibus serviens, ad laudem omnipotentis Dei ; ut in meritis illorum consocier, quorum triumphos, etsi memoriis martyrum haberent compendiosam lectio- minus quam debui, excolere optavi. Salutatus in nem, atque in parvo codicillo, quod multo labore Christo vale. alii per plures codices exquirunt.

HABET DIES XXXI ; LUNA XXX.

CE

7. VII

VII Id.

8. I 9. II

1.1
AA Kalend. Janu. Octava Domini et Circumcisio.

Romæ, sancti Almachii decollati sub Alippio urbis præfecto.
Et S. Martinæ virginis.
Et apud Spoletum, sancti Concordi martyris.

Et in Ruspensi Ecclesia, sancti Fulgentii episcopi.
2. 11

B
Iv Non. Beati Macarii a.

Et Tomis, martyrum Argei, Narcissi et Marcellini.
3. III BC

III Non.

Romæ, Anteros papæ et martyris. 4. IV D

II Non. Apud Cretam, Titi apostolorum discipuli.

Romæ, martyrum Prisci presbyteri, et Priscilliani, et Benedictæ.

Et Dafrosa. 5. V

Nonæ. Romæ, sancti Telesphori papæ et martyris.

Apud Antiocham, sancti Simeonis monachi.
6. VI
F

VII Id. Sanctæ Macræ virginis sub Rictiovaro præside.

Epiphania Domini, id est manifestatio vel apparitio Domini.
DG

Relatio pueri Jesu ex Ægypto.
Et sancti Luciani martyris Antiocheni.

Et Cleri martyris.
H

vi Id. Neapoli, Severini confess. Victorini fratris b.
EI

v Id. In Mauritania Cæsariensi, Macræ. (Ado Martianæ,) virginis et martyris.

Et sancti Juliani et Basilissæ uxoris ejus, et Celsi et Martionillæ ac

viginti militum. ROSWEIDUS LECTORI.

A

repræsentabant. Nam Scriverii libro, qui omnium Ne expectes, lector, amplashic notationes. Habes

vetustissimus erat, quædam horum deerant. Non eas apud virum omnis antiquitatis ecclesiasticæ ex

dubium mihi quin quod aquæ contingit, idem libris sequentissimum,cardinalem Baronium.Et quid celox

evenire. Quo enim illa a fonte magis recedit eo imferat post onerariam? Satis mihi nunc erit loca quæ

purior est, trahens semper aliquid ex puris minus, dam attingere vel ab aliis præterita, vel depravata,

quos perlabitur, locis : ita quo quis liber vetustior vel minus intellecta. Nihil sine veterum librorum

proxime ad auctoris ætatem accedens, ac integrior, fide mutavi, transposui. Memineris multa alia in

et minus admistionis habens a librariorum per textu Adonis correcta, quorum hic rationem non

ætates succedentium manu. Nota hæc antiquariis, reddo. Longæ enim id operæ esset et minus for

quibus mss. librorum fuit inspectio. Ego certe, qui tassis gratiæ. Rariora tantum quædam delibavi.

millenos aliquot ejusmodi tractavi, nunquam aliter Quæ si non ingrata fuisse intellexero et pari feli

deprehendi. citate nancisci aliquando detur Bedam, Usuardum

Codicum mss. quibus nunc usus sum, hæc notatio

est.
aliosque veteres Martyrologos a vetusta et incor-
rupta manu (cujus rei partem nunc accepi, et porro

E. notat codicem Everbodiensem.
spes lautior ab amicis inviolatæ antiquitatis amatori-

P. notat codicem S. Pantaleonis. bus affulget), forserit ut omnia veterum Martyrologia

S. notat codicem Petri Scriverii.
una cum Græcorum Menologio, sub unum quando- a Beati Macarii. Post 18 Januarii : et Macarii
que conspectum statuam, brevibus notis illustrata. B abbatis, Antonii discipuli. Duo hi sunt Macariiccle-
Ita fiet, ut collisis inter se unionibus, hoc est, col- bres in Ægypto olim monachi, et monachorum Pa-
latis inter se sanctorum gestis, et gemmarum spiri- tres. Non dubium existimant designari Ægyptum et
tualium immortalis claritas sese reverberans mu- Alexandrinum. Sed quis, quo die, hoc vero non æque
tuati luminis detrimenta non noscat: et amico ra- certum. Et vereor ne hactenus aliter notatum quam
diorum concursu magis magisque offulgescat. oportuit. Volunt Alexandrini natalem celebrari 11

Si quæ locutionum formulæ minus notæ, nec ad Januarii ; Ægypti vero 15 ejusdem : quod nescio
Prisciani semper regulam in his martyrologiis quibus auctoribus astrui possit. Certe hoc Martyro-
subinde intercurrant, dabis eas sæculo : quas inta- logium, et cum eo Beda, Usuardus, Ado, non aliter
ctas relinquere visum, ut sæculi sui auctorem pro- hos Macarios distinguunt quam qnod eum, cujus
derent, Id civitatum tamen nominibus, quæ mss. natalis est 18 Januarii, vocent Antonii discipulum.
plerumque accusandi casu ponunt, secutus sum fere Atqui Antonii discipulus non Ægyptius, sed Alexan-
sæculi nostri morem, ne et in textú affectatam inter- drinus fuit, ut colligere est ex Palladii Lausiaca hi-
pretareris barbariem, et in me scrupulosam supersti- storia, cap. 20, vel iertius aliquis. Vide Notationes
tionem reprehenderes. Cujus tamen rei nunc indi- nostras ad Vitas Patrum.
cium ad finem facio.

b Neapoli Severini confessoris Victorini fratris, Et sane, post omnem diligentiam adhibitam: ve- Post 8 Septembris. Romæ Victorini martyris fratris reor ut non satis caverim, ne quid alienum ab Severini,qui post miram poenitudinem Amiternine Adone in ejusdem Martyrologium irreperet. Si quæ urbis episcopus et martyr factus est. Non igiturtam forte talia sanctorum nomina irrepserunt, sunt fere Ado (quod existimavit Baronius ad diem 8 Junii, episcoporum aliquot Viennensium

et quorumdam C Victorinum hunc fratrem fecit Severini Neapolitani) aliorum sanctorum, haud multum ætate Adonis su- quam Vetus Romanum secutus Martyrologium uti periorum, quæ non semper omnes tres codices mss. se res vere habuit, hac quidem in re expressit.

10. III
K Iv Id. In Thebaida, sancti Pauli eremitæ.

Et in Cypro, Nicanoris de septem diaconibus.
11 IV
FL in Id. Alexandriæ, confessorum Petri, Severi, Lucii.

In Africa, Salvii martyris. 12. V M 11 Id. Antiochiæ (Ado, apud Achaiam), Satyri martyris.

Arcadii martyris. 13. VI GN Idus. Romæ via Lavicana, militum quadraginta sub Gallieno imperatore.

Pictavis, sancti Hilarii. 14. VII

O XIX Kal. Feb. Nolæ, Felicis presbyteri, in Pincis sepulti. 15. I HP xviKal. Abacuc et Michææ prophetarum.

El Macarii abbatis, Antonii discipuli. 16. II

Q XVII Kal. Et Isidori. 17. III

IR
xvi Kal. Romæ, via Salaria in coemeterio Priscillæ, sancti Marcelli papæ.

Apud Thebaidem, Antonii monachi.
18. IV
S xv Kal. Cathedra sancti Petri, qua primum Romæ sedit.

Et S. Priscæ martyris. 19. V KT XIV Kal. In Smyrna, sancti Germanidi martyris ad bestias damnati.

Et Spoleti, sancti Pontiani martyris decimo nono Kal. passi, decimo

quinto sepulti, decimo sexto in sepulcro mutati, quando celebrior dies

ejus agitur. 20. VI V xin Kal. Romæ, Fabiani papæ et martyris.

Et Marii, Marthæ, Audifax, Abacuc.

Et Sebastiani in vestigiis apostolorum sepulti 21. VII LA XII Kal. Sanctæ Agnetis virginis.

Athenis, sancti Publii episcopi cui Militenus a Paulo episcopus or

dinatus. 22. I B XI Kal. Sancti Vincentii diaconi et mart. in Spaniis

Ad aquas Silvias a [Ado, Salvias), sancti Anastasii monachi. 23. II MC x Kal. Romæ, sanctæ Emerentianes virginis.

In Mauritanea Neocæsareæ, Severiani et Aquilæ.

Philippis, Parmenæ diaconi. 24. III D ix Kal. Ephesi, Timothei apostoli.

Antiochiæ, S. Babylæ episcopi. 25. IV NE VIII Kal. Conversio sancti Pauli apostoli.

Apud Damascum, S. Ananiæ, qui ipsum Paulum baptizavit. 26. V F VII Kal. S. Polycarpi, discipuli S. Joannis apostoli, apud Smyrnam passi.

Et Theogenis cum aliis triginta sex. 27. VI OG vi Kal. Constantinopoli, Joannis Chrysostomi,

Et dormitio S. Paulæ. 28. VII H v Kal. S. Agnetis secundo.

In civitate Apollonia, Leucii, Thyrsi, mart. 29. I

ΑΙ IV Kal. Romæ, Papiæ et Mauri militum sub Diocletiano imp. 30. II K III Kal. Antiochiæ, passio sancti Hippolyti.

Hierosolymis, Matthiæ episcopi, qui octavus fuit post Jacobum.

B. Alexandri Deciana persecutione passi. 31. III BL 11 Kal. Alexandriæ, sancti Mettani martyris.

Trientinæ, sancti Vigilii episcopi et martyris. a Ad aquas Silvias sancti Anastasi monachi. Ms. nem exhibent Salvias Seu Silvias legascum Ms. seu siber diserte hic habet Siloias. Sic in Vita S. Gor- cum vulgato Salvias, eumdem tamen locum putem diani 10 Maii. Uxorem ejus Marinam in pago quo- designari. Vide Baronium ad diem 23 Januarii et 9 dam, quem Aguas Silvia's vocant, rusticorum servi- Julii. tuti adduci precepit: ubi tamen Excepta apud Ado

a

IV

IV Non. Hypapante Domini.

Cæsareæ, Cornelii centurionis, ipsius urbis episcopi.

Et Aproniani martyris Romæ. in Non. B. Celerini diaconi, et Celerinæ aviæ ejus, et Laurentini, et Ignatii. I Non. In civitate Ægypti Thmuis, beati Phileæ ejusdem urbis episcopi et Philo

romi tribuni, et innumerabilium martyrum. Nonæ. S. Agathæ virginis, apud civitatem Catanensium. VIII Id. Apud Cæsaream Cappadociæ, S. Dorotheæ virginis, et Theophili scho

lastici.
vo Id. Sancti Moysetis, qui, petente Mauvia Sarracenorum regina, episcopus

gentis illius factus est.
vi Id. SS. Dionysii, Æmiliani, et Sebastiani.

Alexandriæ, S. Cointæ martyris.
v Id. Alexandriæ, Apolloniæ virginis.
iv Id. Romæ, Zotici, Irenæi, Hyacinthi et Amantii.

Et Soteris virginis.

Via Lavicana, militum decem.
il Id. Alexandriæ, S. Euphrasiæ virginis.
il Id. Barcinonæ, Eulaliæ virginis et martyris.

Alexandriæ, Molesti et Ammonii.
Idus. Agabi prophetæ in Novo Testamento, apud Antiochiam.

In Militana Armeniæ. S. Polyeucti mart.
xvi K. Mar. Romæ, Valentini presbyteri.

Et sancti Valentini Interamnensis episcopi.
xv Kal. Romæ, sancti Bratonis martyris.

Apud Sebasten, passio S. Blavii (al., Blasii) episcopi.
XIV Kal. Sancti Onesimi apostoli.

Et in Cumis, S. Julianæ virginis.
XI Kal. In Perside, B. Polychronii episc. et mart.
XI Kal. Hierosolymis, Simeonis episcopi et mart.

Et Romæ, martyrum Claudii, Præpedignæ, Alexandri, et Cutiæ, et

Maximi. XI Kal. Romæ, Gabinii presbyteri et martyris. x Kal. Apud Tyrum, martyrum quorum numerum Dei scitientia sola colligit,

quos Veturius magister militiæ, jubente Diocletiano, diversis tormentis

occidit.
Ix Kal. In Sicilia, martyrum septuaginta novem sub Diocletiano, diversis tor-

mentis passorum.
vil Kal. Apud Antiochiam, Cathedra sancti Petri.

Alexandriæ, Abilii episcopi.
VII Kal. Apud Sirmium, Sinerii (Ado, Syreny) monachi.

Quadraginta duo (Ado, sexaginta duo) martyrum.

Romæ, Polycarpi presbyteri. vi Kal. S. Matthiæ apostoli.

Et Inventio capitis præcursoris.

Apud Cæsaream Cappadocia, Sergii mart.
v Kal. Apud Ægyptum, Victorini, Victoris, Nicophori, Claudiani, Diosc. Sera-

pionis et Papiæ.
iv Kal. Apud Pergem Pamphiliæ, beati Nestoris episcopi.

Alexandriæ, Alexandri gloriosi senis episc.
I Kal. Alexandriæ, Juliani martyris, et Euni, qui cum ipso sene in confessione

perduravit.
11 Kal.