XXVI.

Theobaldo Billicano, Paft. Noerdlingenfi. Gratia et Pax. Nec tu mea nec tua ego hactenus ufus fum charitate, optime Theobalde, Sed fic res pofcit, ut ego tua uti prior cogar. Hunc facerdotem confcientia imperante uxorium factum diligenter tibi commendo, qui ob uicinitatem fefe tuto apud uos uiuere poffe confidit, fi tuo patrocinio fuerit animatus. Nam fub Archiepifcopo fuo palam nondum licet cafte, hoc eft in coniugio uiuere, donec aliud Chriftus oftenderit. Tu nunc optime perfpicies, an palam uel clam apud uos agere debet maritum. Magnifice de te praefumo, adeo ut uerbis pluribus putem tibi moleftus effe, fi fecus de te cogitem quam de fratre, qui non fua fed aliorum fpectet. Facit ad hoc Philippi de te teftimonium ampliffimum, ut nihil minus de te mihi pollicear quam de Philippo ipfo, quem non fecus habeo ac me ipfum excepta eruditione ac integritate uitae, qua me pudefacit nedum fuperat. Tu uale in Domino ac profpere procede in minifterio fancto. Wittembergae, 1523. Die Lamperti (17. Sept.)

XXVIL

Jo. Staupitio, Abbati Salisburg.

Gratia et pax in C. I. D. N. I. C. Reuerende in Chrifto Pater. Iniuftum eft nimio filentium tuum, de quo ut nos cogitare debeamus, ipfe facile perfpicis. Sed nos certe etiamfi defiuimus tibi grati ac placiti effe, tamen tui non decet effe immemores et ingratos, per quem primum coepit euangelii lux de tenebris fplendefcere in cordibus noftris. Sed hoc etiam uerum effe fateor, nobis fuiffe acceptius, te non effe factum Abbatem, nunc cum factus fis, utrinque boni confulamus, unumquemque, fenfu fuo abundare permittamus. Ego fane cum tuis optimis amicis non tam aegre ferimus, effe te alienum a nobis, quam quod monftro illi famofo, Cardinali tuo, proprius factus es, cui quae libeat ac liceat furere, orbis pene non fert, haec tamen tu ferre et tacere cogeris. Mirum, fi non Chriftum negare pericliteris. Proinde nos oramus plane et optamus, te nobis reddi, et redditum dari ex iftius tyrannidis carcere, idque fperamus et a te cogitari. Nam ego, ut hactenus te noui, non poffum ullo modo duo ifta pugnantia componere, nempe ut idem fis, qui fueris, fi fic manere ftatueris, aut fi idem fis, non aliunde moliaris difceffum. Cum autem optima cogitemus, et optemus tibi,

1

pofterius adhuc tenemus fpe bona, licet diuturno tuo filentio fatis fortiter pulfata. Itaque hac ratione aufus fum has ad te dare literas pro fratre Achatio, tui monafterii quondam captiuo, nunc Christi, fpero, liberto. Quin fi talis nobis es, qualis fuifti, non tantum audeo ueniam pro illo petere, quod aufugit fine licentia (quam fpero ifti facies egregie) uerum diligenter. pro illo ipfo obfecrarem, ut aliquid ei de plenitudine optimi monafterii tui impertireris, quo meliorem uitae rationem inire pof fet pauper et egenus. Nam id a me quoque po-. ftulauit, ut facerem. Et ego in dubio incertus, meliorem fpem apprehendi et in hanc partem in. clinaui, ut adhuc omnia optima de te praefumam, Sin autem mutatus es in alium uirum erga nos, quod auertat Chriftus, (libere loquor tecum) nolim plura uerba perdere, fed mifericordiam Dei fuper te et nos omnes inuocare. Vides itaque, reuerende Pater, quam ambigue fcribam, quod tuo filentio tanto nos incertos tamdiu relinquis, quis fit tuus animus, cum tibi certiffimum fit, quid nos fapiamus et fentiamus, et certum mihi fit, non contemni nos a te ex animo, etiamfi per omnia difpliceremus. Ego plane non definam, optare et orare, quam ut alienus a Cardinale tuo et Papatu fias, ficut ego fum, imo ficut et tu fuifti. Dominus autem exaudiat me, et affumat te fibi nobiscum, Amen. Wittenb. die Lamperti (17. Sept.) 1523.

XXVIII.

Johanni Lofer, Pretenfi haereditario, in Saxonia Hipparcho.

G. et P. Strenue ac iuxta magnanime heros, ego quoad in me eft, promiffis iam nunc meis fatisfacio, fortiter fperans, te item absque ulla comperendinatione, qui eft inclitus animus tuus, ut mihi pollicitus es, facturum. Quod hoc ut chriftianius aufpiceris, tibi et cuicunque cordi eft, in officium primae ad Corinth. 7. caput felegi enarrandum, cum quod idem caput prae omnibus fcripturae locis uarie hinc inde aduerfus diuinum coniugii ftatum tractum dilaceratumque fit, tum quod praepotenti fuco ac fpecie periculofa atque adeo rara caftitas inde delibuta fit. Et ut palam fatear, hoc capite tam fuit turgidus nemo, atque ii, qui omnium longe deuotiffimi caftitatis hoftes uixerunt. Ipfe quidem eo perductus eram, ut commune caftitatis donum putarem, quemadmodum ifti prae fer ferebant. At Chrifto gratia hoc triennio fatis expertus fum, quidnam pudicitiae in mundanis tam uirorum quam mulierum coenobiis extra matrimonium exiftat. Igitur diuinitus mihi iniuncto munere, ut de coniugio praedicem, et fatanicae caftitatis ollae operculum detegam, que imminuatur fornicatio, miferaeque pubi fictae caftitatis fpecie

non usque adeo imponatur, inuigilandum eft mihi, ne hocce caput illorum falfum propugnaculum nequitiam eorundem porro contegat, caeterum iuxta mentem Pauli uere intelligatur. Idque nuptiis tuis munufchli donare cordi fuit, quo et ego chriftianum femel epithalamion ueterum more canam, ut ita tuum inftitutum et laudem Dei promoueat, et tuam beatitudinem felici aufpicio et fine fortunet. His te, fponfamque tuam Dei feruatoris noftri gra tiae commendatos uolo, Amen. Wittemb. 1523. *)

XXIX.

Bernhardo, Judaeo conuerfo.

G. et P. a Domino. Infamis eft fere toto orbe Iudaeorum conuerfio non modo apud Chriftianos fed et apud Iudaeos, his dicentibus, neminem bona fide a Iudaifmo deficere ad Chriftianifmum, fed quod, qui id tentet, aliquo facinore infignis apud Iudaeos manere non potuerit; illis uero experientia teftantibus, folitos eos uel redire ad uomitum, uel ficto nomine Iudaifmum deferere.

Dedic. libri Lutheri: In feptimum primae ad Corinth, caput Exegefis nuper latina facta per Joannem Lonicerum, Argent. 1525. 8.